Ovaj put, riječ je o Aaronu. O Aaronu kao istorijskoj ličnosti; o Aaronu kao inspiraciji za jednu Šekspirovu dramu; o Aaronu kao metafori Izraela u recepciji Šekspira. Najvažnije reference koje spominju Aarona u Starom Zavjetu, jesu Eksodus, Brojevi, Deuteronomija. Stari Zavjet nam kaže da je istorijski Aaron pratio Mojsija u eksodusu Jevreja iz Egipta do Obećane Zemlje, gdje je kasnije postao i prvi vrhovni sveštenik Izraelićana. Od Aarona sve do danas, ostala je tradicija da se jevrejski sveštenicii biraju od ljudi iz njegovog plemena Levita. Vrijeme u kom je živio Aaron prvosveštenik, istoričari datiraju oko 1500 godina prije naše ere.
Ovi šturi istorijski podatci ne obećavaju mnogo piscu koji bi došao na ideju da Aarona pretvori u složen psihološki lik i promoviše ga u sinonim čovjeka krajnosti, pogotovo ne u potpuno beskrupuloznog čovjeka koji ne samo da ne preza od negativnih krajnosti, nego upravo kroz takvo ekstremno djelovanje primarno realizuje svoje dijabolične planove. Ipak, jedan od najvećih majstora psihološke interpolacije u istoriji književnosti, Vilijem Šekspir, odvažio se upravo na takav poduhvat i realizovao ga do kraja. Tačnije, realizovao ga, ali ne sasvim i ne u svemu do kraja. Ominoznost njegovog prezimena, učinila je da Drhtavo Koplje pogodi cilj ali je drhtanje tog koplja više nego vidljivo (Shake=drhtati, tresti se, treperiti; spear=koplje; otuda Shakespear=Drhtavo koplje). Naime, u drami Titus Andronicus, Aaron je ljubavnik Gotske kraljice Tamore. Međutim, iako ima jevrejsko ime, Šekspirov Aaron nije Jevrej nego je, što je još gore, Mavar, odnosno Arapin. Ipak njegova semitska pripadnost je time još više naglašena. Ovaj Aaron direktno organizuje ubistva glavnih (pozitivnih) likova drame, Basianusa, Kvintus, i Martiusa, kao i masakriranje Titusa i Lavinije. Opaki intelekt i zloćudna narav Šekspirovog Aarona, navele su mnoge književne kritičare da njegov izvorni prototip prepoznaju u liku najgoreg pokvarenjaka u dotadašnjoj književnosti, Jevreja Barabasa iz drame Jevrej sa Malte, Kristofera Marloua (Christopher Marlow, 1564-1593). Marlou, inače rođen iste godine kao i Šekspir, bio je čovjek za koga se smatra da bi, u slučaju da je i Šekspirov život završio u 29-oj godini, – on, a ne Šekspir, ostao upamćen kao najveći dramski pisac Engleske – zaista je svu ljudsku pokvarenost, brutalnost, sebičnost i beskrupuloznost otvoreno svalio na pleća jednog Jevreja.
Šekspir – Drhtavo Koplje, nije bio tako direktan, jer iako je svom, moralno najgorem liku dao jevrejsko ime, i to ime izraelskog prvosveštenika Aarona, ipak mu je nakalemio arapski kulturni identitet – potez koji se, zbog svoje nedvosmislene ideološke i političke, dakle van-književne inspirisanosti, sasvim očito ne može braniti razlozima književne motivacije! Osim što ni jedan Mavar nikada nije nosio ime Aaron, ovo je posebno vidljivo i u činjenici što, prilično neuvjerljivo, Šekspirov Aaron-Mavar, za svu svoju moralnu pokvarenost i okrutnost biva bezmilosno kažnjen od Luciusa, novog imperatora, simbolizujući tako pobjedu kršćanskog svjetla (Lucius) nad mrakom nevjernika Jevreja, a pride i Mavara.
Ako je antisemitizam u doba Marloua i Šekspira bio dominantna ideologija Engleske, ipak ostaje otvoreno pitanje šta je velikog pjesnika navelo da najnegativniji lik svog dramskog opusa, inače prepunog moralnih nitkova najgore vrste, nazove upravo imenom Aarona, prvog najvišeg sveštenika u istoriji Izraelićana i rodonačelnika čitave izraelske duhovnosti!? Marlou je svoj antisemitizam epitomizirao u liku Jevreja, trgovca sa Malte, i time ga reducirao na moguće individualno svojstvo, dok je Šekspir izborom imena Aarona, očito imao namjeru da generalno stigmatizira upravo samu suštinu Izraelićana kao naroda.
Součen sa ovakvim dijapazonom interpretativnih krajnosti, a u svjetlu bezdušne surovosti Izraela prema civilima u Gazi, čovjek ne može da se ne zapita: može li se Šekspirov moralno mračni lik Aarona tumačiti samo kao izraz vjerske netolerancije prema Jevrejima nevješto prikriven netrpeljivošću prema Mavrima, ili je takav postupak kao transtemporalnu anticipaciju, diktirala intucija velikog pjesnika!?
Ferid MUHIĆ