Okvirna predstava o dobiti pojedinih vlasnika MHE mogla se dobiti u vrijeme pandemije koronavirusa kada su, Nacionalnom koordinacionom tijelu za zarazne bolesti, skupa donirali 401.593 eura. To je bio, kako su saopštili, prihod ostvaren u februaru mjesecu 2020. godine

Kada bi svih deset malih hidroelektrana (MHE) na teritoriji opštine Andrijevica koje su u privatnom vlsništvu bile opštinske, to bi bila jedna od najbogatijih opština u Crnoj Gori sa prihodom  i budžetom koji bi godišnje iznosio oko četiri miliona eura. I ne bi im trebala sredstva iz egalizacionog fonda. Sadašnji budžet opštine Andrijevica planira se na oko dva i po miliona, a prihod od koncesija na vode za male hidrocentrale donosi oko deset odsto tog budžeta.

Sekretar za finansije Opštine Andrijevica, Stojan Mitrović, objašnjava da osim toga postoji i prihod od poreza na nepokretnosti, koji takođe nije beznačajan. „Kada planiram budžet računam sa oko 300 hiljada eura koje će pripasti Opštini, odnosno šest odsto od koncesija na vode za male hidroelektrane. Naravno, najbolje bi bilo da su sve te centrale državne ili opštinske, ali šta je tu je, i to treba maksimalno naplatiti i iskoristiti u korist građana.“

Mitrović dodaje da na teritoriji opštine Andrijevica ima deset malih hidrocentrala koje su u privatnom vlasništvu, kao i jedna opštinska, kojom gazduje preduzeće JP Vodovod. „Osim toga, na teritoriji Berana hidrocentrale u vlasništvu kompanije Hidroenergija Montenegro, Jelovica 1 i Jelovica 2, kao i jedna u selu Šekular, nalaze se na vodotocima koji pripadaju objema opštinama, tako da dijelimo prihode i od te tri male hidrocentrale po pola.“ Prema njegovim riječima, mjesečni prihod od koncesija zavisi od vodostaja, pa u ljetnjim mjesecima iznosi negdje oko šest hiljada eura, dok u mjesecima većih vodostaja taj prihod je na teritoriji opštine Andrijevica iznosi oko 35 hiljada eura.

Sekretar za finansije dodaje da se koncesije naplaćuju preko ministarstva finansija, i da 70 odsto pripada lokalnim saoupravama, 30 odsto ide u državni budžet. „Tu je značajna stavka porez na nepokretnosti, gdje se naplaćuje jedan odsto od vrijednosti male hidrocentrale. Vlasnici su do sada prikazivali samo vrijednost objekta, a ne i mašina, a mi smo vidjeli jednu presudu u korist opštine Berane gdje je presuđeno da se taj procenat računa u ukupnoj vrijednosti sa opremom“, kaže Mitrović i objašnjava

da ako jedna centrala vrijedi milion eura, a neke vrijede i više, jedan posto iznosi 10 hiljada eura. „Ako imamo deset malih elektrana u Andrijevici, to je minimum dodatnih stotinu hiljada eura, što ćemo ubuduće da gledamo da naplatimo na taj način“ – najavljuje Mitrović.

Deset hidrocentrala ne teritoriji ove sjeverne opštine su u privatnom vlasništvu sa koncesijama koje su im izdate na 30 godina. U tom periodu projekcija njihove zarade je oko 120 miliona eura, od čega bi svega devet miliona ostalo u opštinskom budetu. Ipak, u Opštini Andrijevica ocjenjuju da je procenat od šest odsto na koncesije na vode za male hidrocentrale za koji su se oni izborili dosta dobar, što nije slučaj u svim sjevernim opštinama, jer se u nekima kreće svega 0,5 odsto.

Posao izgradnje i gazdovanja MHE na sjeveru donosi laku i veliku dobit vlasnicima, dok lokalno stanovništvo od toga nema veće koristi. “Mislim da oni to što plate stražare i radnike na održavanju zarade za jedan dan, posebno u ovom dijelu godine kada su vodostaji veliki i veliki prihod od struje”, kaže jedan od mještana Šekulara. On je sračunao da četiri hidrolektrane u tom selu, gdje je napravljen pravi ekocid jer je kompletna Šekularska rijeka stavljena u cijevi i više praktično ne postoji, zapošljavaju po tri stražara, kao i četiri osobe koji rade na popravkama i održavanju. Od toga su dva fizička radnika i dva inženjera, ali oni pokrivaju i održavaju ne samo MHE u Šekularu, već i one u Lubnicama. Na prostoru mjesnog centra Lubnice zaposleno je oko 24 stražara i jedan radnik koji obilazi i kontroliše stražare.

Okvirna predstava o dobiti pojedinih vlasnika MHE mogla se dobiti u vrijeme pandemije koronavirusa, kada su, Nacionalnom koordinacionom tijelu za zarazne bolesti, skupa donirali 401.593 eura. To je bio, kako su saopštili, prihod ostvaren u februaru mjesecu 2020. godine. U toj donaciji su učestvovale kompanije Hidroenergija Montenegro iz Berana sa 186.600 eura, Kronor iz Podgorice sa 90.403 eura, Hydro Bistrica iz Podgorice sa 41.300 eura, Igma Energy iz Andrijevice sa 32.117 eura, Synergy iz Podgorice sa 30.000 eura, Nord Energy iz Andrijevice sa 18.673 eura i Simes inženjering iz Podgorice sa 2.500 eura.

Donacije NKT iz Andrijevice su tada dali Igma Energy i Nord Energy. Dok se za drugopomenutu kompaniju nije mogao naći podatak na koga se vodi, za prvu se sa sigurnoću zna da joj je vlasnik Igor Mašović. On je, prema donaciji, u fenbruaru te godine zaradio više od 32 hiljade eura. Važna činjenica je, međutim, da je Mašović u tom trenutku imao samo dvije male hidrolektrane, Bradavac i Pješivska Rijeka, dok je sada vlasnik ili suvlasnik u preko deset malih hidrolektrana. Sada kada je stavio u funkciju ostale hidrolektrane, godišnje, kao što se može vidjeti, prihoduje višemilionske iznose.

I Hidroenergija Montenegro sada na teritoriji Berana ima deset malih hidroelektrana. I sigurno na godišnjem novou ne manje od četiri miliona zarade. Poslije više od dvadeset promjena u centralnom registru, njeni vlasnici su Oleg Obradović sa 40 odsto i Ranko Radović sa 60 odsto vlasničkog udjela. Radoviću, koji je do tada bio izvršni direktor, za male pare su vlasništvo ustupili Ranko Ubović i Aleksandar Mijajlović, nekadašnji partneri iz kompanije Bemaks.

Podgorički Kronor vlasnik je malih hidrolektrana u Plavu. Monitor je pisao o tome kako je Kronor te dvije male hidrolektrane 2016. godine, bez ikavih posljedica, izgradio u srcu Nacionalnog parka Prokletije i da je njihov prihod veći od budžeta Opštine Plav.

Ne treba zaboraviti da proizvođačima energije iz MHE građani Crne Gore kroz subvencije na računima za struju, svake godine daju oko dvadeset miliona eura. Nije zato čudno što je devet njih odmah pokrenulo sudske sporove, čim je Vlada Zdravka Krivokapića raskinula ugovor za deset koncesija. Privredni sud je već donio dvije prvostepene presude u njihovu korist u vrijednosti oko milion eura, a pred Osnovnim sudom u Podgorici američkom državljaninu kosovskog porijekla, Fljorinu Krasnićiju, prvim vještačenjem utvrđena je izgubljena dobit u iznosu od čak 21,5 miliona eura. To je više od osam godišnjih budžeta Opštine Andrijevica.

                                                                                            Tufik SOFTIĆ