REGION
Sezan na crno
Objavljeno prije
13 godinana
Objavio:
Monitor onlinePotjera za osumnjičenim se odigravala kao na filmu. Ivana Pekovića (36) je srpska policija prošle srijede uveče locirala u blizini stadiona Crvene zvezde u Beogradu. Pošto je vozio veoma brz automobil, u potjeru za njim uključeni su presretači. Poslije 15-tak kilometara jurnjave po uskim ulicama na putu za Smederevo, na parkingu su dvoja policijska kola prepriječila put Pekoviću i on je uhapšen. U tapacirungu krova automobila policija je našla unikatnu umjetničku sliku, za koju je kasnije utvrđeno da je riječ o Dječaku u crvenom prsluku francuskog slikara Pola Sezana.
U akcijama Ekspert i Prsluk, kako su nazvane u Srbiji i Evropa u Švajcarskoj pripadnici srpske policije i Tužilaštva za organizovani kriminal uhapsili su te večeri još tri osobe umiješane u krađu slike čija se vrijednost procjenjuje na 100 miliona eura. Djelo je ukradeno u februaru 2008. iz muzeja u Cirihu. Uhapšeni su i Draško Mladenović (37), Goran Radojević i Bobe Nedeljkovski (40).
Pretresom Pekovićevog stana policija je u mikrotalasnoj rerni pronašla pola miliona eura. U kući Nedeljkovskog otkriveno je još milion eura. Takođe je pronađeno 60.000 švajcarskih franaka i veća količina oružja i municije.
U kući Nedeljkovskog izvršena je i primopredaja novca za sliku koja je ponuđena 2010. za 3,5 miliona eura. ,,Tada smo im i ušli u trag, ali bili su obazrivi, tražili su sigurnog kupca. Kupac je planirao da sliku vrati muzeju za veći novac. U utorak su im isplaćena 1,4 miliona eura, a u srijedu najprije 400.000, i zatim još milion eura”, kazao je izvor beogradskog dnevnika Blic.
Dječak u crvenom prsluku predstavlja švajcarsko nacionalno blago. Odnijet u oružanom napadu u februaru 2008. iz kolekcije Emila Birlea zajedno sa po još jednom slikom majstora Vinsenta van Goga, Kloda Monea, Edgara Degaa. Zajedno su procijenjene na 112 miliona eura. Bila je to najveća krađa umjetnina u Švajcarskoj i jedna od najvećih u Evropi.
U napadu su učestvovala trojica maskiranih pljačkaša koji su u muzej upali pola sata prije zatvaranja, natjerali osoblje da legne na pod, a zatim ušli u glavnu izložbenu salu u prizemlju zgrade i skinuli slike sa zida. Svjedoci su tvrdili da je jedan od kradljivaca govorio njemački sa slovenskim akcentom.
Dva dana kasnije, ukradene slike Monea i Van Goga, procijenjene na 44 miliona eura, nađene su u automobilu parkiranom kod Psihijatrijske bolnice u Cirihu, dok se od tada tragalo za Sezanovom Dječak u crvenom prsluku i Degaovom Ludovik Lepik i njegove kćerke.
,,Godinu dana posle pljačke srpska policija ušla je u trag Pekoviću, za koga smo već imali informacije da je jedan od najjačih pripadnika Pink Pantera. Po zahtjevu austrijske policije, koja je Pekovića tražila zbog pljačke u kojoj je vlasnik zlatare hicem iz pištolja pogođen u glavu, srpska policija je upala u njegov stan u beogradskom naselju Zvezdara, u kome je nađeno skoro sto satova i unikatnog nakita. Sve je slikano i poslato stranim policijama, a ubrzo su počeli da stižu odgovori iz Austrije, Švajcarske, Njemačke, u kojima je nakit opljačkan,” kazao je za Blic izvor iz MUP.
Kako pišu beogradski mediji izvršilac pljačke u ciriškom muzeju je Raško Mladenović. Sezanova slika prokrijumčarena je u Srbiju, a Mladenović je za pljačku dobio novac kojim je kupio stan u Čačku.
Sezanova slika je, kako se vjeruje, do sada najvrednije umjetničko djelo pronađeno na teritoriji Srbije. ,,Poslije Balkanskog ratnika ovo je najveća vrijednost neke akcije koju je izvela srpska policija”, rekao je srpski ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić, na konferenciji za novinare. Dačić je aludirao na operaciju kojom je u oktobru 2009. u Urugvaju otkriveno 2,1 tona kokaina koji je pripadao pljevaljskom narko bosu Darku Šariću.
Policija je saopštila da Ivan Peković ima 34 krivične prijave za razna krivična djela – od krađa do razbojništava. Osuđivan je.
Goran Radojević, takođe, ima krivične prijave ali za prevare i falsifikate. Draško Mlađenović ima više krivičnih prijava zbog droge i falsifikata, a Bobe Nedeljkovski zaradio je 16 krivičnih prijava zbog imovinskih delikata.
U potrazi za Sezanovom slikom, kao i za kriminalnom grupom koja je ukrala djelo, srpska policija je angažovala i prikrivenog isljednika koji je, glumeći taksistu, bio u stalnom kontaktu sa osumnjičenom četvorkom, saznao je beogradski dnevnik Blic. Prikriveni isljednik je nekoliko mjeseci postepeno uspostavljao kontakt sa Pekovićem, vođom kriminalne grupe, a zatim i s njegovim prvim saradnikom Bobetom Nedeljkovskim.
,,Preko isljednika smo pratili kretanje osumnjičenih i držali ih pod prismotrom. Međutim, za dvije godine, koliko se radilo na slučaju, ni u jednom trenutku nismo znali tačnu lokaciju slike”, kazao je za Blic izvor iz MUP Srbije.
Prema nezvaničnim informacijama, tokom dosadašnje istrage utvrđeno je da je osoba koja je bila zainteresovana da u svojoj kolekciji ima Dječaka u crvenom prsluku dala sve potrebne podatke. Gdje se slika nalazi, kakvo je obezbjeđenje… Dogovor je bio da bude ukradeno samo ovo vrijedno umjetničko djelo, koje je bilo izloženo u muzeju u Cirihu, ali su kradljivci usput odnijeli još tri slike, Degaa, van Goga i Monea. Za Degaovom slikom se još traga.
Zna se da Sezanova slika nije završila kod osobe koja ju je ,,tipovala”.
Kradljivci su se zatim primirili, sve do kraja 2009, kad su počeli da je ,,nude”. U planu je bilo da je prodaju za 3,5 miliona eura drugoj osobi iz Srbije. Ime te osobe se u interesu istrage ne otkriva.
Srpski kriminalci najveći su dileri ukradenih umjetničkih djela u zapadnoj Evropi, vrlo su sigurni, opasni i teško ih je zaustaviti – kazao je posle otrkivanja Sezanove slike Volfgang Gober, načelnik kriminalističke policije Austrije.
Gober kaže za Blic da nije slučajan podatak da su slike Sezana i ranije Pikasa, vrijedne stotine miliona eura, otkrivene u Srbiji. ,,Mi smo u nekoliko navrata otkrivali da u nelegalnom otkupu ukradenih slika učestvuju ljudi porijeklom iz Srbije. Izuzetno su dobro povezani sa svim kriminalnim strukturama, rade zajedno sa Albancima i Hrvatima i uigrali su cio sistem – od krađe umjetnina do prodaje. Bave se i otkupom i švercom ukradenih slika, pa umjetnine prenose iz jedne zemlje u drugu i onda ih prodaju,” objasnio je Gober.
Gover je iznio kako se sumnja da su uhapšeni u Srbiji imali saradnike u Evropi. ,,Potrebno je spriječiti i šverc ukradenih slika na Kosovo, odakle se dalje prenose u Albaniju, Rusiju, ili ih prodaju bogatim šeicima. Srpska policija mora odlučnije da istraži privatne kolekcije bogataša, u kojima se, kako mi sumnjamo, nalaze neke ukradene slike”, dodao je austrijski policajac, ne želeći da otkriva o kojim slikama je riječ. Navodno dio ukradenih slika lopovi prodaju u Crnoj Gori, najčešće Rusima, koji plaćaju isključivo kešom i umjetnine nose u domovinu. Drugi lanac funkcioniše preko Kosova. Lopovi slike prodaju bogatim kosovskim Albancima. Oni slike velike vrijednosti kupe i zatim ih krijumčare do Švajcarske, Austrije, Belgije…
Kustos jednog beogradskoj muzeja je ranije kazao za Blic da se u Srbiji nalazi više od deset ukradenih slika iz inostranstva čija se cijena kreće od nekoliko stotina hiljada eura. Razlog zašto slika, kao što je to bio slučaj sa djelima Pikasa Glava konja i Čaša i bokal, nakon krađe stigne u Srbiju je taj što crno tržište sa umjetničkim djelima funkcioniše odlično u toj zemlji.
U Srbiji je malo inspektora obučeno za traganje za ukradenim umjetničkim djelima, privatnih inspektora je još manje – objašnjava sagovornik Blica, kustos beogradskog muzeja.
Uprkos svemu, upućeni su začuđeni kako je jedna veoma vrijedna slika poput Sezanovog Dječaka u crvenom prsluku završila u Srbiji. Pretpostavljaju da je Srbija bila samo tranzit, jer u njoj nema kupaca za tako skupo umjetničko djelo. Djelo je tipovano, naručeno u Beogradu, ali se sumnja da je krajnje odredište bio Bliski istok
U međuvremenu je glavna stvar da se utvrdi gdje je ostatak od 1,3 miliona eura za Sezanovu sliku. Vjeruje se da ovaj ,,štek” krije dalju organizaciju u krađi i pokušaju da bude preprodata skupa slika.
Uloga Dika Elisa
Večernje novosti su pisale kako je ključni čovjek u otkrivanju ukradene slike Pola Sezana u Srbiji bio Ričard Dik Elis, jedan od najpoznatijih svjetskih istražitelja koji se bavi pronalaženjem ukradenih umjetničkih djela. Isti čovjek zaslužan je što su u oktobru 2011. u Beogradu pronađene ukradene slike Pabla Pikasa – Glava konja i Čaša i bokal.
Dik Elis je osnivač jedinice za umjetnine i antikvitete britanske policije i tokom prethodnih 20 godina, najprije kao policajac, a onda i kao privatni istražitelj, uspio je da vrati mnogobrojna ukradena umjetnička djela.
U posljednje vrijeme glavobolju mu zadaju bande kradljivaca umjetnina iz bivše Jugoslavije.
,,Bande balkanskih razbojnika djeluju u Francuskoj, Švajcarskoj, Austriji, Češkoj, Slovačkoj, Holandiji i Belgiji”, objasnio je Elis u intervjuu koji je dao prije hvatanja kradljivca Sezanove slike. ,,Ukradena djela potom se krijumčare u Srbiju, Makedoniju, Kosovo ili Crnu Goru.”
Dik Elis ima ekipu saradnika i insajdera koja uključuje i nekoliko Srba. Otkrivanje kanala kojima se prodaju ukradene slike i lopova koji su odgovorni za pljačke bilo bi nemoguće bez angažovanja bivših lopova.
Služba za borbu protiv organizovanog kriminala MUP Srbije, demantovala je da je u slučaju Sezanove slike učestvovao detektiv Elis
Goja u Donjoj Gorici
Sredinom 2005. u podgoričkom naselju Donja Gorica pronađena je slika čuvenog španskog slikara Franciska Goje, ukradena krajem 2001. u Torinu, čija se vrijednost procjenjuje na preko pola miliona eura. Slika Grof Ugolino, otkrivena je u jednoj kući a tom prilikom policija je uhapsila braću Dejana i Gorana Mugošu. Slika je ukradena sredinom decembra 2001. godine. Lopov je odnio Grofa Ugolina tokom obilaska privremene izložbe u Torinu i iskrao se tako da ga obezbjeđenje nije ni primijetilo.
Milan BOŠKOVIĆ
Komentari
IZDVOJENO
Dnevnik – nedjelja posvećena Beogradu
Petak, 5. 04. ’24.
Čitam danas da Predsednik poziva sve u Srbiji da se bore kako bi sprečili svet da u Ujedinjenim nacijama donese rezoluciju o genocidu u Srebrenici. Neobično! Mogli su da ga kreiraju, tehnički izvedu streljanje 8.000 muškaraca i dečaka u dva dana, prekopavaju masovne grobnice i preseljavaju posmrtne ostatke da bi sakrili zločin, a kada su tužioci i sudije UN-ovog suda dokazale i pravosnažno osudile neke od organizatora tog kosmičkog zločina, o čemu je ceo svet izveštavao, taj isti čovek nikada nije priznao genocid, kao da ga je sam kreirao i izveo. A nije! Bio je tek šegrt u Miloševićevoj radionici, ali je brzo učio i već četiri godine kasnije postao ministar informisanja u vladi svog Majstora.
Danas mi novinarka „nezavisnog“ medija nije dozvolila u emisiji uživo da završim misao o predstojećoj rezoluciji UN-a o ulozi Srbije u genocidu nad Bošnjacima 1995. A bila je jednostavna ta rečenica: Umesto što pokušava korumpirati bar 130 zemalja iz celog sveta da glasaju protiv te rezolucije, jednostavnije mu je da prizna učinjeni genocid i iskreno, kao što je nekada učinio Vili Brant, klekne na stratištu i traži oproštaj uz iskreno obećanje da to niko iz njegovog naroda neće više nikada učiniti.
Subota, 6. 04. ’24.
Dok mu se Predsednik grčevito bori da ceo svet slaže i ubedi u ono što nije istina, njegov izabranik za lokalnog vladara Beogada, u nadi da će osvojiti glasove najcrnje desnice na izborima za nepuna dva meseca, daje izjave o svojim planovima da od Kuće cveća napravi Muzej srpske istorije, koji uzgred budi rečeno, već postoji.
Sahrana Josipa Broza Tita smatra se najposećenijom sahranom nekog državnika u istoriji. Tog 8. maja 1980. sahrani u Kući cveća u Beogradu prisustvovalo je 209 delegacija iz 128 zemalja sveta. Na čelu 124 državne delegacije nalazilo se 38 šefova država (kraljeva i predsednika), 5 prinčeva, 7 potpredsednika republika, 6 predsednika parlamenata, 10 predsednika vlada, 3 potpredsednika vlada, 12 ministara inostranih poslova, 20 članova vlada i 21 državni funkcioner.
Organizacija ujedinjenih nacija je te godine brojala 163 zemlje članice, od čega je njih 124 (76%) poslalo delegacije na sahranu.
Da li je moguće da „duvač u rog velikog kneza“ toliko ništa ne shvata ili mu namerno kopa rupu? Videćemo…
Nedelja, 6. 04. ’24.
Pamtim da je Beograd imao, dok je još bio evropska metropola, poslednjeg velikog gradonačelnika od 1982. do 1986. Bogdan Bogdanović, rođeni Beograđanin, arhitekta, profesor beogradskog Univerziteta, graditelj monumentalnih memorijalnih spomenika žrtvama fašizma, pisac, sanjar… Proteran je iz svog rodnog grada 1993. strelicama iscrtanim crnim grafitom od Slavije uz Tolbuhinovu, sve do vrata njegovog stana na Crvenom krstu iznad kojih je pisalo: ustaša!
Beč je velikog umetnika primio raširenih ruku.
Pamtim ga kako visok i otmen stoji u dovratku svog bečkog stana ispraćajući me, nakon puno sati višednevnih, meni dragocenih razgovora. Setan, iznenada me upitao: „Da li će Beograd ikada ponovo biti grad?“
Prepoznala sam u tom pametnom pogledu i pitanju želju da bude sahranjen u svom gradu i zamucala: „Pa mora, Bogdane. Kako bi drukčije moglo biti…“
„Ne mora, Svetlana. I Sao Paolo je skup 15 miliona ničega.“
Otrčala sam niz stepenice da mi ne vidi suze u očima.
Dvadeset pet godina mi odzvanja Bogdanova surova istina: „I Sao Paolo je skup 15 miliona ničega.“
Ponedeljak, 7. 04. 2024.
Bliži se ponovljanje izbora u Beogradu. Mučno je gledati na šta su sve spremni zarad vlasti i, naravno, samo sopstvenih interesa. Oni koji su već okusili moć novca bi da nikada ne siđu iz tog voza, a oni „novi“ bi da se u njega popnu, i opet nikada ne siđu.
Dobro se sećam da je Srbija desetkovana još pre 33 godine odlaskom 350.000 visokoobrazovanih, mahom Beograđana, koji su odbili da budu molbilisani za ratove koje je Milošević tada započinjao i sve ih izgubio. Srećem ih svuda po svetu, dobro situirane, sa možda tek naznakom (ko ume da „čita“) u pogledu skrivene želje da se vrate, ali znaju da nemaju kud. Hoće li im iko raskrčiti put, ukidajući nepotizam, korupciju i organizovani kriminal, hoće li iko vratiti sudijama i tužiocima dignitet i pravdu u ruke, hoće li iko vratiti učiteljima, doktorima, policijskim i inim inspektorima dostojanstvo profesija, da bi se vratila deca tih čestitih ljudi koji su odbili da učestvuju u zločinu? Ta deca su imala od koga naučiti kako se u svakom, pa i najgorem vremenu, može sačuvati čojstvo. Bez njih ni moj rodni grad nikada više neće biti grad…
Utorak, 8. 04. 2024.
Kažu mi poznavaoci prilika u Beogradu da iza besmislene ideje da se Titov grob izmesti iz Srbije izgleda stoje oni koji žele da restauriraju monarhiju. Pa je valjda prvi korak izbaciti iz buduće kraljevine sve što je ikada imalo veze sa socijalizmom i komunizmom. Zemlja koju su od Miloševića do danas svi redom pljačkali i srozavali u kal moralne ali i fizičke bede, traži izlaz u glamuru monarhije, valjda prateći u medijima kraljevinu Veliku Britaniju i njene monarhe. Samo, nisu obratili pažnju na to koliko Britanska kruna godišnje košta poreske obveznike. Tradicija koja predugo traje održavaće se dok narod bude mogao da je izdržava. A ovde? Da li će gladni narod, davno odrođen od poljoprivrede, nahraniti budući kralj i od čega? Srbija spada u najnerazvijenije i najsiromašnije zemlje Evrope! Jesu li toga svesni oni koji priželjkuju kralja?
Ali, Beograd ima i balkon na Starom dvoru, sa koga su bacili kralja i kraljicu, kada im valjda više nisu odgovarali.
A i Danko Popović je u „Knjizi o Milutinu“ davno napisao: „Što oni da nam ubiju kralja, umemo to i sami? Nije nam prvina.“
Za nadati se da će bar onaj koga hoće da ustoliče, ako je naučio srpski jezik do sada umeti da pročita „najtiražniji roman posleratne srpske književnosti“.
Sreda, 9. 04 2024.
Da li je moguće da ikom normalnom pada na pamet da može imati kraljevinu u Evropi u čijem glavnom gradu otpadaju točkovi sa autobusa u pokretu i ubijaju ljude na ulicama; u kom hitna pomoć u nekoliko dana nije dva puta reagovala, pa su izgubljena dva dragocena života; u kojem je zdravstvena zaštita na nivou indijskog najzabitijeg sela, u kojem nema ni jedne ustanove koja će primiti osiguranog pacijenta, a svi su, ako ima preko sedamdeset godina, osim u privatnim bolnicama? U glavnom gradu u kojem se neki važni pregledi čekaju mesecima, u kojem se na neke operacije čeka godinama? Lista je beskrajna i stresna samo za pročitati.
A sa druge strane grade se raskošne vile, gigantski projekti poput „Beograda na vodi“, ruši se Sajam, ruši se stari Beograd sa razglednica zarad novih bogataša kojima se grad ustupa za protivuslugu, a građani potpišu peticiju ili izađu da demonstriraju što uopšte ne potresa one koje su birali i koji ostaju nemi na sva nezadovoljstva, čak i onda kada su bile desetine hiljada ljudi na ulicama.
Izgleda da dok ne bude kritične mase izražene u stotinama hiljada ili u milionima na ulicama prestonice, neće biti ni jedne ozbiljne odluke velikog kneza i njegovih duvača u rog.
Sve dotle Beograd će ostati nem.
Četvrtak, 10.04. 2024.
Vreme je za svođenje nedeljnog računa. Desetine medija u kojima sam odgovarala na pitanja novinara izazvale su reakcije mnogih širom prostora moje zemlje Jugoslavije, ubijene pre davne trideset i tri godine.
Cele ove nedelje stižu mi stotine poruka ljudi koji su šokirani prvo medijskim praćenjem ideja tog nesuvislog čoveka, koji se ponovo kandidovao za gradonačelnika Beograda. Od neverice da je uopšte ikada mogao voditi glavni grad, preko zgražavanja nad njegovim rečnikom, do pitanja šta se to desilo sa Beogradom pa postoji mogućnost da bude ponovo izabran?!
U drugoj grupi su oni koji sa pijetetom i ljubavlju čuvaju Tita od „mrzitelja“ i vandala.
Iz treće grupe, kontemplativaca koji analiziraju sve što su čuli ili pročitali izdvojiću poruku Jordana Plevneša, jednog od najvećih makedonskih pisaca: „Možda se istorija neće promeniti, ali u njenim analima ostaće tvoje reči koje grade iluziju da nema ništa na svetu što može uništiti večnost ljudskog dostojanstva!“
Svetlana BROZ
(Danas)
Komentari
Izdvojeno
MASAKR U RAČKU NAKON 25 GODINA: Srbija slavi policijsku akciju i optužuje Zapad za zavjeru
Objavljeno prije
10 mjesecina
19 Januara, 2024Vazdušni udari NATO koji su uslijedili dva i po mjeseca poslije zločina u kosovskom selu Račak, su nakon 78 dana primorali srbijanske trupe da napuste Kosovo. U Srbiji su se povodom godišnjice tragedije u Račku oglasile dežurne srpske patriote ponavljajući zvanične navode beogradskih vlasti o uništenim „šiptarskim teroristima“ i „briljantnoj operaciji srpskih snaga bezbjednosti“, okrivljujući šefa Kosovske verifikacione misije Vilijama Vokera da je montirao stradanje albanskih civila
Malo koji događaj u novijoj jugoslovenskoj istoriji izaziva toliko burnih reakcija u Srbiji kao pominjanje sela Račak i masakra albanskih civila koji se tamo dogodio 15. januara 1999. godine. Račak je praktično bio uvod u otvoreni sukob sa NATO. Prošli ponedjeljak je bio prilika da se srpski mediji u zemlji i regionu pod kontrolom predsjednika Aleksandra Vučića i njegove stranke „prisete uspešne akcije srpske policije protiv šiptarskih terorista“ i „laži širenih protiv Srbije kako bi se opravdalo otimanje Kosmeta“. Bivši komandant srbijanske Žandarmerije Goran Radosavljević Guri koji je komandovao akcijom u selu se pojavio na udarnim televizijskim terminima objašnjavajući da „smo znali da u njemu (u selu) nema civila, već da su tu samo teroristi smešteni u jednoj kući i u školi“. Prema Guriju „likvidirana je jedna velika teroristička grupa“ a šef Kosovske verifikacione misije (KVM) Vilijam Voker je „u toku noći ušao sa teroristima u Račak gde su doneli tela sa drugih lokacija, nama je bilo jasno da je to montaža“. Na državnim medijima se pojavila i bivša istražna sutkinja u slučaju Račak Danica Marinković koja je rekla da je „jedina istina da su toga dana poginuli pripadnici terorističke organizacije OVK, a da je verzija o masakru izmišljena kao povod za bombardovanje SRJ“. Rekla je da je „velika pobjeda Srbije to što je u Hagu odbačena optužnica za Račak“ iako to nije tačno. Marinkovićeva je u oktobru prošle godine objavila i knjigu o tom slučaju, koja je predstavljena prvo u Moskvi gdje je „do detalja opisala slučaj Račak“ i „djelovanje američkog špijuna Vilijama Vokera“. Uključile su se i druge dežurne srpske patriote ponavljajući navode vlasti u Beogradu o uništenim „šiptarskim teroristima“.
Na Kosovu su organizovani skupovi sjećanja na žrtve i ponovljeni zahtjevi za procesuiranjem odgovornih. Kosovski premijer Albin Kurti je kazao da „narod i Republika Kosovo ne opraštaju zločine koje je Srbija počinila tokom rata, ni u Račku ni bilo gdje drugo“. Predsjednica Vjosa Osmani je rekla da je „15. januar ’99. godine uzdrmao temelje ljudske svijesti svuda u demokratskom svijetu“ i da se radi o jednom „od najstrašnijih masakra koji se dogodio u Evropi krajem 20. vijeka“. Pohvalila je tadašnjeg OEBS-ovog ambasadora Vilijama Vokera rekavši da je njegovo „snažno svjedočenje okrenulo čitav naš napor za slobodu protiv Miloševićevog genocida“. Vazdušni udari su uslijedili dva i po mjeseca poslije tragičnih događaja u Račku , su nakon 78 dana primorali srbijanske trupe da napuste Kosovo.
Račak je selo u opštini Štimlje u centralnom dijelu Kosova. U mirnodopskom vremenu selo je brojalo nešto preko dvije hiljade stanovnika. Tokom 1998. dolazi do inteziviranja gerilske borbe Kosovara protiv srbijanskog režima nakon operacije policije u martu u Drenici kada je likvidirana gerilska grupa Adema Jašarija. U operaciji je ubijen i veliki broj civila, među njima znatan broj djece, žena i starih. Od tada se mnogi Kosovari vraćaju iz inostranstva da bi pružili oružani otpor srbijanskom državnom teroru. Srbija je u ljeto 1998. pokrenula široku ofanzivu protiv gerilaca Oslobodilačke vojske Kosova (OVK) koje je smatrala teroristima. Tokom operacija oko dvije hiljade stanovnika se dalo u zbjegove bojeći se represija. OVK je početkom januara 1999. pojačala aktivnosti u opštini Štimlje. Tri srbijanska policajca su ubijena u zasjedi 8. januara a 10. januara je ubijen i pripadnik Operativne grupe (OPG) srpskog MUP-a Svetislav Pržić. U selu je tada živjelo oko 350 civila a prisutne su bile i jedinice OVK. Muhamet i Lutfi Bilali iz Račka su se vratili iz Švajcarske 98. da bi se borili za nezavisno Kosovo. U rano jutro 15. januara srbijanska policija podržana teškom artiljerijom Vojske Jugoslavije (VJ) je upala u selo i brzo skršila otpor OVK jedinica koje su odstupile iz sela. Osam pripadnika OVK je ubijeno dok su pružali odstupnicu civilima, među njima i Lutfi Bilali, kako je njegov brat Muhamet ispričao 2019.god. Al Džaziri. Nakon toga srbijanske snage su, po ustaljenom obrascu krenule u pretres kuća. Grupa od 30-tak civila koja se sklonila u veliku kuću Sadika Osmanija, izvedena je u dvorište i žene i djeca su odvojeni od muškaraca. Muškarci su prebijeni o onda odvedeni do obližnje jaruge gdje je većina ubijena iz neposredne blizine tako što im je uglavnom pucano u glavu ili potiljak. Četvoro mještana su uspjeli pobjeći od kojih su neki ranjeni prilikom bijega. U selu je ubijeno 18 ljudi, među kojima i starci od 76 godina i 99 godina. Najmlađa žrtva je dječak od 13 godina. Ubijene su i dvije žene. Kada je kanadski diplomata i šef KVM došao u selo zatekao je jeziv prizor i optužio srpske vlasti za zločin. Odmah je proglašen personom non grata i protjeran iz zemlje. Glavna tužiteljica Haškog Tribunala Luiz Arbur je vraćena sa granice i nije joj dopušteno da izvrši uviđaj.
Nakon odlaska KVM i Vokera seljani su pokupili tijela i odvezli ih u džamiju u Račku. Dva dana kasnije policija je ušla u selo i odnijela leševe u mrtvačnicu u Prištini. Načelnik Instituta za sudsku medicinu u Prištini Slaviša Dobričanin je 25. januara saopštio da su obavljene obdukcije dvadeset i jednog tijela. Navodno nijedno od tijela nije imalo znakove masakra. Srbijanske vlasti su tvrdile da su svi ubijeni teroristi i da je tim srpsko-bjeloruskih patologa i forenzičara utvrdio je krajem januara da je 37 od 40 obduciranih tijela imali tragove baruta kojima je navodno potvrđeno da se radilo o vojnicima OVK, tj. teroristima.
Finski patološki tim je kasnije preuzeo dužnost OEBS-a se ogradio od Dobričaninovih izjava i 26. januara izrazio zabrinutost da je došlo do namještanja dokaza. Kasnije je objavljen i nalaz finskog tima koji je predvodila Helena Ranta. Ona je odbacila srbijansko – bjeloruske nalaze o tragovima baruta rekavši da su oni koristili nepouzdane i zastarjele metode testova koje „redovno daju lažno pozitivne rezultate zbog mnogih drugih supstanci, uključujući đubriva, duvan, urin i kozmetiku“ i da je taj metod „naučno beskoristan“. Tim je svoje početne nalaze objavio 17. marta. U uvodu je naglašeno da to nije stav tima, već samo Helene Ranta. U izvještaju je zaključeno da „nema dokaza da su žrtve bile nešto drugo osim nenaoružanih civila i da su vjerovatno ubijene tamo gdje su ih kasnije pronašli međunarodni posmatrači”. Na tvrdnje srpskih vlasti da su uniforme OVK zamijenjene civilnom odjećom je navedeno da „na obdukcijskim nalazima (npr. rupe od metaka, zgrušana krv) i fotografijama prizora, malo je vjerovatno da se odjeća mogla promijeniti ili skinuti.” Dr Ranta je svjedočila na kasnijem suđenju Slobodanu Miloševiću, navodeći da izvađeni meci, čaure i ulazne i izlazne rane ukazuju na to da su žrtve ubijene tamo gdje su njihova tijela pronađena i otprilike u isto vrijeme, suprotno srpskim tvrdnjama. Istraživanje Human Rights Watch-a (HRW) je potvrdilo da se radilo većinom o ubijenim civilima uz mogućnost da su likvidirani i neki pripadnici OVK koji su se prije toga predali.
Kosovski Albanaci su nakon godina počeli priznavati da je Račak bio i vojni sukob koji je prethodio odmazdi srpske specijalne policije, prevashodno zbog smrti člana OPG jedinice. U Srbiji nema pomaka. Nema priznanja da se nešto drugo desilo mimo likvidacije „terorista“.
Jovo MARTINOVIĆ
Komentari
Izdvojeno
KOSOVO, NOVA GODINA STARI IZAZOVI: Kako doskočiti kriminalu zamotanom u nacionalne zastave
Objavljeno prije
2 godinena
13 Januara, 2023Mnogi posmatrači su bezumne napade na građane srpske nacionalnosti tokom božićnih praznika ocijenili kao zlokobni znak da se situacija na Kosovu neće lako smiriti uprkos nedavnom uklanjanjanju barikada na sjeveru
Početkom ove godine kosovski premijer Albin Kurti je u Facebook objavi sumirao rezultate svoje Vlade u prethodnoj godini dajući naglasak na vladavinu zakona na čitavoj teritoriji zemlje. Da će i ova godina biti puna izazova vidjelo se na Badnji dan i Božić po julijanskom kalendaru. Prvo su u selu Gotovuši kod Štrpca ranjeni 11- godišnji Stefan Stojanović i 21-godišnji Milan Stojanović dok su se vraćali kući sa badnjakom. Srbijanski mediji su javili da je na njih iz vozila u pokretu pucao 33-godišnji Albanac pripadnik Kosovske bezbjedonosne službe (KBS). Napadač je brzo uhapšen od strane kosovske policije, a zvaničnici Kosova su osudili napad. Napad su osudili i predstavnici EU i okolnih zemalja uključujući i crnogorskog ministra pravde Marka Kovača. Nepuni dan kasnije je napadnut od strane albanskih mladića Stefan Tomić iz sela Klokote koji se vraćao kući sa ponoćne božićne liturgije. Sjutradan je u Štrpcima došlo do protesta a put Štrpci – Uroševac je blokiran. Srbijanski državni mediji su orkestarski napali kosovske institucije i označili napad kao sistematski teror nad Srbima. Kancelarija za Kosovo i Metohiju Vlade Srbije je izdala zapaljivo saopštenje u kojem iznosi da je „napad direktna posledica antisrpske politike Aljbina Kurtija koji svojim ponašanjem i potezima ohrabruje sve one koji žele srpsku krv, čak i na Božić“.
Medijsku salvu iz Srbije je donekle poremetila majka ranjenog dječaka Zorica Stojanović koja je izjavila na N1 televiziji da napadač nije zapravo ciljao u njenog sina i rođaka već je pucao u asfalt i onda se metak odbio i prošao kroz šaku njenog sina i rame drugog mladića. Ovo objašnjenje je izostalo iz državnih medija u Srbiji, a ona se našla na meti kritika na pojedinim društvenim mrežama. Mnogi posmatrači su ove bezumne napade ocijenili kao zlokobni znak da se situacija na Kosovu neće lako smiriti uprkos nedavnom uklanjanjanju barikada na sjeveru koje je uslijedilo nakon hapšenja dvojice Srba, bivših policajaca kosovske policije koji su osumnjičeni za napad na prostorije izborne komisije na sjeveru. Prije toga je dugo vladala napetost i blokade zbog odluke Kurtijeve Vlade da nametne RKS (Republika Kosovo) tablice vlasnicima vozila na dominantno srpskom sjeveru što je dovelo do napuštanja kosovskih institucija svih Srba lojalnih Beogradu i lokalnih Srpskoj listi. Spor oko tablica za auta je krajem novembra privremeno riješen u Briselu uz aktivnu medijaciju Evropske komisije. Kao veliki izazov preostaje rješavanje pitanja Zajednice srpskih opština (ZSO) kako je dogovoreno Briselskim sporazumom iz 2013. godine. Sadašnja kosovska Vlada uporno odbija formiranje ZSO uprkos zahtjevima Amerike i EU, jer se navodno krši time Ustav zemlje koji ne dozvoljava udruživanje po etničkoj osnovi. Analitičari smatraju da se Kurti plaši formiranja nove Republike Srpske na sjeveru zemlje iako Briselski sporazum predviđa daleko manje ingerencije ZSO nego što to ima Dodikov entitet u Bosni i Hercegovini. Kurti insistira da prije bilo kakvog razgovora o srpskoj autonomiji mora doći do priznanja Kosova od strane Srbije i sprovođenje zakona zemlje na čitavoj teritoriji Kosova, što Beograd decidno odbija.
U Facebook objavi poslije Nove godine premijer Kosova je potencirao da će izgradnja vladavine zakona i institucija ostati prioritet njegove Vlade. Naveo je da su izgrađena 4 policijska objekta (stanice) na problematičnom sjeveru Kosova. Akcijama državnih organa je zatvoreno 16 „ilegalnih puteva“ koji su koristile kriminalne grupe za šverc svega i svačega preko Srbije. Zatvoreno je i 5 laboratorija za preradu droge čija vrijednost sa opremom se mjeri „stotinama miliona“ eura.
Osim narko- nfrastukture pale su i 3 laboratorije za „rudarenje“ kriptovaluta po čemu se sjever „proslavio“ u zapadnim medijima proteklih godina. Elektronski uređaji koji stvaraju kriptovalute, prvenstveno bitkoine, troše ogromne količine električne energije koju je na sjeveru, do prošle godine, slabo ko plaćao. Vlada Kosova je još ranije uvela zabranu proizvodnje ovog digitalnog novca kao mjeru za smanjenje potrošnje električne energije. Zbog krize na svjetskom tržištu, Kosovo se našlo pred velikim izazovima da osigura redovno snabdijevanje strujom, zbog čega su na snagu stupile znatno skuplje tarife koje su uništile ekonomsku rentabilnost proizvodnje bitcoina u ostatku zemlje. Posao je ostao isplativ jedino na sjeveru. Međutim, osim policijskih akcija, česti nestanci struje početkom prošle godine su dovodili do prekida „rudarenja“ na sjeveru Kosova gdje su mnoge porodice rentirale nekretnine za prilično visoke sume kriminalnim klanovima koji bi u njima smještali neophodnu elektroniku za proizvodnju digitalnog novca.
Ovakve policijske akcije su od strane zvaničnog Beograda i njemu lojalne i lokalne Srpske liste (SL) proglašavane „napadima na Srbe“ i „željom prištinskih institucija da se sever očisti od Srba“. Potpredsjednik SL-a Milan Radoičić zajedno sa njegovim kumom i kontroverznim biznismenom Zvonkom Veselivocićem i još 11 Srba su stavljeni na crnu listu američkog Ministarstva finansija u decembru 2021. Navodi se da su „upleteni u široku mrežu podmićivanja kosovskih i srpskih zvaničnika iz bezbjedonosnog sektora koji su im omogućili nedozvoljeni promet roba, novca, narkotika i oružja između Kosova i Srbije”. SL je odgovorila da se radi o „klevetama“ zato što je Radoičić „dokazani patriota i nosilac otpora okupaciji severa Kosova“.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić tada je izjavio da „ako ima ozbiljnih optužbi, biće ispitane“ i negirao da on i Srpska napredna stranka imaju ikakve veze sa njima. Procurele fotografije njegovog brata Andreja sa Veselinovićem je okarakterisao kao „pokušaj kriminalizacije“ njegove porodice i da „ne vidi problem“ u tome što se njegov brat sreo sa Veselinovićem dva ili tri puta. Međutim, novinari KRIK-a i OCCRP-ja su još početkom 2019, došli do izvještaja srpske policije i bezbjedonosnih službi u kojima je Veselinović označen kao vođa grupe koja se bavi švercom droge, oružja i nafte, zelenašenjem i pranjem novca. Ubijeni srpski političar iz Kosovske Mitrovice Oliver Ivanović je bio česti kritičar razgranatog kriminala na sjeveru Kosova. Radoičić je među osumnjičenima za organizaciju Ivanovićevog ubistva.
Akcije policije i zatvaranje laboratorija za drogu i za „rudarenje“ bitcoina u dijelu Kosova sa albanskom većinom su takođe dočekane na nož od strane opozicionih partija čiji šefovi su bili u rukovodećoj strukturi Osbodilačke vojske Kosova (UCK) tokom rata za nezavisnost 1998 -1999. Alijansa za budućnost Kosova (AAK) bivšeg premijera Ramuša Haradinaja i Demokratska partija Kosova (PDK) bivšeg predsjednika države Hašima Tačija koji se nalazi u pritvoru suda u Hagu zbog optužbi za ratne zločine, su kritičari svega što nova Vlada radi. Liderstva ovih partija su tokom duge vlasti često optuživana za organizovani kriminal i korupciju, i njihovi poslovi sa drogom, cigaretama, trafikingom ljudi i teška korupcija su dobro dokumentirani u procurelim izvještajima obavještajnih službi NATO-a i njihovih trupa na Kosovu. Većina tih optužbi, osim onih za ratne zločine, nikada nije procesuirana radi „stabilnosti i mira u regionu“ pa je samo nekoliko ljudi u okruženju Tačija i Haradinaja odgovaralo. Optužbe i istrage za kriminal protiv ključnih ljudi Oslobodilačke vojske Kosova bivaju automatski proglašene za napad na Kosovo i njegovu borbu za slobodu i nezavisnost.
Interesantno, nekadašnji specijalni savjetnik premijera Ramuša Haradinaja i vlasnik Exclusive grupe iz Gnjilana koja se bavi proizvodnjom i distribucijom cigareta Gazmend Abraši je počasni konzul Crne Gore na Kosovu. Abraši je ostao počasni konzul i nakon izbora nove ne-DPS Vlade u decembru 2020. Kada je Albin Kurti prvi put izabran za premijera Kosova u februaru 2020. godine jedan od njegovih prvih poteza je bio ukidanje povlastica Abrašiju u prometu cigareta koje mu je darovao Haradinaj. Taj Kurtijev potez je izazvao bijes u duvanskim krugovima u regionu, a navodno i u DPS-u. U maju prošle godine Abraši je bio domaćin na biznis forumu koji je organizovao za predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića prilikom njegove posjete Kosovu. Đukanović se, kako su mediji javili, sreo i sa predsjednicom Kosova Vjosom Osmani (koja ima protokolarna ovlašćenje), ali ne i sa premijerom Kurtijem.
Kurti i njegov Pokret Samoopredjeljenje (LV) su dolaskom na vlast u proljeće 2021. godine takođe naslijedili i impotentno „nezavisno pravosuđe“ kao što je bio i slučaj sa Crnom Gorom nakon izbora 30. avgusta 2020. Promjene u pravosuđu su teške i zahtijevaju puno vremena dok većina građana svih nacionalnosti očekuju promjene i bolji život umjesto nacionalističkih histerija i barikada.
Jovo MARTINOVIĆ
Komentari
Kolumne
Novi broj
PODGORICA NA ČEKANJU: Između nove vlasti i novih izbora
TAMA CRNOGORSKOG I SRPSKOG PRAVOSUĐA: U službi gospodara i kartela
KO SAVJETUJE DRŽAVNE ZVANIČNIKE: Radno mjesto za partijske drugove
Izdvajamo
-
Izdvojeno1 sedmica
OSUJEĆEN PLAN VLADE DA SA 6,3 MILIONA POMOGNE TOMISLAVA ČELEBIĆA I ĐUKANOVIĆEV UDG: Tajna poništenog tendera
-
Izdvojeno4 sedmice
FORUM 2BS U KGB HOTELU: Koga i šta zastupa Atlantski savez CG
-
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Lov na agente
-
DETEKTOR4 sedmice
Javašluk u Upravi za zaštitu kulturnih dobara
-
INTERVJU2 sedmice
VESELIN RADULOVIĆ, ADVOKAT: Nema reforme dok se ne odstrane kadrovi pravosudnog kartela
-
INTERVJU4 sedmice
SERGEJ SEKULOVIĆ, POLITIČKI ANALITIČAR: Mora se jasno vidjeti put kojim idemo
-
FOKUS3 sedmice
REZULTATI POPISA: Svih nas ima
-
DUHANKESA3 sedmice
35 godina “Monitora“ – kapa dolje!