Statistika govori da u saobraćajnim nesrećama u Crnoj Gori, godišnje, u prosjeku, pogine blizu 90 osoba na milion stanovnika, što nas svrstava među najlošije u Evropi
Svaki četvrti poginuli u saobraćajnim nesrećama u Crnoj Gori mlađi je od 25 godina, pokazuju podaci iz Predloga Strategije poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju za period od 2024. do 2030.
Od ukupnog broja stradalih, 4,8 odsto su bila djeca do 17 godina, čak 13,6 odsto je bilo dobi 18–20 godina, a starosti 21–24 godine bilo je 9,7 odsto stradalih u saobraćaju. Među poginulima posebno se ističu mladi od 18 do 20 godina i lica starosti od 25 do 35 godina (22,3 odsto), koji stradaju najčešće kao vozači. Visok je procenat stradalih koji su imali preko 65 godina (19,4 odsto), koji su poginuli kao pješaci.
,,Treba izdvojiti i djecu do 14 godina, kao posebnu kategoriju, jer je u posljednje dvije godine u Crnoj Gori troje djece poginulo, a preko 400 bilo povrijeđeno”, navodi se u Strategiji. Njeno usvajanje bilo bi samo jedan od koraka kako bi se popravila crna statistika u saobraćaju po kojoj smo u vrhu najrizičnijih evropskih zemalja. Prošle godine u saobraćaju je poginulo 78 osoba, 2022. – 73, a 2021. – 55 lica.
U Crnoj Gori, godišnje, u saobraćajnim nerećama bude povrijeđeno oko 3.000 lica. Samo prošle godine povrijeđeno je 2.955 osoba, od čega teško 548 i lako 2.407.
„U posljednjem petogodišnjem periodu, od 2017. do 2021. godine, u Crnoj Gori se dogodilo ukupno 27.818 saobraćajnih nezgoda, od kojih 18.584 su samo sa materijalnom štetom, 8.994 sa povrijeđenim licima i 239 sa poginulim licima. S obzirom na broj poginulih lica u saobraćajnim nezgodama u odnosu na broj stanovnika, tzv. „javni rizik“ stradanja u saobraćajnim nezgodama u Crnoj Gori je posljednjih godina blizu 90 poginulih na milion stanovnika, što Crnu Goru svrstava među najlošije u Evropi“, konstatuje se u Strategiji. Od Crne Gore jedno je lošija Rumunija.
Evropski lideri u bezbjednosti saobraćaja, kao što su Norveška i Švedska, čak su šest puta bezbjedniji od Crne Gore (šest puta je manji rizik da neko pogine u saobraćajnoj nezgodi u Norveškoj i Švedskoj nego u Crnoj Gori). Kada se uporedi Crna Gora u odnosu na prosjek za 27 zemalja EU, dvostruko je veći rizik smrtnog stradanja u saobraćajnim nezgodama u Crnoj Gori.
Utvrđeno je i da je najveći rizik na saobraćajnicama u Kolašinu, a zatim slijede Bar, Budva, Danilovgrad, Mojkovac, Podgorica, Šavnik, Ulcinj i Kotor, dok su opštine s najmanjim rizikom stradanja Žabljak, Plav i Andrijevica.
U Strategiji je jasno predočeno zašto imamo jednu od najlošijih saobraćajnih kultura u Evropi, koja dovodi do smrtnih ishoda.
Preko 84 odsto vozača u Crnoj Gori prijavilo je da su najmanje jednom u posljednjih mjesec upravljali vozilom iznad propisanog ograničenja brzine na putevima u naselju i van naselja. ,,U odnosu na zemlje Evrope, problem brze vožnje je izraženiji u Crnoj Gori, pa se svrstava u red najslabije rangiranih zemalja”, piše u Predlogu, gdje se dodaje i da brza vožnja nije povezana samo sa rizikom nastanka saobraćajnih nezgoda, već i sa težinom posljedica.
U pogledu vožnje pod uticajem alkohola i droga, više od trećine vozača je prijavilo da su bar jednom u posljednjih 30 dana upravljali vozilom nakon konzumiranja alkohola, dok je 4,7 odsto priznalo da vozi nakon konzumiranja droga. “Zastupljenost vožnje pod uticajem alkohola je dvostruko veća u odnosu na evropski prosjek, što ukazuje na alarmantnu situaciju u Crnoj Gori u pogledu ovog rizičnog ponašanja u saobraćaju, dok je situacija nešto povoljnija što se tiče vožnje pod uticajem droga“, navodi se u Predlogu Strategije.
U Crnoj Gori je više od četiri petine vozača prijavilo da su u posljednjih mjesec koristili mobilni telefon za vrijeme vožnje, a koliko je to veliki problem bezbjednosti saobraćaja ukazuje činjenica da je učestalost upotrebe telefona tokom vožnje kod nas skoro tri puta veća u odnosu na prosječnu vrijednost EU zemalja.
,,Više od polovine vozača putničkih vozila je prijavilo da su upravljali vozilom dok su bili umorni. Ove vrijednosti su oko dva i po puta veće u odnosu na prosjek zemalja u Evropi, a umor je uticajni faktor za nastanak 10 do 20 odsto saobraćajnih nezgoda”, navodi se.
,,Više od jedne trećine motociklista ne koristi zaštitnu kacigu i da je Crna Gora klasifikovana među zemlje sa najnepovoljnijim vrijednostima”, navodi se u Predlogu Stretegije poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju za period od 2024. do 2030. godine. Iz Ministarstva unutrašnjih poslova najavljuju da će formirati radnu grupu koja će pristupiti izradi hitnih izmjena Zakona o bezbjednosti u saobraćaju. Ministar unutrašnjih poslova Danilo Šaranović je najavio da će izmjene zakona fokus staviti na značajnom snaženju kaznene politike, uz primjenu pozitivne prakse.
Predlozi će biti da se uvedu privremene vozačke dozvole za vozače starosti od 18. do 21. godine, te da za kategoriju mladih vozača razmotri i limitiranje snage motora motornih vozila kojima upravljaju, kao i da im se zabrani upravljanja motornim vozilom od 23 do šest sati…
U Strategiji su navedeni i troškovi saobraćajnih nesreća koje su se u proteklih pet godina dogodile u Crnoj Gori, a koji iznose oko dvije milijarde eura. Prosječno godišnje oko 400 miliona.
Do te računice došlo se na osnovu metodologije Evropske komisije za procjenu ukupnih društveno-ekonomskih posljedica saobraćajnih nezgoda (EC, DG for Mobility and Transport-2019), a u dokumentu se navodi da se može zaključiti da troškovi saobraćajnih nezgoda u prosjeku čine 8,66 odsto ukupnog crnogorskog bruto domaćeg proizvoda (BDP).
Crna statistika do sada nije bila dovoljno upozorenje nadležnima, pa je Crna Gora i dalje jedina zemlja u regionu koja nema sistem stacionarnih radara. Relaizacijom ovog projekta bila bi smanjena potreba za fizičkom kontrolom brzine, a samim tim prisustvo policijskih službenika na terenu. Na drugoj strani dobilo bi se na bezbjednosti, ukoliko bi stvarno zaživio sistem naplate kazni za evidentirana prekoračenja brzine. Konačno, kada shvate da će se suočiti sa neminovnom kaznom, vozači bi na mjestima gdje bi bili postavljeni stacionarni radari skinuli nogu s gasa.
Za sada imamo samo plan kojim je predviđeno da se na 75 lokacija u Crnoj Gori postave radarski sistemi. Iskustva zemalja regiona i EU govore da je ugradnjom radarskih sistema značajno opao broj saobraćajanih nezgoda a samim tim i broj smrtno stradalih lica.
Kada se jednom ugrade, biće to korak ka ispunjenju cilja koji je postavila Strategija, a to je: ,,smanjenje broja poginulih i teško povrijeđenih lica za 50 odsto do 2030. godine i bez poginule djece u saobraćaju”.
Predrag NIKOLIĆ
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice