Budvanski pozorišni festival Grad teatar ove turističke sezone proslavlja jubilej 30 godina od osnivanja. U programu rada jubilarnog festivala koji će se pred odbornicima SO Budva naći na narednoj sjednici zakazanoj za 17. maj, navodi se, kako je, „prije tri decenije započeta realizacija ekskluzivnog, mulitimedijalnog i internacionalnog kulturnog festivala, kako bi turistička metropola Budva postala jako kulturno središte Crne Gore, sa vizijom da jedno od najatraktivnijih mjesta postane „kulturna provincija”.
Uz uobičajene hvalospjeve značaja i kvaliteta dugogodišnjeg ljetnjeg festivala koji se u ovakvim, svečarskim prilikama pišu, izostala je kritička analiza rada festivala i stvaranja ambijenta u kome se ova, nekada značajna kulturna institucija u Budvi, sve češće pominje u negativnoj konotaciji i u vezi istraga Specijalnog državnog tužilaštva.
Kulturnoj provinciji, iz programa koji direktor Javne ustanove Grad teatar Blažo Radoman, podnosi parlamentarcima, tridesetak godina kasnije, nedostaje prefiks „ne”. Budva je postala nekulturna provincija u svakom smislu te riječi, uz njegov značajan doprinos.
Kraci budvanske kriminalne hobotnice nisu zaobišli ni ovu ustanovu kulture, pa se poslovanje Grad teatra našlo pod istragom Specijalnog državnog tužilaštva i tužioca Milorada Katnića.
Renomirani festival kompromitovan je na razne načine, počev od neodgovarajućih kadrovskih rješenja pa do finansijskih malverzacija nedostojnih ovakve ustanove.
Porazno djeluje podatak po kome su čak i pozorišne predstave, cijeli dramski program, kao jedan od više segmenata festivala, postali izvor nezakonite zarade za članove budvanske kriminalne grupe. Preko organizacije dramskog programa, zaklonjeni iza zvučnih imena predstava, poznatih književnika, glumaca i pozorišnih trupa, kojima su zamajavali istrajne poštovaoce festivala, grupa budvanskih moćnika izvlačila je finansijsku korist.
Mozak ovih operacija i glavni režiser budvanskog teatra apsurda, kakav je Grad teatar postao, svakako je Budvanin Marko Kentera, preko čijih se firmi, Kopirajt i Multimedia, novac prebacivao u njegove i džepove gradskih funkcionera i političara.
Kentera i drugovi osmislili su veoma uspješan sistem zavlačenja ruke u gradsku kasu putem prinudnih, sudskih naplata potraživanja.
Najprije bi sa čelnicima Opštine zaključili ugovore o isporuci određene vrste usluga i prozivoda za fiksno utvrđen iznos. Poenta je u tome da Opština kao ugovorna strana, garant i platilac, u ugovorenom roku ne izvrši svoje obaveze. Tada Kentera stupa na scenu, obraća se sudu sa zahtjevom za naplatu potraživanja. Sklapa se sporazum o međusobnom regulisanju prava i obaveza u kome Opština na sve pristaje, zatim dolazi do sudskog poravnanja, i ako Opština ni dalje ne izvršava svoje obaveze, potraživanja se naplaćuju sudskim putem, blokadom računa, na iznose koji uz obračunate visoke zatezne kamate i sudske troškove, dostižu višestruke, milionske vrijednosti.
Princip je isti u gotovo svim aranžmanima koje je Kentera imao sa lokalnom upravom u Budvi.
Tužilaštvo je preuzelo dokumentaciju o poslovanju firme Multimedia sa Grad teatrom. Iako ova opštinska javna ustanova broji oko 30 zaposlenih, za organizaciju dramskog programa angažovana je privatna firma Multimedia.
U martu 2007. godine zaključen je ugovor – O realizaciji autorskog djela – dramskog programa festivala za period 2007-2009. godine, između Multimedia grupe, Društva za razvoj turizma, zaštitu autorskih prava i pružanju usluga, sa jedne strane i Grad teatra i Opštine sa druge.
Ugovor sa Kenterom u ime Opštine potpisao je tada predsjednik Rajko Kuljača, dok je u ime Grada teatra išla dupla ovjera, Rajka Mihovića predsjednika Upravnog odbora festivala i tadašnjeg v.d. direktora Merina Smailagića.
Grad teatar se obavezao da za svaku pozorišnu sezonu isplati Kenteri fiskni iznos od 460.000 eura, bez PDV. Ovome je dodata i tehnička podrška tokom trajanja festivala u iznosu od 40.000 eura. Zanimljivo je da su troškovi prevoza i smještaja pozorišnih trupa na bazi polupansiona za period do najviše sedam dana, u hotelima sa najmanje tri zvjezdice, isključivo u strogom centru Budve, pali na teret Grad teatra. Ugovor je naknadno produžen do 2012. godine uz isti iznos nadoknade za isporučene pozorišne predstave u spostvenoj produkciji ili koprodukciji, kao i za gostujuće inostrane trupe. Vrijednost ugovora iznosila je oko tri miliona eura i zaključen je bez sprovođenja procedure javnih nabavki.
Po navedenom scenariju, Grad teatar kao naručilac Kenterovog „autorskog djela” i Opština kao garant plaćanja, nisu ispunili preuzete obaveze, usljed čega je preduzeće Multimedia početkom 2009. podnijelo predlog Privrednom sudu o potpisivanju sporazuma o međusobnom regulisanju prava i obaveza. Zaključena su dva takva sporazuma do isteka trajanja ugovora. Prvi sa Rajkom Kuljačom a drugi sa njegovim nasljednikom Lazarom Rađenovićem.
Kentera je o svom trošku pravio dramski program festivala Grad teatar zahvaljujući kreditima podignutim uz saglasnost Opštine, kod Komercijalne banke AD Budva. Zato se Opština sporazumom obavezala da podmiri sva dugovanja Multimedie po osnovu kredita i sve druge troškove oko realizacije programa uvećane za iznos zateznih kamata i sudskih troškova.
U izvještaju Državne revizorske institucije o završnom računu Opštine Budva za 2014. godinu, navode se podaci o poslovanju Grad teatra i Multimedia grupe, po kojima je najveći dio obaveza u 2011. godini plaćen prinudnim putem ili poravnanja, uz primjer gdje je uz osnovni dug od 650.600 eura Opština platila i zatezne kamate u iznosu od 274.754 eura.
Tako je početnih ugovorenih tri miliona na kraju volšebno naraslo na više miliona eura, identično kao u slučaju poslovanja Opštine sa firmom Kopirajt, koji je prerastao u aferu za koju je tužilaštvo okrivilo oba gradonačelnika Kuljaču i Rađenovića, kao i Svetozara Marovića.
Zanimljivo je da je direktor Grad teatra, Merin Smailagić potpisao dodatni ugovor sa Kenterom koji se odnosi na „realizaciju plaćanja troškova nastalih u vezi realizacije festivala Grad teatar za 2009. godinu”. Što znači da preduzeće Multimedia na pisane zamolnice Grad teatra, plaća njegove troškove oko festivala. Ova posrednička, bankarska usluga Multimedie, opravdava se finansijskim problemima sa kojima se tada suočavao Grad teatar, ali gubi taj smisao odrednicom ugovora po kojoj je Grad tetar obavezan da ta sredstva vraća u roku od 14 dana od dana uplate.
Naravno da Smailagić nije izvršio preuzete obaveze, pa je Kentera opet bio „primoran” da putem suda, sporazuma, poravnanja i prinude, naplati svoja uvećana potraživanja.
Međutim, vrhunac finansijskih mahinacija na relaciji Kenterine firme – Opština, predstavlja prodaja lokacije dječjeg igrališta kod Jadranskog sajma. Stranim donacijama uređeno dječje igralište, uprkos protivljenju opozicije, prodato je kompaniji Monte-CO iz Budve za iznos od 1,4 miliona eura. Cijela suma, umjesto u budžet Opštine, uplaćena je preduzećima Kopirajt, 928.000 i Multimedia 479.000, ugovorima o preuzimanuju duga, koje potpisuje Rajko Kuljača.
Na mjestu dječjeg igrališta kompaniji Monte-Co ucrtana je zgrada od 13 spratova.
U jubilarnu godinu JU Grad teatar ulazi kao osramoćena kulturna ustanova, pod teretom tužilačkih istraga zbog finansijskih prevara, sa dugovima, blokiranim žiro računom, sa platama koje kasne tri do četiri mjeseca, sa pekobrojnim zaposlenima…
Grad teatar je ove godine dobio zaseban žiro-račun i sredstva iz budžeta za 2016. u iznosu od 900.000 eura, za sve svoje potrebe. Uprava planira podizanje kredita za pripremu jubileja, kao što je učinjeno i prošlog ljeta, ukoliko takav predlog dobije saglasnost većine odbornika.
Ne gube nadu da će uskoro stići potvrdan odgovor Ministarstva kulture na više puta upućivan zahtjev, da ovaj festival dobije status kulturne manifestacije od nacionalnog značaja.
Ambiciozna očekivanja u situaciji u kojoj je poslovanje festivala predmet istrage državnog tužilaštva, u kojoj bahati direktori zaobilaze zakon i milionske poslove daju privatnim firmama bez javnog oglašavanja.
Grad teatar je postao prava familijarna kompanija u kojoj su zastupljene su najraznovrsnije porodične kombinacije. Tu rade zajedno bračni drugovi, majka i ćerka, otac i ćerka, đever i snaha… Na 30 zaposlenih ima sedam rukovodilaca. Grad teatar služi za zbrinjavanje članova rodbine direktora i poslovnih partnera koji posao dobijaju bez konkursa. Neki od njih ni ne dolaze na posao a primaju plate, a neki nakon dugodišnjeg nedolaska na posao odlaze iz Grad teatra uz urednu otpremninu ili stan. Dok neko radi kao vozač, iako festival nema svoje auto ili garderoberka bez pozorišta i garderobe.Nakon tri decenije ulaganja miliona u ovu javnu ustanovu, Grad teatar nema ništa osim imena.
U nizu malverzacija koje se vezuju za ovaj festival, najtragičnija je preprodaja gradske tvrđave Citadela, koja je prešla u vlasništvo jednog tajkuna, u vrijeme kada je festival dostigao svoj vrhunac. Zato je proslava jubileja neprimjerena za festival koji je izgubio i svoju pozorišnu scenu.
Branka PLAMENAC
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
HORIZONTI3 sedmice