Dojče telekom (DT) AG, najveću telekomunikacionu kompaniju u Evropi, povlače po sudovima dok istražni organi u Njemačkoj i Sjedinjenim Američkim Državama isputuju da li je bilo slučajeva podmićivanja u njenom djelovanju u Makedoniji i Crnoj Gori.
Samo što je u Bonu prošle nedjelje počelo suđenje nekadašnjim rukovodiocima DT u tzv. ,,aferi prisluškivanja” ponovo je aktuelizovana priča o nestanku oko 31 milion eura iz kompanijinog ogranka Mađar Telekom (MT) koji su nenamjenski potrošeni u Makedoniji i Crnoj Gori.
Prošle nedjelje je 70 isljednika čitav dan i po pretraživalo kancelarije DT u sjedištu kompanije u Bonu i navodno zaplijenilo obilje materijala. Povod za akciju bio je zahtjev američke federalne Komisije za hartije od vrijednosti (SEC) i Ministarstva pravde.
Tu nema ništa novo, radi se samo o nastavku revizorske kontrole koja je počela prije pet godina, rekao je sredinom sedmice Miodrag Strugar, direktor za korporativnu komunikaciju u Crnogorskom Telekomu.
Interni revizorski izvještaj, koji je nezavisna konsultantska kuća uradila za Dojče telekom krajem 2009, pokazuje da su visoki službenici filijala telekomunikacione kompanije u Mađarskoj, Crnoj Gori i Makedoniji odobrili konsultantske ugovore vrijedne više od 30 miliona eura. Sumnja se da je taj novac iskorišćen za podmićivanje vlasti u Crnoj Gori i Makedoniji. Korupcijom u Makedoniji i Crnoj Gori, odnosno, rezultatima interne istrage u DT počelo je odnedavna da se bavi i njemačko javno tužilaštvo.
Ovo otkriće rasplamsalo je aferu do koje je dobilo pošto je SEC počela sa istragom protiv mađarske filijale DT – Mađar telekoma. Prema njemačkim medijima (Spiegel) SEC je pokrenula istragu, jer su DT i MT kotirani na Njujorškoj berzi (NYSE). Navodno, osam službenika ove kompanije je koristilo skrivene fondove za podmićivanje zvaničnika u Crnoj Gori i Makedoniji, sve kako bi ostvarili korist za svoju kompaniju.
Po svemu sudeći, centar sumnjivih operacija bio je MT, kompanija u vlasništvu njemačke firme. U finansijskom izvještaju MT za drugi kvartal (Q2) 2010. jedan dio je posvećen istrazi o korupciji u Makedoniji i Crnoj Gori.
Taksativno se navodi da je MT u februaru 2009. unajmio nezavisnog konsultanta, američku firmu Vajt end Kejs, kako bi „pretresla” dokumentaciju i utvrdila da li je bilo nepravilnosti i ujedno o tome obavijestila američko Ministarstvo pravosuđa, SEC i mađarsko tijelo za finansijski nadzor (PSZÁF).
Ispituju se dva konsultantska ugovora vrijedna oko osam miliona eura koje su zaključile kompanijine dvije podružnice u Crnoj Gori. Do ovakve odluke MT je došlo pošto su revizori iz kompanije Prajs voter haus kupers odbili da potpišu finansijski izvještaj kompanije za 2005. zbog sumnjivih transakcija u Crnoj Gori. Interna istraga je proširena na slične transakcije u filijali MT u Crnoj Gori.
Krajem novembra je Vajt end Kejs završio internu istragu i predao izvještaj o istrazi u MT. U izvještaju konsultantske firme se dalje tvrdi da je postojala „zloupotreba i neprofesionalno ponašanje” najviših menadžera MT, Telekoma Crne Gore i Makedonija Telekoma. Takođe je utvrđeno da su neki bivši službenici kompanije u Makedoniji namjerno uništili dokumentaciju vezanu za sporne ugovore.
„Postoje dokazi da su ovi troškovi služili za neprimjerene svrhe”.
Prilikom ovih transakcija, vodeći ljudi kompanija u vlasništvu Dojče telekoma u Makedoniji i Crnoj Gori su namjerno zaobilazili interne procedure i falsifikovali dokumenta i izvještaje. Novac nije trošen kako je navedeno u dokumentima, već je korišćen kako bi kompanije stekle koristi od državnih organa, navodi se u izvještaju.
Prema Vajt end Kejs, postoji ,,nedovoljno dokaza da bi bilo utvrđeno da je oko sedam miliona eura u troškovima načinjeno (u podružnici u Crnoj Gori) za četiri konsultantska projekta … ,” kao i ,,dovoljno dokaza da su ti troškovi služili za nenamjenske ciljeve,” prenio je nedavno ugledni londonski ekonomski magazin Ekonomist.
U Skoplju je, pak, „mala grupa bivših visokih menadžera Makedonskog Telekoma u periodu između 2000. i 2006. odobrila oko 24 miliona eura za 20 sumnjivih konsultantskih i lobističkih ugovora, uključujući i ugovore između ove kompanije i njenih podružnica, sa filijalama kiparske konsultantske firme. Raspoloživi podaci ne mogu da potvrde da su ovi izdaci bili opravdani”, zaključeno je u izvještaju Vajt end Kejs.
U izvještaju je, takođe, istaknuto da je izvjestan broj ovih ugovora služio kako bi od vlade Makedonije bili dobijeni posebni propisi i privilegije. ,,Kompanije su generalno, dobijale privilegije, a onda pravile troškove na osnovu jednog ili više ugovora na koje se sumnja”.
Ekonomist navodi da prema Završnom izvještaju ,,istraga nije otkrila podatke koji bi pokazali da je bilo koji makedonski vladin ili funkcioner neke političke stranke primio pare. No, savjet Revizorskog komiteta nije imao pristup podacima koji bi mu dozvolio da utvrdi krajnje korisnike tih troškova.”
Na kraju je interna istraga utvrdila da nema dokaza da je bilo ko iz sadašnjeg menadžmenta DT umiješan u korupciju u balkanskim zemljama. Na internet sajtu Mađar Telekoma (www.telekom.hu), navedeno je da je kompanija u pregovorima sa američkim Ministarstvom pravosuđa i SEC, kao i sa Ministarstvom unutrašnjih poslova Makedonije oko nagodbe, ali da do sada nije došlo do dogovora.
U prvih šest mjeseci 2010, MT je potrošio 1,4 milijardi mađarskih forinti ili 4,9 miliona eura na ovu istragu, tvrde u ovoj kompaniji.
PSZÁF je pak saopštila da je pružila SEC informaciju radi pomoći u istrazi.
Mađar Telekom je 15. marta 2005. preuzeo Crnogorski Telekom za 114 miliona eura. Potpisnici ugovora bili su tadašnji ministar ekonomije i bivši ambasador Crne Gore u Rimu Darko Uskoković, sadašnji ministar ekonomije i tadašnji direktor Agencije za prestrukturiranje privrede Branko Vujović, predstavnik Zavoda za zapošljavanje i Tomaš Morvai ispred Mađar Telekoma. Kupac, koji se tada zvao Matav, obavezao se da će u narednih pet godina investirati 67,3 miliona eura u fiksnu i mobilnu mrežu.
U junu 2006. je uslijedila smjena uprave Telekoma Crne Gore, i tada se špekulisalo da bi ona mogla da bude povezana sa nezakonitim finansijskim transakcijama u toj kompaniji. Prema pisanju mađarske štampe, MT je, kao većinski vlasnik Telekoma Crne Gore, ranije na račun crnogorske kompanije prenio 2,5 miliona eura, ali taj iznos nedostaje u bilansima firme iz Mađarske.
Na vanrednoj Skupštini akcionara, krajem juna, smijenjeni su članovi borda direktora Telekoma Crne Gore, uključujući i predsjednika Olega Obradovića. Svoje članove u bordu direktora ranije je opozvao MT.
Tada je saopšteno da je smjena uslijedila u interesu ,,novih izazova” kompanije.
Mađari su pak, prema tadašnjem pisanju štampe, nastavili da istražuju dva sporna ugovora neke od svojih filijala.
MT je već suspendovao nekoliko zaposlenih u vezi sa ovim slučajem i oni su potom podnijeli ostavke. Vlada Mađarske je, pak, 2008. odustala da imenuje Eleka Štrauba za ambasadora u Berlinu pošto je u njegovoj ranijoj kompaniji MT Nyrt podignuta optužnica za korupciju pisao je uvaženi budimpeštanski ekonomski nedjeljnik HVG. MT tuži bivšeg generalnog direktora Štrauba za umiješanost u nezakonite ugovore zaključene između 2004. i 2006.
Mišljenje je da bi ova afera mogla da bude mučna za DT jer nije jasno da li su i u kojoj mjeri umiješani njemački direktori. Izgleda da, prije svega, podružnice u jugoistočnoj Evropi nisu u prošlosti bile u potpunosti kontrolisane. Prilikom većine preuzimanja takvih kompanija veliki dio starih rukovodećih kadrova je zadržavan zbog njihovih dobrih veza sa političarima i boljeg poznavanja tržišta
Dojče Telekom AD je najveća telekomunikaciona kompanija u Evropi,
osnovan je 1996. kada je privatizovana državna monopolistička kompanija Dojče Bundestpost. Od juna 2008, vlada Njemačke je i dalje vlasnik udjela od 15 odsto DT direktno, i dodatnih 17 preko državne banke KFW.
DT je takođe vlasnik značajnog udjela u drugim telekomunikacionim kompanijama, među koje spadaju podružnice u Centralnoj Evropi: Slovak Telekom (Slovačka), Mađar Telekom (Mađarska) i T-Hrvatski Telekom.
U Srbiji je u toku priprema za prodaju najvećeg telekomunikacionog operatera, Telekoma Srbije, a u javnosti se spekuliše da je DT kandidat za kupovinu. DT već ima dio vlasništva u srpskoj kompaniji, preko grčkog OTE, koji je vlasnik 20 odsto Telekoma Srbija. Postavlja se pitanje da li je kompanija koja je umiješana u ovakve afere zaista i pravi kupac najprofitabilnijeg srpskog državnog preduzeća.
Aleksandra Smiljanić, bivša ministarka telekomunikacija u Vladi Srbije, koja se protivi prodaji Telekoma Srbija, ukazala je da DT, kao i druge velike multinacionalne kompanije, ima ogromnu finansijsku moć.
„Takve kompanije je veoma teško kontrolisati jer imaju budžete i po 10 puta veće od države Srbije. Kada im takav resurs, kao što su telekomunikacije predamo u vlasništvo mi onda više nemamo nikakvu kontrolu nad našom mrežom,” upozorila je Smiljanić. Informacije su danas najvažnija imovina i ako već ulazimo u biznis sa takvom kompanijom naši interesi treba da budu jasno istaknuti, dodala je ona.
Da li su crnogorski interesi potpuno zaštićeni prilikom preuzimanja našeg Telekoma, ili su te interese pomutili ovi misteriozni milioni koji se sada istražuju zbog sumnje da su korišteni za podmićivanje visokih službenika Crne Gore i Makedonije.
Milan BOŠKOVIĆ
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice