Ustavni sud Crne Gore je 14. oktobra donio odluku o prestanku važenja Pravilnika o postupanju za utvrđivanje privremenih mjera za upravljanje i obezbjeđivanje funkcionisanja Univerziteta Crne Gore (UCG), jer on nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom.
Odlukom koju je potpisala predsjednica Ustavnog suda Desanka Lopičić ukida se Pravilnik koji je donio Upravni odbor (UO) UCG, potpisao ga predsjednik UO Duško Bjelica, 9. oktobra 2012. Ustavni sud je odluku donio tek nakon tri godine, iako je odmah po njegovom usvajanju, ocjenu zakonitosti od suda tražila asistentkinja na Pravnom fakultetu Jelena Jauković.
Na osnovu ovog Pravilnika uprava UCG je tokom posljednje tri godine smjenjivala rukovodioce fakulteta i na njima uvodila prinudne uprave. Nezakoniti Pravilnik je služio kao batina za disciplinovanje neposlušnih – predsjedniku UO Bjelici, prethodnom rektoru Predragu Miranoviću i sada rektorki Radmili Vojvodić.
Hronologija kršenja zakona tekla je ovako: disciplinovanje univerzitetskih jedinica počelo je dolaskom Bjelice na čelo UO UCG. Dan nakon donošenja Pravilnika, smijenjen je dekan Drago Radulović i uvedena prinudna uprava na Pravnom fakultetu. To je bilo prvi put u istoriji UCG da se uvodi prinudna uprava na jednoj od univerzitetskih jedinica.
O tome kolika je bila preša da se Pravilnik što prije usvoji i da se krene u čistke, govorila je profesorica Maja Kostić-Mandić. Ona je kazala da je Upravni odbor UCG na elektronskoj sjednici, gdje članovi nijesu znali da je mejl prepiska u stvari ,,sjednica”, usvojili sporni Pravilnik. ,,Pravilnik je istog dana usvojen, objavljen i stupio na snagu. Time je faktički uvedena prinudna uprava na UCG”, ocijenivši da je njime suspendovan Ustav i narušena autonomija UCG.
Tokom 2013, tek što se stanje na Pravnom ,,normalizovalo” iz UO je stigla najava da će ovom fakultetu opet biti uvedena prinudna uprava. U aprilu 2013, dok je na Filozofskom fakultetu proslavljan jubilej 50 godina postojanja, iz Rektorata je stigla čestitka u vidu naloga o uvođenju prinudne uprave. UO UCG je pored vandrednih mjera dao i preporuku da se problemima na Filozofskom pozabave i policija i tužilaštvo.
Nakon što je, prošle godine, Radmila Vojvodić preuzela funkciju rektorke, nastavljeno je sa istom praksom na osnovu nezakonitog Pravilnika. Tokom septembra 2014. smijenjen je dekan Ekonomskog fakulteta Milivoje Radović. Studenti i profesori ovog fakulteta protestovali su tada tražeći ostavku rektorke Vojvodić i kompletne uprave UCG.
U isto vrijeme odlukom UO smijenjen je i dekan Arhitektonskog fakulteta Dušan Vuksanović. On je optužio Upravni odbor da su vodili proces disciplinovanja u maniru centralnog komiteta, te da odluke o razrješenju donose na osnovu Pravilnika kojim je UO dat mandat za uvođenje nezvaničnog vanrednog stanja na fakultetima, u svakoj prilici za koju oni tako procijene.
Pravnici su i preko Monitora upozoravali da je sporno to što prinudne uprave i svakovrsne restrikcije autonomije fakulteta uprava UCG donosi na osnovu jednog Pravilnika. Džaba su bila i upozorenja da je na UCG uvedena praksa partijskih čistki. Isticali su da je uporedne primjere teško naći u regionu i šire, sem slučaja kada je u vrijeme bombardovanja 1999. dvojac Milošević-Šešelj sprovodio prinudne mjere na Beogradskom univerzitetu.
Neustavni Pravilnik ima samo šest članova. U prvom se navodi da u cilju obezbjeđivanja nesmetanog funkcionisanja i upravljanja na UCG, kada nastupi finansijska kriza i poremećaj u organizaciji rada ,,UO može donijeti privremene mjere koje se odnose na razrješenje organa i preuzimanje određenih ovlašćenja, po skraćenom postupku utvrđenim ovim pravilnikom”. Po Pravilniku UO može razriješiti čak i rektora, te prorektora, dekana i direktora zbog nestručnog i nesavjesnog vršenja funkcije… Odluka UO je konačna, izrečeno je u Pravilniku.
Ustavni sud je utvrdio da je UO osporeni Pravilnik donio pozivajući se na Statut UCG, i to članove kojima su propisani poslovi koje taj organ vrši u ostvarivanju funkcije upravljanja, sastav i broj članova UO, prestanak mandata UO… Te je sud našao da te odredbe nijesu mogle biti pravni osnov za donošenje Pravilnika. Sud je ocijenio i da osporeni Pravilnik nije saglasan s načelom vladavine prava.
Ustavni sud je dalje našao da su odredbe Pravilnika višestruko protivrječno određene, neprecizne, nejasne: ,,Pravilnikom nije jasno: što se podrazumijeva pod nastupanjem ‘finansijske krize i poremećaja u organizaciji rada’, koja ‘određena ovlašćenja’ će preduzeti UO i koje ‘privremene mjere za upravljanje i obezbjeđenje njihovog funkcionisanja’ će donijeti UO”. Primijećeno je i da Pravilnikom nijesu dati kriterijumi na osnovu kojih će se odlučivati o razrješenju rektora, prodekana, dekana i direktora. Istaknuto je i da je UO, Pravilnikom, na određeno vrijeme suspendovao primjenu opštih akata Univerziteta, a da nije jasno na osnovu kojih akata i po kojoj proceduri će se izvršiti izbor, odnosno konstituisati organi Univerziteta, odnosno fakulteta, u tom periodu.
,,Polazeći od toga da se organi univerziteta moraju kretati u granicama koje im određuje Ustav i zakon, Ustavni sud je ocijenio, da je Upravni odbor UCG donošenjem osporenog Pravilnika prekoračio svoja ovlašćenja i povrijedio načelo legitimiteta, iz odredbe člana 145. Ustava. Stoga je, Ustavni sud utrvdio da osporeni Pravilnik nije u saglasnosti s Ustavom i zakonom”, navodi se u Odluci koju su donijeli – predsjednica Desanka Lopičić i sudije Milorad Gogić, dr Dragoljub Drašković, Miodrag Iličković, Melvida Muratović, mr Hamdija Šarkinović i Budimir Šćepanović.
Odluka je objavljena u Službenom listu Crne Gore i Biltenu UCG. Kako reakcija sa UCG još nema, Monitor je pokušao da od Rektorata dobije komentar na ukidanje Pravilnika i odgovor da li će ko snositi sankcije zbog primjene nezakonitog Pravilnika, na osnovu kojeg, su tokom tri godine, smjenjivani dekani i uvođene prinudne mjere na pojedinim fakultetima. Do zaključenja ovog broja odgovori nijesu stigli.
Podsjetimo kako su u sličnim situacijama reagovali ključni ljudi UCG: ,,Mi ćemo u našim namjerama istrajati, da se zavede red na svim univerzitetskim jedinicama”, odbrusio je nakon jednog od mnogobrojnih protesta na fakultetima predsjednik UO UCG Bjelica. Na ranije traženje njene ostavke, rektorka Vojvodić je kratko odgovorila: ,,Oni koji krše zakon nemaju legitimitet za razgovor na ravnoj nozi. Toliko”.
Uprava UCG izgleda ima legitimitet i kad krši zakon.
Predrag NIKOLIĆ
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
FOKUS3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
HORIZONTI3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice