Biljana Plavšić: “Sada sam se uvjerila i prihvatam da su više hiljada nevinih ljudi bili žrtve organizovanog i sistematičnog djelovanja da se uklone Muslimani i Hrvati sa područja koje su Srbi smatrali svojim”
Biljana Plavšić (Tuzla, 1930.) bila je vodeća politička ličnost bosanskih Srba i zauzimala je visoki položaj prije, tokom i nakon sukoba 1992.-1995. godine. Učestvovala je u progonu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugog nesrpskog stanovništva u 37 opština. Podržavala je kampanju etničkog razdvajanja koja je imala za posljedicu smrt hiljada civila i protjerivanje hiljada i hiljada ljudi iz opština u Bosni i Hercegovini u veoma brutalnim uslovima, time što je pozivala paravojne snage iz Srbije da pomognu snagama bosanskih Srba u ostvarivanju cilja razdvajanja etničkih grupa upotrebom sile.
Bila je predsjednica Republike Srpske od 1996. do 1998. Optužena je 2001. pred MKTJ za zločine počinjene tokom rata u Bosni i Hercegovini, Plavšićeva se dobrovoljno predala Tribunalu. Bila je prvi srpski političar koji se izjasnio krivim (po tački optužnice za progon po nacionalnoj i verskoj osnovi, zločin protiv čovečnosti), a Tužilaštvo je zauzvrat povuklo ostale optužbe. Osuđena je na 11 godina zatvora, a na slobodi je od oktobra 2009.
Poznata je i zbog svojih vatrenih nacionalističkih izjava tokom rata u Bosni, sukobom sa Srpskom demokratskom strankom i režimom Slobodana Miloševića i zbog svog pokajanja pred sudom zbog zločina protiv čovečnosti.
Neke od njenih najozloglašenijih izjava su da je etničko čišćenje “sasvim prirodna pojava” ili da “dva miliona Srba mogu da izginu da bi ostalih šest živelo u slobodi”, što je kasnije pokušavala da ublaži ili opovrgne.
Plavšić je na pretresu 17. decembara 2002. godine rekla i ovo:
“Gospodine Predsjedavajući, gospođo tužiteljice, branioci – zahvaljujem se što ste mi pružili priliku da danas govorim. Prije skoro dvije godine došla sam ovde kao optužena za učešće u zločinima protiv drugih ljudskih bića, pa čak i protiv čovječnosti. Došla sam iz dva razloga: da se suočim sa ovim optužbama i da poštedim moj narod – jer je bilo jasno da bi oni platili cijenu bilo čijeg nedolaska. Do sada sam imala priliku da preispitam ove optužbe, i da ih, zajedno sa mojim braniocima, provjerim i procijenim. Sada sam se uvjerila i prihvatam da su više hiljada nevinih ljudi bili žrtve organizovanog i sistematičnog djelovanja da se uklone Muslimani i Hrvati sa područja koje su Srbi smatrali svojim.
U to vrijeme, ja sam olako ubijedila samu sebe da je ovo pitanje opstanka i samoodbrane. Ustvari, i više od toga – naše rukovodstvo, čiji sam bila neophodan dio – vodilo je poduhvat koji je za žrtve imao nebrojene nevine ljude. Objašnjenja samoodbrane i opstanka ne pružaju opravdanje. Na kraju, čak i naši sunarodnici su rekli da smo u ovom ratu izgubili svoju plemenitost. Postavljaju se očigledna pitanja: ako je ova istina sada tako jasna, zašto je ja nisam vidjela ranije; i – kako su naše rukovodstvo i oni koji su ga slijedili mogli počiniti takva djela? Odgovor na oba pitanja je vjerujem – strepnja – zasljepljujuća strepnja koja je dovela do opsesije, naročito za one od nas za koje je Drugi svjetski rat živa uspomena, da Srbi više ne dopuste sebi da budu žrtve. Čineći ovo, mi u rukovodstvu smo prekršili najosnovniju dužnost svakog ljudskog bića – dužnost da se uzdrži i poštuje dostojanstvo drugih. Bili smo opredijeljeni da učinimo sve što je neophodno da prevladamo.
Iako sam više puta bila upoznata sa navodima o surovim i neljudskim postupcima protiv nesrba – odbila sam da se sa time suočim, ili čak da ih provjerim. Ustvari, ja sam se potpuno predala govorenju o nevinim srpskim žrtvama ovoga rata. Ovaj svakodnevni rad potvrdio je moje uvjerenje da se borimo za svoj opstanak, i da je u ovoj borbi međunarodna zajednica naš neprijatelj. I tako sam ja jednostavno poricala te navode, čak ih i neprovjeravajući. Ostala sam sigurna u svom uvjerenju da Srbi nisu sposobni da učine nešto tako. U ovoj opsesiji da više nikada ne postanemo žrtve – dopustili smo sebi da postanemo počinioci.
Čuli ste jučer, a i djelimično danas opširno o patnjama koje su ovim prouzrokovane. Ja prihvatam odgovornost za moj udio u tome. Ova odgovornost je moja – i samo moja. Ona se ne proteže na druge lidere i njihovo pravo da se brane. Ona se zasigurno ne proteže na naš srpski narod, koji je već platio visoku cijenu za postupke našeg rukovodstva. Saznanje da sam odgovorna za takve ljudske patnje i za kaljanje ugleda mog naroda, uvjek će ostati dio mene.
Postoji pravda koja zahtijeva život za svaki nevini život, smrt za svaku grešnu smrt. Za mene, naravno, nije moguće da odgovorim zahtjevima takve pravde. Ja jedino mogu da uradim ono što je u mojoj moći i da se nadam da će to biti od neke koristi – da spoznam istinu, da je kažem i da prihvatim odgovornost. Ovo će, ja se nadam, pomoći muslimanskim, hrvatskim i srpskim nevinim žrtvama da ne postanu obuzete gorčinom, koja često postaje mržnja, i koja je – na kraju – samouništavajuća.
Što se tiče mog naroda – rekla sam danas nešto ovdje o njegovom ugledu. Mislim da je stoga bitno da pojasnim o čemu govorim. Danas u Beogradu, u centru Beograda, stoji pod kupolom jedna crkva, još uvijek u izgradnji, a izgradnja je počela davne 1935. godine. Naš narod je istrajao u izgradnji ove crkve, posvećene čovjeku, koji je – više nego iko drugi – ugrađen u biće srpskog naroda, a to je Sveti Sava.
Put koji je on slijedio bio je obilježen samouzdržanjem i poštovanjem prema svima. Veliki diplomata, koji je stekao ugled u svom narodu i u svijetu koji ga okružuje, čovjek čiji je karakter duboko usađen u srpski narod. Put i primjer Svetog Save su slijedile velike srpske vođe, čak i u današnjem vremenu, istrajno pokazujući plemenitost i dostojanstvo čak i u najtežim okolnostima. Dovoljno je samo pomenuti Vladiku Artemija Radosavljevića, koji je i dan danas glas vapijućeg za pravdu, u onome što je za Srbe postalo – pustinja Kosovo. Na nesreću, naše rukovodstvo, uključujući mene, napustilo je ovaj put tokom posljednjeg rata”.
Priznali zločine
iše osoba optuženih pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugslaviju izjasnilo se krivim po optužbama da su tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji neposredno počinile konkretne zločine ili da su odgovorne za njih.
Od ukupnog broja potvrdnog izjašnjenja o krivici, 17 je poteklo od srpskih optuženika, a dva od hrvatskih.
Prvi optuženi koji je priznao krivicu 1996. godine bio je vojnik 10. diverzantskog voda odreda vojske bosanskih Srba Dražen Erdemović, koji je nakon toga osuđen na pet godina zatvora, a potom je svjedočio u više postupaka pred Tribunalom i “pružio značajne i detaljne dokaze o počinjenim zločinima”. On je tada potvrdio da je nakon zauzimanja Srebrenice u julu 1995. godine učestvovao u pogubljenju stotina nenaoružanih bosanskih muslimana iz te enklave.
Sporazum o priznavanju krivice sa haškim sudom sklopili su: Milan Babić, Predrag Banović, Miroslav Bralo, Ranko Češić, Miroslav Deronjić, Damir Došen, Dražen Erdemović, Miodrag Jokić, Goran Jelisić, Dragan Kolundžija, Darko Mrđa, Dragan Nikolić, Momir Nikolić, Dragan Obrenović, Biljana Plavšić, Ivica Rajić, Duško Sikirica, Milan Simić, Stevan Todorović, Dragan Zelenović…
Monitor će u nastavcima objaviti njihove iskaze na sudu, jer smatramo da su oni značajno svjedočanstvo o prirodi rata u BiH.
(Nastavlja se)
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice