„Period korone“ je pokazao koliko su digitalne tehnologije i biznisi zasnovani na njima postali značajni za društvo, jer su građani najviše koristili njihove usluge. Zato je  tužno što su kreativni ljudi poput onih koji stoje iza startapova kao što su Uhura Solutions, Coins, Badger, poslove razvijali po svijetu, a ne u Crnoj Gori

Kompanija Uhura Solutions, koju su osnovali Crnogorci, uspješna je strana firma koja se bavi razvojem naprednih digitalnih platformi (programa) koji finansijskim institucijama i preduzećima (naročito bankama) olakšavaju obradu velikog broja dokumenata (ugovora i slično). S obzirom na to da su  prije razvoja ovog programa, ugovori i drugi dokumenti obrađivani ručno, što je zahtijevalo mnogo vremena i resursa, program koji bi uštedio vrijeme i novac privukao je pažnju najvećih banaka u Evropi i svijetu.

Eksperti iz oblasti informacionih tehnologija (IT) smatraju da je Uhura Solutions najuspješniji crnogorski startap (inovativno-tehnološki biznis koji ima potencijal brzog rasta i velikih dometa).

Međutim, iako je crnogorski startup, komapnija nije osnovana u Crnoj Gori (već u Velikoj Britaniji), jer tada u našoj zemlji nije bila povoljna klima za razvoj biznisa zasnovanih na inovativnim tehnologijama.

Izvršni direktor i osnivač kompanije Đuro Stojanović tvrdi da je za njih bio veliki izazov pokrenuti globalni startap iz Crne Gore, jer kod nas, ali i u drugim državama u regionu, „startap zajednica“ nije toliko razvijena.

,,Ambijent u državama i nije toliko povoljan za razvoj startapova, a vrlo malo ljudi zaista i zna šta je sve potrebno da se razvije globalni startap. Dodatni problem je i nedostatak fondova u regionu, kao i mali broj potencijalnih investitora, koji bi podržali ideje. Zbog svega toga, većina uspješnih startapova iz regiona, uključujući i naš, da bi pokrenula svoju ideju morala je prvo otići vani i registrovati svoju kompaniju u nekoj drugoj zemlji, povoljnijoj za razvoj biznisa”, kazao je Stojanović za Monitor.

Uhura Solutions je prošle godine u Crnoj Gori otvorila ćerku kompaniju, kako bi u našoj državi tehnološki razvijali platformu, dok bi u Britaniji vodili biznis i prodaju.

Za razliku od njih, od američke kompanija Badger Crew, koju mahom vode Crnogorci,  i njihovog pametnog bedža (The Badger) Crna Gora neće imati mnogo koristi, jer je njihov inovativni proizvod patentiran u Sjedinjenim Američkim Državama.

Izvršni direktor te kompanije Darko Ivanović ranije je rekao da bi kompaniju i patent ,,bez razmišljanja” osnovao u Crnoj Gori da je postojao minimum uslova za pokretanje startapa i razvijanje tog inovativnog projekta.

Kako bi ovakve inovatore zadržali u Crnoj Gori, Ministarstvo nauke, iniciralo je izmjenu Zakona o inovacionoj djelatnosti i donošenje specijalnog zakona – Zakona o podsticajnim mjerama za razvoj istraživanja i inovacija. U utorak su svečano počeli radovi na prvom crnogorskom Naučno-tehnološkom parku (NKT) gdje će naši građani razvijati inovativne biznise, dok će, istovremeno, studenti učiti o primjeni inovativnih tehnologija.

Iz Ministarstva nauke su pojasnili da Crna Gora u prošlosti nije imala adekvatan ambijent za razvoj inovativne privrede, jer tada inovacije nijesu imale prioritet već je fokus bio na ozdravljenju ekonomskih prilika u našoj zemlji.

„Međutim, tehnološki razvoj i globalni trendovi zahtijevaju transformaciju svih privrednih grana koja mora biti zasnovana na inovacijama i informaciono-komunikacionim tehnologijama“, saopštili su Monitoru iz tog resora.

Oni  tvrde da su u prethodne tri godine napravili značajan napredak u jačanju inovacionog eko-sistema.

„U veoma kratkom roku od samo dvije godine izrađena je Strategija pametne specijalizacije čime je Crna Gora postala prva država kandidat za članstvo u Evropskoj uniji koja je usvojila ovu strategiju… Inovirani zakonodavni okvir će omogućiti formiranje fonda za inovacije, posebnog implementacionog tijela koje će na fokusiran način i kroz krupne projekte omogućiti implementaciju strategije u punom kapacitetu“, pojasnili su.

Saopštili su da pokušavaju pomoći u kreiranju „podsticajnog ambijenta za obrazovane mlade ljude“ kako bi suzbili odliv talenata. „Kroz naše programe podrške, doktorske stipendije, inovativne i naučnoistraživačke grantove, zaposlili smo oko 120 visokokvalifikovanih, uglavnom mladih ljudi – većinom programera i inženjera“, saopštili su.

Đuro Stojanović je ocijenio da su ove inicijative Ministarstva ,,ohrabrujuće”, ali  smatra da je kod globalnog startapa neophodno osnovati glavnu kompaniju u nekoj od razvijenijih zemalja, a kćerku kompaniju u Crnoj Gori.

,,Na taj način bilo koja investicija koju dobije kompanija u inostranstvu se takođe prenosi na Crnu Goru, kroz zapošljavanje visokostručnog kadra iz oblasti IT-a. Time na najbolji način koristimo i razvijamo resurse u Crnoj Gori, a istovremeno postajemo konkurentni sa servisima na globalnom nivou”, pojasnio je on.

Direktor i jedan od osnivača kompanije Coins Anton Jurovicki smatra da će napori Ministarstva nauke biti od velikog značaja za inovativno-tehnološke biznise. „Ovaj zakon neće samo lokalnim kompanijama olakšati poslovanje već će zasigurno privući korporacije ali i individue, odnosno takozvane ’digitalne nomade’ koji obavljaju sve svoje poslove online i biraju destinacije u kojima žive i rade“, pojasnio je Jurovicki.

Njegova kompanija je takođe uspješan crnogorski startap i bave se internet marketingom i distribucijom digitalnih proizvoda za globalno tržište. Kao i Stojanović, Jurovicki je sa partnerima startap pokrenuo u inostranstvu, dok je ćerku kompaniju otvorio u Crnoj Gori.

On smatra da će izmjenom legislative u našu zemlju doći i stručan kadar koji nam je neophodan ukoliko želimo da se razvijamo kao pogodna ,,digitalna” destinacija koja osim svojih prirodnih ljepota i drugačijeg tempa života naspram drugih zemalja nudi i dobar poslovni ambijent.

„Period korone nam je pokazao da su se kompanije transformisale u hodu i da nije važno odakle rade svoj posao, već da mogu da ga rade online a ovaj zakon se kreira u dobrom momentu kada se i mijenjaju navike ali i potrebe kompanija“, pojasnio je Jurovicki.

„Period korone“ je zaista pokazao koliko su digitalne tehnologije i biznisi zasnovani na njima postali značajni za društvo, jer su građani najviše koristili njihove usluge. Zato je i tužno što su kreativni ljudi, poput onih koji stoje iza startapova kao što su Uhura Solutions, Coins, Badger, poslove razvijali po svijetu, a ne u Crnoj Gori.

Zakonima do boljeg ambijenta za inovacije

U Programu rada Vlade za ovu godinu predviđeno je donošenje dva nova zakona – inovirani Zakon o inovacionoj djelatnosti i lex specialis Zakon o podsticajnim mjerama za istraživanje i inovacije.

„Zakonom o inovacijama želimo da jasnije definišemo nacionalni inovacioni sistem, prepoznamo sve subjekte koji obavljaju inovacionu djelatnost, uključujući i fizička lica (inovatore, pronalazače i frilensere) kao i subjekte koji obezbjeđuju inovacionu infrastrukturu (Naučno-tehnološki park, Tehnopolis, biznis centri, inkubatori i sl.). Ovim zakonom predviđeno je formiranje implementacionog tijela – Fonda za inovacije, čime će se stvoriti mogućnosti za finansiranje inovativnih projekata visoke vrijednosti i kao podrška u svim fazama tokom procesa razvoja jedne inovacije, od nastanka ideje do njene tržišne valorizacije i komercijalizacije“, pojasnili su.

Zakon o podsticajnim mjerama, tvrde, predstavlja novi poseban okvir kojim se predviđaju poreske olakšice, stimulativne mjere, subvencije za startapove, inovativne kompanije, investitore, frilensere… Ističu da su podsticaji za istraživanje i inovacije usmjereni su prvenstveno na mlade inovativne firme i startapove, a pozitivni efekti ovog zakona očekuju se kroz povećanje ulaganja u istraživanje i razvoj, rast zaposlenosti i povećanje zarada u ovom sektoru, rast prometa i rast prodaje proizvoda i usluga koje su nastale iz inovativnih aktivnosti.

„Na ovaj način zelimo da doprinesemo da se naši mladi i visoko obrazovani ljudi odluče za zivot i rad u Crnoj Gori, kao i da njihov broj povećamo kroz nove različite stimulativne programe podrške i podsticaje koji će im biti omogućeni“, saopštili iz tog resora.

Ivan ČAĐENOVIĆ

Komentari