Mnoge afere u kojima se pominje ime Duška Golubovića ostale su van dometa pravosuđa, ili nijesu rezultirale punim razotkrivanjem. Ostale su tek  fragmenti  vremena u kom je bilo nemoguće razaznati granicu između nadzemlja i podzemlja.  U ovom procesu, pravosuđe bi moralo makar utvrditi  kako je bivši tajni agent Golubović postao bivši policajac, koji vozi Lamborđini po Podgorici . Koje su mu političke veze i poslovi to omogućili

Duško Golubović,  kontroverzni  bivši dugogodišnji tajni operativac  čije ime je  vezano za brojne  afere tokom Đukanovićevog režima, u novije doba poznat i kao bivši policajac, koji vozi Lamborđini po Podgorici, uhapšen je u petak, 9. maja, po nalogu Specijalnog državnog tužilaštva (SDT).

Tužilaštvo ga  tereti za pranje novca stečenog kriminalnim aktivnostima, odnosno švercom cigareta. Istražni sudija Goran Šćepanović  odredio mu je  pritvor od 30 dana zbog opasnosti od bjekstva i uticaja na svjedoke, a na predlog specijalne tužiteljke Tanje Čolan Deretić.

Golubović je  negirao krivicu, kao i bilo kakvu povezanost sa kriminalnim aktivnostima. Izjavio je da ukoliko mu nađu “samo jedan događaj, jednu radnju, jedan datum, jedan poziv ili jednu poruku”, neće biti potrebno da mu Crna Gora sudi, jer će se sam osuditi.

Njegov advokat Velibor Marković problematizovao je to što se, kako tvrdi, u spisima  policije i tužilaštva proizvoljno navodi da se radi o kriminalnoj aktivnosti krijumčarenja cigareta, bez bitnih obilježja tog djela. “Stavlja mu se na teret krivično djelo pranje novca od kriminalne aktivnosti putem krijumčarenja cigareta, ali je potpuno nepoznato kada se ta kriminalna aktivnost dešavala…Krivično djelo pranje novca je predikatno krivično djelo, njemu mora da prethodi neko drugo krivično djelo iz kog potiče pribavljena protivpravna imovinska korist. Toga nema”, naveo je Marković.

Na kojim se sve dokazima bazira optužba tužilaštva protiv Golubovića, te hoće li optužnica biti potvrđena pred sudom i rezultirati presudama, pokazaće vrijeme. Odavno je  i golim okom vidljivo nešto drugo. Duško  Golubović spada u onu  ne malu kategoriju policijskih funkcionera čija je imovina vrtoglavo porasla tokom proteklih decenija,  uz skromnu policijsku platu.

Kako je bivši agent ANB i službenik Uprave policije, sa nekoliko stotina eura mjesečnih prihoda postao sinonim za bogatstvo, koje je sticao naočigled institucija decenijama, pitanje je koje i dalje čeka institucionalni odgovor. Nakon njegovog hapšenja, Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) pozvala je tužilaštvo da istraži sve Golubovićeve sumnjive transakcije.

„Posebno ističemo potrebu da  istraga obuhvati sve finansijske transakcije koje su dovele do naglog i značajnog uvećanja Golubovićeve imovine, uključujući i one koje su se odvijale preko članova njegove porodice i koje mogu da upućuju na sumnju u veze sa državnim funkcionerima”, naveli su iz MANS-a.

Ta organizacija je ranije objavila istraživanje o tome kako je porodica  Duška Golubovića došla  do imovine vrijedne najmanje milion eura, uključujući  luksuzne stanove i skupocjena vozila, iako ne postoje javno dostupni podaci koji bi objasnili porijeklo tih sredstava. Iz MANS- a  su tada dostavili tužilaštvu tu dokumentaciju.

SDT je, objavljeno je, otvorio i finansijsku istragu protiv Golubovića. Prema podacima Uprave za nekretnine, u koju je Monitor imao uvid,  na svu imovinu Golubovića u Podgorici  na dan njegovog hapšenja upisana  je mjera zabrane raspolaganja, po nalogu SDT.

Golubović, prema katastru, u Podgorici, u Donjoj Gorici,  posjeduje duplex od 234 kvadrata, za koji je kao osnov sticanja upisano –  nasljeđe. Na istom listu nepokretnosi upisane su i pomoćna zgrada (179 kvadrata) , nestambeni prostor (151kvadrat),  garaža (26 kvadrata) i pomoćni objekat (15). Kao osnov njihovog sticanja navodi se građenje, a objekti su pod teretom i zbog toga što nemaju dozvolu.

U Donjoj Gorici, Golubović posjeduje i vinograde i pašnjake, na koje je takođe stavljena zabrana raspolaganja od strane tužilaštva.

U centru grada, u naselju Kruševac, bivši tajni agent posjeduje poslovne zgrade u privredi od  906 kvadrata koje je upisao u novembru 2020. godine. Od ranije na istoj lokaciji  posjeduje i garažno mjesto, na koje je upisana mjera zabrane rasopolaganja.

Zabrana je stavljena je i na imovinu njegovog sina Luke Golubovića  u Podgorici, u naselju Kruševac,  gdje, prema listu nepokretnosti, posjeduje prizemnu zgradu sa dvije etaže podruma.

Osim Podgorice, Golubović zvanično posjeduje i imovinu na Žabljaku. Na Čarkovom polju ima hiljade kvadrata šume. Takođe, ima  vikendicu od 66 kvadrata, stambeni prostor od 59 kvadrata, i nestambeni prostor od 57 kvadrata. Na toj imovini kao teret upisan je kredit u Hipotekarnoj banci od 250 hiljada eura, koji su uzeli Golubovićev sin Luka i kćerka Sara kod Hipotekarne banke. O tom kreditu MANS je, između ostalog, dostavio dokumentaciju SDT.

Na Žabljaku, u  Kovačkoj dolini, prema podacima katastra, Golubović ima još jednu vikendicu od 127 kvadrata i stambenu zgradu površine 63 kvadrata, na oko hiljadu kvadrata zemljišta. Zanimljivo je da je Goluboviću od strane SDT zabranjeno da raspolaže tom  imovinom još u maju prošle godine,  ali u okviru procesa koji se vodi protiv bivšeg visokog policijskog funkcionera Zorana Lazovića, odnosno njegovog sina Petra.

Prema podacima Uprave za nekretnine, u koju je Monitor imao uvid, na tu imovinu stavljena je zabrana raspolaganja, jer je, kako smatra SDT, zemljište od 903 kvadrata na kojem se nalazi porodična kuća od 63 kvadrata u „faktičkom vlasništvu Petra Lazovića“.  Koja uz to nema dozvolu. Na istom potezu izgrađena je i stambena zgrada spratnosti P+PN 76 kvadrata, koja je,  kako tvrdi tužilaštvo, u „faktičkom vlasništvu“ Marka Lazovića, drugog sina Zorana Lazovića.

Imena Zorana Lazovića, bivšeg visokog funkcionera u bezbjednosnom sektoru kome se sudi zbog organizovanog kriminala, i Duška Golubovića ne pominju se skupa samo u katastru. Golubović je bio je najbliži saradnik Lazovića, a obojica su  napustili  ANB početkom 2015. godine, da bi  opet , nakon četiri godine mirovine, nastavili karijeru u Upravi policije.

Lazović i Golubović napustili su službu jer je tokom 2015. reforma bezjednosnog sektora bila ključni uslov NATO-a za prijem Crne Gore u taj savez. Do tada, njihova su se imena često skupa pominjala i u brojnim aferama.

Monitor je mnogo puta pisao o dva interesno kriminalno bezbjednosna klana bivšeg režima. Golubović i Lazović su navodno pripadali  klanu Grand,  koji su kako se nezvanično moglo čuti, navodno predvodili bivši ministri inostranih poslova Milan Roćen i Igor Lukšić. Moć Granda vezivala se za unosne  poslove građevinske kompanije Bemaks, čiji se vlasnici danas pred pravosuđem dovode u vezu sa švercom cigareta.  Nasuprot se nalazio interesni klan Mojkovac, takođe povezivan sa poslovima cigaretama, a koji su navodno predvodili nekadašnji premijer i bivši šef ANB-a Duško Marković i Veselin Veljović, bivši šef policije kome se takođe sudi .  Svi oni su više puta demantovali postojanje klanova i njihovo učešće u njima.

Golubović je, o čemu je Monitor pisao, između januara i juna 2007. bio pod mjerama nadzora Uprave policije. U istom periodu  bio je  u kabinetu Milana Roćena savjetnik za bezbjednost i rukovodilac Službe za informativno-tehničku i bezbjednosnu podršku Ministarstva vanjskih poslova. “ Golubović je, nakon što je Vladan Joković u ljeto 2010. postao direktor ANB-a, sklonjen iz sektora za borbu protiv organizovanog kriminala na drugu, manje značajnu dužnost, navodno jer su se o njemu u negativnom kontekstu raspitivali iz izvjesnih međunarodnih krugova”, pisao je naš nedjeljnik.

Golubovićevo ime pominjalo se  i u aferi Listing , nakon što je u decembru 2011.,   objavljena navodna telefonska komunikacija Darka Šarića sa Lukšićem i Roćenom. Listing Golubovića bio je predmet rasprave članova Odbora za bezbjednost, kada je Veljović pokazao taj dokument u Skupštini. Kazao je da je policija sačinila listing Golubovića, koji je u to vrijeme bio službenika ANB-a, na zahtjev jedne strane policijske organizacije. Rezultat istrage bio je da se radi o falsifikatima, ali javnost nikada nije obaviještena  ko je bio  falsifikator i  za čiji interes.

Da su postojali sukobi i trvenja na relaciji dva interesna tabora u vrijeme Đukanovićevog režima, svjedočili su u narednim godinama i drugi događaji, u kojima se pominjao Golubović.

Dva napada na Golubovićevu imovinu, u Kosmajskoj ulici, i na lokal Makijato u Siti kvartu, koji je u jednom periodu bio u vlasništvu njegove supruge Danijele Golubović, nikada nijesu rasvijetljeni od strane policije kojom je rukovodio Veljović.  Tu je i napad na lokal Grand, koji je važio za mjesto okupljanja pripadnika navodnog Roćenovog klana, po kom je i dobio ime.

Golubovićevo ime pominjalo se i u vezi sa listingom telefonskih poziva narkobosa Nasera Keljmendija, kome se sudi na Kosovu.  Da Golubović jeste bio u kontaktu sa Keljmendijem, potvrdili su i  Veljović i  Joković  na jednoj od sjednica Odbora za bezbjednost i odbranu. Joković je kazao da je veza sa licima kalibra Keljmendija sastavni dio Golubovićevog posla.

Njegovo ime pominjalo se i u aferi oko navodne paraobavještajne službe koja je imala zadatak da prati i kompromituje opozicionare, diplomate, sudije, kritičare režima. Nebojša Medojević, tada član skupštinskog Odbora za bezbijednost tvrdio je da tu službu kontroliše Roćen i da je Golubović, pored Zorana Lazovića, važan njen dio.  Prema Medojevićevim tvrdnjama, oni su bili  veza sa grupom oficira, specijalizovanih za špijunažu, koji su godinama navodno radili „u paralelnoj tajnoj službi za potrebe Roćena i Mila Đukanovića”.

Golubović je nedavno saslušan i u okviru istrage o ubistvu Duška Jovanovića.

Osim u starim aferama, Golubovićevo ime pominje se i u novim skaj prepiskama. “ Golubović kontroliše sve kamione koje iz barske luke izlaze sa ilegalnim cigaretama, tvrdio je jedan od učesnika tog nezakonitog posla, strahujući da nekadašnji tajni agent ne pokvari kombinacije kriminalne ekipe za koju je radio”, objavile su Vijesti.

“Članovi te grupe o tome pišu na nekada zaštićenoj telefonskoj Skaj aplikaciji, pa konstatuju da Golubović cigarete Marble iz skladišta u barskoj luci vadi za Šiptara, navodi list.

Golubović je pred istražnim sudijom ustvrdio da nikada nije koristio skaj aplikaciju. Takođe, njegov advokat tvrdi da Golubović ima svu neophodnu dokumentaciju koja se tiče njegove imovine.

Duško Golubović je u penziju otišao u ljeto 2023. godine. Zahtjev za odlazak podnio je  nakon što je u aprilu te godine odlukom tadašnjeg koordinatora SBPOK i načelnika Specijalnog policijskog odjeljenja Predraga Šukovića formalno prestao da postoji taj Odsjek u organizacionoj šemi UP, u kom je Golubović bio raspoređen.

Njegov dugogodišnji kolega Zoran Lazović uhapšen je u aprilu 2024.  Dio opozicije još je tada počeo da problematizuje to što je Golubović i dalje na slobodi, tvrdeći da mu u tome pomažu i veze i sa novom vlašću.

Da Golubović utiče na PES i kadrira u vlasti skupa sa Sretenom Kankarešem, navodnim ujakom premijera Milojka Spajića, tvrdili su u kontinuitetu bivši premijer Dritan Abazović i lider PzP-a Nebojša Medojević. Iz PES-a su to demantovali.

Nakon Golubovićevog hapšenja, na mreži Iks oglasio se  poslanik PES-a Miodrag Laković, sa romantiziranom storijom o razvoju tri policijske karijere od kojih je jedna Golubovićeva, a druga njegova. Nakon kritika iz civilnog sektora,  objasnio je da sa Golubovićem bio kolega davne 1992. godine, ali da su im se nakon toga razišli putevi i da nisu imali bilo kakav kontakt. Kazao je i da nema informacije da je bilo ko od članova PES-a bio blizak sa njim, ali je potvrdio poznanstvo Golubovića i Kankaraša. “Ono što se imputira jednoj rođačkoj vezi premijera Spajića mislim da je poznanstvo koje je ne mogu reći kojeg intenziteta, ali da je potpuno jedan benigni odnos u nekom građanskom smislu”, saopštio je.

Mnoge afere u kojima se pominje ime Duška Golubovića, ostale su van dometa pravosuđa, ili nijesu rezultirale punim razotkrivanjem.  Ostale su fragmenti  jednog vremena u kom je teško bilo razaznati granicu između bezbjednosnog sektora i organizovanog kriminala. Taj sistem nijesu kreirali ni Golubović, ni Lazović, iako su bili njegov važan dio.  Za punu istinu o tom sistemu, potrebno je stići do samog vrha bivšeg režima.

U ovom procesu, pravosuđe bi moralo  rasvijetliti makar jednu crnogorsku javnu tajnu – kako je tajni agent Golubović postao poznat kao bivši policajac, koji vozi Lamborđini po Podgorici .  Koje su mu političke veze i poslovi to omogućili.

Milena PEROVIĆ

Četiri vlade i šest godina prošle su od kad Aerodromi Crne Gore čekaju  neophodan proces  modernizacije. Izgleda da su u Vladi “prelomili”: Aerodromi će  otići u višedecenijski zakup jer je državnoj kasi neophodan novac od predviđene koncesione naknade

Manje od mjesec dana dijeli nas od odluke koja bi mogla dominantno uticati na budućnost avio saobraćaja i, posredno, na kvalitet i dostupnost najprestižnijeg/najskupljeg segmenta turističke ponude u Crnoj Gori.

Vlada će nakon 9. juna  saopštiti da li aerodrome u Podgorici  i Tivtu predaje u tridesetogodišnji zakup jednom od dvoje potencijalnih koncesionara koji su predali formalne ponude. Ili će država preuzeti brigu o razvoju jednog od najznačajnijih djelova ovdašnje saobraćajne infrastrukture.

Postoji, doduše, i treća mogućnost – da se proces finalizacije tendera dodatno prolongira zbog mogućih protesta i sudskih postupaka koji se najavljuju sa raznih strana. Nezadovoljstvu lokalnih zajednica (u čemu prednjači Tivat) i sindikata pridružili su se prošle nedjelje i predstavnici francusko-turskog konzorcijuma  Aeroports de Paris TAV .

Iako su od početka tenderskog procesa nezvanično slovili za favorite po pitanju izbora budućeg koncesionara , ADP-TAV su na samom kraju višegodišnjeg procesa odustali od podnošenja ponude. Za razliku od konkurenata – Incheon International Airport Corporation iz Južne Koreje i Corporación América Airports S.A. iz Luksemburga.

Odluku su, u pisanoj formi, obrazložili nezadovoljstvom poslednjim odlukama Vlade (Tenderske komisije na čijem je čelu potpredsjednik Vlade Nik Đeljošaj). Između redova su najavili mogućnost  pokretanja sudskog postupka. “Tokom cijelog procesa dosljedno smo ukazivali na naše zabrinutosti putem formalne komunikacije, te izričito zadržavamo sva svoja prava u tom pogledu”, saopštili su.

Obraćanje ADP-TAV-a navelo je regionalne analitičare aviosaobraćaja da iskažu ozbiljne sumnje u mogućnost da se tender okonča. “ Nedostatak jasne komunikacije i transparentnosti u ovoj fazi procesa stvara dodatni rizik da će koncesija završiti u pravnom vakuumu, s mogućnošću žalbi i sporova koji bi mogli produžiti realizaciju projekta na neodređeno vreme”, piše Predrag Vučetić na portalu Aero.rs. “Crnogorski aerodromi bi mogli ostati bez  potrebnih investicija i modernizacije i dodatno smanjiti konkurentnost u okruženju, dok bi država propustila priliku da dobije ozbiljnog i pouzdanog partnera”.

To bi, između ostalog, značilo da će krovovi aerodroma u Podgorici  Tivtu nastaviti da prokišnjavaju, a građani Crne Gore u svijet letjeti – iz Tirane.  Dok će ovdašnja divlja ljepota  ostati nedostupna turistima koji ne žele da se odreknu komfora i vremena da bi stigli na željenu destinaciju.

Ponuđeno obrazloženje iz Pariza  sugeriše i  da je Vlada prije nego se srela sa konačnim ponudama koncesionara, prelomila po pitanju buduće odluke. Aerodromi će otići  u višedecenijski zakup jer je državi što prije potreban novac od predviđene koncesione naknade. Na isto ukazuju najavljene, pa pod pritiskom čelnika opština Zeta I Tivat, povučene izmjene propisa o načinu podjele koncesione naknade između lokalnih i državnih vlasti.

Zato je valjda, po tvrdnjama ADP-TAV, u završnoj fazi tenderskog postupka došlo do nenajavljenih izmjena ključnih odredbi u finalnoj verziji Ugovora o koncesiji, a posebno u vezi sa jednokratnom koncesionom naknadom.

“Nova formulacija predviđa obavezu uplate značajnog i nepovratnog iznosa od strane budućeg SPV-a u roku od 30 dana od potpisivanja Ugovora o koncesiji čak i u slučaju da Ugovor ne stupi na snagu…”, navode.

Dodatni problem donijelo je saznanje da je „prvobitno predviđeni drugi krug komentara i primjedbi na Ugovor o koncesiji, jednostrano i bez adekvatnog obrazloženja izostavljen iz procesa“. Tako su, požalili su se ovdašnjoj javnosti  iz francusko-turskog konzorcijuma, investitorima nametnute značajne izmjene u posljednjem trenutku bez mogućnosti komentara i pregovora:  „Što je u direktnoj suprotnosti sa tenderskom dokumentacijom… Zadržavanje ove naknade bez izvršenja ugovornih obaveza moglo bi biti u suprotnosti sa principima restitucije, zabrane neosnovanog obogaćenja i zakonite primjene ugovornih kazni“.

Iz Vlade se nijesu izjasnili na te primjedbe.  Ipak, u medijima su se pojavile tvrdnje da se An Mari Maske, francuska ambasadorka u Crnoj Gori srela sa Milojkom Spajićem kako bi mu u četiri oka predočila nezadovoljstvo Pariza  i podsjetila , navodno, na neka obećanja crnogorskog premijera po pitanju budućeg upravljanja aerodromima. Što bi moglo da znači da pitanje koncesija uz lokalnu  dobija i međunarodnu  dimenziju.

Kako je sve počelo? U avgustu 2018.  je Vlada Duška Markovića, iznenada  obznanila početak javne rasprave o valorizaciji aerodorma. Javna rasprava je okončana  10. septembra, a tadašnja Vlada je, uprkos brojnim primjedbama da  možemo sami upravljati jednim od rijetkih profitabilnih državnih preduzeća,  odlučila da započne proceduru izbora koncesionara.

Premijer Marković je tadašnje stanje na tivatskom aerodromu nazvao zastiđem objašnjavajući kako ,,avioni treba da slijeću na svakih deset minuta, a ne na svakih pet-šest sati…“. Potvrdilo se da netačna premisa (tivatski aerodrom imao je i više od 40 slijetanja dnevno) vodi do pogrešnog zaključka.

Vlada je tvrdila da je koncesionar neophodan da bi obezbijedio novac za modernizaciju aerodroma. Uprava Aerodroma ponudila je drugačiju priču. Na računima kompanije leži skoro 30 miliona eura, objavili su.  Uz 32 miliona koja im je obećala Vlada, na ime isplate dijela dugova Montenegroerlajnsa, Aerodromi  imaju dovoljno novca da finansiraju „najveći dio“ potrebnih ulaganja u modernizaciju aerodroma, saopštili su. Ostatak su planirali obezbijediti kreditom od Evropske banke za razvoj (EBRD).

Prema procjenama EBRD-a u crnogorske aerodrome trebalo je uložiti oko 75 miliona da bi se, do 2030. godine, iz te investicije generisao profit od skoro 350 miliona. Jedina obaveza Vlade bila je da ne proda aeorodrome dok traje kreditni aranžman. „Do realizacije ovog projekta nije došlo jer nijesmo imali saglasnost Vlade“, saopštio je tadašnji izvršni direktor Danilo Orlandić.

Vlada je imala drugačije planove. Obznanili su kako od koncesionara očekuju jednokratnu uplatu od makar 100 miliona i godišnje koncesione naknade od najmanje 10 odsto godišnjeg prihoda. Pokazalo se da su potcijenili vrijednost imovine za koju su tražili zakupca. Interesovanje tokom tenderskih pretkvalifikacija podstakle su ministra Nurkovića da podigne ljestvicu očekivanja i najavi  da će potencijalni koncesionari na ime jednokratne naknada ponuditi između 150 i 200 miliona  i  za račun države izdvojiti  15 ili 20 odsto godišnjih prihoda.

To su, ipak, ostala samo obećanja. Na tender raspisan 2019. stigle su ponude četiri kvalifikovana ponuđača. Iz Vlade su najavili da će “početkom februara“ 2020. biti objavljen Prijedlog koncesionog ugovora , a jednokratni prihod od koncesije ukalkulisan je u budžet za 2020. godinu. Onda je došla korona, pa izbori i promjena vlasti. Tender je ostao otvoren, jadan od kvalifikovanih ponuđača je, u međuvremenu, promijenio vlasnika i odustao od planiranog posla.

Spajićeva Vlada u decembru prošle godine odlučuje da posao privede kraju. Na ovaj ili onaj način, najavili su. Mada je svima bilo jasno da preferiraju varijantu koja obećava makar jednokratan priliv značajnih novčanih sredstava u  budžet. Pošto tamo stvari ne stoje onako kako su se nadali.

Ponovo je izostala bilo kakva analiza na temu prednosti i mana davanja u koncesiju državnih aerodroma.  Više, zapravo, ne znamo ni šta vlada traži od potencijalnih koncesionara, ni šta su oni ponudili, i pod kojim uslovima. Netransparentnost ostaje prepoznatljivo obilježje procesa koji traje duže od šest godina.

Po broju putnika i letova Aerodromi su tek prošle godine prestigli rekordnu 2019. Tada je započela priča o koncesijama. Cijena  izgubljenog vremena ogromna je.

Zoran RADULOVIĆ

Evropski parlament izražava  ozbiljna zabrinut zbog malignog miješanja zemalja van EU, destabilizacije i kampanja dezinformacija s ciljem da se utiče na političke procese i javno mnjenje u Crnoj Gori. Napominje se da se vjerske institucije mogu koristiti kao sredstvo uticaja te “osuđuje svako neopravdano miješanje Srpske pravoslavne crkve u tom pogledu”. Saopštenje je došlo nakon niza izjava i poteza visokih zvaničnika SPC-a u Crnoj Gori kojima su raspirivane  podjele u ionako podijeljenom društvu

U utorak je Evropski parlament (EP) izdao saopštenje u kome se kaže da Odbor za vanjske poslove EP-a (AFET) poziva na zajedničke napore u Crnoj Gori za postizanje političke stabilnosti i nastavak reformi. Navodi se i da su evropski parlamentarci ozbiljno zabrinuti zbog malignog miješanja zemalja van EU, destabilizacije i kampanja dezinformacija s ciljem da se utiče na političke procese i javno mnjenje. U saopštenju se napominje i da se vjerske institucije mogu koristiti kao sredstvo uticaja te  “osuđuje svako neopravdano miješanje Srpske pravoslavne crkve (SPC) u tom pogledu”. Saopštenje je došlo nakon niza nedavnih izjava i poteza visokih zvaničnika SPC-a u Crnoj Gori kojima su raspirivane  podjele u ionako podijeljenom crnogorskom društvu.

Mitropolit Joanikije Mićović je iskoristio dane Uskrsa da počne revizionističku kampanju u korist veličanja fašističkog ratnog zločinca i koljača Pavla Đurišića kao junaka, mučenika i navodnog štićenika srpske nejači. Mitropolit Joanikije je 3. maja nastavio sa elegijom Đurišiću u selu Razboj kod Lijevče Polja u sjevernoj Bosni na mjestu gdje je Đurišić zarobljen u jednoj od posljednjih bitaka Drugog svjetskog rata. Na Dan pobjede protiv fašizma, koji Evropa slavi 8. maja a Srbija i Crna Gora i dalje 9. maja (po sovjetskom vremenu), objavljen je proglas i druge eparhije u Crnoj Gori – budimljansko nikšićke., U eparhijskom Manastiru Podmainsko u subotu 7. juna će se održati parastos i liturgija za upokojenje “borcima Prve i Druge durmitorske četničke brigade i žrtvama komunističkog terora” koju će služiti episkop Metodije Ostojić. Na posteru koji je na X mreži objavio poslanik DPS-a Ivan Vuković vidi se u gornjem desnom uglu bradati četnik sa kokardom i mitraljezom, a u lijevom uglu crna zastava.

SPC je 12. maja proslavila i praznik Sv. Vasilija Ostroškog. Ujedno je taj dan i krsna slava Nove srpske demokratije (NSD) Andrije Mandića. Praznik je završen sa litijom u Nikšiću gdje je Joanikije poručio da je “Sv. Vasilije objedinjuje ne samo Hercegovinu i Crnu Goru već i sve srpske zemlje”. Međutim, činjenica je da ovaj svetac objedinjuje hrišćane mnogo šire i dalje od tzv. srpskih zemalja. I mitropolit i ogromna većina njemu odanih rado žmure na pismo Sv. Vasilija od 3. januara 1671. godine papi Klementu Desetom u kome ga naziva svojim gospodarem, svetim ocem i vrhovnim apostolom čijem se prijestolu on i njegovo sveštenstvo klanjaju.

Joanikije i Metodije prepravljaju domaću istoriju i napadaju katoličanstvo i domaći komunistički teror i jame. Njih dvojica, istovremeno, utiru put restauraciji komunističkih zločinaca i vrijednosti sovjetske Rusije. U štampi (izuzev Antene M) je nezapaženo prošla vijest da je mitropolit Joanikije 5. oktobra prošle godine u grbaljskom selu Kovačima (Opština Kotor) osveštao manastirski hram Svete Matrone Moskovske. Hram je izgrađem u ruskom crkveno – arhitektonskom stilu i posvećen je navodnoj svetiteljki Matroni Dimitrijevnoj Nikonovoj (1883-1952). Mitropolit je rekao da je Sveta Matrona nova svetiteljka i da je “bila gotovo potpuno nepoznata široj javnosti”. Međutim, za nju se čulo tokom tokom Drugog svjetskog rata “jer je već bila poznata pojedinima kao ona koja tješi…krijepi, i proviđa” budućnost, objasnio je Joanikije. Onda je vladika nastavio sa riječima da se “govori da je i Staljin dolazio kod nje da je pita hoće li Njemci zauzeti Moskvu, svima je davala utjehu i nadu…”.

Matronu će ruski patrijarh i višedecenijski agent KGB-a Aleksij II Ridiger proglasiiti 1997. mjesnom svetiteljkom eparhije Moskovske. Za opšterusku svetiteljku biće proglašena 2004. godine pod Vladimirom Putinom. U putinističkom narativu rehabilitacije komunističkih zločinaca i masovnih ubica, prije svega Josifa Visarionoviča Staljina, ubačen je narativ o navodnoj posjeti Matroni 1941. godine u jeku približavanja njemačke armije Moskvi. Ona je tobože odgovorila Staljinu da će „ruski narod pobijediti, pobjeda će biti vaša, od svih iz vlasti, jedini ti nećeš pobjeći iz Moskve”. Narativi o njenoj svetosti su nekoliko puta prepravljani u okviru manifestacija „crkvenog staljinizma” ili „pravoslavnoga staljinizma” u nastojanjima da se Staljin prikaže kao „pravoslavac” i kao „dobar” vladar. Urađene su i freske i ikone kako Matrona blagosilja Staljina i kako Staljin ugošćava crkvene lidere. Putinističke vlasti su snimile i dokumentarni film o Matroni.

Od dolaska Putina na vlast tiho je pogašena sva kritika Staljina i do sada su vlasti podigle 114 spomenika sovjetskom diktatoru i najkrvavijem progonitelju hrišćanske crkve još od doba rimskih imperatora. Do početka Drugog svjetskog rata Staljinove vlasti su zatvorile ili porušile preko 30 hiljada crkava i manastira, uhapsile preko 168 hiljada sveštenika i monaha od kojih je preko 103 hiljade ubijeno. Ubijeno je i 60 episkopa. Broj ubijenih vjerujućih laika se mjeri milionima. Staljin je obustavio aktivni progon hrišćana tek kad se Crvena armija našla na ivici katastrofe u jesen 1941. i kada se zaigralo na kartu odbrane domovine umjesto odbrane komunizma.

Jeromonah Jov Gumerov, koji je 1997. pripremao materijale za kanonizaciju Matrone, izjavio je da „ne postoji ništa što bi moglo da potvrdi Staljinovu posjetu njoj”. Šef Ekspertske grupe za čudesa Sinodalne bogoslovske komisije RPC-a Pavel Florenski je ukazivao na kontaminaciju narativa o Matroni raznim sujevjerjima i dogmatski sumnjivim pričama. Profesor Moskovske bogoslovske akademije Aleksij Osipov upozorio na “bogohulni savjet” Matrone kako je povraćanje nakon pričesti dobro jer se demoni tako izbacuju. Po njoj “oni prodiru u čovjeka sa vazduhom pri disanju, žive u krvi’.

Međutim, i pored upozorenja da ne postoje dokazi niti zadovoljava svetačke kriterije, Matrona je naredbom državne bezbjednosti proglašena za svetiteljku od strane crkvene hijararhije (koji su ujedno i agenti Federalne službe bezbjednosti – FSB, nasljednice KGB-a). Ovakvu svetačku istinu Staljinovih nasljednika prihvatili su i arhijereji SPC-a u Crnoj Gori i Srbiji. Vrh SPC-a je takođe podržao i rusku agresiju na Ukrajinu. U izjavama servilnosti Kremlju i KGB patrijarhu Kirilu, osim srbijanskog patrijarha Porfirija i episkopa bačkog Irineja, posebno se ističu crnogorski arhijereji. Metodije je u ljeto 2023. ne trepnuvši rekao da je ponovo staljinizirana “sveta Rusija nada za spasenje ne samo pravoslavnih naroda, nego čitave Evrope i svijeta”.

U izjavama ljubavi “svetoj Rusiji” ova dvojica arhijereja nijesu usamljeni. Otpravnik poslova ambasade u Moskvi Aleksandar Obradović je 10. marta na međunarodnom forumu Balkanski dijalog 2025: Crna Gora i Rusija u Sankt Petrersburgu izjavio da dok “stoji u srcu svete Rusije…naša dva naroda vezuje nešto snažnije od trenutne politike, nešto trajnije od dokumenata i sporazuma – vezuje nas zajednička vjera, zajednički osjećaj pravednosti i časti”. Obradović se slovi kao kadar Milana Roćena, glavnog savjetnika bivšeg državnog lidera Mila Đukanovića. Đukanovićev projekat nezavisne (i mafijaške) Crne Gore je, na osnovu dosada objavljenih dokumenata i trasnkripata, direktno i indirektno pomagala Putinova vlast. O kakvoj se vjeri, pravednosti i časti radi pojasnio je Obradović 10. maja objavivši sliku spomenika Feliksa Džeržinskog ispred Ljubljanke (sjedišta zloglasne državne bezbjednosti) sa riječima “sve vas vidi sve vas vidi svemirska policija”. Kao da on s neba i dalje motri na Rusiju. Džeržinski je bio šef po zlu čuvene Čeke – preteče KGB-a. Džeržinski se smatra odgovornim za smrt oko četvrt miliona ljudi i do tada neviđenu brutalnost prema pravoslavnoj crkvi i svim protivnicima boljševizma. Njegov spomenik su srušili demonstranti u Moskvi nakon neuspjelog vojnog puča 1991. godine. Naredbom ruskog predsjednika Putina ovom masovnom ubici i krvoloku hrišćana je ponovo podignut spomenik 11. septembra 2023. godine.

Osim ćutanja na reboljševizaciju Putinove “svete Rusije”, Joanikije i Metodije su pojačali i narativ o tzv. Sv. Aleksandru Nevskom čije biste (inače dar ruskog veleposlanstva u Podgorici) su osveštane u decembru 2023. godine u Nikšiću i Andrijevici. Aleksandar Nevski je svetac i zaštitnik Kopnene vojske Ruske Federacije. Navodno je i prislava ili zavjetna slava plemena Vasojevića, narativ koji u zadnje vrijeme forsira SPC iako u Vasojevićima nikada nije postojala ni jedna crkva posvećena dotičnom. U besjedi mitropolita Joanikija 12. septembra  2024. godine u Lijevoj Rijeci je pojašnjeno zašto je odjednom Aleksandar Nevski važan za Crnu Goru. Nevski je, po Mićoviću, imao “hrabrost i mudrost i razum i spremnost… da povede svoj narod, da ga zaštiti i od zapadnih krstaša, koji su bili da pregaze Rusiju”.  Metodije je napomenuo  da je Nevski sa neba “zaštitio Vasojeviće od nadiranja katoličanstva iz Albanije”. Nevski je za života bio knez Novgorodski a ruske zemlje su već bile pregažene i u vlasti Mongola i Tarara čiji vazal je bio Aleksandar Nevski.

“Slični izazovi ponavljaju se i u naše vrijeme” zaključio je  mitropolit SPC u Crnoj Gori.

  Jovo MARTINOVIĆ