DRUŠTVO
Kirija je svetinja
Ne može se vlastima reći da baš nigdje ne štede. Vrlo je pažljivo, na primjer, odmjeren svaki cent u budžetu koji pripada političkim partijama. Najbogatija je, naravno, vladajuća partija, ne samo zato što iz budžeta dobija najviše novca, nego zbog čuvenog pristupa – što je državno, to je naše. I imovinu bivšeg Saveza komunista Crne Gore vlast čuva kao zjenicu oka svog. Dvadeset godina nakon formalnog ukidanja jednopatrijskog sistema, raznim dogovorima, obećanjima i propisima uprkos, imovinu nekadašnjih društveno političkih organizacija koristi samo vlast. Od početka 2006. do polovine 2009. političkim patrijama u Crnoj Gori nije uplaćeno blizu milion eura na koje su po zakonu imale pravo – pokazalo je istraživanje Centra za demokratsku tranziciju. U tom periodu, političke partije su iz budžeta dobile blizu devetnaest miliona eura, piše u publikaciji „Finansiranje političkih partija iz budžetskih sredstava 2006 – 2009”, koju je nedavno objavio CDT.
,,O problemima u oblasti finansiranja političkih partija se često govorilo u dnevnoj politici, ali najčešće tokom izbornih kampanja, o trenutnim problemima i ad hoc rješenjima. CDT je istraživanjem uspio da izmjeri taj problem. Sada na temelju preciznih podataka i sa potpunim uvjerenjem možemo konstatovati da je stanje u oblasti finansiranja političkih partija iz budžetskih sredstava loše”, kaže za Monitor Dragan Koprivica, izvršni direktor CDT-a.
U CDT-u tvrde da se Zakon o finansiranju političkih partija ne primjenjuje pravilno i ujednačeno. ,,Na nivou države, finansiranje političkih partija realizovano je bez većih nepravilnosti. U posmatranom periodu iz državnog budžeta je isplaćeno blizu 13 miliona eura”, kaže Dragan Koprivica. Prema njegovim riječima, na opštinskom nivou primjena zakona varira od vrlo dobrih do vrlo loših pojedinačnih primjera. ,,Na nivou svih opština, zabilježili smo najmanje 40 slučajeva nepoštovanja zakona koji regulišu ovu materiju.”
Od 2006, do avgusta 2009. iz opštinskih budžeta političkim partijama je isplaćeno više od šest miliona eura. Od ukupno blizu milion eura partijama najviše novca duguje opština Budva – oko 300.000 eura. Iza ljetnje je zimska prijestonica turizma – Kolašin sa oko 200.000 eura, slijede Ulcinj sa 100.000, Cetinje sa 90.000, Pljevlja preko 85.000, Bar oko 65.000, Nikšić oko 50.000 eura…
Prema CDT-ovom istraživanju, opštine koje su ispravno ili uz manje propuste sprovodile zakon su: Andrijevica, Podgorica, Kotor, Mojkovac, Tivat, Danilovgrad i Plužine. Opštine Bar, Budva, Nikšić, Šavnik, Ulcinj i Žabljak, novac namijenjen političkim partijama, u jednoj ili više fiskalnih godina, nijesu obračunavale u skladu sa zakonskim limitima.
Manje novca nego što je propisano partijama je isplaćeno u opštinama Berane, Bijelo Polje, Budva, Cetinje, Herceg Novi, Kolašin, Nikšić, Plav, Pljevlja i Ulcinj. ,,Među ovim opštinama razlikujemo one koje su isplaćivale manje sredstava uz relativno ujednačen odnos prema svim partijama i opštine koje su vršile selektivnu isplatu i na taj način pojedine partije dovele u neravnopravan finansijski položaj. U ovoj grupi opština su: Cetinje, Kolašin, Pljevlja i Ulcinj”, objašnjava Dragan Koprivica.
U CDT-u najavljuju da će uraditi analizu postojećih zakonskih rješenja i razmotriti eventualne promjene zakona, prije svega kada je riječ o redefinisanju kaznenih odredbi i uvođenju efikasnijih načina kontrole.
Vladimir Vujović, direktor Socijalističke narodne partije, smatra da je finansiranje političkih partija u Crnoj Gori „grdna improvizacija”. On za Monitor objašnjava da je za SNP posebno bila teška druga polovina prošle godine, nakon rebalansa budžeta, kad su sredstva koja pripadaju SNP-u smanjena dva i po puta. „Nakon rebalansa SNP sa 16 poslanika dobija oko tri hiljade eura manje nego što je prije izbora dobijala sa osam poslanika. Umjesto 41.300 dobijamo 17.890 eura mjesečno”.
Vujović smatra da Zakon o finansiranju političkih partija iz 2008. „snažno favorizuje DPS”. Sporno je, po njegovom mišljenju, to što je propisana gornja granica sredstava koja mogu biti izdvojena za finansiranje političkih partija u odnosu na ukupni budžet, kao i činjenica da je promijenjena formula po kojoj se novac dijeli. Ranije su sredstva za redovan rad parlamentarnim partijama raspodjeljivana tako da je 30 odsto novca dijeljeno partijama sa parlamentarnim statusom u jednakom iznosu, a 70 odsto proporcionalno broju osvojenih mandata. Po novom zakonu taj odnos je 15 prema 85 procenata. “U malim opštinama, na primjer u Šavniku, dobijamo mjesečno manje od 50 eura”, kaže Vujović.
U SNP-u napominju da je novi Zakon o finansiranju političkih partija donesen bez konsenzusa, u vrijeme kad opozicija nije učestvovala u radu Skupštine.
„Materijalne pretpostavke niko neće da uzme kao važnu činjenicu dugog trajanja ove vlasti. Ne postoji ni minimum mogućnosti da budete ravnopravni. Sredstva koja DPS dobija od kirije ravna su onima koja opozicija dobija iz budžeta”, tvrdi Vujović.
U Pokretu za promjene kažu da je ta partija na „minimumu egzistencije” i da su bili prinuđeni da u većini gradova zatvore kancelarije. „Poslije rebalansa budžeta PZP dobija oko 6400 eura mjesečno iz republičke i oko hiljadu eura iz opštinskih kasa” objašnjava Boris Marić, član Predsjedništva PZP-a.
„Zakon bi mogao biti i gori i bolji, ali zakonska rješenja ne opredjeljuju u bitnom egzistenciju političkih partija. Ono što zakon propisuje osjećaju uglavnom opozicione partije. Vozni parkovi ministarstava i nekih agencija koštaju više nego što se godišnje izdvaja za finansiranje opozicionih partija”, kaže Marić.
U PZP-u smatraju „strašnom zloupotrebom” to što su, prema njihovoj računici, materijalna sredstva za sve opozicione partije oko 1.100.000 eura dok DPS samo od izdavanja zgrade Vladi godišnje zaradi oko 700.000. „Čuvena dva kovčega i dalje su na neki način grobari demokratskih procesa u Crnoj Gori”, kaže Marić. ,,Vlada, kao neko ko treba da brine o državnoj imovini, praktično zakupljuje imovinu koja je njena”.
U skladu sa odredbama Zakona o državnoj imovini vlast je do kraja prošle godine trebala da popiše imovinu nekadašnjih društveno političkih organizacija i potom je u katastru upiše kao državnu. Na kraju postupka, nekretnine bi bile dodijeljene na korišćenje političkim partijama u zavisnosti od njihove zastupljenosti u državnom i lokalnim parlamentima. Vlastima se sa tim poslom, logično, ne žuri.
Suočena sa dilemom – izdavanje zgrade ili poštovanje zakona – DPS bira kiriju. Bez dileme.
Kosara K. BEGOVIĆ
Komentari
Veljko Belivuk, Marko Miljkovići njihova kriminalna grupa se pred Specijalnim sudom u Beogradu terete , za sada, za sedam teških ubistava, silovanje, posjedovanje oružja, dilovanje droge i zločinačko udruživanje. Crnogorsko Specijalno državno tužilaštvo ih tereti da su ilegalno ušli u Crnu Goru u drugoj polovini 2020. gdje su izvršili ubistvo Damira Hodžića, Adisa Spahića i otmicu Mila Radulovića zvanog Kapetan iz Škaljarskog klana, koji je kasnije likvidiran i tajno zakopan na Lovćenu
Skidanje zabrane ulaska u Crnu Goru dvojici elitnih beogradskih kriminalaca 28. decembra 2020. godine je nedavno koštalo slobode dvojicu možda najvažnijih menadžera bivšeg režima Demokratske partije socijalista (DPS). Veljko Belivuk, Marko Miljković i njihova kriminalna grupa se suočavaju sa ozbiljnim optužbama pred Specijalnim sudom u Beogradu. Terete se, za sada, za sedam teških ubistava, silovanje, posjedovanje oružja, dilovanje droge i zločinačko udruživanje.
Crnogorsko Specijalno državno tužilaštvo (SDT) ih tereti da su ilegalno ušli u Crnu Goru u drugoj polovini 2020. gdje su izvršili ubistvo Damira Hodžića, Adisa Spahića i otmicu Mila Radulovića zvanog Kapetan iz Škaljarskog klana. Radulović je kasnije takođe likvidiran i tajno zakopan na Lovćenu. Ova ubistva su dotični komentirali preko SKY aplikacije. Belivuk i Miljković su na ove okolnosti prvi put saslušani u Beogradu krajem 2021. godine od strane tadašnjeg Glavnog specijalnog tužioca (GST) Milivoja Katnića i njegovog zamjenika Saše Čađenovića. Obojica su sada u pritvoru. I Belivuk i Miljković su negirali djela tvrdeći da tada nisu bili u Crnoj Gori jer su imali zabranu ulaska u zemlju.
Međutim, oni su godinama imali podršku osoba iz vrha dva bratska režima – vučićevskog i đukanovićevskog. Suđenje Belivuku i Miljkoviću za ubistvo bivšeg karate reprezentativca Vlastimira Miloševića (upucanog i “overenog u glavu” 30. januara 2017. u centru Beograda) je ogolilo zarobljenost srpskog pravosuđa i države. Maskirani ubica se lagodno ponašao ne obazirući se ni na svjedoke ni na ulični video-nadzor. Terenski operativci srbijanske policije su prikupili obilje dokaza među kojima i tri uzorka DNK Belivuka – jedan na vratima zgrade gdje je živio pokojni Milošević, drugi na vozilu korišćenom za bjekstvo (po policijskoj pretpostavci), dok je navodno treći uzorak nađen na tijelu ubijenog. Zahvaljujući kamerama policija je rekonstruirala rutu kojom su se kretali likvidatori dok je snimak bio dovoljnog kvaliteta da se odradi i antropološko vještačenje. Policija je Belivuku i Miljkoviću oduzela mobilne telefone prilikom hapšenja pet dana nakon ubistva.
Jovo MARTINOVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 19. aprila ili na www.novinarnica.net
Komentari
U premijerovom obećanju o “mogućoj” plati većoj od EU prosjeka nema preciznijih rokova pa bi se moglo pokazati da smo mi, a ne Milojko Spajić nepopravljivi optimisti. Dok on to samo vješto koristi
Premijer Milojko Spajić ostaje nepopravljivi optimista. Ili je čovjek sa rijetko viđenim talentom da relativizuje činjenice. Uglavnom, umjesto ispunjenja prošlogodišnjih, predizbornih, obećanja dobili smo nova. Ljepša, bolja, veća. “Do vremena kad Crna Gora bude bila predložena za članicu Evropske unije, mogla bi da ima prosječnu zaradu veću od prosjeka EU”, prenijeli su mediji premijerovu izjavu datu pred Odborom za spoljne poslove Evropskog parlamenta.
Spajić je ovo rekao odgovarajući na pitanja evropskih poslanika. To mu, začudo, nije bilo “gubljenje vremena”. Dolazak u parlament u kome je izabran i gdje je dužan da, makar s vremena na vrijeme, podnosi račune – jeste. Ali, da se vratimo ljepšim temama: kako ćemo trošiti tih skoro 2.200 eura, koliko danas iznosi prosječna neto zarada u Evropskoj uniji? Čim ih zaradimo (uzajmimo) – mi ili država.
Jedni su na ove najave veselo trljali ruke, drugi zbunjeno slijegali ramenima, a traći pokušali racionalizovati premijerovo obećanje. Tražeći odgovor na pitanja kad i kako. I ko će to da plati. A ko da vrati (kredit).
Pomalo bajati podaci s kraja 2022. pokazuju da je prosječna zarada u privatnom sektoru bila za skoro 160 eura manja od prosječne (555 naspram 712 eura, koliko je tada iznosila prosječna neto zarada). Pa kako smo onda dobacili do prosjeka?
Da je broj zaposlenih u javnom i privatnom sektoru jednak, a nije, to bi značilo da je zaposleni koji je platu primao iz državnog ili nekog od lokalnih budžeta, ili je zarađivao u nekom državnom (javnom) preduzeću, prije dvije godine, u prosjeku, primao zaradu za 300 eura veću od zaposlenog u privatnom sektoru. Pošto je odnos broja zaposlenih u javnom i privatnom sektoru ipak nešto drugačiji (više je zapošljenih u privatnim firmama), to znači da je razlika u zaradama jednih i drugih bila još veća. U korist tzv. budžetskih korisnika.
Zoran RADULOVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 19. aprila ili na www.novinarnica.net
Komentari
Izbor su pratile brojne primjedbe i sumnje na nepravilnosti. Bratićeva protivkandidatkinja Tanja Bakić tvrdi da Vijeće Filološkog niti Senat nisu sankcinisali Komisiju za pisanje izvještaja o kandidatima, iako su dva člana predala potpuno identične tekstove
Senat Univerziteta Crne Gore je 15. marta ove godine izabrao dr Vesnu Bratić u akademsko zvanje redovne profesorica iz oblasti Anglistika – Anglofona književnost i civilizacija i Engleski jezik na Filološkom fakultetu Univerziteta Crne Gore. Bratić je od kraja 2020. do kraja aprila 2022. bila ministarka prosvjete, nauke, kulture i sporta u 42. Vladi. Bratić nije bila jedina kandidatkinja, pored nje na konkursu za izbor u akademsko zvanje iz navedenih oblasti, koji je raspisan u junu prošle godine, prijavila se i dr Tanja Bakić.
Sam tok konkursa i izbor zanimljivi su zbog brojnih primjedbi i sumnje na nepravilnosti koje su se dešavale tokom njegovog trajanja.
U septembru 2023. imenovana je Komisija za razmatranje konkursnog materijala i pisanje izvještaja u sastavu prof. dr Radojka Vukčevič sa Filološkog fakulteta u Beogradu, prof. dr Janko Andrijašević sa Filološkog fakulteta UCG i prof. dr Zoran Paunović sa Filološkog fakulteta u Beogradu. Nakon što je Andrijašević u oktobru iz zdravstvenih razloga odustao od rada u komisiji, za novog člana je imenovana prof. dr Vesna Lopičić sa Univerziteta u Nišu.
Krajem prošle godine u Biltenu UCG objavljeni su izvještaji o kandidatima članova Komisije. Sva tri člana Komisije pozitivno su ocijenili kandidatatkinju Bratić i dali preporuku da se Bratić izabere.
Prigovor na recenzije, u januaru ove godine, Vijeću Filozofskog fakulteta UCG, upućuje Tanja Bakić. Ona u njemu kao apsurd ocjenjuje da su dva člana komisije potpisala istovjetne recenzije. Dr Bakić tvrdi da su izvještaji prof. dr Zorana Paunovića i prof. dr Radojke Vukčević potpuno identični: ,,Jedina razlika je u tome što je dr Paunović, redovni profesor Univerziteta u Beogradu, koji izvorno govori ekavicu, pokušao da ekavizira tekst profesorke Vukčević, izvorno napisan na ijekavici. Nažalost, u tome nije savim uspio, ostavivši znatan dio predatog teksta u ijekavici”, napisala je dr Bakić.
Predrag NIKOLIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 19. aprila ili na www.novinarnica.net
Komentari
HAPŠENJE ZORANA LAZOVIĆA I MILIVOJA KATNIĆA: Odoše drugovi, samo njega nema
KRIMINAL U SLUŽBI DRŽAVE I OBRNUTO: Belivuk i Miljković – državni vojnici oba oka u glavi
PREMIJER OBEĆAVA JOŠ VEĆE PLATE: EU da nam zavidi
-
INTERVJU3 sedmicePAULA PETRIČEVIĆ, MIROVNA I FEMINISTIČKA AKTIVISTKINJA: Osokoljeni nacionalistički šerifi se ne boje institucija sistema
-
FOKUS4 sedmicePOLITIKA I DEGRADACIJA PROFESIJE: Ko su policajci zbog kojih je uzdrmana Vlada
-
FOKUS2 sedmiceFAMILIJA ĐUKANOVIĆ NAKON GUBITKA VLASTI: Manje moći, manje profita, ali poslovi traju
-
DRUŠTVO4 sedmiceDRAMA OKO SMJENE DIREKTORA MONTEFARMA: Politički i drugi lobiji
-
DRUŠTVO4 sedmiceKOLAPS ZIMSKE TURISTIČKE SEZONE: Uzdanje se u nebo i državnu kasu
-
DRUŠTVO3 sedmiceHAPŠENJE IGORA KRSTOVIĆA: Jedna lasta ne čini proljeće
-
Izdvojeno4 sedmiceKAKO JE IBAR SPASIO VLADU: Političarenje
-
Izdvojeno3 sedmiceKRIZE VLASTI OD LOKALA DO VRHA: Puca po dubini