Hidrocentrala Savo Mašković u Rijeci Mušovića, izgrađena poslije Drugog svjetskog rata, i dalje je jedina na području kolašinske opštine iako vlasti skoro deceniju obećavaju ,,iskorišćavanje kolašinskog hidropotencijala”.
Veliki planovi plasirani najčešće tokom predizbornih kampanja lokalnih i državnih funkcionera nijesu se obistinili. Nekoliko započetih projekata tek su u prvoj fazi realizacije, dok ostali postoje samo na papiru. Razlozi zbog kojih Kolašin nije dobio nijednu malu hidrocentralu za minulih sedam godina od kada je aktuelizovana priča na tu temu, višestruki su.
U lokalnoj upravi ne mogu mnogo da kažu o razlozima kašnjenja projekata od kojih su očekivali značajan priliv novca. Nezvanično, oni optužuju ,,komplikovane zakonske procedure” i neažurnost investitora. Zvanično, i dalje se nadaju da će pored turizma i poljoprivrede, male hidrolektrane značajno uvećati bogatstvo grada i otvoriti nova radna mjesta.
Glavni administrator kolašinske opštine Zoran Vlahović kaže da lokalna vlast radi na tome da se iskoristi bogati hidropotencijal kolašinske opštine. ,,Trenutno je u toku mjerenje na 14 vodotoka, koncesije za neke su već date, a investitori su u fazi pribavljanja dozvola ili su već počeli da rade. Iako se kasni, računamo na brže okončanje tih projekata jer valorizaciju energetskog potencijala vodotoka doživljavamo kao razvojnu šansu opštine”. Vlahović računa da će od velike koristi biti katastar voda čiju izradu za kolašinsku i još dvanaest sjevernih opština finasira češka Vlada.
U Ministarstvu ekonomije kažu da je planirana izgradnja šest malih hidrolektrana na vodotocima Crnja, Ljevišla Rijeka i Raštak. ,,Na vodotoku Crnja ugovor je potpisan sa koncesionarom Dekar Doo iz Podgorica tokom novembra 2007. godine. Tu je predviđena izgradnja tri male hidroelektrane – Crnja, Ljubaštica i Crni potok. Ukupna predviđena godišnja proizvodnja sva tri objekta iznosi 19 GWh”, objašnjava portparolka ministarstva Marina Živaljević.
Prema njenim riječima energetska dozvola za Ljevišku rijeku izdata je takođe društvu Dekar, a ugovorom je predviđena izgradnja i eksploatacija jedne male hidroelektrane instalisane snage 980KW sa predviđenom godišnjom proizvodnjom od 3,321 GWh. Na vodotoku Raštak izdate su dvije energetske dozvole privrednom društvu Kol Energy D.O.O. Kolašin. Tu je ugovorima predviđena izgradnja i eksploatacija dvije male hidroelektrane, koje će godišnje proizvoditi po 2496 Gwh.
Podaci pokazuju da lokalna vlast mora biti strpljiva kad je u pitanju ubiranje prvih prihoda od struje proizvedene na brzim planinskim vodama. Portparolka ministarstva ekonomije pojašnjava kašnjenje sa izgradnjom malih hidroelektrana na vodotoku Crnja: ,,Građevinske dozvole izdate su u decembru 2011. godine. Nakon dobijanja dozvola investitor je naišao na probleme vezane za priključenje objekata na elektro-distibutivnu mrežu. Pošto se radi o okolnostima na koje koncesionar nije mogao da utiče, ministarstvo ekonomije je pripremilo aneks Ugovora o koncesiji kojim se produžava rok za izgradnju”.
Za izgradnju hidroelektrana na Ljeviškoj Rijeci čeka se građevinska dozvola a krajnji rok je jul ove godine. Za taj vodotok, tvrde u Ministarstvu ekonomije, dobijeni su urbanističko-tehnički uslovi, čime je počela druga faza realizacije.
U slučaju hidrocentrale Raštak davno su probijeni svi rokovi, bar oni koje su postavile tadašnje kolašinske vlasti i slovački investitori. Struja u tom dijelu kolašinske opštine trebalo je da se proizvodi još u proljeće 2010. godine. Investitori su slovačka firma Saliy energy i opština. Oni su još 2009. godine formirali javno privatno preduzeće Kol energy u kom Opština ima 15 procenata vlasništva. Vrijednost izgradnje mini hidroelektrane, čija bi snaga trebalo da bude snaga 650 kilovata, a godišnja proizvodnja 2400 gigavat sati, je 11, 2 miliona eura.
Predstavnici kolašinske izvršne vlasti gotovo ništa ne znaju ni o preduzeću čiji je Opština osnivač ali ni o tome do koje faze je stigla gradnja hidroelektrane, koja je slovila za prvu slovačku investiciju u Crnoj Gori. U ministarstvu ekonomije kažu da je za hidrocentralu Raštak 1 dobijena građevinska dozvola tek u avgustu 2013. godine. Za drugi objekat iste snage na tom vodotoku u Morači tek je završen nacrt ugovora o koncesiji na osnovu izdate energetske dozvole. Potpisivanje ugovora očekuje se, kaže Živaljević, u najskorijem roku.
Predsjednik Opštine Darko Brajušković, potpredsjednici Đorđije Živković i Dragomir Dulović, i glavni administrator Vlahović kažu da ne znaju ni gdje je sjedište preduzeća Koll energy, a nije im poznato ni ko je u ime lokalne uprave zadužen za saradnju sa Slovacima. Detelje poslovanja prvog i jedinog javno – privatnog preduzeća u tom gradu ne zna još nekoliko opštinskih funkcionera.
,,Nijesam bio dio zakonodavne ili izvršne vlasti u vrijeme kada je preduzeće formirano. Od 2011. godine do sada, od kako sam potpredsjednik, nije bilo u proceduri nikakvih dokumenata koji se odnose na njegov rad. Nijesam se sretao ni sa izvršnim direktorom tog preduzeća, a nije mi poznato ni ko u ime lokalne uprave sarađuje sa njim”, kazao je Živković.
Martin Kolesar, izvršni direktor Koll energy, međutim, kaže da predstavnicima izvršne vlasti niko nije branio da se informišu. Naprotiv, tvrdi on, da mu je ko tražio dostavio bi sve podatke. ,,Aktima preduzeća predviđeno je da Opština imenuje nadzorni organ. Oni to nijesu učinili do sada. Možda i nije bilo potrebe za nadzorom. Nije bilo ni potrebe do sada za upravnim odborom. Ja sam nedavno predsjedniku Barjuškoviću kazao da može da zatraži sve informacije koje ga interesuju” kaže Kolesar.
On obećava da će građevinski radovi na Raštaku biti završeni do kraja ljeta ove godine, a struju će proizvoditi već u decembru. Radovi, tvrdi on napreduju. Nije se moglo brže, jer se neplanirano pribavljanje svih potrebnih ,,papira” prolongiralo sve do prije nekoliko mjeseci.
Izvršni direktor je objasnio da sjedište preduzeća Koll energy u Kolašinu i ne postoji: ,,Nije bilo potrebe ni za kancelarijama ni za zaposlenima. Ja sve organizujem telefonskim razgovorima sa stručnjacima građevinske i drugih struka koji su angažovani na projektu”, pojašnjava Kolesar činjenicu da je on jedini zaposleni u slovačko-kolašinskom preduzeću.
Ako se tako bude štedjelo sa radnim mjestima, mala vajda od obećanja da će hidroelektrane donijeti posao Kolašincima. Ako ih jednom bude.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
HORIZONTI3 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
FOKUS3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice