Arbitražni sud u Frankfurtu prihvatio je zahtjev kompanije WTE iz Esena i obavezao Opštinu Budva da im isplati 40 miliona eura na ime garancije za gradnju postrojenja za tretman otpadnih voda
Kompanija WTE otpadne vode krajem 2019. naplatila je državnu garanciju od 29,3 miliona eura od Vlade Duška Markovića da bi već u januru 2020. spakovala kofere i ostavila postrojenje Opštini Budva u katastrofalnom tehničkom stanju. Postrojenje za tretman otpadnih voda u bečićkom naselju Vještice, koga je prije desetak godina otvorio tadašnji premijer Milo Đukanović, a čemu je prisustvovao i šef budvanske kriminalne grupe Svetozar Marović, jedan je od najvećih infrastrukturnih projekata na Primorju.
Pred Arbitražnim sudom u Parizu, odjeljenja u Frankfurtu, WTE Wassertechnik GmbH iz Esena, majka firma WTE otpadne vode, pokrenula je tužbu za naplatu 64.592.738 eura po ugovoru o jemstvu koji je zaključen između te njemačka kompanije i tadašnjeg gradonačelnika Rajka Kuljače.
Riječ je o „spornoj“ garanciji iz 2010. koja nema saglasnost Skupštine opštine Budva, a zbog koje je bivši gradonačelnik Marko Carević podnio krivičnu prijavu protiv, sada pokojnog Kuljače i više NN osoba koje su učestvovale u ovom slučaju. Specijalno tužilaštvo na čijem je čelu tada bio Milivoje Katnić odbacilo je prijavu zbog smrti prijavljenog, kao i protiv NN lica, jer, kako je navedeno, ne postoji osnovana sumnja da su od bilo kog lica izvršena krivična djela koja se gone po službenoj dužnosti.
Međunarodna tužba njemačko-austrijskog koncerna rezultirala je odlukom suda da prihvati zahtjev kompanije WTE iz Esena (SR Njemačka), i time obaveže Opštinu Budva da na ime garancije za gradnju postrojenja za tretman otpadnih voda u Bečićima isplati 40 miliona eura. Iz Opštine tvrde da nastavljaju pravnu borbu, te ponavljaju da je riječ o falsifikovanoj garanciji iz 2010.
„Sporna odluka je donijeta od strane tri osobe koje su očigledno pristrasno postupale u korist WTE-a i u vezi sa tim napominjemo da od juna mjeseca 2022. godine traje postupak po zahtjevu opštine pred njemačkim redovnim sudom u smislu izuzeća sva tri člana arbitražnog tribunala zbog očigledne pristranosti u korist WTE”, saopšteno je iz Opštine Budva. “Taj postupak za izuzeće još traje. Ispostavlja se da smo bili u pravu kada smo pokrenuli navedeni postupak za izuzeće arbitara koji su donijeli spornu presudu u vezi sa falsifikovanom garancijom.”
Iz Budve tvrde da je “tribunal u potpunosti zanemario koruptivnu prirodu čitavog ’aranžmana’ sa WTE, o čemu svjedoče i brojne pravosnažne krivične presude izrečene pred Višim sudom u Podgorici”. Zanemarena je, kažu, i činjenica da se u slučaju sporne garancije radi o notornom falsifikatu (o čemu postoji nesporan i neosporen nalaz vještaka grafologa), a o čemu je SDT još 2021. godine detaljno informisan u formi krivične prijave.
Naučna saradnica u beogradskom Institutu za uporedno pravo Jelena Vukadinović Marković kaže da za razliku od sudske odluke, protiv arbitražne odluke se ne može uložiti žalba ili drugi pravni lijek u cilju odlaganja izvršenja. Navodi da arbitražne odluke uživaju status sudske odluke i stranke su dužne da ih izvrše, bilo dobrovoljno ili prinudnim putem.
“Za razliku od sudske odluke, protiv arbitražne odluke se ne može uložiti žalba ili drugi pravni lijek u cilju odlaganja izvršenja. Jedino pravno sredstvo koje stoji na raspolaganju nezadovoljnoj stranci je tužba za poništaj donijete odluke, koja se podnosi nadležnom sudu one države na čijoj teritoriji je mjesto arbitraže koja je odluku donijela”, pojašnjava Vukadinović Marković.
Bivši gradonačelnik Budve i poslanik Demokrata Dragan Krapović, aktuelni predsjednik Skupštine opštine Nikola Jovanović i član nekadašnje skupštinske Komisije za praćenja radova na postrojenju za tretman otpadnih voda Đorđe Vujović svjedočili su u ovom postupku pred sudom u Frankfurtu.
Isplata garancije dovela bi Budvu pred finansijski kolaps jer 40 miliona eura je koliko i godišnji budžet metropole turizma. Naknadno je njemačko-austrijski koncern podnio još jednu tužbu i to međunarodnom sudu u Ženevi, gdje traže naplatu još 31,9 miliona eura.
Dragan Krapović je ranije, dok je upravljao gradom i odbio da Njemcima isplati garanciju nazivajući projekat korupcionaškim, angažovao renomiranu slovenačku konsultantsku kuću Dr Duhovnik koja je uradila superviziju projekta otpadnih voda.
Jovanović je na jednoj od konferencija za novinare iznio dokaze da je garancija koju je potpisao Kuljača, a čiju naplatu traže Njemci, obični falsifikat.
”Organizovana kriminalna grupu koju su činile ovlašćene osobe u WTE iz Esena, Opštine Budva, funkcioneri u Vladi Crne Gore i Ministarstvu finansija sačinila je dokument – ispravu pod nazivom “Payment guarantee” (garancija za plaćanja) na kojoj se na prvoj strani u gornjem desnom uglu nalazi plavi djelovodni pečat Opštine Budva sa brojem djelovodnog zavođenja, okrugli pečat Opštine Budva i falsifikovani potpis tadašnjeg predsjednika Opštine, pokojnog Rajka Kuljače. Dokument pod tim nazivom nikada nije zaveden u djelovodne knjige Opštine Budva. Nakon što je SDT vratilo djelovodnik, mi smo izvršili provjeru i utvrdili ono što smo tvrdili: da garancija nije pravno valjana. Jasno je da je garancija apsolutno falsifikat, nastala nakon proteka vremena i da je neko pokušao da taj dokument retroaktivno zavede i da mu da privid pravne valjanosti”, kazao je Jovanović.
A problem sa postrojenjem za preradu otpadnih voda u Budvi bio je poznat i prije
odluke arbitraže u Frankfurtu.
Više od 20 miliona eura naduvane su fakture za izgradnju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Bečićima, pokazuju svjedočenja pojedinih aktera, nalazi iz izvještaja dva nezavisna eksperta i drugi dokumenti. Budva, uz to, nije riješila svoj ključni ekološki problem, jer je na izgrađeno postrojenje priključen samo uži dio grada, dok se fekalne vode sa teritorije Jaza, Petrovca i Buljarice i dalje izlivaju u more, a nije izgrađena ni kanalizaciona mreža za Sveti Stefan.
Tri miliona je opljačkano iz opštinske kase lažnom fakturom i prije početka radova, što je već dokazano na sudu. Mimo toga, slovenački ekspert dr Jože Duhovnik, koga je angažovala nova lokalna vlast poslije pobjede na izborima 2016. Godine, tvrdi da vrijednost izvedenih radova od 41,4 miliona eura, koliko je prijavila njemačka kompanija WasserTechnik Essen (WTE), treba umanjiti za precijenjenih 12,629 miliona eura.
Finansijska ekspertkinja Ilinka Vuković, koja je radila i za budvansku opštinu i za Specijalno državno tužilaštvo (SDT) pronašla je druge sporne fakture čiji iznosi premašuju 3,5 miliona eura, dok je održavanje postrojenja tokom pet i po godina fakturisano 500 do 700 hiljada eura godišnje više od realne vrijednosti.
Sva ta saznanja za sada nam, ipak, nijesu pomogla. Pravi ili lažni, budvanski dugovi dospijevaju na naplatu.
Ivan ČAĐENOVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU2 sedmice
Izdvojeno3 sedmice