Praznici su vrijeme darivanja. Vrijeme kada se ljudi okreću jedni drugima i, svodeći računicu godine koja je na izmaku, odlučuju da pomognu onima kojima je pomoć najpotrebnija.
Tako je u nekim sretnijim zemljama. U Crnoj Gori stvarnost, i po ovom pitanju, izgleda drugačije. Dok se zaklinjemo u dobrotu, solidarnost i spremnost da pomognemo drugome u nevolji – mnoštvo marginalizovanih grupa i pojedinaca još nije osjetilo toplinu o kojoj s ponosom pričamo.Vrlo slično stvari stoje i sa volontiranjem koje je građanima Crne Gore najčešće – gubljenje vremena i nerazuman potez zanesenjaka ili osoba sa skrivenom ličnom koristi.
Ovo su samo neke od mnoštva predrasuda koje građani Crne Gore imaju kada su filantropija i volontiranje u pitanju. Najčešća predrasuda je da za filantropiju treba puno novca. I to viška novca. A filantropija, zapravo, nije samo novac. To je energija, volja, ideja kako pomoći, ulaganje vremena, sopstvenog znanja i vještina.
Nerazvijena svijest o opštem dobru nas je dovela do toga da pomažemo uglavnom onima sa kojima nas vezuju rodbinske, plemenske ili partijske veze. Jer nam se ta pomoć, sasvim jasno, može vratiti. Pomaganje neznancima je rijetka kategorija u Crnoj Gori.
Prema rezultatima istraživanja Svjetskog indeksa darivanja za 2013. godinu građani Crne Gore su pri dnu te međunarodne liste, čime su pokazali da nisu voljni priteći jedni drugima u pomoć davanjem novca, pružanjam pomoći strancima i odvajanjem vremena za volontiranje.
U istraživanju koje godinama sprovodi Organizacija za humanitarnu pomoć (CAF) Crna Gora se nalazi tek na 126. od 135 mjesta. Tek 18 odsto ispitanika iz naše zemlje je reklo da je spremno da pomogne drugima, odvajajući vrijeme i novac kada je to potrebno.
Rezultati istraživanja ne samo da nam govore o tome kako preuveličavamo svoju spremnost da se nađemo drugima kad su u nevolji – već i da patimo od stereotipa kada su druge nacije u pitanju.
Tako je istraživanje pokazalo da su, od susjeda, najspremniji da priteknu u pomoć građani Kosova koji se nalaze na 78. mjestu. Od nas su, kada je spremnost za darivanje u pitanju, bolji i susjedi iz Bosne i Hercegovine koji su na 109. mjestu. Ispred nas su i Makedonija i Srbija.
Od zemalja bivše Jugoslavije – najspremniji za pomoć drugima su građani Slovenije – koji su na ljestvici darivanja zauzeli 44. mjesto jer je 38 posto ispitanih spremno da pomogne drugima.
Iako smo skloni da pričamo o ljudima sa zapada kao hladnim i nezainteresovanim za sudbinu drugih ljudi – istraživanje pokazuje potpuno suprotno. Od evropskih zemalja najbolje rezultate imaju Velika Britanija i Irska, a na svjetskom nivou Sjedinjene Američke Države i Kanada.
Prema istraživanju koje je 2012. godine za potrebe Fondacije za aktivno građanstvo (FAKT), najozbiljnije organizacije koja se u Crnoj Gori bavi razvojem filantropije, radila agencija DeFacto građani Crne Gore su kao razloge zbog kojih neće da učestvuju u akcijama za opšte dobro navodili: bolest, druge lične probleme, to da su ljudi postali sebični, materijalnu situaciju (nemam novca, ništa ne ostaje od penzije), „meni samoj treba pomoć”, „ne vjerujem organizatoru, nemam povjerenja u institucije i organizacije”, „ne znam kome je potrebna pomoć”, nedostatak informacija, „nema potrebe”, „nemam naviku”, novac ne odlazi u prave ruke, slaba organizacija i zloupotreba…
Mnoštvo je opravdanja kojima građani pokušavaju da objasne svoje neučešće u akcijama od opšteg dobra. Naravno, najveću krivicu što je to tako snosi država. Obrazovni sistem ne podstiče filantropske i volonterske aktivnosti. Pojedince i firme koji se odvaže da krenu tim putem i organizuju razne akcije – država ne prepoznaje kao važne, niti podržava to što oni rade.
Dobročinstvo se kod nas, najčešće, brka sa nečim što se u civilizovanom svijetu naziva nepotizam. Dobročinitelj je, zapravo, onaj ko zaposli „malog strikovog”, plemenika bez škole ili člana partije koji besprekorno radi na terenu – na mjesto gdje će ga plaćati poreski obveznici bez obzira na to da li zna da radi posao. Još ako, pride, dobročinitelj obezbijedi i službeni auto, kapne po neka dnevnica sa putovanja a vremenom stigne i stan – njegovoj filantropiji kraja nema. Takvih dobročinitelja ima posvuda. U katastru, na fakultetima, u domovima zdravlja… Kada, pak, treba pružiti ruku neznancu, još ako pripada nekoj manjini – političkoj, nacionalnoj, vjerskoj, seksualnoj – dobročinstvo se, za čas, rasprši.
Pomisao na opšte dobro i akcije kojima ćemo graditi društvo jednakih šansi – bliske su, još uvijek, samo uskom krugu ljudi. Tako će i biti dok ne počnemo graditi zdravije društvo čije osnove neće biti zasnovane na lažnim i nepostojećim vrijednostima.
Ekonomija pada, filantropija raste
Istraživanje koje sprovodi Organizacija za humanitarnu pomoć (CAF) je pokazalo da je na globalnom nivou porastao broj osoba koje su spremne da doniraju novac, volontiraju ili pomognu strancima i pored činjenice da je globalna ekonomija 2012. godine pala sa četiri na 3,3 odsto. Rezultati istraživanja su dobijeni na osnovu prikupljenih podataka agencije za istraživanje javnog mnjenja Gallup koja je anketirala 155.000 ispitanika iz 135 zemalja svijeta.
Marijana BOJANIĆ
HORIZONTI3 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
FOKUS3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice