Osim na društvenim mrežama, teorije zavjere protiv vakcina šire se i putem pojedinih medija u regionu, koji su lako dostupni i našoj publici zbog poznavanja jezika. Urednik platforme Raskrinkavanje.me Darvin Murić kazao je da je protiv HPV vakcine vođena otvorena dezinformacijska kampanja

„Odvela sam ćerku da primi vakcinu, ali sam se ispred ordinacije predomislila. Prosto, uhvatio me je neki strah, pomislila sam šta ako stvarno izaziva neplodnost ili paralizu”, ispričala nam je Podgoričanka Biljana koja ima devetogodišnju djevojčicu.

Na pitanja gdje je pročitala da vakcina HPV izaziva neplodnost, odmah je odgovorila: „Na društvenim mrežama, naravno, gdje bih drugo…”. Naša sagovornica je visokoobrazovana, zaposlena, majka dvoje djece. Svjesna je da na društvenim mrežama ima dosta lažnih vijesti, teorija zavjere, ali ipak je, kaže, strah bio jači.

U Crnoj Gori je 26. septembra počela vakcinacija protiv HPV (humana papiloma virus) infekcije, a prve vakcine dobijaju djevojčice od devet godina.

HPV je jedan od glavnih uzročnika karcinoma grlića materice, koji je jedan od pet vodećih uzroka malignih bolesti žena u Crnoj Gori. Epidemiolozi kažu da HPV vakcinacija može pružiti zaštitu od šest vrsta raka i od genitalnih bradavica, ali da je njena glavna namjena sprečavanje obolijevanja od raka grlića materice.

Vakcinacijom protiv HPV-a Crna Gora se pridružila zajednici od oko 100 država svijeta koje tu djelotvornu i visokobezbjednu vakcinu primjenjuju već 15 godina. Posljednji zvanični podaci govore da je u Crnoj Gori za godinu dana registrovano 106 novootkrivenih slučajeva raka grlića materice, od čega je preminulo 46 žena, saopštilo je Ministarstvo zdravlja početkom septembra.

Iako je naša sagovornica sve ovo pročitala u etabliranim medijima u Crnoj Gori, njenu sumnju su probudile razne objave na društvenim mrežama. Dovoljno da se vrati ispred Doma zdravlja i da joj ćerka ne primi vakcinu.

Društvene mreže su skoro pa potpuno neregulisane, iako u posljednje vrijeme postoje napori tehnoloških kompanija koje njima upravljaju da, pod pritiskom, uvedu neku vrstu kontrole. U Crnoj Gori sva istraživanja nevladinih organizacija pokazuju da oko 60 odsto građana koristi društvene mreže, posebno mladi kojima to često bude jedini izvor informisanja.

Iz Instituta za javno zdravlje nam je 29. oktobra, za potrebe ovog teksta, saopšteno da je prvu dozu vakcine primilo 550 djevojčica uzrasta devet godina (starosne grupe kojoj je taj vid prevencije za sada jedino i ponuđen u našoj zemlji). „Za samo mjesec dana već je nešto više od 10 odsto roditelja djevojčica ciljne grupe vakcinisalo svoje ćerke. Ovo su podaci koji ohrabruju, ali i obavezuju na dalji predan i naporan rad da se unapređuje povjerenje i postižu dobri rezultati”, naveli su iz Instituta.

Informacije o tome koliko je roditelja odbilo da zaštiti svoje dijete ovom vakcinom se, međutim, ne prikupljaju, niti se to, kako ističu u Instititu rutinski radi za bilo koju vakcinu. Podaci se prikupljaju o tome koliko je djece zaštićeno određenom vakcinom i sa koliko doza.

„Početak HPV vakcinacije je dobar i to ohrabruje, tako da smo fokusirani i bavimo se pozitivnim aspektom Programa HPV imunizacije u Crnoj Gori. Nema mjesta nikakvoj negativnoj priči, defetizmu ili slično”, navode u Institutu. Međutim, najjednostavnijom pretragom na Internetu, naići ćete i na tekst naslova – Anketa: Da li ćete vakcinisati vaše dijete. Preko 70 odsto navodnih ispitanika kaže da neće. Vijest je naravno generisala komentare čitalaca u kojima domira narativ da je riječ o otrovu.

Vesna RAJKOVIĆ-NENADIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 25. novembra ili na www.novinarnica.net

Komentari

Aktuelni direktor rudnika, Nikola Šćekić  podsjeća da su od početka globalne krize i krize energenata mnoge kompanije iskazivale interesovanje za ugalj iz Berana, među kojima i poznata firma iz Poljske, Karbon mejning

Potpuno hamiltonovska slika miholjskog sunčanog dana na Limu i čovjeka koji gazeći, s macolom i metalnom štangom u rukama, vadi iz vode grumenje uglja, ostala je, nažalost, nezabilježena, ali je otvorila apsurdnu priču o Beranama, gradu koji leži na rudi i rudniku koji godinama ne radi.

Ovaj čovjek to danas čini baš kao nekada u najsirotinjskijim vremenima, kada je ugalj izvađen iz Lima za mnoge porodice u naselju Hareme, s desne strane rijeke,  značio opstanak za vrijeme dugih zima.

Stariji i vremešniji Beranci se prisjećaju kako su se nekada skoro sve haremske, starogradske porodice time bavile. Neko za svoje potrebe, a neko i za prodaju.

,,Odozgo od mosta kod Hotela Berane pa sve dolje do novog magistralnog mosta, i niže, svuda je ugalj u vodi. Naročito ga ima u godinama velikih vodostaja, kada Lim spere površinski šljunkoviti sloj i otkrije ga. Onda bi svi navalili i vadili”, priča taj stanovnik naselja Hareme.

U poratnim godinama, kako se prisjeća,  postojao je pored Lima i prvi rudnik, odnosno organizovana površinska eksploatacija.

,,Radila je to tada država prije početka podzemne eksploatacije. Onda je nadošao Lim. Bila je to najveća povodnja koja se u ovom kraju pamti. Uništila je taj rudnik. Odnijela je i tada jedini gradski most”, prisjeća se ovaj čovjek.

I ne samo u Limu. Ugalj je, kako pričaju, ispod čitavog naselja Hareme. Veliki broj kuća porodica Efović, Đurišić, Beganović, Ćeranić, Folić, kao i mnogih drugih, leže upravo na uglju. U tom naselju možete čuti priče i o tome kako su ljudi, kopajući temelje, dolazili do uglja na jedva metar dubine.

Iskusni rudarski inženjeri stručno i precizno objašnjavaju kako, zapravo, čitavo Berane leži na velikoj ugljenoj ploči.

,,To na šta se nailazi, u Limu, u Haremima i na nekim drugim mjestima u gradu, samo su takozvani izdanci.  Čitav grad, naime,  leži na velikoj ugljenoj ploči debljine četiri i po,  do devet metara, pa i više na pojedinim mjestima, kao što je to slučaj u selu Dapsići. Ploča ispod grada je na dubini od oko dvjesta metara. Upravo na toj dubini su i rudarski hodnici današnje jame Petnjik”, kažu stručnjaci.

Prema njihovim riječima ukupne rezerve uglja u takozvanom beranskom basenu procijenjene su na 167 miliona tona.

Tufik SOFTIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 25. novembra ili na www.novinarnica.net

Komentari

Izrada novih prostorno-urbanističkih planova (PUP) ZA Kolašin i Žabljak je u toku. Dok Kolašinci, nakon tri godine procedura, broje dane do javne rasprave, na Žabljaku nacrt izmjena i dopuna tog planskog dokumenta, u najboljem slučaju, mogu očekivati za 11 mjeseci.

Opština Kolašin je izmjene i dopune Prostorno-urbanističkog plana (PUP) inicirala još  sredinom 2019. godine.  Nakon tri godine,  taj dokument je sada, konačno,  u fazi „pred javnu raspravu“. To jest, obrađivač je, prije 20 dana, završio novi nacrt izmjena i dopuna PUP-a,  pa se  čeka da  Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma utvrdi program javne rasprave.  Nakon javne rasprave, uslijediće obrađivanje svih primjedbi, a dokument treba da prođe i proceduru pred savjetima  i komisijama, pa tek da stigne do Vlade.  Neobjašnjivo dug postupak izrade PUP-a  Kolašinu svakodnevno nanosi štetu, a zbog toga su „na čekanju“ i važni infrastruktuni projekti. Sve u periodu dok se na području te opštine dešava hipergradnja i, takozvani, „drugi investicioni bum“.

Plan je, kako su, početkom godine,  iz kolašinske lokalne uprave informisali odbornike,  urađen do faze predloga i dostavljen je Ministarstvu  20. decembra 2020. godine. Međutim, početkom ove godine, tvrde u Opštini,  izrada PUP-a je „vraćena na početak“. Za sve to vrijeme lokalnoj upravi su bile vezane ruke za mnoge infrastrukturne projekte, kojima bi se značajno popravio kvalitet života građana. Kako za Monitor kaže predsjednica Opštine Marta  Šćepanović, među te projekte spadaju i trafostanice, saobraćajnice, tržnica, predviđena kao tržni centar… Veza auto-puta sa skijalištima na Bjelasici  treba da bude riješena PUP-om.

„Takođe, i autobuska, postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda (PPOV) sa kanalizacionom mrežom, turistički kompleksi, podzemna garaža… PUP će se riještiti i prostor Park šume Dulovine, a od naročitog značaja su centar grada, to jest spratnost i površina objekata u tom dijelu.  Istina, dosta toga smo uspjeli, u ove dvije godine, da riješimo  na osnovu Zakona o uređenju prostora. Naime, taj zakon daje mogućnost da predsjednik odlukom utvrdi objekat od opšteg interesa“, objašnjava Šćepanovićeva.

Tako je, podsjeća ona,  urađena i trafostanica za Ski-centar Kolašin 1600 i još neki objekti, koji će biti uklopljeni u novi PUP.  Šćepanovićeva kaže i da treba imati u vidu da „izmjene i dopune PUP-a „ni u jedom segmenetu ne idu u detaljnu izradu“.   Osim što bi omogućio početak realizacije važnih infrastrukturnih projekata,  zavšen PUP bi i otvorio prostor  za usvajanje novih  detaljno urbanističkih planova (DUP), koji se odnose na centar grada, Brezu i Smailagića Polje. Taj prostor je, pokazalo se, pored planine Bjelasice, najviše do sada zanimao investitore. Kako usvajanje PUP-a nije dovoljno da zaustavi  hipergradnju, koja je važećim DUP-om Centar dozvoljena, to se  očekuje od novog DUP-a. No, dok predugo traju procedure, u Kolašinu gotovo svake sedmice započne gradnja novog hotela ili stambeno-poslovnog objekta.  Važeći DUP Centar pun je kontradiktornosti, a  njegovo usvajanje prije 15-ak godina pratile su brojne kontraverze. Taj planski dokument radilo je preduzeće Montplan, koje se još sudi s Opštinom i potražuje više stotina hiljada eura na ime, navodno, neisplaćenih honorara za rad na projektima i planskoj dokumentaciji. Pored toga, to preduzeće sada, na zahtjev investitora, izdaje mišljenja kojima se spratnost i gabarit objekata u centru grada povećavaju, u odnosu na ono što propiše u urbanističko-tehničkim uslovima (UTU) lokalni Sekreterijat za planiranje prostora. Zahtjevi te vrste su su sve brojniji, a rekacije nema od nadležnih inspekcija, tako da od mišjenja Monteplana trenutno zavisi arhitektonski identitet Kolašina.

Prva, sada nevažeća verzija, nacrta izmjena i dopuna PUP-a, za koju, zbog korona virusa, i nije bilo javne rasprave, u Kolašinu je dočekana „na nož“ i od dijela tadašnje vlasti i od opozicije.  Pored primjedbi da se „nije čuo glas građana“, problematizovana je i „namjena površina, u više naselja, pa i centru grada“.

,,Namjena površina nije raspoređena u ekonomskom interesu građana. Postoje naselja u kojima su parametri gradnje takvi da sprečavaju gradnju ili dogradnju. Na primjer, to znači da porodice koje imaju parcele u centru grada, a te parcele ucrtane su kao zelene površine, ne mogu izgraditi ništa. Njihova imovina vrijedi nula eura. Međutim, ispunjeni su pojedinačni zahtjevi krupnog kapitala. Nijesu ispunjeni interesi građana“, kazao je tada predsjednik SO Milan Đukić.

Šef odborničkog kluba i poslanik Demokrata Vladimir Martinović, koji će, najvjerovatnije, biti novi predsjednik Opštine, odavno je  „dao riječ“  „da Kolašin neće služiti nekim investitorima“. On je kazao i da treba vidjeti je li Plan rađen po „mjeri ljudi koji su bili u centrima moći“.  U novi Nacrt, prema nezvaničnim informacijama, unešene su mnoge sugestije, kojima se ispravlja ono što nije bilo dobro u prethodnom.

Dok se čeka izrada važnih planskih dokumenta, Opština je pokušala da, incijativama kod Uprave za zaštitu kulturnih dobara,  pokrene postupke zaštite za neke od objekata i prostora u gradu. Uspostavljanje mehanizama zaštite traženo je, kako su saopštili u lokalnoj upravi prije nekoliko mjeseci, da bi se spasile „ ambijentalne, arhitektonske i kulturno-istorijske vrijednosti varoši, usljed investicionog buma, odnosno hiper gradnje koja se dešava Kolašinu“. Među potencijalna kulturna dobra svrstani su  nizovi kuća u ulicama 13. jula, Buda Tomovića i IV Proleterske. Takođe i spomenik Veljku Vlahoviću, kuća Marića, objekat Zavičajnog muzeja, restoran Vodenica, zgrada Doma kulture, Gradska kafana Planinar, Crkva Svetog Dimitrija…

Ako je suditi po kolašinskom iskustvu i opština Žabljak će se načekati dok dobije novi PUP. Stari je prestao da važi prije dvije godine. Predlog odluke o izradi izmjena i dopuna PUP-a  za tu opštinu Vlada je donijela prije mjesec.

„Sadašnje stanje prostora opštine, koje je odraz ranijeg koncepta planiranja i uređenja prostora zahtijeva iznalaženje realnih rješenja u prostoru za nove razvojne programe i potrebe lokalne zajednice. Brojni razvojni i prostorno-ekološki problemi koji su prisutni na prostoru opštine Žabljak nameću potrebu da se što prije pristupi traženju odgovora i konkretnim aktivnostima za njihovo rješavanje“, piše u obrazloženju te odluke.

Kao glavni problemi prepoznati su skromni i opadajući demografski potencijal, nedovoljno razvijena infrastrukturna opremljenost, kako saobraćajne tako i ostale tehničke infrastrukture, nelegalna izgradnja… Takođe i  neracionalna potrošnja i neadekvatno korišćenje poljoprivrednog zemljišta, neostvarena subregionalna i međuopštinska saradnja, nedovoljan privredni i društveni razvoj i relativno nizak životni standard… Obrađivaču je sugerisano da, pri planiranju na detaljnijem planskom nivou, poštuje pravila za razvoj definisana planovima višeg reda, kao i režime zaštite prostora i životne sredine. Zaštita kulturnog nasljeda , takođe, trebala bi da  bude definsana kroz planski dokument Studiji zaštite kulturnih dobara.

Opšti ciljevi prostornog razvoja na nivou te opštine odnose se na „intenzivnije uključivanje Žabljaka  u privredne, saobraćajne i društvene tokove Crne Gore, te  ravnomjeran, racionalan, efikasan i održiv prostorni plan“. Zaštita prirodnih vrijednosti NP Durmitor  predstavlja,  između ostalog, kako piše u obrazloženju odluke o izradi novog PUP-a,  osnovu na kojoj treba da počiva održivi razvoj.

                                                                                                          Dragana ŠĆEPANOVIĆ

Komentari