Povežite se sa nama

HORIZONTI

PORUKE I GOSTI SVESRPSKOG SABORA: Novi nasrtaji na Crnu Goru i BiH i poltronstvo Beogradu

Objavljeno prije

7 mjeseci

na

foto: facebook/buducnostsrbijeavucic

U izvještajima srbijanskih i RS režimskih medija o zajedničkoj sjednici vlada u Beogradu, prisustvo Mandića i ostalih iz Crne Gore se ne pominje ni riječju. Da Mandiću vjerovatno nije bilo svejedno, moglo se vidjeti iz njegovog obraćanja skupu rekavši da „nema sumnje da će budućnost biti takva da možemo u nekom sljedećem periodu da razmišljamo da ovo ne bude skup samo dvije države, nego da vidimo da nas bude i više, da ne budemo samo gosti na ovom skupu“. Poenta je, kako Mandić reče da budemo „jedni drugima najbliži, kao stotinama godinama unazad”

 

Prošle subote je u Beogradu održan tzv. Svesrpski sabor pod motom – Jedan narod, jedan sabor, Srbija i Srpska. Cjelodnevna manifestacija je započeta molebanom za Srbiju i Republiku Srpsku (RS) u Hramu Svetog Save na Vračaru koju je vodio patrijarh Porfirije Perić. Prisustvovao je vrh srbijanske države i bosanskog entiteta RS. Iz Crne Gore, kao što je i očekivano, bili su lideri Nove srpske demokratije (NSD) i šef Skupštine Andrija Mandić, Demokratske narodne partije (DNP) Milan Knežević kao i lideri nekoliko manjih provučićevskih stranaka uključujući i ministra poljoprivrede Vladimira Jokovića. Mandić je na ovaj skup došao i sa kompletnim poslaničkim klubom NSD-a, svim NSD gradonačelnicima (osim budvanskog koji je u pritvoru pod optužbom za trgovinu drogom) i predsjednicima skupština opština kao i direktorima velikih kompanija iz redova njegove stranke. Na ovom Prvom svesrpskom saboru delegacija iz Crne Gore je imala status gosta. Dok su se družili predsjednici Srbije, Aleksandar Vučić i RS-a Milorad Dodik sa svojim svitama, Andrija Mandić je objavio da je njegova velika delegacija otišla na sastanak sa formalnim premijerom Srbije Milošem Vučevićem u Palati Srbija. Vučevića srbijanska opozicija zove „batlerom porodice Vučić“ čiji prvonadređeni je brat predsjednika za koga odrađuje sve što treba i stavlja potpise. Mandiću vjerovatno nije bilo svejedno što se nije pojavio u prvom planu sa Dodikom pored gospodara Srbije. Na zajedničkoj sjednici srbijanske i RS vlade  postavljen je tek peti od gospodara (kome je sa lijeve strane bio patrijarh a sa desne Dodik) a tek niže od Mandića su bili i ostali tzv. „predstavnici srpskog naroda iz CG“. Vrijedno je napomenuti da je crnogorska delegacija u kojoj su bili i Mandićev šef kabineta i ostali provučićevski političari prilikom posjete Banja Luci za neustavni Dan RS-a 9. januara ove godine dobila zadnji red među gostima.

U izvještajima srbijanskih i RS režimskih medija o zajedničkoj sjednici vlada u Beogradu prisustvo Mandića i ostalih iz Crne Gore se ne pominje ni riječju. Da Mandiću vjerovatno nije bilo svejedno, kasnije se  moglo vidjeti iz njegovog obraćanja skupu kada je rekao da „nema sumnje da će budućnost biti takva da možemo u nekom sljedećem periodu da razmišljamo da ovo ne bude skup samo dvije države, nego da vidimo da nas bude i više, da ne budemo samo gosti na ovom skupu“. Poenta je, kako Mandić reče, da budemo „jedni drugima najbliži, kao stotinama godinama unazad”. Ostaje nedorečeno da li je mislio na bliskost Crnogoraca sa srbijanskom rajom pod Turcima ili na zajedništvo „stotinama godina“ između Turaka i Srba, jer se samo o takvom zajedništvu realno istorijski i može govoriti. Mandić je u obraćanju iznova potvrdio da RS smatra „državom“ kao kada je u Podgorici ugostio njenog predsjednika bez državne zastave Bosne i Hercegovine čiji RS je sastavni dio. RS su od totalnog vojnog poraza i nestanka 1995., spasili sada Dodiku mrski Amerikanci.

I DNP-ov Milan Knežević je „jasno“ poručio preko Tanjuga sa sabora „ da će postaviti neke nove temelje saradnje u budućnosti“ dodavši, da „mi nemamo bližeg naroda od srpskog, nemamo bliže države od Srbije i Republike Srpske”.

Ideološki kreirana histerija oko tzv. nametanja genocidnosti srpskom narodu kroz rezoluciju UN-a o Srebrenici je nastavljena i na Saboru. Uz izražavanje pijeteta prema „svim žrtvama stradalim tokom rata u BiH…i bivše Jugoslavije”, u Deklaraciji se navodi kako „Svesrpski sabor ne podržava Rezoluciju o Srebrenici za koju su glasale 84 države u Generalnoj skupštini UN, dok je 109 država bilo protiv, uzdržano ili nije glasalo”. Sabor, ili radije gospodar Sabora, po ko zna koji put tvrdi da je „pomenutom Rezolucijom UN-a izvršen pokušaj kolektivnog okrivljavanja cijelog srpskog naroda, koji je neprihvatljiv i ne može biti sproveden u delo”.

Deklaracijom se srbijanska monarhistička himna Bože pravde ustanovljava kao „svesrpska himna“, dok je dvoglavi orao Nemanjića nacionalni „svesrpski grb”. Za očekivati je u narednom vremenu da će opštine u kojima DNP i NSD imaju gradonačelnike prigrliti ove simbole kao svoje i pokrivalo za nepostojanje pravne države i vladavine zakona uz ćutanje na poharu Srbije i RS od strane njihovih Prvih familija i kumova.

Osim usvajanje srbijanske zastave i himne, crnogorski sljedbenici srbijanske Prve familije imaju još jedan zadatak. Sabor „predlaže i dodatno internacionalizovanje teme stradanja Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj” i pozdravlja se „ujedinjena namera R Srbije i RS-a“ da zajednički izgrade spomen zdanja „posvećena očuvanju istine o stradanju Srba u Drugom svetskom ratu u Donjoj Gradini, Republika Srpska i Beogradu, Republika Srbija”. U  beogradskoj Deklaraciji nema osude „genocida Srba od strane NDH-a“, vjerovatno da se ne bi kvario „evropski put Srbije“ kako je to prije tri godine objasnio predsjednik Vučić. Taj zadatak trebaju odraditi vučićevski poslušnici u Crnoj Gori kroz rezoluciju o genocidu u Jasenovcu u nadi da će se time pokvariti odnosi sa Hrvatskom. Hrvatska blokada evropskog puta Crne Gore bi je gurnula u još čvršći zagrljaj Beograda i tamošnjih kartela. DNP je uslovio dalju podršku Vladi Milojka Spajića usvajanjem rezolucije o Jasenovcu. Kako je potpredsjednik Vlade Srbije Aleksandar Vulin izrazio nezadovoljstvo tekstom rezolucije i tražio dodavanje NDH i ustaša u rezoluciju, DNP je obećao da će amandmanski djelovati i „pojačati“ jasenovačku rezoluciju. Isto je poručeno i iz provučićevske Ujedinjene CG koja ima jednog poslanika na listi PES-a.

Knežević i Mandić ne priznaju niti genocid u Srebrenici, niti četnički genocid u Sandžaku 1943. godine i ćute na sve druge velikosrpske zločine iako sebe, makar deklarativno, smatraju hrišćanima i vjernicima.  Interesantno je da je i njihov inspirator u vezi Jasenovca, Aleksandar Vulin,  prije dva dana, tokom posjete Moskvi, položio cvijeće na grob sovjetskog diktatora i masovnog ubice Josifa Visarionoviča Staljina odgovornog za smrt miliona svojih podanika, uključujući i preko 100 hiljada ubijenih pravoslavnih sveštenika i monaha uz rušenja bezbroj crkvi širom crvene imperije. Vulin se nalazi  na crnoj američkoj listi zbog navoda o trgovini drogom. Za slične stvari ga optužuje i srbijanska opozicija i savjesni policijski inspektori koji su raskrinkali najveću evropsku farmu marihuane u Jovanjici koja je bila pod državnom zaštitom.

Srbijanska i RS vlada se usvojile i Deklaraciju o zaštiti nacionalnih i političkih prava i zajedničkoj budućnosti srpskog naroda po kojoj  „srpski narod predstavlja jedinstvenu celinu” i da je “kroz istoriju imao više država sa različitim nazivima” ne objašnjavajući o kojim je državama riječ. Takođe, Svesrpski sabor odbacuje „razne nametane prefikse koji su dodavani ispred imenice Srbi”, jer  Srbi „imaju pravo da se nazivaju Srbima, ma gde trenutno živeli” bez objašnjenja ko im to nameće prefiske ili uskraćuje pravo da se nazivaju Srbima.

U Crnoj Gori, osim Demokrata, nije bilo reakcije na Svesrpski sabor. Poslanica Anđela Vojinović je ponovila da crnogorski „strateški cilj ostaje integracija u EU, što uključuje striktno poštovanje principa samostalnosti i nezavisnosti”. Spajićeva Vlada ćuti na sve drskije nasrtaje Beograda i njegovih poslušnika da nametnu svoju agendu u Podgorici. Srbijanski „istoričar“ i neformalni glasnogovornik Srpske crkve (SPC), srpskog sveta i vjerovatno još nekih srpskih državnih službi, Aleksandar Raković je dodatno pojačao anticrnogorski narativ izjavom u emisiji Ino-strane na RTV Vojvodina 11. juna. Govoreći o srpskom nacionalnom pitanju, nazvao je Republiku Srpsku i Crnu Goru „unutrašnjim pitanjem Srbije“. Za sada nije bilo nikakve reakcije Crne Gore. Kada je lansirana afera Do Kvon, Spajić se nije libio da uglednom američkom Vol Strit Žurnalu (Wall Street Journal) javno kaže da iza napada na njega stoji srpska tajna služba. Tim prije se njegova sadašnja šutnja  daleko čuje.

 

Đukanović, stvarnost i snovi

Txt: Dok Mandić brine o tuđim interesima i familijama, javnost zabavljaju i miloistički mediji i političari.

Prvo je opskurni turski portal sa mjesečnim nivoom pregleda od jedva 25 hiljada klikova objavio vijest da je u toku priprema kandidovanja Mila Đukanovića za zamjenika generalnog sekretara NATO-a. Iza te inicijative do sada stoji devet članica Alijanse, među kojima je i Turska, potvrdio je i  Ivan Vuković funkcioner nereformiranog, donekle podmlađenog  DPS-. Da bi tako nešto uopšte bilo moguće prvo bi  Đukanovića trebala nominirati matična država, u ovom slučaju Crna Gora. Možda je državni odgovor stigao prije dva dana kada je krenuo i pretres, kolokvijalno nazvane „ničije kuće“ u elitnom podgoričkom naselju Gorica.

Prije nekoliko godina biznismen Duško Knežević je rekao da je kuća namijenjena za Đukanovića a da je od njega traženo da bude formalni vlasnik. Sadašnji deklarativni vlasnik tvrdi da je sve regularno i legalno i da nema razloga za akciju Specijalnog policijskog odjeljenja (SPO).

Đukanović se nije oglašavao. On bi radije sada živio u Briselu, ili  u Moskvi, daleko od svih istraga.

Jovo MARTINOVIĆ

Komentari

POVEZANE VIJESTI:

HORIZONTI

VUČIĆEV PREMIJER U MOJKOVCU MIMO PROTOKOLA: Novo sijanje magle i nepoštovanja

Objavljeno prije

3 dana

na

10 Januara, 2025

Objavio:

Kao i mnogi drugi sporni datumi i događaji koji se u Crnoj Gori i šire različito tumače i politički rabe, tako je i komemoracija Mojkovačke bitke poslužila za novo političarenje. Vijence na spomenik nespornim junacima Mojkovačke bitke položili su predsjednik Skupštine Crne Gore i lider Nove srpske demokatratije (NSD) Andrija Mandić i formalni premijer Srbije Miloš Vučević koji je navodno došao na poziv Mandića. Premijer Spajić Vučevića nije pozvao u Mojkovac, niti se vidio sa njim dok je bio u Crnoj Gori

 

Obilježen  je dan mojkovačke opštine koji pada na Božić po julijanskom kalendaru i koji se poklopio sa komemoracijom Mojkovačke bitke (6-7 januara 1916.) iz Prvog svjetskog rata. Tada je oko 6500 slabo naoružanih i opremljenih vojnika kraljevske crnogorske vojske pod zapovjednikom generalom Jankom Vukotićem zaustavilo prodor tri puta brojnije austro-ugarske vojske generala Vilhelma von Rajnera. Kao i mnogi drugi sporni datumi i događaji koji se u Crnoj Gori i šire različito tumače i politički rabe, tako je i ova komemoracija poslužila za novo političarenje i poentiranje. Vijence na spomenik nespornim junacima Mojkovačke bitke položili su predsjednik Skupštine Crne Gore i lider Nove srpske demokatratije (NSD) Andrija Mandić i formalni premijer Srbije Miloš Vučević koji je navodno došao na poziv Mandića. Prisutni su bili i NSD-ov predsjednik opštine Mojkovac Vesko Delić, predsjednik Skupštine opštine Marko Janketić i Marko Kovačević, javnosti poznati Mandićev nacionalno ostrašćeni gradonačelnik Nikšića.

Mandić je istakao da “želimo da gradimo budućnost Mojkovca, Crne Gore i boljih odnosa sa bratskom Srbijom sa kojom smo sto godina bili u istoj državi”. U tih “100 godina nismo imali ni najmanjih sukoba ni nesporazuma” izjavio je, ne trepnuvši. Potom je napomenuo da u našoj zemlji “živi više od trećine građana koji su Srbi, isti narod kao i u Srbiji, većina građana govori srpskim jezikom a to su važne niti koje nas povezuju“. Onda se Mandić okrenuo pohvalama gradonačelniku (kojim osim partijske pripadnosti i tvrdnje da je Srbin nema nikakvu drugu zvaničnu biografiju) rekavši da je Delić “izložio važne projekte a nadam se da će ovo o čemu smo pričali biti podržano od strane Vlade Republike Srbije“.

Jovo MARTINOVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 10. januara ili na www.novinarnica.net

 

Komentari

nastavi čitati

HORIZONTI

CRNA GORA I NJENI SUSJEDI NA KRAJU 2024. GODINE: Uzor i podrška ili noga za spoticanje 

Objavljeno prije

2 sedmice

na

27 Decembra, 2024

Objavio:

Aktuleni  protesti studenata, poljoprivrednika i intelektualaca u Beogradu šalju sliku da postoji i druga Srbija koja je okrenuta budućnosti. Rasplet u Srbiji će biti od strateškog značaja za Crnu Goru i njenu budućnost

 

 

Ove godine Crna Gora se konačno može pohvaliti da je napravila, kako se žargonski kaže, korak od jedne milje. Krajem juna je Evropska komisija (uz neophodnu saglasnost svih članica EU) dala prelazne ocjene za IBAR (Interim Benchmark Assessment Report) što prevedeno znači da je kao kandidat ispunila privremena mjerila u poglavljima 23 – Pravosuđe i temeljna prava i 24 – Pravda sloboda i bezbjednost.

Nakon IBAR-a je krenula druga faza – dobijena su završna mjerila za konačno zatvaranje poglavlja, na šta Crna Gora čeka, ili se pravila da čeka (pod režimom Đukanovićevog DPS-a), još od 2012. godine. Iako je Vlada Milojka Spajića imala ambiciozni plan zatvoriti čak 10 pregovaračkih poglavlja do kraja ove godine, ipak je Evropska komisija (EK) ocijenila da su moguća samo četiri. U završnici je Hrvatska  blokirala zatvaranje jednog poglavlja (31 – vanjska, sigurnosna i odbrambena politika).

Premijer Andrej Plenković je rekao da je to njegova vlada “dala do znanja i partnerima unutar EU i Crnoj Gori”. Razlozi su brojni po hrvatskom premijeru, a “osobito događaji koji su se dogodili ovog ljeta“.   Tu se prvenstveno cilja na politikantsku Rezoluciju o genocidu u Jasenovcu koju je donijela  skupštinska većina na inicijativu srpskog predsjednika Aleksandra Vučića, preko bloka stranaka (NSD-DNP-SNP), pod kontrolom njegovih službi. Oni su uslovili dalju podršku Vladi Milojka Spajića usvajanjem te rezolucije. Njen formalni inicijator  je bio predsjednik Skupštine i lider Nove srpske demokratije (NSD) Andrija Mandić.

Nakon što je Hrvatska blokirala zatvaranje poglavlja 31,  vanjski ministar Gordan Grlić Radman ocijenio je da „ovdje ne treba govoriti o blokadi”.  „Hrvatska je svih ovih godina snažno podržavala Crnu Goru od trenutka kada je započela pregovore s EU,“  kazao je. Ocjenivši da se moraju riješiti neka univerzalna pitanja, kao što je kompenzacija hrvatskim zarobljenicima u logoru Morinj u Boki, i rješavanje pitanja nestalih (njih 14). Grlić Radman je dodao da Crnogorci na primjeru Makedonije i Bugarske trebaju vidjeti šta znači blokada.

Bugarska osim niza uslova identitetske prirode (jezik, nacija i gledanje na povijest) traži od Makedonije i promjenu ustava kako bi cementirala svoje zahtjeve ukoliko/kad budu prihvaćeni. Hrvatski zahtjevi za dalji napredak na EU putu, makar kako stoje sada stvari, su daleko od ucjenjivačkih i rješivi su – bilo bilateralno ili međunarodnom arbitražom (kao pitanje morske granice kod Prevlake i školskog broda Jadran). Da je Crna Gora pod Milom Đukanovićem uspjela napraviti potpun istorijski otklon od Slobodana Miloševića i njegove politike 90-tih, sada bi se i pitanja obeštećenja hrvatskih logoraša i nestalih mogla prebaciti na Beograd čiji poslušni vazal je bila tadašnja crnogorska vlast.

Sadašnja Hrvatska, osim i dalje ozbiljnih problema sa korupcijom, ipak ima puno toga pokazati uspješnog na šta se Crna Gora može ugledati. Prije svega – bivši premijer Ivo Sanader i 32 ministra zadnjih nekoliko vlada završilo u zatvoru. Hrvatski građani mogu slobodno živjeti i raditi diljem EU i putovati bez viza po maltene čitavom slobodnom dijelu svijeta. Hrvatski pasoš se trenutno kotira  kao peti u svijetu u grupi sa Češkom, Slovačkom i Južnom Korejom, što ga čini bolje rangiranim i od američkog i britanskog pasoša.

Kako god,  može se smatrati velikim uspjehom to što  je Crna Gora zatvorila tri poglavlja i tako ušla u novu ozbiljnu dinamiku pristupanja EU ispred svih ostalih balkanskih zemalja na čekanju.

Još jedna lijepa vijest koja je došla krajem ove godine je da će Crna Gora zajedno sa Albanijom ući u SEPA sistem 15. aprila iduće godine. SEPA je jedinstvena zona plaćanja u eurima koja omogućuje jednostavna bezgotovinska plaćanja bilo gdje u EU, Britaniji, Švajcarskoj, Norveškoj i Islandu uz puno manje provizije nego sada. Time će čitav kontinent postati pristupačan kao da se radi o nacionalnom prometu, što analitičari smatraju takođe velikom prekretnicom na putu za EU.

Međutim, Albaniji se i pored ulaska u SEPA sistem smiješi veliko čekanje zbog problema sa Atinom oko grčke etničke manjine. Kosovo kao samostalnu državu još nije priznalo pet članica EU dok neriješeni odnosi sa Srbijom ostaju teg na vratu Prištini.  Bosna i Hercegovina je zarobljena političkim blokadama i nepostojanjem konsenzusa između bošnjačko- hrvatske Federacije i Republike Srpske, čija vlast, za razliku od Crne Gore, je pod potpunom kontrolom Beograda.

Crna Gora nema više neriješenih pitanja sa Albanijom, Kosovom i BiH. Ostaje  Srbija sa čijom strateškom politikom se mora nositi i ova i sve buduće vlade. I istorija i javno deklarisani stavovi i potezi sadašnje srbijanske vlasti jasno stavljaju do znanja da zvanični Beograd neće pristati da crnogorska granica bude i granica sa EU. U Skupštini Srbije se i dalje mogu čuti optužbe vučićevske Srpske napredne stranke (SNS) protiv opozicije da su oni krivi što sada Srbija nema izlaz na more i što se Crna Gore “otcepila”.

Projekat Srpskog sveta iza kojeg konceptualno i ideološki stoji načelnik operative srpske UDBE (sada BIA) i Vučiču lojalni Marko Parezanović se pojavio kao alternativa ranijim krvavim velikodržavnim projektima. Ovoga puta Beograd i njegove službe koriste meku silu širenja svog uticaja. Velikosrpska ideja je strateški poražena u Hrvatskoj, Makedoniji i na Kosovu, i Beograd to zna.  Sjever Kosova takođe djeluje izgubljen za srpsku stvar od kada je otkriveno ubacivanje diverzanata predvođenih jednim od narko bosova (kako ga opisuju procurjeli bezbjednosni izvještaji) i oružja iz magacina Vojske Srbije u Banjskoj, i od kada je kosovska policija uspostavila punu državnu vlast i suverenitet u opštinama sa srbijanskom većinom. U BiH su i dalje prisutne međunarodne trupe i svaki nasilni pokušaj otcjepljenja entiteta Vučićevog protežea Milorada Dodika bi se mogao tragično završiti po bosanske Srbe i Srbiju.

Stoga je vidno da je glavno težište Srpskog sveta malena i opustošena Crna Gora (nakon trodecenijske vlasti Đukanovića) u koju Vučić i Parezanović dugoročno investiraju. To uključuje i “niz specijalnih operacija koje su obezbedile trajan uticaj na političku i kulturnu scenu Crne Gore”,  kako su objasnile režimske Novosti u hagiografskom tekstu o Parezanoviću objavljenom 29. avgusta ove godine. Jedna od tih operacija je i “sve veći broj onih koji se opet izjašnjavaju kao Srbi”.  “Ovaj proces nije slučajan, već je posledica dobro organizovanih aktivnosti” , navode Novosti.

Režim u Beogradu nije štedio resurse. Kupovina ljudi, instrumentalizacija episkopa i patrijarha Srpske crkve (SPC) za nacionalističku mitomansku propagandu, duhovno zagađenje i vulgarizacija stanovništva kroz TV rijalitije i tabloide bliske porodici Vučić su dali vidne rezultate u propagiranju takve vrste srpstva. Ali mnogi će reći i nedovoljne. Broj Srba u Crnoj Gori je porastao sa 28 na 33 odsto stanovništva što je jedinstven slučaj u regionu.  Taj broj pada  svuda u ostatku regiona, kako zbog katastrofalne situacije sa natalitetom,  ali i bijega velikog broja Srba “trbuhom za kruhom” usljed ekonomske i političke situacije pod režimom porodice Vučić. Srbija je sa 7.5 miliona koje je imala na popisu 2002. spala na ispod 6,7 miliona u 2022. godini.  Srbi u Hrvatskoj su takođe u padu.  Prema popisu iz 2021.,  čine 3.2 odsto stanovništva,  što je manje od 4.4 odsto u odnosu na 2011.  Na popisu 2013.,  Republika Srpska je imala gotovo 1,2 miliona stanovnika. Po sadašnjoj statistici, RS gubi pet hiljada stanovnika godišnje samo na osnovu negativnog prirodnog priraštaja,  dok zajedno sa odlascima, prevashodno mladih i obrazovanih ,ovaj BiH entitet gubi 20 hiljada stanovnika godišnje.

Vučićevski blok u Crnoj Gori (NSD-DNP-SNP), iako formalno podržava EU integracije stalno potencira identitetske teme oko nacije, jezika, kapele na Lovćenu i propagira ideologiju njemačkih i talijanskih kvislinga iz Drugog svjetskog rata kao da on i dalje traje.

Srećom Srbiju  ne predstavljaju samo BIA, njeni narko karteli i privatizovane državne institucije porodice Vučić je koja vidno iskopirala i usavršila model trodecenijske vladavine porodice Đukanović u Crnoj Gori.  Sadašnji protesti studenata, poljoprivrednika i intelektualaca šalju sliku da postoji i druga Srbija koja je okrenuta budućnosti. Rasplet u Srbiji će biti od strateškog značaja za Crnu Goru i njenu budućnost.

Jovo MARTINOVIĆ

Komentari

nastavi čitati

HORIZONTI

NOVI ŠPIJUNSKI SOFTVERI U BORBI PROTIV NEPRIJATELJA PRIVATNE DRŽAVE: BIA cilja novinare i građanske aktiviste

Objavljeno prije

3 sedmice

na

20 Decembra, 2024

Objavio:

Izvještaj Amnesty international je dokumentirao, preko digitalne forenzike, prisustvo malignih softvera na telefonima nekoliko srpskih novinara i aktivista koji su privedeni od strane policije i/ili BIA-e na informativne razgovore. Da su neprijatelji privatne države porodice Vučić pod prismotrom nehotice je otkrio i šef države rekavši da on „zna koje zapadne službe su preko kojih opozicionih stranaka“  uticale na studente da ne razgovaraju sa njim

 

Nije tajna da policije i obavještajne službe koriste prislušne uređaje i softvere u borbi protiv kriminalaca i onih koji ugrožavaju državni poredak. Podaci o javnim nabavkama MUP-a Srbije pokazuju da ovaj organ i Bezbedonosno-informativna agencija (BIA) imaju na raspolaganju širok spektar opreme – izraelski Cellebrite, britanski Oxygen, švedski MSAB, kanadski Magnet, ruski Elcomsoft itd.  Ti proizvodi omogućavaju da čitav sadržaj mobilnog telefona ili računara bude dostupan policiji i tajnoj službi maltene na jedan klik.

Neke kompanije (Cellebrite, MSAB…) nude i tzv. napredne ili „laboratorijske“ usluge otključavanja telefona tako što će stručnjaci iz centrale kompanije daljinskim putem pristupiti telefonu koji se „vještači“ i otključati ga. Ovakvi softveri omogućavaju i najdublji nivo izvlačenja podataka koji uključuju i skrivene i obrisane datoteke, listing Wi-fi mreža na koje se korisnik povezivao, GPS lokacije, istoriju internet pretraga, unose na tastaturi, emailove, notifikacije i metapodatke fotografija i video materijala. Nekad je moguće sve ovo izvući za manje od pet minuta. Kompanije Cellebrite i MSAB jamče da njihov softver može uraditi i istoriju kretanja vlasnika telefona i pronaći sve osobe sa kojima je vlasnik imao kontakt ukoliko imaju fizički pristup datom telefonu.

Srbija je, prema istraživanju Balkanske istraživačke reporterske mreže (BIRN), od 2017. godine intenzivirala nabavku ovakve opreme. Na žalost, meta te opreme nije galopirajući organizovani kriminal i korupcija, već oni koji se bore protiv istog. U do sada objavljenim transkriptima nekada kodirane Sky ECC aplikacije, može se pročitati kako načelnik operative BIA-e Marko Parezanović dogovara sa vrhom države i predsjednikom Apelacionog suda povoljnu presudu i puštanje na slobodu Darka Šarića i drugih pripadnika narko klana koji služe režimu. Parezanović daje upute i kritike za akcije narko klanova i prenosi informacije svemoćnom Oskaru (kako se naziva šef u Sky komunikaciji). Parezanović je i jedan od kreatora Srpskog sveta i rukovodi obavještajnim operacijama u Crnoj Gori po javnom priznanju Vučićevskih Novosti koje vodi nekadašnji Miloševićev ratni propagandista Milorad Vučelić. I drugi narko bosovi i pripadnici kriminalnih organizacija, po do sada objavljenoj procurjeloj dokumentaciji i svjedočenjima smijenjenih inspektora policije, rade za režim i vladajuću porodicu. U poslove sa drogom su po istim izvještajima upleteni i bivši šefovi BIA-e i MUP-a koji su sada ministri i potpredsjednici na jednako osjetljivim pozicijama.

MUP i BIA ne štede resurse kada treba pratiti, uhoditi i zastrašivati nezavisne novinare, opoziciju, građanske aktiviste i sve koje režim smatra prijetnjom. Takođe se ulaže i u opremu za masovno nadgledanje stanovništva. Srpske službe su još 2016. godine investirale  u tzv. IMSI-hvatače (International Mobile Subscriber Identity-Catcher) koji se koriste u kriminalističkim istragama i potragama ali takođe omogućavaju i neselektivni nadzor velikih grupa ljudi u određenim područjima. IMSI hvatači oponašaju bazne stanice za mobilne telefone, identificiraju i geolociraju korisnike i neselektivno prikupljaju komunikacije sa svih mobilnih telefona u rasponu od nekoliko stotina metara. Varijacije uključuju stacionarne jedinice velikog kapaciteta, mobilne verzije ruksaka, modele veličine akten tašne, pa čak i dronove koji nose „hvatače“. Sve varijante su gotovo sigurno nevidljive za mete. Veoma su pogodni za urbane zone gusto pokrivene baznim stanicama mobilne telefonije. Prema nalazima BIRN-a, Srbija je zadnjih godina uvezla više od 20 ovih uređaja. Samo u protekloj godini, prema podacima dobijenim od vanjskih ministarstava Švajcarske i Finske, izdato je 16 dozvola za izvoz IMSI hvatača u Srbiju. Uređaji koje  MUP Srbije kupuju u Švajcarskoj koštaju nešto više od dva miliona eura po komadu.

Po pravilu policijski nadzor mobilnih komunikacija zahtijeva sudski nalog i mobilnog operatera kao posrednika. Međutim, pravni stručnjaci upozoravaju da istovremeno nije zakonski uređena upotreba ovih „hvatača“ tako da oni mogu nesmetano prikupljati podatke – pogotovo za identifikaciju učesnika u antivladinim protestima koji dobijaju sve veći zamah ovih dana. Trenutno je preko 50 fakulteta u zemlji pod blokadom zbog protesta studenata. Ekoloških aktivisti i poljoprivrednici su takođe aktivni zbog planova vlasti da kopaju litijum.

Pored IMSI hvatača, švajcarski NeoSoft nudi globalne geolokacijske sisteme koji (tzv. SS7 protokol) koji omogućava precizno praćenje elektronskih uređaja širom planete uz podršku izraelske kompanije Circles. Istraživanje BIRN-a i Amnesty International-a pokazuje da je i ova firma isporučivala svoje proizvode srbijanskim vlastima. Srbija je u maju 2016. kupila i tzv. NetHawk seriju opreme kanadskog proizvođača EXFO koja se koristi za presrijetanje i geolociranje mobilnih i Wi-Fi komunikacija, skeniranje radio frekvencija, ometanje signala i otkrivanje suparničkih IMSI hvatača.

Nedavno usvojen budžet Republike Srbije je opredijelio oko 84 miliona eura BIA-i, što je povećanje od gotovo 15 miliona u odnosu na godinu ranije. Ovolika suma novca je prema „ekspertskom mišljenju“ predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i dalje mala. Nezavisni mediji u Srbiji pišu da veliki dio tog novca iz legalnih tokova odlazi na nabavku špijunske opreme ali specijaliziranih softvera za penetraciju mobilnih telefona poput programa Pegasus i Predator.  Vučićeve službe, kao pokrovitelji organizovanog kriminala imaju i ogromne crne fondove na raspolaganju. Po Sky transkriptima, Prvi brat Srbije i Zvonko Veselinović (koga procurjeli srpski policijski izvještaj iz 2011. opisuje kao narko bosa koji posluje sa albanskom mafijom) su početkom 2021. godine slavili prvu „zarađenu“ milijardu eura. Predsjednik je to negirao dok je Prvi Brat tužio Vijesti.

Pegasus je špijunski program izraelske kompanije NSO Group koji ima mogućnost daljinskog pristupa telefonu kroz tzv. nulti klik – što znači da vlasnik aparata ne mora ništa kliknuti da bi bio inficiran i stavljen „pod mjere“ kako se to kod nas popularno kaže. Veoma je popularan kod autoritarnih režima. U regionu je već ranije forenzički dokazano da ga je koristila vlada sve autokratskijeg mađarskog premijera Viktora Orbana protiv istraživačkih novinara i advokata koji su osumnjičeni za antidržavne stavove. Stoga nije neko iznenađenje da ga posjeduju i režim Orbanovog prijatelja Vučića. Monitoru je par neformalnih diplomatskih izvora reklo da je i režim Mila Đukanovića 2019. godine pokušavao kupiti Pegasus radi špijuniranja opozicije i novinara, navodno bezuspješno. NSO Group je pod američkim sankcijama zbog poslova sa režimima diljem svijeta poznatim po gaženju ljudskih prava.

Ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić je za TV Pink prije tri dana izjavio je da su tvrdnje međunarodne organizacije za zaštitu ljudskih prava Amnesty International, da srbijanska policija i obaveštajne službe koriste špijunske softvere da nadziru telefone novinara i aktivista, neosnovane i da predstavljaju napad na bezbjedonosnu praksu u Srbiji. „Mi smo te tehnološke alate inače dobili kao donaciju sa Zapada i sve to koristimo po zakonu“, kazao je. BIA je takođe negirala izvještaj BIRN-a i Amnesty-ja.

Izvještaj je dokumentirao, preko digitalne forenzike, prisustvo malignih softvera na telefonima nekoliko srpskih novinara i aktivista koji su privedeni od strane policije i/ili BIA-e na informativne razgovore. Od njih je traženo da predaju telefone i druge lične stvari tokom ispitivanja koja su trajala onoliko dugo koliko je trebalo režimskim operativcima da probiju zaštitu telefona i instaliraju spajver (špijunski softver). Nakon toga bi im telefoni bili vraćeni. Osim inostranih sofvera, Amnesty je otkrio i domaći NoviSpy softver koji je instaliran na telefone četiri građanska aktivista.

Da su neprijatelji privatne države porodice Vučić pod prismotrom nehotice je otkrio i šef države rekavši da on „zna koje zapadne službe su preko kojih opozicionih stranaka“  uticale na studente da ne razgovaraju sa njim. Isto to su, kaže Vučić radili i sa poljoprivrednicima. „Naše službe to imaju na merama i  znaju preko kojih opozicionih predstavnika rade takve stvari“, kazao je.  Srpski studenti tokom protesta odbijaju razgovarati sa predsjednikom države koji po Ustavu nema te nadležnosti već se ciljano „obraćaju institucijama sistema“. Time šalju jasnu poruku da su institucije zarobljene i da Vlada, koja po Ustavu vodi spoljnu i unutrašnju politiku, je obični servis vladajuće porodice. To je jasno pokazao i sam predsjednik, koga je formalni premijer Miloš Vučević pozvao da prisustvuje televizijski prenošenoj sjednici Vlade. Vučić je dijelio lekcije ministrima i davao upute i objašnjenja šta i kako da se radi po pitanju studentskih protesta i svega drugog.

Ranije su režimski mediji optužili hrvatsku Sigurnosnu obavještajnu agenciju (SOA) da plaće studente po 1000 dinara (manje od 10 eura) da vrše blokadu fakulteta. Istovremeno, Vučićev režim ima pomoć i hrvatskih kompanija. Pretragom portala javnih nabavki novinari BIRN-a su našli  porudžbu za kurs obuke za rad na alatima za digitalnu forenziku iz 2021. godine. Posao je dobila   hrvatska grupacija IN2, IN2 Informatički Inženjering i Insig2 vrijedan 8 miliona dinara (skoro 70 hiljada eura). Hrvati su trebali na osnovnom i srednjem nivou obučiti policijske službenike korišćenje Cellebrite, XRY, Magnet Axiom itd.

U Crnoj Gori tri parlamentarne stranke (NSD-DNP-SNP) i članice vladajuće koalicije, kao i dva pravoslavna episkopa  ne kriju svoju lojalnost Vučićevom režimu i sistemu vrijednosti. Logično proizilazi pitanje kako se ovakvo djelovanje srpskih službi i kriminalnih organizacija očituje u Crnoj Gori i drugim zemljama prema kojima Beograd ima pretenzije.

Jovo MARTINOVIĆ

Komentari

nastavi čitati

Izdvajamo