„Namjera da se opštinama više ne ustupa polovina naknade za korišćenje morskog dobra koja se ostvaruje na njihovoj teritoriji, odnosno da ona u cjelosti pripadne Javnom preduzeću za upravljanje morskim dobrom, u direktnoj je suprotnosti sa deklarativnim zalaganjem vlasti za decentralizaciju i punu održivost lokalnih zajednica. Ona će od svih opština na Primorju najteže pogoditi Ulcinj. Nakon donošenja Zakona o planiranju i izgradnji ovo je još jedan udarac na lokalne samouprave. Sigurnim korakom idemo ka potpunoj centralizaciji umjesto da bude suprotno”, tvrdi predsjednik Opštinskog odbora Građanskog pokreta URA i odbornik u ulcinjskom parlamentu Omer Bajraktari.
Po tom osnovu se prošle godine u kasu te lokalne samouprave slilo nešto preko 700.000 eura ili oko 10 odsto od ostvarenog budžeta, koji je najniži u poređenju sa ostalim opštinama na Primorju. Takođe, ta lokalna samouprava jedva uspijeva da plaća obaveze iz reprograma poreskog duga u visini 5,9 miliona eura koji je sredinom 2015. godine sklopila sa Poreskom upravom.
Odluka da se opštinama ustupi 50 odsto sredstava od naknade korišćenja morskog dobra, bila je na snazi od 1. januara 2013. godine i od tada su opštine na Primorju ukupno inkasirale oko 20 miliona eura.
Ta odluka je došla kao rezultat dvodecenijskog nezadovoljstva velikog broja Primoraca radom i djelovanjem Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom, koje suvereno gazduje najznačajnijim državnim resursom – priobalnim pojasom države. Posebno je to bio slučaj u Ulcinju gdje je 13 odsto opštinske teritorije pod ingerencijom te državne institucije, odnosno Vlade Crne Gore. Morsko dobro na pojedinim dijelovima zahvata i područje koje je udaljeno od mora gotovo dva kilometra!? Čak 57 odsto ukupne teritorije kojom upravlja Morsko dobro se nalazi u ovoj opštini. Uključujući i obale rijeke Bojane, a to istovremeno nije Solana.
Albanske političke stranke, koje su do unazad nekoliko godina u koaliciji vršile vlast u ovoj opštini, prije svega Nova demokratska snaga – Forca, odluku o preusmjeravanju polovine sredstava od morskog dobra u opštinsku kasu isticale su kao jedan od svojih najvećih uspjeha. Ta stranka dobila je u aprilu 2013. godine i funkciju predsjednika Upravnog odbora Morskog dobra. Nakon toga, nijesu se čule javne primjedbe na rad te institucije.
Početkom ove godine direktor tog javnog preduzeća Predrag Jelušić je ocijenio da dosadašnja praksa prenosa sredstava nije dala željene rezultate. “Krajem 2017. godine podnijeli smo inicijativu za izmjenu Zakona o finansiranju lokalne samouprave, kojom smo predložili da se dosadašnjih 50 odsto prihoda od zakupa morskog dobra koji su direktno transferisani opštinama sa namjenom sveobuhvatnog održavanja komunalnog reda u zoni morskog dobra kroz rad lokalnih komunalnih preduzeća, bude raspoređen tako što bi se 20 odsto prihoda morskog dobra direktno uplaćivalo lokalnim komunalnim preduzećima, a preostalih 30 odsto opštinama”, rekao je on.
Nekoliko mjeseci kasnije na javnoj raspravi, koja je počela 4. septembra i traje još desetak dana, našao se radikalan prijedlog: opštinama po tom osnovu više ništa ne treba transferisati!
Konstatujući da novac nije utrošen namjenski, u Morskom dobru navode da su se opštine, u najvećem dijelu, svih ovih godina nemarno odnosile prema svojim obavezama koje su imale u predmetnoj zoni i u prijenosu sredstava komunalnim preduzećima shodno potpisanim ugovorima o korišćenju i namjeni prihoda od naknade za korišćenje morskog dobra.
„Bode oči statična i pasivna uloga albanskih partija koje su bile prepoznate kao borci za decentralizaciju, ali izgleda je to bila samo maska i da su jedini njihov cilj fotelje kako u Morskom dobro tako i u Vladi i to zbog ličnog prestiža, a ne zbog rada za opšti interes. Nema razlike – sa ili bez ovakvih predstavnika u centralnoj vlasti, opština Ulcinj je u sve težem položaju”, kaže Bajraktari.
Početkom ovog mjeseca vođena je javna polemika između zvaničnika Opštine Budva i Morskog dobra podstaknuta činjenicom da je Jelušić nedavno izabran za predsjednika Opštinskog odbora Demokratske partije socijalista, najjače opozicione stranke u Budvi.
“Cijeneći napore i rad zaposlenih u lokalnim komunalnim preduzećima, u konkretnom slučaju d.o.o. ‘Komunalno’ Budva, kojem je Opština bila dužna da stvori sistemske, tehničke i finansijske preduslove za kvalitetno funkcionisanje i održavanje čistoće u najfrekfentnijoj zoni, smatramo da će kroz izmjenu Zakona o finansiranju lokalne samouprave, koji smo inicirali u pravcu direktnog prenosa sredstava od strane JP ‘Morsko dobro’ ka komunalnim preduzećima po izvršenom poslu, sigurno obezbjediti ono što Opština do sada nije bila u kapacitetu da učini”, saopšteno je iz Morskog dobra.
Iz Opštine su optužili Morsko dobro da je prenatrpalo zonu uz obalu privremenim lokacijama, te da u Komunalnom preduzeću i da ima duplo više radnika ne bi mogli da održe čistoću. “Oni najprije moraju da smanje broj privremenih lokacija”, smatraju u budvanskoj opštini.
U toj lokalnoj samoupravi namjeravaju da dio pješčanih plaža proglase javnim i omoguće mještanima, turistima i posjetiocima uživanje na budvanskoj obali mora bez uslovljavanja i plaćanja dažbina.
Slični problemi sa odnošenjem otpada zabilježeni su prošle godine na obalama Bojane, gdje je broj privremenih objekata dogurao do čak 600. To je bio jedan od razloga što je 2017. godine došlo do zatvaranja desnog kraka te rijeke, po prvi put u istoriji. Zato je Morsko dobro bilo prinuđeno da ove godine izdvoji 200.000 eura za pročišćavanje račve, kojim je osigurana znatno bolja protočnost desnog rukavca Bojane. To je veoma mala suma u poređenju sa svim onim što je već 26 godina prikupljeno sa obala te rijeke, a što je, prema zakonskim odredbama, trebalo biti upravo tu investirano. Posebno ako se ima u vidu izuzetno zabrinjavajući trend erozije prekrasne pješčane plaže na Adi.
Istovremeno, u pripremi je novi plan zakupa plaža do 2023. godine. “Planiramo da se plaže zakupljuju na pet, a ne kao do sada na tri godine”, poručili su iz Vladine kompanije za upravljanje morskom obalom.
To će naići na reakcije primorskih opština u kojima vlast vrši opozicija (Budva, Kotor i Herceg-Novi), jer je pitanje korišćenja morskog dobra koje je zakonom definisano kao opšte dobro i koje je pristupačno svima pod jednakim uslovima, tema na koju su građani Crne Gore veoma osjetljivi.
U Vladi smatraju da će u narednim godinama one ostvarivati značajno veća sredstva po osnovu legalizacije nelegalno izgrađenih objekata koje se nalaze na njihovoj teritoriji, a za što je do sada u šest primorskih opština podnešeno gotovo 25.000 zahtjeva, nego što su to imale od naknade za korišćenje morskog dobra.
Mustafa CANKA
HORIZONTI3 sedmice
DANAS, SJUTRA2 sedmice
INTERVJU2 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice