Javna tajna za koju nema zvaničnih potvrda. Ovako bi se najkraće mogao opisati odlazak mladića iz Crne Gore i okruženja na ratišta Sirije.
Zvaničnih informacija nema čak ni o tome da je polovinom maja prošle godine u Siriji poginuo Rožajac Adis Salihović. Kako su tada objavile Vijesti, Salihović se u Siriji borio pod imenom Ebu Merdija. Poginuo je u akciji sa Eldarom Kundakovićem iz Novog Pazara, o čemu su izvijestili srpski mediji.
Adis je, prema tvrdnjama mještana, boravio u Austriji, čiji se glavni grad Beč u medijima označava kao evropski centar vehabizma. Prema izvoru sajta sandzakhaber.net, Salihović je sahranjen u Siriji.
Njegova smrt, kako su objavile Vijesti, nije oglašena čituljom, ali je porodica primala saučešća. Rožajska policija nije zvanično obaviještena o smrti Salihovića, niti je saopštavala detalje o tome.
Od tada se u crnogorskim medijima rijetko pominjao odlazak mladića iz naše države na ratište u Siriji. Na ministarskom forumu u Bečićima, koji je održan u decembru prošle godine, bilo je riječi i o djelovanju vehabijskog pokreta i odlasku njegovih sljedbenika sa ovih područja u Siriju, ali nisu saopšteni detaljniji podaci o tome.
Agencija za nacionalnu bezbjednost nikada zvanično nije saopštila koliko ima vehabiija u Crnoj Gori, a prema nezvaničnim procjenama ima ih nekoliko stotina, objavio je prije desetak dana podgorički Dan.
Monitor se obratio Upravi policije da nam dostavi podatke o tome koliko je osoba iz Crne Gore otišlo da ratuje u Siriju i šta nadležni organi preduzimaju povodom toga. Do zaključenja ovog broja nismo dobili odgovor na ta pitanja, koji je, uvjereni smo, od interesa za širu javnost. Iz Uprave policije Danu je ranije saopšteno da oni nemaju te podatke.
Prema nezvaničnim izvorima u Rožajama ima oko stotinu vehabija, a u Siriju je otišlo desetak.
„Spekuliše se da idu organizovano i za novac. To je nešto kao legija stranaca. Stradali, čija tijela porodice nikada ne vide, sahranjuju se u zemlji u kojoj su ratovali, a novčana nadoknada im se ne isplaćuje”, ispričao je ljetos sagovornik Vijesti.
Slične informacije dobili smo ovih dana i od naših izvora iz tog grada. Oni kažu da se o tome nerado priča u Rožajama. Prema našim izvorima, Plav je vehabijski centar za Crnu Goru.
Vehabije u Rožajama, kažu mještani, ne prave incidente. Molitve obavljaju u staroj Kučanskoj džamiji. Zanimljivo je da se i u Rožajama, kao i u BiH, vehabije bave prodajom i servisiranjem mobilnih telefona. U tom gradu drže čak tri takve radnje.
U izvještajima Agencije za nacionalnu bezbjednost Crne Gore islamski ekstremisti su, kako su prenosili mediji, više puta pomenuti kao prijetnja, ali uz uvjeravanje zvaničnika da su pod kontrolom.
Reis islamske zajednice u Crnoj Gori Rifat Fejzić je u nekoliko navrata kritikovao djelovanje tog radikalnog islamskog pokreta u Crnoj Gori.
Vojni analtičari upozoravaju da se nakon potpisivanja primirja u Siriji očekuje povratak oko 300 ratnika iz Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore i Albanije, koji mogu predstavljati prijetnju bezbjednosti u zemljama regiona. Narednih mjeseci se, kako se nezvanično tvrdi, očekuje da će iz Sirije, Crne Gore, najviše na njenom sjeveru doći tridesetak dobrovoljaca koji su tamo ratovali.
U srijedu su u švajcarskom gradu Montreru počeli međunarodni mirovni pregovori o Siriji, poznati kao Ženeva 2, gdje su se okupili predstavnici sirijske opozicije i državne delegacije te zemlje. Sastale su se prvi put od izbijanja rata u martu 2011. godine. Cilj konferencije je da se dogovori ,,mapa puta” za Siriju na bazi one koju su juna 2012. usvojile SAD, Rusija i druge velike sile. Tim planom je predviđeno stvaranje prelazne vlade, a kasnije i organizovanje izbora.
Tim povodom pitali smo vojnog analitičara Blagoja Grahovca šta misli o tome da li bi neki ekstremisti po povratku iz Sirije mogli ugroziti mir i stabilnost Crne Gore.
,,Mogli bi ukoliko država i vjerske institucije adekvatno ne reaguju. Ukoliko su tačne informacije da se određeni broj vehabista vraća na Balkan, pa i na prostor Crne Gore, to treba ozbiljno shvatiti. Moramo govoriti o tome da se mora i regionalno, ali i državno, koordinirano reagovati”, kaže Grahovac u izjavi za Monitor.
Država i vjerske zajednice, po njegovom mišljenju, treba da se pripreme za plansku resocijalizaciju tih ljudi u civilno društvo.
Ovih dana se uveliko piše u bosanskohercegovačkim i srpskim medijima o tome da veći broj pripadnika vehabijskog pokreta sa prostora bivše Jugoslavije odlazi u Siriju. Preciznih podataka o tome koliko ih je nema, jer odlaze tajno. Pretpostavlja se da ratuju protiv režima Bašara al Asada.
Beogradski mediji pišu da centara za obuku ima u Novom Pazaru, Beogradu, Novom Sadu i Pančevu.
Niko sa sigurnošću ne može da kaže koji su pravi motivi za odlazak u Siriju. Jedni tvrde borba za ,,pravu stvar”, drugi da je u pitanju novac i da se ratnicima obećava 500 eura po danu.
Većina muslimana iz Sandžaka, kako je objavio beogradski Danas, nije naklonjena Asadovom režimu, ali ne opravdavaju odlazak u tamošnji rat. Rešad Plojović, potpredsjednik Mešihata Islamske zajednice u Srbiji, na čijem je čelu muftija Muamer Zukorlić, ranije je rekao da ta IZ ,,ne poziva niti podržava one koji pozivaju muslimane sa ovih prostora da se uključe u ono što se dešava u Siriji”.
Bekir Makić, jedan od članova Inicijativnog odbora za ujedinjenje IZ, tvrdi da su ,,oni koji su otišli u Siriju to učinili sami i u Sandžaku nema regrutnih centara, a oni koji žele povezuju se preko interneta”.
Skopski dnevnik Utrinski vesnik objavio je polovinom januara da u Siriju odlaze i pripadnici albanske zajednice iz Makedonije, i da su dosada njih četvorica poginula na sirijskom ratištu.
Švajcarski Le Tan takođe je nedavno pisao o balkanskim dobrovoljcima u Siriji. Na desetine mladića iz Bosne, Albanije, sa juga Srbije ili sa Kosova odlaze u Siriju da bi se pridružili džihadistima organizacije Al Nosra Fes , objavio je taj ženevski dnevnik. List prenosi procjenu sarajevskog novinara Esima Hećimovića da je do sada u Siriji poginulo pet dobrovoljaca iz Albanije, po dvojica iz BiH, iz Sandžaka i tzv. preševske doline. Izvještači tog lista, pozivajući se na policijske izvore iz Bosne, kažu da svi putevi u Siriju vode preko Istanbula.
Društvena mreža Youtube postala je sredstvo uz pomoć kojeg vehabije pozivaju mlade Bošnjake da idu u rat u Siriju, objavile su u srijedu banjalučke Nezavisne novine. ,,Dok jedni smatraju da ovakvi postupci predstavljaju pokušaj da se pobjegne iz ovdašnje nemaštine, drugi tvrde da je u pitanju rat za više ciljeve, dok treći kažu da je na djelu zloupotrebljavanje bh i sandžačkih mladića, koji ginu za tuđe interese”, pišu Nezavisne novine.
Povodom odlazaka mladih ljudi pripadnika islamske vjeroispovijesti, na ratište u Siriji, reagovale su vlasti u Srbiji i BiH.
Poslanička grupa Socijaldemokratske partije Srbije saopštila je prošle nedjelje da je Skupštini Srbije predložila donošenje zakona prema kojem bi odlazak i regrutovanje ljudi iz Srbije za ratove u svijetu bilo najteže krivično djelo. Predsjednik SDP-a Rasim Ljajić, koji je i potpredsjednik Vlade Srbije, zatražio je početkom decembra da se krivičnim djelom proglasi organizovani odlazak državljana Srbije na poprišta sukoba, poput Sirije. ,,Kazna bi trebalo da bude pet godina za organizatore, a tri godine za one koji odlaze”, kazao je Ljajić povodom odlaska ljudi iz Sandžaka u Siriju.
Slična inicijativa o krivičnoj odgovornosti u toku je i u Bosni i Hercegovini. U proceduri su izmjene Krivičnog zakonika, kako bi se sankcionisalo učešće građana te države u bilo kojim, pa i sirijskim paravojnim formacijama.
Zvanično nije najavljeno da se nešto tako priprema i u Crnoj Gori. O njenim ratnicima u Siriji zvanično se, kako rekosmo, ćuti.
Veseljko KOPRIVICA
DRUŠTVO4 sedmice
HORIZONTI3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
ALTERVIZIJA4 sedmice
FOKUS3 sedmice