Crna Gora je odavno postala zemlja kojoj nije potreban visokoobrazovani kadar. To najbolje ilustruju podaci Zavoda za zapošljavanje Crne Gore (ZZZCG), prema kojima je u prvom polugodištvu ove godine otvoreno samo 11 odsto radnih mjesta za koje je bilo potrebno fakultetsko obrazovanje.
Od ukupno 12.728 slobodnih radnih mjesta, u prvih šest mjeseci ove godine, poslodavci su tražili samo 2.639 radnika sa višim ili visokim obrazovanjem. Za 33 odsto radnih mjesta bila je dovoljna srednja škola, a za većinu poslova (55 odsto) škola ne treba, tražena su niskokvalifikovana ili polukvalifikovana zanimanja.
S druge strane sve je veći broj srednjoškolaca koji upisuju fakultete, preko 80 odsto. Sve to dovodi do toga da statistiku biroa rada svake godine popuni oko 2.000 svršenih visokoškolaca koji su se školovali u Crnoj Gori i isto toliko onih koji su diplome stekli u inostranstvu.
,,U odnosu na broj postojećih radnih mjesta, sektor visokog obrazovanja proizvede 3,5 puta više kadra”, konstatovano je u ovogodišnjoj Analizi stanja na Univerzitetu Crne Gore.
Prema podacima, koje je Monitoru dostavio ZZZCG broj nezapošljenih visokoškolaca 1. januara ove godine bio je 9.976, dok je 10. avgusta 2015. posao čekalo njih 8.492.
Najviše nezaposlenih, ali i najviše konkursa za radna mjesta je iz oblasti ekonomije, prava, vaspitanja i nastave.
Na biroima je trenutno 1.300 ekonomista. Početkom godine ih je bilo 1489, ali je u međuvremenu raspisano 413 konkursa. Kao i u drugim oblastima, najteže je naći posao sa diplomom bečelor, pa je preko 500 visokoškolaca sa tom diplomom ekonomije nezapošljeno. Na birou je 242 diplomiranih ekonomista, a 196 ekonomista za opštu ekonomiju, bankarstvo i finansije.
Slično je i sa diplomama pravnih fakulteta. Na početku godine 1.144 pravnika je tražilo posao. Zapošljeno je 335, pa je sada na birou 950 pravnika.
I dok se broj ekonomista i pravnika koji traže posao neznatno smanjio, broj vaspitača i nastavnika je porastao. Trenutno ih je na birou 1.420. Na početku godine ih je bilo 1.344, a u međuvremenu je Zavod raspisao konkurse za samo njih 214.
Najviše je nezaposlenih profesora srpsko-hrvatskog jezika 162, zatim engleskog 150, profesora razredne nastave 113, profesora fizičke kulture 106, kao i kadra sa bečelor diplomama iz ove oblasti. Deficitarni su kadrovi nastavnici prirodno-matematičke struke: profesori matematike, fizike, hemije…
Gorenavedenim grupama zanimanja koje su već tradicionalno najzastupljenije na biroima rada, posljednjih godina pridružila se još jedna – menadžeri. Većina diploma iz regiona koje Crna Gora uredno nostrifikuje su upravo na zvanje menadžera iz raznih oblasti. Čak je i ministar prosvjete Predrag Bošković nedavno kazao da takve bečelor diplome dolaze sa sumnjivih fakulteta.
Menadžera i organizatora je na birou početkom godine bilo 1.228, sada ih je 965. Raspisano je samo 70 konkursa za njihovo zapošljenje.
Najviše je nezapošljenih bečelora primijenjenog menadžmenta – 206, bečelora finansijskog menadžmenta – 132, diplomiranih menadžera- 107, bečelor menadžera u carini, špediciji i osiguranju – 102.
U porastu je i broj visokoškolaca sa diplomama iz oblasti odbrane, bezbjednosti i zaštite. Međutim ni za njih nema posla, pa ih je 257 nezapošljenih, a tokom godine otvoreno je samo 13 radnih mjesta. Najviše je nezaposlenih sa diplomom bečelora iz oblasti kriminalistike, bezbjednosti i međunarodnih odnosa i diplomatije. Nema posla ni za 30 kriminalista, četiri oficira, tri oficira milicije, ni za jednog organizatora opštenarodne odbrane i zaštite.
Malo je posla i u zanimanjima ugostiteljstva i turizma, pa ih je 366 na birou, slično je i sa brodarima ima ih 139 nezaposlenih.
Rijetka zanimanje gdje je bilo više konkursa za posao nego što je nezaposlenih su farmaceuti. Za diplomiranog farmaceuta čak 55 slobodnih radnih mjesta, međutim za doktore farmacije nema toliko posla pa ih je 33 na Zavodu.
Nije toliko crno ni u građevinarstvu gdje je tokom godine bilo raspisano 102 konkursa, a nezaposlenih visokoškolaca je 143. Bilo je potražnje i za arhitektama i urbanistima, oglašeno je 91 slobodno radno mjesto. U ovoj oblasti je 110 nezaposlenih sa fakultetskim diplomama. Najviše inženjera arhitekture – 25.
Veliki broj konkursa raspisan je i za inženjere elektrotehnike za energetiku – 29, na birou je trenutno njih šest. Česti su konkursi i za inženjere elektrotehnike za elektromehaniku i telekomunikacije, kao i za mašinske inženjere, zatim inženjere za proizvodnju bilja, prehrambene tehnologije…
I sportisti sa diplomom su mahom nezaposleni, njih 54, najviše bečelor sportskih trenera14 i novinara 24, isto je i u zanimanjima fizičke kulture gdje je 74 nezaposlena a u toku godine bilo je oglašeno samo jedno slobodno radno mjesto. Nema posla ni u kulturi i umjetnosti, za bibliotekare, istoričare umjetnosti, konzervatore, jedino su deficitarni prevodioci, ali ne sa bečelor stepenom. Scenski umjetnici – nezaposlena su dva operska pjevača, po jedan kompozitor i dirigent hora, trojica glimaca, po jedan režiser i dramatrug… Čak 13 slikara traži posao, isto toliko grafičkih dizajnera, tri vajara…
U grupi zanimanja javnog informisanja 86 je nezaposlenih. Novinara 26, za ovo zanimanje bilo je i najviše konursa tokom godine, čak šest. Na birou je i troje producenata, petoro filmskih i TV režisera…
Nezapošljeno je 69 doktora stomatologije, kao i 282 medicinara. Od toga najviše je doktora medicine – 100, bečelora primijenjenih studija visoke medicinske škole – 71, bečelora primijenjene fizioterapije – 58. S druge strane, radna mjesta najčešće su raspisivana za specijaliste: fizikalne medicine i rehabilitacije, epidemiologije, ginekologije, oftalmologije, pedijatrije…
Broj nezapošljenih visokoškolaca su u preko 50 odsto po svim zanimanjima popunili oni sa bečelor diplomama. Njih poslodavci veoma rijetko ili uopste ne zapošljavaju. Tako, na primjer, za u svijetu tražena zanimanja računske tehnike, kod nas je na birou 229 visokoškolaca, od toga 154 sa diplomom bečelor primjenjenog računarstva.
Broj nezapošljenih visokoškolaca bio bi još veći bez pomoći Vlade. Naime, programom stimulisanja zapošljavanja visokoškolaca koji realizuju Zavod i Vlada, u prvih šest mjeseci ove godine obuhvaćeno je 3.701 visokoškolca.
I tu se pomoć institucija završava. Visokoškolci će morati da se naviknu na čekanje po biroima. A nije da nadležni odavno nijesu primijetili ovaj problem. Donosile su se razne strategije. Nedavno je i uprava UCG saopštila da i oni nose dio odgovornosti za trenutno stanje i, da zajedno sa Vladom Crne Gore, moraju djelovati u pravcu optimalnog koncepta upisne politike.
Za svršene srednjoškolce i njihove roditelje optimalni koncept je i dalje isti – da se završi fakultet, pa će se već naći neka veza, kum, rođak, partijski aktivista, da nejač neđe „ubaci”.
Nezapošljeni i magistri i doktori nauka
Prema posljednjim podacima Zavoda za zapošljavanje posao čeka 249 magistara i osam doktora nauka. Najviše je magistara na birou sa diplomama ekonomije i prava 96 (ekonomisti 45, pravnici 14, menadžeri i organizatori 33). Slijede magistri vaspitači i nastavnici društveno-humanističke oblasti, njih 46. Zatim zdravstvo, farmacija i socijalna zaštita 14, vaspitanje i obrazovanje 15, geodezija i građevinarstvo 15, trgovina, turizam i ugostiteljstvo 10, saobraćaj 11. Čak devet magistara arhitekture je na birou, 29 magistara ekonomskih nauka, 11 specijalista menadžmenta, šest magistara pravnih nauka, četiri master psihologa, plus devet psihologa specijalista, šest pedagoga, pet farmaceuta, dvoje specijalista dječje i preventivne stomatologije, kao i jedan specijalista opšte hirurgije…
Predrag NIKOLIĆ
GLEDIŠTE2 sedmice
FOKUS4 sedmice
FOKUS2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DUHANKESA3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS3 sedmice