Vratila se Milica Pejanović-Đurišić. Tačno deceniju nakon što je, bez puno objašnjenja, rezignirala iz poslaničkih klupa DPS-a, nezadovoljna potpisivanjem Beogradskog sporazuma, koji je na četiri godine produžio agoniju zajednice Crne Gore i Srbije. Nakon toga, uplovila je u relativnu anonimnost odlično plaćenih ambasadorskih tezgi u Briselu i Parizu i nastavila sa profesurom na Univerzitetu. Sada je izabrana za ministarku odbrane.
Prije dvije i po decenije je otpočeo njen politički uspon, nakon što je doktorirala elektrotehničke nauke i prošla sve one inkubatore naprednih omladinki i omladinaca. Krajem 1980-ih, uoči AB revolucije, skupa sa Milom Đukanovićem, dogurala je do Centralnog komiteta SKJ. Favorizovala ih je stara garda crnogorskih komunista, no oboje su postali simpatizeri, kasnije i konfidenti Slobodana Miloševića.
U svojoj prvoj knjizi Manje od igre – više od života (1991) Momir Bulatović donosi podatak da je bila kuražnija od Đukanovića. Naime, Pejanović-Đurišić je javno ušla u „organizacioni odbor” koji je dirigovao rušenjem crnogorske vlasti januara 1989. godine, dok je oprezni Đukanović tamo delegirao Aca, potonjeg prvog brata Crne Gore.
„Kad sam Milicu”, pribilježio je Bulatović, „zapitao da li bi prihvatila da bude u odboru mitinga, bio sam spreman na njeno odbijanje. Ta mlada žena, sa brojnim obavezama, u jeku naučno-istraživačkog rada, majka malog djeteta i plus svega članica CK SKJ, imala je hiljadu razloga da odbije, a samo jedan da prihvati takvu ponudu”.
Njena tvrdnja, neposredno po izboru za ministarku odbrane da je, poslije decenija bavljenja politikom, tek sada postala „dio izvršne vlasti” bi bila tačna ukoliko se pod tim shvata samo Vlada. Jer, Milica Pejanović-Đurišić je, kao članica Predsjedništva SR Crne Gore, predsjedavao Momir Bulatović, već bila u izvršnoj vlasti i to u najkontroverznijem periodu – počecima ratova u Hrvatskoj i BiH.
Iz SDP-a su, da bi opravdali svoju podršku njenom izboru za ministarku, saopštili: „Iako bi za njeno političko iskustvo u periodu 1990-ih mogli dati primjedbe, ali ona se u tadašnjim dešavanjima ipak podosta držala po strani”.
Da li je baš tako? Iako je tačno da Pejanović-Đurišić nije davala ekstremističke izjave, kao članica Predsjedništva je bila saglasna sa nekim od najsramotnijih odluka „kolektivnog šefa” države koje su se odnosile na izvođenje napadnih operacija od strane republičke Teritorijalne odbrane i crnogorske policije na Hrvatsku i BiH.
S obzirom da je sada ministarka odbrane, vrijedi izdvojiti dva markantna primjera. Predsjedništvo je 8. jula 1991. izdalo saopštenje u kojem se obrušava na praksu dobrovoljnosti prihvatanja vojnih poziva, odnosno, zavedena je obaveznost učešća u pripremama za predstojeći napad na Dubrovnik; nakon tog saopštenja je pokrenuta kampanja stigmatizovanja „dezertera” na zborovima u matičnim preduzećima.
Pejanović-Đurišićeva je, takođe, 1. oktobra 1991. učesnica zajedničke sjednice Predsjedništva i Vlade Crne Gore (u prisustvu generala JNA), kada je objašnjeno da „oružane snage sprovode ofanzivnu operaciju na širem prostoru dubrovačkog područja u cilju razoružanja svih paravojnih formacija koje ustaška vlast već duže vrijeme usmjerava prema teritoriji Crne Gore i BiH”.
Ona je 1992. i godinama kasnije veoma agilno opravdavala stvaranje SRJ. Bila je uvjerena „da je nova savezna država zaista neminovnost” i nije uočavala „nijedan ozbiljan razlog za izbjegavanje tog vida i nivoa integracija”.
No, činjenica je da nakon 1992. nije bila dio izvršne vlasti, ali je fasovala uticajno mjesto, jedno od ukupno tri potpredsjednička u DPS-u; kolege po partijskom rangu su joj bili Milo Đukanović i Svetozar Marović.
To nas opet dovodi do svjedočenja Momira Bulatovića, iz njegove druge knjige (Pravila ćutanja, 2004) u kojoj Milicu Pejanović-Đurišić, kao 1991. ne opisuje nalik romantičnoj heroini koja iz čistog idealizma stavlja na kocku karijeru ili porodične obaveze.
Bulatović tvrdi da je prve konkretne podatke o kriminalnim aktivnostima Đukanovića i Marovića dobio upravo od Pejanović-Đurišićeve. Sredinom 1990-ih, izvještava Bulatović, „malo je reći da nije podnosila Đukanovića i ljude koji su se oko njega okupljali; grozila se njihovog bogatstva i primitivizma, posebno jer su ona i njen, tada nezaposleni suprug, jedva sastavljali kraj sa krajem”.
Navodno, nije bila jedina u vrhu jedinstvenog DPS-a, ali je, za razliku od ostalih, baratala preciznim informacijama, „jer je njen otac, svojevremeno, bio visoki funkcioner SDB-a, usljed čega je zadržao dosta ‘pozicija’ u Službi i imao informacije koje su bile van oficijelnih izvještaja”.
Njen animozitet je proširen na Marovića koji se, navodno, „ugradio” u švercersku zaradu. „Upravo mi je Milica obezbijedila dokumente SDB-a”, zapisao je Bulatović, „iz kojih se nepobitno vidjelo da je on omogućio izvjesnom Ćupiću, biznismenu iz Budve, da bez plaćanja bilo kakvih državnih dažbina, 40 šlepera natovarenih cigaretama prođe kroz Crnu Goru i uđe u Srbiju. Po tim papirima, nadoknada koja mu je zbog toga isplaćena, bila je 40.000 DM po šleperu. Papiri su mi uručeni gotovo slavodobitno, ali ni onda Milica nije htjela da se upliće u prljavi posao međusobnog razračunavanja”.
A kada je do obračuna došlo, početkom 1997, Pejanović-Đurišićeva je prvih mjeseci na strani Momira Bulatovića; ili je bila samo izvidnica? U Pravilima ćutanja on piše da je, „umorna od dana punog politike i obaveza koje nameće status supruge i majke”, bila među „desetak najbližih saradnika” koji su se okupljali u njegovom stanu „na piće i dogovor šta da se radi sjutra”.
Bulatović je, međutim, optužuje da je bila „Mata Hari u šlafroku”, jer je jedne večeri okupljenima saopštio što mu je glavna strategija – da zadrži prevlast u Glavnom odboru partije, jer ko vlada partijom, vlada i državom. „Nikada više”, jadao se Bulatović, „poslije te večeri, nije nazvala ni dobar dan, a kamoli ponovo navratila u staro društvo; priključila se Milu i Svetozaru”.
Ubrzo je imenovana za predsjednicu DPS-a, nakon što su Momira najurili. Povukla se nakon predsjedničkih i parlamentarnih izbora na kojima su DPS i Đukanović konsolidovali vlast.
Postala je predsjednica Upravnog odbora Telekoma. Iz opozicije su je optuživali da je navodno dobila nelegalnu proviziju za transformaciju ovog državnog preduzeća – što na sudu nije dokazano.
Prva privatizacija Telekoma sredinom 2001. nije bila uspješna. Tri godine kasnije, Pejanović-Đurišićeva je kritikovala rješenje Vlade kojim se odustalo od opcije da se ide na privatizaciju u fazama, jer bi se tako„u svakoj varijanti omogućilo državi da raspolaže određenim procentom akcija u tom preduzeću”. Imala je i druge primjedbe na poteze Vlade oko Telekoma.
Milo Đukanović je tim povodom kazao: „Milica Pejanović-Đurišić je učestvovala u pripremi privatizacione strategije. Znači, podrazumijevala je da Telekom treba privatizovati”.
O Telekomu se više nije oglašavala.
Kandidatkinja
Nakon obnove nezavisnosti, Milica Pejanović-Đurišić, uprkos ambasadorskoj distanci, često je pominjana u kontekstu povratka na veliku scenu, kao kandidatkinja za važne funkcije u Vladi. Niti jedan od ovih napisa nije demantovala.
6. oktobar 2006. List Dan prenosi demant Željka Šturanovića, tek imenovanog mandatara, na tvrdnju Milice Pejanović-Đurišić da u vladajućoj stranci postoje „klanovske podjele”.
7. oktobar 2006. List Republika je pominje kao glavnu kandidatkinju za ministra vanjskih poslova u Šturanovićevoj vladi; šef diplomatije, međutim, postao je Milan Roćen.
10. oktobar 2006. Pejanović-Đurišićeva je izabrana u članstvo Upravnog odbora Euro-atlantskog vijeća Crne Gore, ovdašnjeg NATO lobija čiji je predsjednik Veselin Vukotić, njen saborac iz AB revolucije.
20. jul 2010. List Vijesti piše da je Pejanović-Đurišić najozbiljnija kandidatkinja za mjesto Glavnog pregovarača o prijemu Crne Gore u Evropsku uniju; na tu dužnost krajem prošle godine izabran Aleksandar Pejović.
28. septembar 2010. List Dan, u sklopu najavljene demisije Mila Đukanovića s premijerske dužnosti, tvrdi da slijedi spajanje Ministarstva vanjskih poslova i Ministarstva evropskih integracija (što se i desilo) a da bi taj jedinstveni resor u Vladi Igora Lukšića mogla dobiti Milica Pejanović-Đurišić (što se nije desilo).
Vladimir JOVANOVIĆ
INTERVJU4 sedmice
DANAS, SJUTRA1 sedmica
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
FOKUS4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice