Za tri godine od kada su u beranskom selu Šekular počele sa radom četiri male hidoelektrane, mještani ovog velikog područja do danas ne znaju koliko je struje u njima proizvedeno, odnosno koliko je miliona eura već zaradila kompanija Hidroenergija Montenegro.

Jedino što znaju je, da uprkos toj činjenici, oni struje u selima jedva da imaju za sijalicu.

„Prije izvjesnog vremena čitavih sedam dana nije bilo jedne faze. Narod je štetovao zimnice u zamrzivačima. Recite i sami, da li je to apsurdno? Pored četiri hidrocentrale, mi smo praktično bez struje”, kaže predsjednik Mjesne zajednice Vesko Davidović.

On objašnjava da je to najveći problem za čitavo seosko područje Šekulara, na kojem je polovina električnih stubova stara skoro pola vijeka.

„Desilo se prije nekoliko dana da se jedan stub srušio od starosti, onako pod naponom. Srećom, nije bilo ljudi u blizini, tako da je samo stoka stradala. Ko će tu štetu vlasniku da nadoknadi”, pita Davidović.

Stanovnici ove beranske mjesne zajednice zbog ovakve situacije su ponovo od nadležnih službi zatražili da preduzmu mjere u cilju urednijeg elektrosnabdijevanja na njihovom području.

Oni smatraju da bi država na poseban način morala da obaveže i Elektroprivredu i koncesinare koji su napravili elektrane na Šekularskoj rijeci da u ovoj oblasti uvedu više reda.

,,Bilo bi dobro da Elektroprivreda i vlasnici mini hidroelektrana konačno poprave postojeću elektro mrežu i da barem na taj način doprinesu stvaranju boljih životnih uslova u našim selima”, kaže Davidović.

On je istakao da je krajnje vrijeme da Šekularci dobiju određene benefite od mini elektrana koje je napravila Hidroenergija Montenegro.

Priča oko Hidroenergije nije nepoznata, ali zaslužuje podsjećanje. Preduzeće Hidoenergija Montenegro osnovano je upravo u Beranama u jesen 2007. godine. Tada je biznismen Oleg Obradović došao u svoj rodni grad i preko kompanije Hamera Capital napravio dogovor sa tri opštine na sjeveroistoku Crne Gore o davanju koncesija za izgradnju malih hidrolektrana na njihovim teritorijama, ponudivši im za uzvrat dio akcija u zajedničkoj firmi.

Odluka o upisu udjela Opštine Berane u doo Hidroenergija Montenegro donijeta je u lokalnom parlamentu krajem oktobra te godine. U njoj je precizno definisano da će ova Opština kao svoj osnivački ulog unijeti „nenovčana sredstva u iznosu od 5.023 eura shodno procjeni ovlašćenog procjenjivača” i na osnovu ovog uloga postati vlasnik 3,33 procenta kapitala novoosnovane firme.

Tom odlukom je definisano i da sjedište firme bude u Beranama, sa osnovnom djelatnošću „izgradnja objekata za proizvodnju i distribuciju električne energije”.

U njoj je decidno stajalo da se za sprovođenje odluke i potpisivanje potrebne dokumentacije ovlašćuje tadašnji predsjednik opštine Berane koji je trebalo da bude i jedan od članova Odbora direktora.

Dva mjeseca ranije potpisan je protokol o saradnji sa kompanijom Hamerom Capital, kojim su definisane prava i obaveze potpisinika. Strane poptisnice su se saglasile da Hamera Capital sa svojim poslovnim partnerima investira u projekte na teritoriji ove tri opštine na sjeveru države i pruži neophodnu logistiku za privlačenje stranog i domaćeg kapitala. Upravo tim protokolom je definisano da Berane, Andrijevica i Plav dijele deset odsto kapitala i dobiti iz Hidroenergije Montenegro.

Kasnije se, međutim, ispostavilo da uvidom u Centralni registar privrednih subjekata, Opština Berane, kao ni druge dvije opštine, nikada nijesu upisane kao vlasnici Hidroenergije Montenegro.

U registru Centralne depozitovane agencije zabilježeno je skoro dvadeset promjena. Trenutno su vlasnici kontroverzni biznismeni, vlasnici Bemaksa, Aleksandar Mijajlović i Vesko Ubović sa po trideset procenata i Hamera Capital sa 40 odsto vlasništva.

Prvenstveni plan Hidroenergije Montenegro je bio da izgradi ukupno trinaest mini hidroelektrana na području beranske opštine, a vrijednost investicija je 28 miliona eura. Hidroenergija Montenegro koncesije je dobila na 27 godina. Sve lokacije su u slivu Lima. Pet u području Šekularske rijeke, i čak osam na Beranskoj Bistrici.

Tri male hidroelektrane planirano je da se izgrade na području plavske opštine, i još četiri u Andrijevici.

Nakon što je taj posao na području Berana uveliko odmakao i električna energija iz malih elektrana počela da se distribuira i prodaje, odnosno da se pretače u novac, pitanje koristi i štete prvi su postavili mještani Šekulara.

,,Na Šekularskoj rijeci hidroelektrane su počele da se grade negdje 2012. godine. Te godine Hidroenergija je napravila sporazum sa tadašnjom lokalnom upravom u Beranama. Do sada su izgrađene ukupno četiri hidrocentrale, od kojih smo mi vidjeli samo štetu. Ja sam gledao taj sporazum u kojem se Hidroenergija obavezala da nakon izvođenja radova svu infrastrukturu vrati u prvobitno stanje. Malo od toga je ispoštovano”, priča predsjednik ove mjesne zajednice.

Prema njegovim riječima Bemaks je gradeći hidrocentrale oštetio devet mostova, a tek sada su preduzeli radove na betoniranju samo jednog od tih devet.

,,Ako ništa drugo moglo je, od tih silnih miliona, koji se stiču zahvaljujući elektranama u Šekularu, da se izdvoji nešto sredstava za instaliranje novih trafostanica, jer bi se na taj način pojačao napon struje koji u pojedinim domaćinstvima u Šekularu ne prelazi 140 volti. Da nam makar daju malo te naše struje na zajam”, kaže predsjednik ove beranske mjesne zajednice.

Davidović ističe da iz današnje perspektive sve izgleda prilično haotično i neregularno.

,,Zapravo, ne postoji način na koji možete ući u trag tome koliko novca oni precizno izvlače na račun Šekulara, a da pri tome jedan euro nijesu uložili za dobro lokalnog stanovništva. Oni više nemaju čak ni kancelariju u Beranama. Nemate kome da predate dopis ili zahtjev”, žali se Davidović.

Sve priče o zapošljavanju lokalnog stanovništva bile su, kaže on, prevare. Osim nekoliko stražara i dva-tri radnika na održavanju protoka vode, koji dobijaju po dvjesta pedeset eura, niko iz šekularskih sela više ne radi u hidroenergetskom sistemu na ovoj rijeci i njenim izvorištima.

,,Na izvorištima su napravili dvije male hidrocentrale. Zatim su vodu cijevima odveli šest kilometara do sljedeće, koja je nešto veća. Četvrta i najveća je niže prema gradu, odnosno u selu Rijeka Marsenića. Sva struja odatle se distribuira do njihovog centra u prigradskom naselju Buče, i odatle odlazi u sistem”, objašnjava Davidović.

On postavlja pitanje ko osim tajkuna koji su vlasnici Hidroenergije Montenegro ima koristi od do sada izgrađenih hidrocentrala na području opštine Berane. I ko može da izračuna njihovu godišnju dobit , za ove tri godine, od kada hidrocentrale rade. I za sljedećih dvadeset i sedam, na koliko su dobili koncesije. Valjda su toliko sračunali da će još potrajati vlast koja im je to sve omogućila.

Tufik SOFTIĆ