Nekada RTCG nije smjela da postavi pitanje Milu Đukanoviću odakale mu bogatstvo, satovi od više stotitina hiljada eura, a danas RTCG ne smije da pita SPC zašto krije predmet krivičnog djela,  ministra unutrašnjih poslova što radi Uprava policije, Vrhovnog državnog tužioca zašto tužilaštvo ne sprovodi zakon i naloži oduzimanje predmeta krivičnog djela

MONITOR: Dio civilnog sektora, među njima i Media centar, pozvali su predsjednika Skupštine Andriju Mandića da prekine sa opstrukcijom primjene Zakona o audiovizuelnim medijskim uslugama, koja traje više od godinu. Koji su pokazatelji te  opstrukcije ?

ĐUROVIĆ: Postojanje političke opstrukcije je jasno na osnovu procesa kojim rukovodi Andrija Mandić. U skladu sa Zakonom poziv za izbor dva člana Savjeta predsjednik Skupštine morao je da raspiše u junu 2024. godine, a prvi je raspisao tek 10. decembra 2024.  Zatim je 24. januara 2025. godine poništio javni poziv zbog navodne tehničke greške, koristeći kao opravdanje inicijativu jedne NVO (Forum LGBT Progres), što je bilo očigledno naručena inicijativa i pravno neutemeljena odluka Mandića. Drugi poziv raspisan je 30. januara 2025., nakon reakcija civilnog društva i EU, a Administrativni odbor ga je u aprilu nezakonito poništio zbog navodno nejasnih formulara, iako su oni bili upravo njihova odluka. Isti formular za imenovanje člana Savjeta Gradske RTV Podgorica, predstavnika NVO, bio je validan i prihvaćen od odbornika u Skupštini Glavnog grada a odbijen od poslanika u Skupštini Crne Gore. Suština je u tome  što je predstavnik NVO koji je kandidovan za člana Savjeta Gradske RTV Podgorica bio po volji vladajuće strukture u Glavnom gradu, a Dragoljub Vuković nije po volji vladajuće strukture u Skupštini Crne Gore.

Evropska komisija i Evropski parlament su u izvještajima registrovali ovo kašnjenje opstrukciju. To se radi s namjerom da se uđe u proces izmjene zakonske procedure imenovanja u Savjete AVMU i RTCG (izmjena zakona usvojenih u junu 2024.), a sve kako bi vladajuća većina zadržala kontrolu nad institucijama koje moraju biti nezavisne. Isti model biranja podobnih članova je nekad koristio DPS. Tadašnja opozicija je  oštro kritikovala ono što danas kao vlst primjenjuje.

Pod pritiskom EU, treći javni poziv raspisan je 13. maja 2025. Kandidati Dragoljub Vuković (NVO) i Niko Martinović (CANU) ispunili su uslove. Umjesto imenovanja, održano je tzv. konsultativno saslušanje, koje zakon ne poznaje, a zatim je u plenumu većina bila uzdržana, i time po treći put onemogućila popunjavanje upražnjenih mjesta u Savjetu Agencije za AVM usluge.

Posljedica te opstrukcije je da Savjet AVMU radi sa tri od pet članova, što znači da sve odluke mogu biti donesene samo jednoglasno i pod ogromnim pritiskom. Ova blokada direktno ugrožava kapacitet institucije da reaguje na najteže slučajeve regulacije tržišta medija, uključujući zabranu emitovanja sadržaja iz Srbije koji negiraju identitet Crnogoraca, vrijeđaju manjine ili šire govor mržnje prema onima koji nisu po volji ni vladajućoj većini u Crnoj Gori.   U tome je suština. Mandić i Knežević sprovode svoje programe i ispunjavaju želje Aleksandra Vučića i SPC-a. U  tome im asistiraju Spajić, Bečić, Joković, Đeljošaj i Ibrahimović.

MONITOR: Napomenuli ste da posljedica može biti i ponovno otvaranje Poglavlja 10. Koliko smo inače “evropski” kada je u pitanju oblast medija?

ĐUROVIĆ: Poglavlje 10 (Informatičko društvo i mediji) je privremeno zatvoreno uz očekivanje da će zakon biti u potpunosti primijenjen. To se nije dogodilo. Ovakva uporna neaktivnost krši obaveze Crne Gore u procesu pristupanja EU i podriva povjerenje javnosti i kredibilitet procesa proširenja. 

Organizacije civilnog društva aktivne u oblasti medija pozvale su  šefa Delegacije EU (Johan Sattler) da u dijalogu sa odgovornim zvaničnicima Evropske komisije i EEAS-a, podsjete crnogorske vlasti na  preuzete obaveze i na posljedice ukoliko Skupština ne imenuje članove Savjeta AVMU u najkraćem roku. Kao i u ostalim oblastima, Vlada i Skupština ne sprovode evropske prakse i  suštinski ne primjenjuju zakone. 

 Kada je u pitanju oblast medija, stanje se najbolje vidi posmatrajući RTCG. RTCG danas ne smije snimiti bilo kakav kritički prilog o radu državne ili lokalne vlasti. Nije teško biti bolji od RTCG za vrijeme DPS-a,  ali je javni mediski servis danas daleko od onoga što je “evropski” javni medijski servis. 

MONITOR: Reagovali ste, prigovorom Ombudsmanu RTCG, na emisiju Naglas u kojoj su gosti bili istoričari Šerbo Rastoder i Aleksandar Stamatović. Ocijenili ste, između ostalog, da je RTCG u službi aktulenog istorijskog revizionizma. Zašto? 

ĐUROVIĆ: Voditelj  je već na početku emisije stavio do znanja da mu nije stalo do profesionalnih standarda jer je prećutao da je Đurišić bio kvisling koji je proglašen ratnim zločincem. Takav pristup je dodatno naglasio prvim pitanjem istoričaru Rastoderu: Da li je Pavle Đurišić bio ratni zločinac? – čime je relativizovao ono što se pouzdano zna o Đurišićevom liku i djelu, i učinio legitimnim pitanje njegove pravne i političke rehabilitacije.

Postavljanje ovog pitanja je jasana  revitalizacija zločina i primjer torijskog revizionizma jer je novinar mogao isto tako postaviti pitanje da li je Hitler ratni zločinac? Postaviti pitanje da li je dobitnik Hitlerovog odlikovanja (“gvozdeni krst”)  ratni zločinac i pored svih istorijskih dokaza, može biti samo namjera menadžemanta i urednika da obave svoju funkciju u široj kamapnji koju predvodi Srpska pravoslavna crkva (SPC) sa ciljem rehabilitacije zločinaca, fašista iz četničkog pokreta. Pozivanje istoričara u emsiju o najavljenoj temi  imalo bi jedino smisla da su se pojavili novi istorijski dokazi koji osporavaju ono što je poznato u vezi sa zločinima Pavla Đurišića. Pošto nema novih saznanja, u emisiji je  moralo da se čuje zašto se ne sprovodi zakon i ne uklanja iz vjerskog objekata predmet krivičnog djela, da se postavi pitanje uloge SPC u ovom poduhvatu revizionizma…Ništa se od toga nije čulo. Zato Media centar tvrdi da RTCG ne radi svoj posao nego je u službi Mandića, Kneževića, SPC.

Tokom emisije jedan od sagovornika, Stamatović, je saopštio stavove kojima ne samo što revidira dokazane činjenice o ratnom zločincu Đurišiću, već promoviše diskriminaciju prema jednoj etničkoj grupi u Crnoj Gori. Voditelj je bio dužan da reaguje i zaštiti profesionalne standarde. Umjesto toga, dozvolio je da se rasprava o toj temi od opšteg interesa svede na ličnu ravan, na to gdje je ko od predaka sagovornika ratovao, gdje je ko rođen, i slično, i time dopustio izuzetno prizeman diskurs. Ovakvim pristupom emisija je indirektno doprinijela podsticanju na mržnju i širenju mržnje,  podsticanju predrasuda, a ne rasvjetljavanju rada institucija u uklanjanju nezakonitih spomenika. 

MONITOR: Menadžment RTCG demantovao je da je u službi istorijskog revizionizma, tvrdeći da je cilj RTCG bio da “kroz dijalog predstavi različite stavove o spornim spomenicima”. Može li to pitanje biti stvar “različitih stavova” ?  

ĐUROVIĆ: Različitih stavova o svakom pitanju će uvijek biti ali RTCG nije osnovana i finansirana od građana sa 20 miliona eura godišnje da otvara prostor za reviziju istorije i relativizaciju zločina iz Drugog svjetskog rata. Nema ničeg spornog u spomenicima-predmetima krivičnog djela,  nego u onima koji su te spomenike postavili a najviše  u onima koje te spomenike nisu u skladu sa zakonom uklonili. To su institucije čiji rad ne preispituje RTCG. A i kako će  kad mu je na čelu nezakonito imenovani generalni direktor Boris Raonić.  Nekada RTCG nije smjela da postavi pitanje Milu Đukanoviću odkale mu bogatstvo, satovi od više stotitina hiljda eura, a danas RTCG ne smije da pita SPC zašto krije predmet krivičnog djela, da pita ministra unutrašnjih poslova što radi Uprava policije, da pita Vrhovnog državnog tužioca zašto tužilaštvo ne sprovodi zakon i naloži oduzimanje predmeta krivičnog djela.

MONITOR:  Raonić je kazao da “u svjetlu optužbi da je RTCG u službi revizionizma”  RTCG prikazuje film Roda, čiju su projekciju u okviru Džada festa zbog albanskog jezika prekinuli ostrašćeni huligani. Pozvao vas je lično da pritisnete dugme plej?   

ĐUROVIĆ: Poneko se od mediokriteta iz svijeta politike ili drugih segmenata društva ponekad i „upeca“ na manipulacije nezakonitog direktora RTCG. Prikazivanje filma Roda valjda treba da prekrije ono što je novinar TVCG radio u emisiji Naglas, preispitujući  ulogu Pavla Đurišića. Ovom logikom, prikazivanjem nekog njemačkog ili američkog filma na RTCG moglo bi da se koristi da se dovede u pitanje da je generalni direktor tri puta nezakonito izabran, jer, eto,  nije moguće da se zakon ne primjenjuje na televiziji koja emituje filmove demokratskih zemalja. 

Što se tiče RTCG, svoju ulogu sam odigrao još 2017. kao član tadašnjeg Savjeta, kada sam učestvovao u imenovanju Andrijane Kadije na mjesto generalne direktorice u sred zarobljene države DPS-a.  Što se Raonića tiče,  „plej“ dugme sam  pritisnuo podnošenjem krivičnih prijava protiv njega i članova Savjeta RTCG zbog nesprovođenja sudskih presuda a kad nadležni dođu po njega neću pritiskati dugme „cancel“.

MONITOR: Kako komentarišete nasilno prekidanje filma Roda? 

ĐUROVIĆ: To je  posljedica ambijenta kreiranog u posljednje  dvije godine,  od početka rada 44. Vlade. Ovo je rezultat akcija SPC i njenog političkog krila čija se ideologija promoviše preko RTCG. Da je RTCG na vrijednosnom nivou i zakonom utvrđeni principima rada on bi svakog dana postavljao pitanje direktoru Uprave policije jesu li otkrili počinioce, a Tužilaštvo zašto ovo djelo nije okarakterisano kao promovisanje mržnje. Pošto je RTCG zarobljena, onda jedino što Raonić može da uradi je da prikaže film i pokuša da javnost obmane da on nije sučesnik u kreiranju nacionalističkog ambijenta.

MONITOR: Mediji, posebno državni, su tokom  devedesetih bili stub ideologije krvi i tla. A danas?

ĐUROVIĆ: Ništa se nije drastično promijenilo kada je u pitanju rad medija a pogotovo javnih servisa. I  danas na RTCG imate sadržaje i informacije koje se skrivaju od javnosti, ljude i organizacije, koji ne mogu biti gosti na RTCG. Za razliku od devedesetih, danas je mnogo više medija aktivno, postoje društvene mreže pa je teško bilo što sakriti. Razlika je i u činjenici što su ljudi u devedesetima, na izlasku iz socijalizma, vjerovali institucijama pa i RTCG, dok je danas urušeno povjerenje u sve institucije.  

Milena PEROVIĆ

Vlasti već duže  nastoje da u Srbiji promovišu atmosferu opkoljene države okružene neprijateljima. Vučić je istovremeno preduzeo čistku u policiji i vojsci, što ukazuje na njegovu sumnju u lojalnost nekih od jedinica, posebno u slučaju povećane represije protiv narodnih protesta, što ne treba isključiti

MONITOR: Lideri susjednih zemalja sve češće govore o opasnosti od građanskog rata u Srbiji. Formiraju se i novi vojni savezi: nakon odbrambenog približavanja Zagreba, Tirane i Prištine, tu je i slovenačko-hrvatski. Predsjednik Srbije ih vidi kao uperene protiv Srbije i žali se što od NATO nije dobio odgovore u vezi sa tim. O nije bio pozvan na Bledski bezbjednosni forum. Kako  vidite sadašnje odnose Beograda i zemalja u regionu ?

LOPANDIĆ: U kontekstu rastućeg haosa u međunarodnom poretku, više regionalnih ratova i drugih promena u Evropi i svetu, stanje na Balkanu je i dalje relativno stabilno- iako bi u celini trebalo da bude mnogo bolje, a pokazuje i znakove pogoršanja i potencijalne destabilizacije. Odnosi Beograda i Prištine su i dalje na silaznoj putanji, a u BiH napetost ne popušta. Unutrašnja stabilnost neke zemlje počiva na jakim institucijama, a spoljna stabilnost otpočinje na njenim granicama. Odnosi Srbije sa susedima, lošiji su danas nego pre petnestak godina. Gotovo da smo zaboravili kada je Beograd posetila neka delegacija na visokom političkom nivou iz susedstva. Nije dobro ako za prijatelje proglašavamo daleke zemlje, a za neprijatelje neke u susedstvu. Duboka politička i društvena kriza u Srbiji se nastavlja uz znakove dalje eskalacije i elemente haosa. Ipak ne bih govorio o mogućnosti građanskog rata, što je prilično maliciozan komentar od strane nekih političara iz susedstva.

Kada su u pitanju sporazumi o vojnoj saradnji, oni mi pre liče na pokazatelj trenda fragmentacije balkanske saradnje, koji podseća na neka druga vremena pre Drugog svetskog rata. Ipak ne zaboravimo da je Srbija skoro sasvim okružena članicama NATO ili EU. Za Beograd je uvek najosetljivije pitanje formiranja tzv. kosovske vojske, što nije bilo predviđeno ni Ahtisarijevim ni drugim međunarodnim dokumentima i što se smatra nekom vrstom „crvene linije“ kada je u pitanju bezbednost države.

MONITOR: Aleksandar Vučić veliku vojnu paradu u Beogradu prikazuje kao demonstraciju miroljubive i odbrambene moći, To sve ide uz tihe smjene vrhova vojske i policije. Od EK stigle su konvencionalne kritike zbog Vučićevog prisustva na vojnoj paradi u Pekingu. Koliko to sve ima veze sa deklarisanom vojnom neutralnošću Srbije?

LOPANDIĆ: Organizovanje vojne parade je skupa zabava pa se postavlja pitanje da li se u današnjim uslovima političke krize i smanjenja prognoza o rastu društvenog proizvoda treba pripremati nešto što ne odgovara trenutnim potrebama. Aleksandar Vučić se inspirisao nedavnim paradama u Moskvi i Pekingu (a verovatno i u Zagrebu) kako bi pokušao da uradi nešto slično i u Beogradu, iako sa mnogo manjim sredstvima. Vlasti već duže  nastoje da u Srbiji promovišu atmosferu opkoljene države okružene neprijateljima, strah i anksioznost zbog „imanentnog rata“ o čemu tabloidi pod njihovom kontrolom redovno pišu. Vučić je istovremeno preduzeo čistku u policiji i vojsci, što ukazuje na njegovu sumnju u lojalnost nekih od jedinica, posebno u slučaju povećane represije protiv narodnih protesta, što ne treba isključiti.

MONITOR: Riječi Marte Kos, komesarke EK za proširenje-„U Beogradu imamo problem“, obećavale su pomak u odnosu EK prema Vučićevom režimu, ali je njeno izlaganje nakon toga u EP, ostalo na stavovima koje smo već više puta čuli.. Da li je samo interes za litijum, razlog uzdržanosti EK?

LOPANDIĆ: Sa istorijskim protestima po broju (preko 23.000 skupova), dužini (uskoro će biti godinu dana od početka akutne političke krize) i obuhvatnosti (pola miliona ljudi u Beogradu na dan 15. marta) režim u Beogradu je izgubio unutrašnji legitimitet, ukoliko ga je ikada savim i imao, imajući u vidu veličinu sistematskih zloupotreba prilikom organizacije ranijih izbora. Sada dolazi u pitanje i međunarodni legitimitet, u koji se režim i dalje uzda, slikajući se sa svetskim autokratama po Moskvi i Pekingu, ali i (donedavno) i u Briselu. Proces koji ne odgovara Vučiću je krenuo u Briselu, ma koliko da to izgleda sporo, nejasno i nedovoljno. Određene posledice su već vidljive: Evropski parlament je održao do sada najkritičniju raspravu na temu stanja u Srbiji, Evropska narodna partija – EPP je najavila razmatranje statusa SNS u njihovoj grupaciji, najzad, ono što režim najviše pogađa – sredstva koje je EU obećala iz Plana rasta/Reformske agende za Srbiju (1,6 milijardi evra) već poprilično kasne, a pitanje je (imajući u vidu stanje u ne/ispunjenju reformi) i da li će biti bar delimično i formalno blokirana. U poslednjem govoru komesarke Kos pred EP teško se može naslutiti promena dosadašnje politike EU prema Vučićevom režimu, ali ovaj oprez verovatno dolazi iz nastojanja da se Srbija – kako tako – održi bar formalno na evropskom putu, odnosno ne sklizne još više na diktatorsku stranputicu na način na koji se to desilo sa Erdoganovom Turskom ili Lukašenkovom Belorusijom. Ipak, spremnost evropske birokratije da pravi kompromise sa Vučićem se smanjuje, kao što se smanjuje i njegov manevarski prostor kada su u pitanju unutrašnja situacija i međunarodna kooperativnost.

MONITOR: Dio predstavnika poslaničkih grupacija u EP oštro je kritikovao ponašanje režima u Srbiji. Helmut Brandštater je rekao da je Srbiji mjesto u EU, ali ne i Vučićevom režimu, naglašavajući da je danas nedopustivo držanje političkih zatvorenika. Da li će ova grupacija koja već duže  podržava studentsko-građansku borbu, uspjeti da odnos EU prema Beogradu učini radikalnijim?

LOPANDIĆ: Liberali (Renew), zeleni i socijaldemokrati imaju radikalnije predloge nego dominantni EPP, ali i kod ovih poslednjih došlo je do pomeranja, kako sam pomenuo. Ove grupacije  su izašle sa predlozima na kojima bi trebalo da se zasniva promena politike EU prema Vučićevom režimu, što bi uključilo zaustavljanje formalnog procesa pregovora o pristupanju (koji su u suštini već godinana zaustavljeni), mere u oblasti finansijske saradnje, kao i personalizovane sankcije prema vrhu režima i direktnim naredbodavcima represije nad demonstrantima (neki komandanti policije), što su (ovo poslednje), predložile i stranke srpske opozicije. S druge strane, traži se veća podrška nevladinom sektoru, a posebno nezavisnim medijima koji su- kao što je poznato, predmet poslednje Vučićeve „specijalne operacije“ sa ciljem da nezavisne TV N1 i Nova budu stavljene pod kotrolu njegove vlasti. Liberalna grupa i Zeleni u Evropskom parlamentu su studentsku pokret u Srbiji kandidovali i za prestižnu nagradu Saharov, čiji je prvi nosilac bio Nelson Mandela.

MONITOR:  Može li se tu očekivati početak raspleta u odnosima Brisela prema zvaničnom Beogradu?

LOPANDIĆ: Iz dosadašnjeg nastupa predstavnika institucija EU, a imajući u vidu i različite stavove u državama članicama Unije ne treba očekivati neke previše radikalne poteze Brisela, već više neku vrstu porasta uslovljenog pritiska i različite mere „ispod radara“ koje bi u nekom momentu trebalo da prerastu u direktnu ili indirektnu medijaciju predstavnika EU radi mirnog i političkog razrešenja kriize. Mogli bismo očekivati određenu promenu politike Unije, umesto simuliranja procedure pristupanja Srbije Uniji, u jednu vrstu kriznog menadžementa sa elementima medijacije. Ukoliko vlasti u Beogradu nastave sa nerazumnom eskalacijom i nasiljem, onda će negativne mere Unije postajati vidljivije i energičnije. Pitanje je jedino da li ovaj postepeni pristup odgovara unutrašnjoj dinamici krize u Srbiji, koja bi mogla da naglo skrene u nekontrolisanom pravcu.

MONITOR: Evropski Zeleni insistiraju da je pristup Vučića evropskim narodnjacima kojima pripada i predsednica EK-Ursula fon der Lajen, ono što mu daje osećaj nedodirljivosti. On je poslije nedavnih događaja u Novom Sadu poslanike iz evropskih Zelenih nazvao „ološem“, uz istovremeno iskazivanje poštovanja prema Fon der Lajen i Antoniju Košti, predsjedniku Evropskog savjeta. Čemu se Predsjednik Srbije nada od vrha EU?

LOPANDIĆ: Uvrede koje predsednik Srbije upućuje međunarodnim predstavnicima ukazuju-uz ličnu nepristojnost, i stepen frustracija i nervoze osobe koja pitanje održanja na vlasti smatra pitanjem života i smrti i koja se ne uzdržava ni od kakvih poteza da bi po bilo koju cenu sačuvala svoj položaj. Studenti su proglašeni za teroriste a njihovi profesori za strane agente i neprijatelje države. Jedna klika koja se u jednom izbornom ciklusu dokopala vlasti, opijena moći i bogatstvom izgubila je svaku granicu u korupciji i zloupotrebama, vodi „rat“ protiv najobrazovanijeg dela društva i mlade generacije, i pretvara zemlju u „tamni vilajet“ – da se prisetimo Andrića.

U širem kontekstu treba ukazati na istorijsku i ličnu odgovornost neoradikala Vučića koji je propustio mogućnost da nastavi da Srbiju vodi u pravcu demokratije, modernizacije i evrointegracije, već je sistem pretvorio u neku vrstu „balkanskog političkog Frankenštajna“, hibridni režim spin diktature, utopljene u megakoruptivne aktivnosti-za koji je tema članstva u EU, demokratije, prvne države i slobodnog društva postala mislena imenica, stvar naučne fantastike. To je razlog da su nas na putu za EU pretekle- ne samo Crna Gora, već i Albanija i Moldavija.

Vučićev režim je fokusiran samo na temu opstanka na vlasti

MONITOR: Slovenački predstavnik u EP, Vladimir Prebilič, najavio je skori dolazak delegacije EP u Srbiju i naveo da su zahtjevi sa razgovora u EP sa predstavnicima srpske opozicije-da se zaustavi priliv sredstava vlastima u Srbiji iz pristupnih fondova EU i da se uvedu sankcije za državni vrh. Koliko će to biti  teško izdejstvovati i šta bi se postiglo ako bi EU krenula da djeluje u smislu ovih prijedloga?

LOPANDIĆ: Pozdravljamo ove inicijative iz Evropskog parlamenta, ali-kako sam već pomenuo, nemamo utisak da će Evropska unija preduzeti radikalnije mere. Postoji pritisak na institucije EU koji ne dolazi samo iz partija EP nego od strane nekih država članica EU- kao i iz svetskih glasila. Podsetimo se prave kiše uvodnika svetske štampe na koje je Vučić pokušao da odgovori, preoblačeći se u jagnjeću kožu, što mu teško ide i traje samo dan-dva u realnosti. On je ponovio da nudi dijalog i da Srbija ostaje na evropskom putu, ali zatim su njegovi saradnici, vraćajući se „vučjem“ stilu, nastavili kampanju osvete u prosveti i po drugim institucijama, kao i čišćenje komandnog kadra u vojsci i policiji, uz neograničenu propagandnu kanonadu na TV i papirnim medijima i policijsko-huliganske aktivnosti na ulicama protiv demonstranata…Vučićev režim je fokusiran na temu ostanka na vlasti, i to je njegova jedina ideologija u unutrašnjoj politici i međunarodnim odnosima.

Nastasja RADOVIĆ

Niko osim njih ne zna ko su službenici koji će biti podvrgnuti tom procesu, na osnovu čega su selektovani, ko i kako sprovodi proces, ko ga nadzire i kontroliše.  Krivične prijave protiv policijskih službenika koje zastupam nijesu podnešene, što dodatno pokazuje da ne postoje dokazi za optužbe koje im se stavljaju na teret. Proizilazi da je taj projekat osmišljen za uklanjanje nepodobnih kadrova i stvaranje partijske policije

MONITOR: Nakon krivične prijave protiv čelnika Uprave policije i funkcionera Demokrata, našli ste se na meti te partije, koja kontroliše bezbjednosni sektor. Između ostalog, poručili su vam da ćete „plakati“.  Kako to komentarišete?

RADULOVIĆ: Reakcija te političke partije pokazuje da njeni funkcioneri strahuju od primjene zakona i da su svjesni da su ostavili dovoljno tragova i dokaza koji ukazuju na brojne zloupotrebe koje čine svakodnevno. Podsjećam da je u saopštenjima Demokrata navedeno da sam ja taj koji njima prijeti, a podnošenje krivične prijave kao prijetnju može doživjeti samo neko ko se boji procesuiranja i ko zna da bi ih zakonito postupanje po toj krivičnoj prijavi ne samo uklonilo iz fotelja , već i da bi ih odvelo na mjesto na koje se u državama vladavine prave nalaze oni koji zloupotrebljavaju službena ovlašćenja.

Reakcija te partije je pokazala da njeni funkcioneri na osnovane kritike odgovaraju uvijek sa pokušajem da diskredituju drugu stranu, jer ne raspolažu argumentima koji bi osporili činjenice koje pokazuju ne samo brojne zloupotrebe funkcija, već i  to da su oni trenutno najveća bezbjednosna prijetnja za Crnu Goru.

MONITOR: Podržao vas je dio civilnog sektora, na čelu sa HRA, čija se direktorica potom takođe našla na meti Demokrata.  Izostala je reakcija Advokatske komore. Je li to  neobično?

RADULOVIĆ: Direktorica HRA Tea Gorjanc Prelević, kao i druge NVO, osudile su ovakvo ponašanje Demokrata, pa su se i oni našli na meti te partije. Demokrate su u slučaju g-đe Gorjanc Prelević pošle i korak dalje i prijetnje i pokušaje diskeditacije usmjerili i na članove njene porodice.

Osude ponašanja Demokrata i podrška g-đi Gorjanc Prelević i meni stigle su od specijalne izvjestiteljke UN o nezavisnosti sudija i advokata g-đe Margaret Satervejt, kancelarije UN u Podgorici i dva puta od Delegacije EU u Podgorici. Na toj podršci sam im iskreno i neizmjerno zahvalan, a posebno g-đi Gorjanc Prelević koja je prva reagovala i time sebe i svoju porodicu izložila još primitivnijim napadima.

Kada se sa pozicija vlasti i to vrha bezbjednosnog sektora uputi otvorena prijetnja advokatu da će „plakati“ zbog toga što radi svoj posao, onda je bilo očekivano da prva reakcija na to dođe od Advokatske komore. Advokatska komora je trebala da osudi prijetnje prvenstveno zbog sebe i zbog advokature. Izostanak te osude je na neki način dao legitimitet i podršku funkcionerima da nastave sa prijetnjama. Zato je ne samo neobično, nego je i poražavajuće za svakog advokata i advokaturu u Crnoj Gori da je na prijetnje upućene meni od strane političara koji vode bezbjednosni sektor reagovao civilni sektor, UN i EU, a da je profesionalna organizacija advokata ostala nijema.

MONITOR: U prijavi ste optužili funkcionere Demokrata i još nekoliko lica za kriminalno udruživanje. Šta je cilj tog udruživanja?

RAULOVIĆ: Protiv funkcionera Demokrata podnio sam dvije krivične prijave. Prva se odnosi na tzv. veting koji ta partija protivpravno, samovoljno i beskrupulozno sprovodi u bezbjednosnom sektoru. Iz dokaza na koje sam ukazao proizilazi osnovana sumnja da su prijavljeni postali članovi kriminalne organizacije koja je imala za cilj vršenje krivičnih djela za koje se po zakonu može izreći kazna zatvora od četiri godine ili teža kazna, radi sticanja nezakonite dobiti i moći u korist Demokrata i prijavljenih, a na štetu policijskih službenika i u krajnjem na štetu države Crne Gore. Svaki član organizacije imao je unaprijed određeni ili odredivi zadatak. Djelovanje organizacije je planirano na duže vrijeme ili na neograničen period, zasniva se na primjeni pravila unutrašnje kontrole i discipline članova,  primjenjuje se zastrašivanje i postoji uticaj kriminalne organizacije na političku vlast, sredstva javnog informisanja i na zakonodavnu i izvršnu vlast. Sve ovo su bitni elementi organizovanog kriminala. Cilj te organizacije se ne razlikuje od ciljeva drugih kriminalnih organizcija, a to je vršenje težih krivičnih djela radi sticanja dobiti i moći.

MONITOR: U prijavi  pominjete i obavještajni projekat Značka.  Šta je suština tog projekta?

RADULOVIĆ: Proizvoljno targetiranje određenih policijskih službenika koji Demokratama iz nekih razloga ne odgovaraju, pod izgovorom da se sprovodi veting. Crna Gora nema zakon, niti bilo koji propis koji definiše proces vetinga u bezbjednosnom sektoru. Ni Vlada  nikada nije donijela odluku da se takav veting sprovede, niti za to postoji pravni osnov. Dakle, tzv. veting sprovodi jedna politička partija, na osnovu kriterijuma samo njoj poznatih, niko osim njih ne zna ko su službenici koji će biti podvrgnuti tom procesu, na osnovu čega su selektovani, ko i kako sprovodi taj proces, ko ga nadzire i kontroliše i koje garancije za poštovanje osnovnih prava postoje.

Ti policijski službenici optužuju se za veze sa teroristima, saboterima, kriminalnim organizacijama i sve to na osnovu neprovjerenih i nepotvrđenih operativnih informacija iz izvještaja komisije koju je formirao ministar Šaranović.  Podatke za taj izvještaj komisija crpi iz posebne aplikacije u koju policijski službenici unose operativne podatke po svom nahođenju ili po nalogu starješina. Pri tome, taj izvještaj je označen stepenom tajnosti i policijskim službenicima i njihovim advokatima se ne dostavlja. Oni su dovedeni u situaciju da su optuženi da sarađuju sa kriminalnim grupama što ima karakter ozbiljne krivične optužbe, ali ne znaju od čega da se brane jer im se ne saopštava šta su, kada i sa kim konkretno uradili, niti im se daje na uvid jedini dokument koji ih „tereti“.

Krivične prijave protiv policijskih službenika koje ja zastupam nijesu podnešene, što dodatno pokazuje da ne postoje dokazi za optužbe koje im se stavljaju na teret. Zato proizilazi da je taj projekat osmišljen sa uklanjanje nepodobnih kadrova i stvaranje partijske policije.

MONITOR: Navodite i da postoje dokazi u vidu Sky prepiski koji ukazuju da su kriminalni klanovi kupovali glasove za račun Demokrata, te je ta partija nakon preuzimanja bezbjednosnog sektora vraćala te usluge. Radi se o ozbiljnim optužbama.

RADULOVIĆ:Slažem sa da su u pitanju ozbiljne optužbe. One proizilaze iz sky prepiski koje su dokaz na sudu, a imali smo prilike više puta u medijima da čitamo i slušamo kako pripadnici kriminalnih organizacija dogovaruju kupovinu glasova za Demokrate i pozivaju da svi glasaju za njih. Nije tajna da su sve kriminalne organizacije u svijetu pokušavale da uspostave vezu sa političarima. Kriminalci to ne rade iz ideoloških  motiva, već radi lakšeg ostvarenja kriminalnih planova. Ni pripadnici kriminalnih grupa koji su kupovali glasove za Demokrate i pozivali da se za njih glasa, to nijesu radili zato što im se sviđa program te partije, već su od Demokrata imali neka očekivanja, a moguće i obećanja. Zbog čega su kriminalci radili u interesu Demokrata i na koji način su im Demokrate vratile te usluge kada su došli na vlast zahvaljujući i njihovim glasovima, to treba da utvrdi tužilaštvo.

MONITOR: Kakva su vaša očekivanja kada je u pitanju sudbina ove krivične prijave?

RADULOVIĆ: Nadam se da će tužilaštvo raditi u skladu sa zakonom. Ako bude tako radilo , provjeriće navode krivičnih prijava i utvrdiće kako se sprovodi tzv. veting u bezbjednosnom sektoru, zašto se masovno krše osnovna ljudska prava i neki ljudi selektivno optužuju za teža krivična djela, ali se o tome ne obavještava tužilaštvo već se službenici suspenduju i pokreću se disciplinski postupci u kojima im se krše osnovna ljudska prava. Provjeriće kako se unose operativni podaci u aplikaciji „InfostreamV2“ sa naznakom obavještajni projekat „Značka“, kako se ti podaci mijenjaju i dopunjavaju i po čijem nalogu. Provjeriće zašto se u skladu sa zakonom u tim postupcima ne pribavlja obavezno mišljenje ANB-a, zašto se istrajavalo na sprovođenju nezakonite odluke da se nabavka službenih vozila povjeri kompaniji „škoda“, zašto i kako se u tajnom postupku posao postavljanja stacioniranog radara u Podgorici povjerio firmi sumnjivih i spornih referenci povezanoj sa Miloradom Dodikom, provjeriće šta se uradilo sa prikupljenim ličnim podacima i da li su  uništeni u skladu sa zakonom ili su dostavljeni firmi druge države.

Provjeriće nezakonita zapošljavanja u državnoj kompaniji CEDIS i u drugim državnim kompanijama u kojima rukovode funkcioneri ove partije i utvrdiće koliko je državni budžet oštećen takvim nezakonitim zapošljavanjima. Provjeriće i sve druge navode krivičnih prijava, cijeniti predložene dokaze i pribaviti i druge dokaze radi utvrđivanja istine.

MONITOR: U prijavi se takođe  konstatuje da oni koji ukazuju na nezakonitosti u upravljanju bezbjednosnim sektorom bivaju targetirani kao članovi kriminalnih klanova. Koliko je to rasprostranjena praksa?

RADULOVIĆ: To je odavno rasprostranjena praksa Demokrata. Ne sjećam se da su u posljednje dvije godine na bilo koju kritiku odgovorili  argumentovano. Svaki njihov odgovor bio je po istoj matrici –  da se svi koji ih kritikuju diskredituju, da se targetiraju kao članovi kriminalnih klanova, DPS-a, djelovi bivšeg režima i sl. Pri tome, ne ustručavaju se da otvoreno prijete i da pokušavaju da zastraše sve one koji ukažu na njihove zloupotrebe. Kada te prijetnje dolaze od organizacije za koju dokazi ukazuju da su im kriminalci kupovali glasove, onda su one ozbiljne i zahtijevaju hitnu reakciju tužilaštva.

Ovakav narativ Demokrata doprinosi ambijentu nesigurnosti i straha kod građana da neku nepravilnost ili zloupotrebu prijave jer mogu  postati meta. U takvom ambijentu nije realno očekivati da građani to čine, niti da se bilo ko javi kao zviždač.

Kada partija koja rukovodi bezbjednosnim sektorom javno zaprijeti advokatu koji najavi podnošenje krivične prijave, onda se svi moraju zapitati šta će oni doživjeti ako prijave korupciju ili bilo koje krivično djelo. Zato kažem da su Demokrate trenutno najveća bezbjednosna prijetnja u Crnoj Gori i najveća smetnja borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.

Milena PEROVIĆ