Regionalna razvojna agencija za Bjelasicu, Prokletije i Komove sa sjedištem u Beranama započela je projekat obezbjeđivanja solarnih panela za katune na planinskom potezu od Čakora do Hajle, u vrijednosti od pola miliona eura, dok se istovremeno u Andrijevici realizuje projekat pod nazivom Revitalizacija lokalnih zajednica kroz razvoj turizma i rad s mladima.

Oba projekta odobrena su u okviru prekograničnog poziva s Kosovom i finansira ih Evropska unija.

Direktorica Regionalne razvojne agencije Jelena Krivčević objašnjava da je prvi projekat pripreman proteklog ljeta i tiče se teritorije koja je loše turistički valorizovana, „a jako je bogata prirodnim resursima i ima dosta živih katuna, što je neuobičajeno za naše planine i naše krajeve”.

„Projekat se odnosi na zonu koja se proteže od Čakora do Hajle u prekograničnoj oblasti s Kosovom. Cilj nam je da tu zonu ojačamo tako što ćemo živim katunima i domaćinstivima koja tamo dolaze obezbijediti određeni broj solarnih panela kako bi dobili struju, jer ti ljudi borave u lošim uslovima i nemaju osnovne stvari kao što je struja, a jako je važno da se zadrže u katunima i zbog naše poljoprivrede i zbog kvaliteta naših pašnjaka. Prosto zbog planine, da ostane živa, a onda kada oni budu stekli te uslove mogu da se bave nekim drugim stvarima, a nama je cilj da pružaju usluge i u oblasti turizma”, kaže Krivčevićeva.

Ona dodaje da će u okviru projekta od Čakora do Hajle biti izgrađena biciklistička staza za takozvani monti bajk.

„Stazu ćemo da označimo i markiramo i upravo će ta staza da poveže žive katune na tim planinama. U određenom broju katuna, tačnije u pet, biće sabirna mjesta za pružanje usluga turistima. Oni će tu moći da napune svoje mobilne telefone, kamere, uređaje za navigaciju, i slično, ali i da prespavaju u kampovima koje ćemo tamo formirati te da budu posluženi tradicionalnom domaćom hranom”, kaže Krivčevićeva.

Regionalnoj razvojnoj agenciji za Bjelasicu, Prokletije i Komove partner će biti Opština Berane, dok su s kosovske strane partneri dvije nevladine organizacije.

„Jedna je jako velika, jaka i iskusna u oblasti poljoprivrede i ruralnog razvoja iz Vučitrna, a druga je manja organizacija iz Dečana. S njima smo brzo i lako uspostavili dobru komunikaciju, dobru saradnju i do sada nismo imali nikavih problema. Vjerujem da će tako biti sve do kraja projekta”, kaže Krivčevićeva.

Prema njenim riječima, od pola miliona eura, koliko je ukupna vrijednost projekta, skoro pola sredstava dolazu u Crnu Goru.

„Projekat će trajati osamnaest mjeseci a nedavno smo potpisali ugovor s Delegacijom Evropske unije u Crnoj Gori. Kao nevladina organizacija, mi se finansiramo isključivo od projekata iz donatorskih sredstava a prevashodno je to Evropska unija, s tim što moramo da obezbijedimo doprinos, što je nama kao nevladinoj organizaciji teško, i u tom smislu se obraćamo opštinama na čijoj teritoriji se dešava poboljšanje kroz naš projekat”, objašnjava Krivčevićeva.

Ona kaže da Regionalna razvojna agencija u realizaciji ovog velikog prekograničnog projekta računa i na medije, u smislu obavještavanja javnosti, kako bi ljudi koji su zainteresovani mogli da se jave za solarne panele.

„Farmeri koji se nalaze u toj oblasti i koji sa stokom izlaze na planinu biće nam ciljna grupa i jako je važno da njih obavijestimo o mogućnostima koje im se nude”, kaže Krivčevićeva.

Kada se radi o drugom važnom prekograničnom projektu na sjeveroistoku, menadžer Opštine Andrijevica Midrag Ivanović objašnjava da je glavni aplikant ova Opština, partner sa crnogorske strane je Studentski sportski savez Crne Gore, dok su partneri s kosovske strane Opština Junik i NVO MDAF.

,,Cilj projekta je da se doprinese društveno-ekonomskom razvoju prekogranične oblasti kroz zajedničke inicijative koje se fokusiraju na turizam i mlade. Specifični cilj projekta je da se osnaži održivi razvoj i promocija turizma u Andrijevici i Juniku kroz unapređenje infrastrukture i osnaživanje mladih”, kaže Ivanović.

On napominje da je ukupna vrijednost projekta 556 hiljada eura, od čega je 269 hiljada predviđeno za projektne aktivnosti u Andrijevici, a preostala sredstva za Kosovo. Od predviđenih 269 hiljada, 229 je doprinost EU, a 40 hiljada predstavlja doprinos Opštine.

,,Konkretno, kada je u pitanju opština Andrijevica, ovim projektom će se obezbijediti sredstva za adaptaciju zgrade bivše kasarne u Jošanici, koja je napuštena već 10 godina, i ukoliko brzo ne bude adaptirana, prijeti joj opasnost od potpunog propadanja”, objašnjava Ivanović.

Prema njegovim riječima, osim adapatacije ove zgrade, projektom će biti obezbijeđena sredstva za nabavku svog potrebnog inventara, za uređenje sportskog igrališta u krugu zgrade, kao i za nabavku raznih sportskih rekvizita.

,,Namjera je da ova zgrada bude data na upravljanje Studentskom sportskom savezu Crne Gore, a njihova će uloga biti da u ovoj zoni organizuju razne aktivnosti sportskog i rekreativnog karaktera u kojima će učestvovati svi studenti iz Crne Gore. Osim studenata, u planu je da se zgrada u budućnosti koristi i za pružanje sličnih usluga turistima koji budu prolazili kroz ovaj kraj”, kaže menadžer Opštine Andrijevica.

Ivanović dodaje da je obaveza Studentskog sportskog saveza da za sve one aktivnosti za koje bude potrebno angažovanje radne snage, upošljavaju lokalno stanovništvo iz okoline Jošanice, odnosno s područja ove opštine i podkomskih sela, kao i da, kad god je to moguće, u okolnim selima nabavljaju proizvode koji su im potrebni za funkcionisanje ovog centra.

,,Cilj je da uspješno funkcionisanje centra pospješi razvoj ove ruralne zone koja se nalazi dijelom u neposrednoj blizini, ali i usred novoproglašene zaštićene zone Regionalnog parka prirode Komovi”, kaže Ivanović.

Projekat Revitalizacija lokalnih zajednica kroz razvoj turizma i rad s mladima nastao je kao inicijativa grupe entuzijasta okupljenih u outdoor klubu The Northern Way, koji su prepoznali prije svega potencijale ove zone, a zatim kontaktirali i povezali ostale partnere. Oni su stupili u kontakt sa Studentskim sportskim savezom Crne Gore, a potom i s Regionalnom razvojnom agencijom za Bjelasicu, Komove i Prokletije i s Opštinom Andrijevica.

Prema ugovoru, projekat je počeo s realizacijom 1. februara ove godine, a trajaće 18 mjeseci. Plan je da se do kraja 2016. godine završe sve infrastrukturne intervencije, kao i da se nabavi najveći dio inventara, a do kraja projekta da se objekat stavi u funkciju.

Regionalna razvojna agencija za Bjelasicu, Komove i Prokletije je, tako, nosilac prvog, a značajno participira i u drugom prekograničnom projektu na sjeveroistoku Crne Gore. Ova agencija je nastala iz austrijsko-crnogorskog partnerstva, pokriva šest opština u regionu, a njene osnovne aktivnosti su vezane za održivi regionalni razvoj, planinski turizam, seoski turizam, kulturni turizam, razvoj zajednica i unaprjeđenje kapaciteta.

Nakon perioda nestabilnosti i krvavih ratova, kroz prekogranične projekte, uz pomoć i podršku Evropske unije, vraća se saradnja među državama i šalje poruka da je suživot među narodima na Balkanu moguć.

Tufik SOFTIĆ