DRUŠTVO
MINISTAR PROTIV ČINJENICA: Kad Šegrt farba UNICEF
One koji su pročitali UNICEF-ovo istraživanje – Ocjena bezbjednosti i kvaliteta bolničke njege majki i novorođenčadi u Crnoj Gori, rađeno decembra 2011. godine – nedavna izjava novog ministra zdravlja Budimira Šegrta o toj studiji, morala je šokirati. Dok studija precizno razobličava naš zdravstveni sistem – oblast perinatalne njege (kasna trudnoća, porođaj i period nakon njega) – prikazujući katastrofalno(!) stanje, ministar kaže da ta studija ,,daje žestoku potvrdu kvaliteta i angažovanosti” ljudi koji rade u porodilištima Crne Gore. Za vjerovali ili ne. Evo i zašto.
Šegrt je kazao da je dugo „vođena medijska kampanja” i da se mora znati da je obaveza ministarstva i države da građanima obezbijede kvalitetnu i sigurnu zdravstvenu zaštitu. Pa konkretizuje: „Dobro je znati da publikacija i studija koju je uradio UNICEF, a koja je poslužena na vrlo grub način da se napadnu sva porodilišta i sve neonatologije u Crnoj Gori, mislim da je to urađeno nestručno i zlonamjerno, jer upravo ta studija daje žestoku potvrdu kvaliteta i angažovanosti svih ljudi koji rade u osam porodilišta širom Crne Gore”. Dodao je, potom, i to da prva rečenica u studiji govori da je za dva procenta manja smrtnost u porodilištima Crne Gore nego što je to evropski prosjek.
Prvo o smrtnosti. Statistički podatak o smrtnosti beba 5,7 na 1.000 živorođene djece nije rezultat do kojeg su došli inspektori UNICEF-a na terenu, već su jasno naglasili da je to „prema Statističkom godišnjaku Instituta za javno zdravlje”. Ukoliko je ministar čitao čitav izvještaj UNICEF-a onda je mogao primijetiti i da među 10 prioritetnih oblasti koje su dobile malu opštu ocjenu, te koje bi trebalo unaprijediti, jesu statistički podaci koji nijesu uvijek tačni!
Inspektori pišu: „Čini se da obezbijeđene statističke informacije nisu uvijek tačne. U ustanovi sa prijavljenom stopom carskih rezova od 20 odsto stvarni broj operativnih abdominalnih porođaja, prema knjizi porođaja je skoro dva puta veći (16 carskih rezova na 39 porođaja – 41 odsto).” Kada se falsifikuju statistike za carske rezove – zašto vjerovati za ostalo?
Smrtnost nije jedino mjerilo o stanju u porodilištima. „Koliko djece u Crnoj Gori koja su preživjela sepsu, meningitis, asfiksiju i druge probleme će imati trajne zdravstvene probleme mentalne i tjelesne niko sa sigurnošću ne zna, ali se može pretpostaviti s obzirom na izvještaj UNICEF-a da njihov broj nije mali. Za te probleme roditelji ne znaju, jer se ne mogu uočiti kada su djeca mala, a kada poodrastu i kada se ispolje neće se znati da ih je izazvao nesvjestan rad medicinskog osoblja u toku trudnoće i poslije porođaja. Takođe, koliko je majki umrlo u toku trudnoće, porođaja i posle porođaja zbog nesavjesnog rada ljekara?”, kaže za Monitor stručnjak iz ove oblasti, koji je insistirao na anonimnosti.
O tome koliko je studija zaista ,,žestoka potvrda kvaliteta i angažovanosti” rječito govori i njen dio u kojem kontrolori notiraju: ,,Generalno, u mnogim ustanovama perifernog nivoa, postoji veoma mali stepen pripravnosti za rješavanje glavnih akušerskih komplikacija, sa svih stanovišta (informisanost, znanje i vještine, organizacija)”. Prema izvoru našeg lista, to znači da ljekari ne umiju da se nose sa osnovnim komplikacijama. Šta se događa sa bebama koje zadese takve komplikacije!?
Inspektori su sve potkrijepili primjerima. Ilustracije radi: „Kada smo ih pitali o hitnim mjerama u slučaju eklampsije ili teške preeklampsije, lokalno osoblje je ponudilo dosta čudne odgovore: ‘… mi nemamo takvih slučajeva, jer je antenatalna njega vrlo kvalitetna’, ‘pozivamo specijalistu interne medicine da propiše liječenje žena sa preeklampsijom’ ili ‘nikad nisam imao slučaj ramene distocije’, kad smo ih pitali o postupanju u slučaju ove rijetke, ali veoma teške komplikacije u drugoj fazi porođaja.”
Prema medicinskoj literaturi distocija ramena može biti jedno od najzastrašujućih hitnih stanja u porodilištu. To stanje može se riješiti primjenom zahvata kako bi se omogućilo oslobađanje zaglavljenog ramena i rođenje djeteta. Učestalost nastanka distocije ramena varira prema težini djeteta – kod djece s porođajnom težinom od 2500 do 4000 g u 0,6 – 1,4 odsto slučajeva, a naglo raste kod djece s porođajnom težinom od 4000 do 4500 grama čak za 5 – 9 odsto. Ukoliko se ne zna kako da se u datom slučaju pravilno postupi beba i majka su u smrtnoj opasnosti. „Da li to znači da imamo zastrašujuću činjenicu da kada se ovaj problem pojavi u crnogorskom porodilištu da su majka i dijete vrlo vjerovatno osuđeni na smrt zbog ljekarskog neznanja”, pita se naš sagovornik. Slično je i za preeklampsiju i eklampsiju.
Komisija UNICEF-a zaključuje: „Akušersko osoblje (akušeri i babice) nisu obučeni vezano za tehnike reanimacije”. Naš sagovornik se pita: ,,Koliko je ljudi u crnogorskim porodilištima umrlo zbog toga jer medicinsko osoblje ne umije da pruža reanimaciju a mogli su se spasiti reanimacijom?”
Ministar kaže: ,,Tamo decidno stoji, a dokument je javan pa se može pročitati, da u svim porodilištima postoje uslovi, ima tople vode i ima umivaonik i ima adekvatnog antiseptičnog sredstva. Šta je nesporno, čega nema. Nema napisane procedure na papiru koja to potvrđuje… Znači nije istina da se ne peru ruke”
U dokumentu stoji: „Najdjelotvornija tehnologija za sprečavanje infekcija – pranje ruku – se ne primjenjuje na adekvatan način i ne koristi u većini porodilišta u Crnoj Gori. U mnogim ustanovama nema adekvatno organizovanih mjesta za pranje ruku, koja obuhvataju: tečni sapun, ručnike za jednokratnu upotrebu, kontejnere za sakupljanje upotrijebljenih ručnika, antiseptik sa raspršivačem, algoritmi o pranju ruku i dezinfekciji kod različitih zahvata. Osoblje ne prolazi kontinuiranu obuku, nije motivisano i nije pod nadzorom vezano za pravila i tehnike pranja ruku”.
Izjava ministra da „ima umivaonik” (21.vijek!) veoma je intresantna imajući u vidu podatak da je u bjelopoljskom porodilištu umivaonik instaliran tek pošto su, nedavno, bebe inficirane i jedna umrla.
Inspektori navode da se ne primjenjuju preporuke Svjetske zdravstvene organizacije. SZO je utvrdila da hipotermija dovodi do smrti značajnog broja beba širom svijeta kao rezultat nastalih komplikacija. U dokumentu stoji: „Temperatura se ne prati, kako je preporučeno nakon 30 minuta i dva sata poslije rođenja; zaposleni nisu upoznati sa normalnom temperaturom novorođenčadi, rizikom od hipotermije i potrebom da se poštuje topli lanac.”
O stručnosti govori i podatak da je načelnica GAK-a KCCG Snežana Crnogorac na prošlogodišnjem suđenju kazala „da je temperatura u sali za porođaje 23 do 24 stepena”. Po preporukama SZO temperatura u porodilištu mora biti najmanje 25⁰C! (Na sobnoj temperaturi od 23⁰C golo novorođenče gubi toplotu kao što je gubi odrasla gola osoba na temperaturi od 0⁰C!) Inspekcija UNICEF-a potvrdila je, nekoliko godina ranije, da u Crnoj Gori postoji problem nezagrijanih porodilišta. Studija je i dalje aktuelna.
Ministar aludirajući na studiju kaže: „Malo veća upotreba ljekova, malo veća nekontrolisana primjena sukcije, ali iza toga, ko je medicinski radnik može da zna, da nije loša namjera nego pretjerana briga… Medicinska intervencija nije loša namjera. Upravo je posljedica velike brige i posvećenosti tome poslu.”
Upravo je to jedna od zamjerki UNICEF-a: inspektori pominju prekomjernu upotrebu ljekova – ,,neprikladnu primijećenu praksu” (!) – kao i primjenu zastarjelih i neprovjerenih metoda za koje tvrde da su nekada štetne pa i opasne. ,,To nije, niti može biti, rezultat prekomjerne brige za pacijente, već neznanja ljekara, a neznanje se u izvještaju UNICEF-a stalno potencira”, kaže Monitorov sagovornik.
Šegrt vlasti.
Poražavajući podaci
UNICEF bilježi još, najkraće, taksativno: Nedostatak osnovne opreme za brigu o novorođenčadima; Periodični nestanak struje; Nema mogućnosti smještanja beba uz majke u većini ustanova; Posjete rođaka nisu dozvoljene; Nema uslova za pratnju pri porođaju; Ne postoje nacionalne kliničke smjernice, niti lokalni protokoli vezano za njegu pri normalnom porođaju; Primjenjuju se nedjelotvorne rutinske procedure; Djelotvorne tehnologije se ne koriste; Nepostojanje i nekorišćenje osnovnih kliničkih pomagala…Ne poštuju se privatnost i tajnost; Napredovanje porođaja i dobrobit fetusa se ne prate prema partogramu… Vaginalni pregledi se vrše bez indikacija; Pretjerana upotreba indukcije i podsticaja prilikom porođaja; Vrlo liberalne indikacije za carski rez i vrlo visoka stopa carskih rezova; Antibiotička profilaksa nije u skladu sa dokazima i međunarodnim preporukama; Nedovoljno korišćenje vaginalnih operativnih porođaja, pretjerano korišćenje podsticaja za porođaj; Nedovoljna komunikacija sa ženama; Novorođenčad su odvojena od majki; Pretjerano liječenje: neprikladna upotreba ljekova i korišćenje nedjelotvornih ljekova; U upotrebi su brojne intervencije koje nisu zasnovane na dokazima; Rano i isključivo dojenje se ne promoviše; U mnogim ustanovama nema 24-časovnog dežuranja akušera i anesteziologa; Neadekvatne mjere kontrole infekcija; Nepostojanje unutrašnje revizije i timskog rada…
Marko MILAČIĆ
Komentari
Na predlog tadašnjeg ministra Ratka Mitrovića za rukovodioca izrade PUP-a Budve određena je Marija Nikolić, prostorna planerka iz Nikšića. Rad na izradi plana počeo je u septembru nakon potpisivanja ugovora između bivše vlade i izabranog obrađivača. Osam mjeseci kasnije nema nikakvih prezentacija učinjenog niti naznaka roka do kojeg bi se PUP Opštine Budva mogao pojaviti na javni uvid pred građane
U Budvi je, u junu prošle godine, uveden moratorijum na izgradnju objekata na najatraktivnijem dijelu prostora budvanske rivijere, u zahvatu dva kontroverzna planska dokumenta, DUP Budva-centar i DUP Bečići. Zabrana gradnje u centralnom dijelu Budve, na potezu koji se prostire uz morsku obalu od Avale do Zavale, ograničenom Jadranskom magistralom, i na prostoru naselja Bečići, bila je sastavni dio Vladine Odluke o donošenju Prostorno urbanističkog plana Opštine (PUP), koja bi važila do njegovog stupanja na snagu. Vlada je tada odredila rok od 12 mjeseci za izradu PUP-a vodeće turističke opštine, odnosno jun 2022, kada bi moratorijum morao bio ukinut.
Međutim, od PUP-a, za sada, nema ništa. Prostorni plan nije urađen ni do nivoa nacrta spremnog za reviziju nadležnih službi u Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma. Na predlog tadašnjeg ministra Ratka Mitrovića za rukovodioca izrade PUP-a Budve određena je Marija Nikolić, prostorni planer iz Nikšića. Istom odlukom Vlada je za rukovodioca i stručni tim utvrdila naknadu u iznosu od 150.000 eura.
Rad na izradi plana počeo je u septembru prošle godine nakon potpisivanja ugovora između Vlade i izabranog obrađivača. Osam mjeseci kasnije nema nikakvih prezentacija učinjenog niti naznaka roka do kojeg bi se PUP Opštine Budva mogao pojaviti na javni uvid pred građane. Izgleda da nije pogodan politički trenutak za tako nešto jer uslove izrade prati potpuna neizvjesnost. Od toga šta koja politička struja želi da postigne tako značajnim planskim dokumentom do haosa u sistemu planiranja u državi u kojoj se trenutno rade dva ključna planska dokumenta, Prostorni plan Crne Gore i Plan generalne regulacije (PGR).
Izradu prostornog plana za teritoriju bilo koje opštine određuju podaci i smjernice iz navednih planova kojih nema i ne zna se kada će biti završeni. Izrada Prostornog plana CG do 2040. bila je na listi prioriteta prethodnih pa tako i ove, nove vlade. Postoji i dilema oko nastavka izrade Plana generalne regulacije koja je stopirana na samom početku, u fazi analize postojećeg stanja.
U oblasti planiranja prostora u Crnoj Gori vlada potpuna konfuzija. U resornom ministarstvu se govorilo o izmjeni važećeg Zakona o planiranju prostora i gradnji objekata, usvojenog tokom mandata ministra Pavla Radulovića.
Njegov nasljednik, ministar Mitrović inicirao je izmjene tog zakona, ali posao nije završen. Nova ministarka Ana Novaković Đurović u svojim javnim nastupima daje natuknice oko promjena zatečenog planskog okvira po kome za teritoriju Crne Gore postoje samo dva planska dokumenta, krovni Prostorni plan CG i PGR. Nova vlada, po običaju, znači i novi koncept sistema planiranja. Planovi su do tada na čekanju.
Proces pripreme Prostornog plana Opštine Budva zapao je u vakuum promjena vlasti na nivou države i Opštine. Obrađivač očigledno čeka nova uputstva i neke druge smjernice od ministarke Novaković Đurović. Dosadašnja praksa je pokazala da svaki ministar sprovodi svoju viziju politike planiranja i uređenja prostora. Za definisanje rješenja nacrta PUP-a Budva potreban je novi politički dogovor.
U prethodnom periodu, tokom višegodišnje vladavine Demokratske partije socijalista prostor Budve devastiran je pretjeranom urbanizacijom, prekomjernim planiranim i izgrađenim kapacitetima. Cilj koji se želi postići izradom prostornog plana za područje cijele Opštine, bio je smanjenje ukupne izgrađenosti. PUP je generalno morao nešto da popravi u Budvi, da riješi sve nastale probleme, da odredi lokacije opšte namjene za izgradnju objekata od javnog značaja i objekata infrastrukture, koji su u Budvi zanemareni.
Pauza u gradnji objekata za preizgrađenu Budvu svakako je dobrodošla. Ona ne odgovara investitorima ali ni lokalnoj vlasti čiji predstavnici upozoravaju na ekonomske gubitke koje Opština trpi zbog zabrane gradnje. Ondašnji premijer Zdravko Krivokapić kazao je da procijenjena šteta za Opštinu, za godinu dana trajanja moratorijuma tokom kojeg neće moći naplatiti komunalije, iznosi oko četiri miliona eura. Opštinari ističu da je šteta daleko veća i da se mjeri desetinama miliona eura izgubljenih ne samo od komunalija nego i drugih, pridruženih privrednih i uslužnih aktivnosti koje prate građevinarstvo.
Kašnjenje PUP-a blokira izradu lokalnih planova detaljne razrade na teritoriji Opštine. Odredbom čl. 218 Zakona o planiranju prostora propisano je da se državni i lokalni planski dokumenti predviđeni prethodnim zakonom mogu izrađivati I mijenjati do donošenja plana Generalne regulacije. Odlukom o izradi PUP-a, svi lokalni planovi čija je izrada ili promjena započela, stopirani su do usvajanja strateškog plana Opštine.
Značajan dio teritorije Opštine ili nema planove ili je njihova izrada obustavljena.
Detaljnim urbanističkim planom nije pokriveno naselje Sveti Stefan. Naručen i izrađen DUP Sveti Stefan nikada nije usvojen. Nadomak elitnog istoimenog hotela godinama cvjeta bespravna gradnja, što nikoga mnogo ne zabrinjava.
Urbanistički planovi nisu donijeti za dio Jaza, Buljarice, za naselje Bijeli Do u Budvi. Obustavljen je postupak izrade Lokalne studije lokacije Lučice kod Petrovca, Urbanističkog projekta „Bijeli Rt – Galija”, izmjena i dopuna DUP-a brda Spas, izmjena i dopuna Urbanističkog projekta „Turistički kompleks Zavala”, DUP-a Pržno-Kamenovo, za dio „Kamenovo-Vrijesno”. Sve je, kao i budvanska vlast, na čekanju.
Branka PLAMENAC
Komentari
Sa nivoa Nacionalne turističke organizacije nema validnih procjena o uspješnosti ovogodišnje turističke sezone. Procjene su se pravile na osnovu unaprijed ugovorenih hotelskih kapaciteta i potražnje na tržištu. U crnogorskom turizmu nema više ugovorenih kapaciteta, nema velikih turoperatora i čarter linija. NTO najavljuje dobar buking iz Velike Britanije iako nijedan turoperator iz te zemlje ne radi organizovano Crnu Goru
Turizam je glavna privredna grana u Crnoj Gori. Budva je centar crnogorskog turizma u kojem se ostvaruje oko 50 odsto ukupnog prihoda. Ta opštepoznata činjnica nije bila presudna za određivanje datuma održavanja lokalnih izbora u Opštini u kojoj je raspušten lokalni parlament i uvedena prinudna uprava.
Izbori su bili zakazani za 5 jun. kako bi se uzavrela politička situacija u gradu stabilizovala i sva pažnja novoizabrane vlasti usmjerila na djelatnost od čijih prihoda se puni gradska kasa i od koje zavisi ukupan razvoj grada. Međutim, politički interesi stranaka nove parlamentarne većine kojima izbori početkom juna nisu odgovarali, stavljeni su iznad turizma i ekonomije.
Lokalni izbori u Budvi pomjereni su za 23. oktobar, što znači da će tokom čitave turističke sezone najvažniju turističku opštinu voditi pet Vladinih povjerenika sa svim ovlašćenjima koja po zakonu imaju i legalno birani odbornici.
Kako će Budva u predstojećoj sezoni funkcionisati bez potpune vlasti i učešća predstavnika građana, teško je prognozirati. Turistička sezona 2022. jedna je od najneizvjesnijih jer počinje u jeku rata koji bukti usred Evrope, u Ukrajini, i velike ekonomske krize koja je uslijedila. Crnogorski turizam ovoga ljeta ne može da računa na najbrojnije turiste iz Ukrajine i Rusije koji su u ukupnom turističkom prometu naše zemlje učestvovali i do 30 procenata.
Zbog rata u Ukrajini, kome se ne nazire kraj, i obostranih ekonomskih sankcija koje su Crna Gora i Rusija jedna drugoj uvele, suspendovan je avio-prevoz sa ovih destinacija za aerodrom Tivat. Za ljetovanje u Crnoj Gori opredijeliće se uglavnom oni Rusi koji imaju nekretnine u Crnoj Gori. Dolazak na Crnogorsko primorje postao je za Ruse preskup, putuje se preko Beograda i Istanbula sa kartom koja staje više od 1.000 eura.
Hotelijeri i vlasnici privatnog smještaja nadaju se da će gubitak istočnog tržišta biti nadoknađen pronalaskom novih emitivnih destinacija i uvođenjem sezonskih avio- linija ka Sjevernoj i Zapadnoj Evropi. Ipak nisu preveliki optimisti da će se nakon pandemije koja je obilježila prošlogodišnju sezonu i novih okolnosti rata i ekonomske krize koja trese veliki broj zemalja, dostići nivo turističkog prometa iz 2019. godine.
Sa nivoa Nacionalne turističke organizacije nema validnih procjena o uspješnosti ovogodišnje turističke sezone. Procjene su se pravile na osnovu unaprijed ugovorenih hotelskih kapaciteta i potražnje na tržištu. U crnogorskom turizmu nema više ugovorenih kapaciteta, nema velikih turoperatora i čarter linija. NTO najavljuje dobar buking iz Velike Britanije iako nijedan turoperator iz te zemlje ne radi organizovano Crnu Goru. Procjene se vrše na osnovu uspostavljanja letova niskoplatežnih kompanija. Govori se uopšteno o bukingu, rezervacijama, interesovanjima, očekivanjima dolazaka sa tržišta zapadnoevropskih zemalja, Izraela, Saudijske Arabije… Ali pravih ugovora i sigurnog tržišta Crna Gora nema.
Goste iz Rusije i Ukrajine zamijeniće oni iz zemalja okruženja. Među njima su najbrojniji turisti iz Srbije. Za očekivati je da će broj turista i sa ovog tržišta biti manji nego lani, jer se za njih otvaraju i druge turističke destinacije koje su u ljeto 2021. bile nedostupne zbog kovid uslova.
Početak turističke sezone Budva je simbolično obilježila turističkim manifestacijama, karnevalom i koncertima, koje su u dane prvomajskih praznika privukle veliki broj posjetilaca. U Budvi trenutno boravi oko 15.000 turista, što je nešto više u odnosu na isti datum prošle godine. Međutim, u Turističkoj organizaciji Budve ističu da su ostvareni prihodi manji nego u maju 2019, godini koja se u gotovo svemu uzima kao reper koji valja dostići.
Budva je, neuobičajeno za ovo vrijeme u godini, puna stranaca, koji nisu turisti. Na ulicama, u trgovinama i restoranima prisutan je veći broj Ukrajinaca i Rusa koji su sa porodicama izbjegli iz ratom zahvaćenog područja. Oni nisu turisti u punom smislu, ne plaćaju boravišnu taksu, jer su prijavili boravak duži od tri mjeseca.
U Budvi boravi oko 3.580 državljana Ukrajine. Oni najčešće iznajmljuju luksuzne kuće po atraktivnim budvanskim selima ili veće stanove i apartmane, na duži period. Uživaju specijalni status privremeno zaštićenih lica, koji im omogućava boravak i do godinu dana. Oko 300 Ukrajinaca ostvarilo je takav status, dok na rješenje čeka još oko 1.000 njihovih zahtjeva.
Za izbjeglice iz Ukrajine u narednim danima biće organizovana berza za zapošljavanje, na Jadranskom sajmu u Budvi. Biće u prilici da nađu posao u ugostiteljstvu i hotelijerstvu, kako bi im se situacija donekle olakšala.
Istovremeno, prema podacima Turističke organizacije, u Budvi trenutno boravi oko 2.500 državljana Ruske federacije.
Najave dolazaka gostiju u budvanske hotele i privatan smještaj za mjesec jun, na nivou su od prošle godine. Ima dosta rezervacija na čekanju, koje će se realizovati u zavisnosti od međunarodne političke situacije. U julu i avgustu, kada svi idu na odmore, biće svi kapaciteti popunjeni. Vlasnici kuća i stanova na rivijeri napraviće gužvu kao privid uspješnosti sezone, koja toliko i potraje.
Goste ovoga ljeta čekaju neprijatna iznenađenja u vidu drastičnog povećanja cijena hrane i pića u budvanskim restoranima i kafićima.
Iz Udruženja ugostitelja Budve najavili su povećanje cijena od 10 do 30 odsto, obrazlažući takvu odluku porastom cijena osnovnih životnih namirnica. Doći će i do povećanja cijena apartmana i soba u privatnom smještaju čiji vlasnici sve teže nalaze potrebne radnike za njihovo održavanje.
Krajnji ishod nastupajuće turističke sezone potpuna je nepoznanica ne samo za direktne učesnike u turističkom privređivanju, hotelijere, ugostitelje i vlasnike privatnog smještaja, nego i za turističke eksperte. Svi nešto čekaju, nadaju se i šire optimizam bez realnog pokrića.
Branka PLAMENAC
Komentari
Več zakazani lokalni izbori u jeku turističke sezone, objedinjeni su i odloženi za oktobar. Iz nove vladajuće većine objasnili su da društvo treba relaksirati neprestane izborne trke, dok opozicija tvrdi da se radi o bježanju od izvora. Iz dijela nevladinog sektora, kao i ranije, upozoravaju na nezakonitost
I pored toga što je predsjednik Crne Gore Milo Đukanović raspisao lokalne izbore u više crnogorskih opština koji su trebali da se održe u jeku turističke sezone, bar turisti mogu da odahnu – do njih neće doći. Nova parlamentarna većina se potrudila da izbore objedini i odloži za oktobar, sve slijedeći DPS praksu nedržanja zakona kao pijan plota. Nova opozicija upozorava na hajdučiju i pravni haos i poentiraju da je odluka politička jer novoj većini u ovom trenutku ne odgovaraju izbori.
Krenimo redom. Skupština Crne Gore je 5. maja usvojila dopune Zakona o lokalnoj samoupravi kojima je predviđeno da se izbori u 14 gradova objedine i odgode do 30. oktobra. Dopune, za koje je glasalo 45 poslanika, protiv je bilo 16, su predložili članovi nove parlamentarne većine iz SNP-a, URA-e, DPS-a, Bošnjačke stranke i SDP-a.
Predlagači zakona iz redova nove parlamentarne većine pozvali su se na javni interes da građani na lokalnim izborima glasaju istog dana, te na potrebu građana i društva da se ne bude non-stop u izbornoj kampanji. Upozorili su i da iza objedinjavanja izbora u jednom danu stoje Evropska komisija, OEBS i ODIR, te da je to jedna od preporuka iz posljednjeg izvještaja Evropske komisije.
Da je ovo zakon o bježaniji od izbora, tvrde sada opozicione Demokrate. Oni tvrde da je ovo akt bez presedana kojim se uvodi pravni haos u izborni sistem. Demokratski front (DF) je napustio sjednicu Skupštine zbog, kako su kazali, pravnog nasilja vladajuće većine, uz najavu vaninstitucionalne borbe.
Predsjednik Đukanović, koji je već raspisao izbore za Bijelo Polje i Šavnik za 12. jun, za 5. jun vanredne u Budvi, Tivtu, a redovne u Plužinama i Žabljaku, vratio je Skupštini dopune zakona. On je upozorio da bi odluka vladajuće većine, u kojoj je sada i njegov DPS, mogla ,,otvoriti više bitnih pravnih pitanja, odnosno nedoumica, koje nastaju u karakterističnim političkim situacijama, uz pretpostavljenu refleksiju na polje crnogorskog ustavnog sistema i postulata ustavnog prava uopšte”.
Novi premijer Dritan Abazović je na ovu odluku Đukanovića odgovorio da će skupštinska većina ponovo izglasati dopune i da će Đukanović morati da ih potpiše.
,,Ukoliko Skupština ponovo usvoji isti zakon, predsjednik je dužan da ga proglasi”, kazao je u izjavi Pobjedi Đorđije Blažić, dekan Fakulteta za državne i evropske studije.
Nakon što su poslanici Skupštine Crne Gore i drugi put usvojili dopune Zakona o lokalnoj samoupravi, Đukanović ih je, poštujući zakonsku proceduru, potpisao.
Blažić je upozorio na pravni galimatijas koji može izazvati pravne i institucionalne probleme u funkcionisanju pojedinih državnih organa, ali i lokalne samouprave: ,,Pravni sistem se ne prilagođava interesima partija već građanima i sa takvom praksom se mora prekinuti”.
Saga oko lokalnih izbora je upravo pokazatelj kako se sve podređuje partijskim interesima. Dopune Zakona o lokalnoj samoupravi prvi put su povučene iz skupštinske procedure u novembru, iako su njegovi potpisnici bili svi predstavnici tadašnje vlasti. To se desilo nakon što koalicija Crno na bijelo nije prihvatila amandmane SNP-a koji je trebalo da garantuju da će odluka predsjednika države o raspisivanju izbora na Cetinju, Petnjici i Mojkovcu prestati da važi.
Novi pokušaj je bio kada su poslanici koalicije Crno na bijelo, DPS, SD, SDP, BS i dvije albanske liste inicirali krajem januara izmjene tog Zakona, kako bi se izbori u 14 opština i gradskoj opštini Golubovci održali u jednom danu. Poslanici su početkom februara usvojili te izmjene, ali ga je Đukanović nekoliko dana kasnije vratio Skupštini na ponovno odlučivanje sa obrazloženjem da je neustavan. Skupština nije ponovo usvojila taj zakon.
Dok je visoka politika trgovala sa izborima, u opštinama u kojima su izbori bili zakazani za jun neke partije su predale izborne liste. Sada je ostala nedoumica da li će oni koji nijesu predali izborne liste moći učestvovati na oktobarskim izborima. Predsjednik skupštine građanske liste Bokeški forum (BF) iz Tivta Branislav Matijević je komentarišući za Vijesti odluku Skupštine o odlaganju izbora, kazao da je gaženjem svih zakonskih normi, državni parlament uspio da obesmisli instituciju vladavine prava i potpuno obesmisli izborni proces.
O kakvom se galimatijasu i vođenju računa samo o partijskim interesima radi, ranije je objasnila programskog direktora CDT-a Milena Gvozdenović. ,,Zvuči gotovo nevjerovatno, ali predlozi partija o ovom pitanju su tekli sljedećim tokom: prvo su se svi saglasili da to treba uraditi kroz promjenu Zakona o izboru odbornika i poslanika, što zaista jeste jedini ispravan put. Onda se, pred izbore na Cetinju, dio partija tadašnje vlasti dosjetio da to uradi na nezakonit način kroz promjene Zakona o lokalnoj samoupravi. Onda su oni koji su se tome žestoko protivili u slučaju Cetinja, bili za to u slučaju Berana, a oni koji su to zagovarali u slučaju Cetinja bili protiv toga u slučaju Berana. Nakon toga je predsjednik države vratio na ponovno odlučivanje zakon za koji je glasala njegova partija…”
Iz dijela nevladinog sektora odavno upozoravaju da je jedini zakonit način da se ovo pitanje zakonito rješi izmjenama Zakona o izboru odbornika i poslanika. To je za političare teži put, kojim oni nikad ne idu, jer je za izmjene tog zakona potrebna dvotrećinaska podrška poslanika.
Zbog svega navedenog Centar za demokratsku tranziciju (CDT) je podnio inicijativu Ustavnom sudu za ocjenu ustavnosti izmjena Zakona o lokalnoj samoupravi koje se tiču odgađanja lokalnih izbora. ,,Mali” je problem što je Ustavni sud u svojevrsnoj blokadi zbog manjka sudija.
,,Ovaj način djelovanja Predsjednika i Skupštine Crne Gore dovodi do opasnog presedana tj. nezakonitog odlaganja izbora bez valjanog razloga, koji dalje može da znači da svaka parlamentarna većina, kojoj to bude politički interes, može odlagati lokalne izbore onako kako joj se prohtije”, saopštili su iz CDT-a.
Ništa novo, kao i do sad – što se tiče prohtjeva vladajuće većine.
Predrag NIKOLIĆ
Komentari
EUROPOL, SNIMCI I KOVERTE: Šta bi s njima
USKLAĐIVANJE JAVNIH FINANSIJA: Evropa sad, novo zaduženje do jeseni
KAMPANJA PROTIV NERADNE NEDELJE, OPET: I čovjek stvori, kapital
-
FOKUS3 sedmicePOTOMCI FUNKCIONERA, STARATELJI KRIMINALA: Igrajte se, djeco
-
INTERVJU3 sedmiceBLAGOJE GRAHOVAC, GENERAL U PENZIJI I ANALITIČAR GEOPOLITIKE: Država je bila – kriminalac
-
ALTERVIZIJA3 sedmiceKulturni rasizam Zapada
-
Izdvojeno3 sedmiceŠTA JE ZATEKLA, A ŠTA OSTAVLJA BIVŠA VLADA: DPS je bio gori
-
DRUŠTVO3 sedmiceIMPROVIZACIJA VLASTI U TURISTIČKOJ METROPOLI: Budva u rukama povjerenika
-
FOKUS4 sedmice43. VLADA: Stari znanci
-
FOKUS2 sedmiceNOVINARKA PROTIV MAFIJE: Olja
-
Izdvojeno4 sedmiceKAKO JE PRIVATIZOVANO PRAVOSUĐE: Medenica u Spužu, saradnici na pozicijama