U ratu dva ozloglašena kriminalna klana tokom prethodnih 16 godina ubijeno je više od 70 osoba među kojima su bile i one koje su slovile za vođe. To krvavi obračun nije zaustavilo, a poslednje likvidacije potvrdile su ne samo da ubistva neće prestati već sa su bezbjednosne strukture nemoćne da ih zaustave

Ubistvo  Podgoričanina Igora Nedovića (29), koji je operativno  važio za osobu blisku kavačkom kriminalnom klanu, potvrda je bezbjednosnom sektoru da rat dva najozkoglašenija kriminalna klana koji traje još od 2014.godine –  nije okončan. I  da  ono što nadležni  preventivno preduzimaju nije dovoljno da se krvavi niz surovih likvidacija okonča ili smanji broj žrtava.

Nedović je ubijen  u srijedu oko 13.30 časova, ispred svoje porodične kuće u naselju Stara varoš. Prema video snimku koji je samo par sati nakon ubistva počeo da kruži društvenim mrežama,  ubica je prišao Nedoviću dok je pričao sa muškom osobom na motoru i počeo da puca u njega. Muškarac na motoru je pobjegao, a Nedović pao u neposrednoj blizini. Na snimku se vidi i da se i dalje, makar zvanično, neidentifikovani ubica, kada je primijetio da Nedović daje znakove života, vraća i ponovo puca u žrtvu, nakon čega bježi u nepoznatom pravcu.

S teškim povredama Nedović je prevezen do Kliničkog centra Crne Gore, ali su napori ljekara da ga spasu bili uzaludni. Dok je ljekarska borba trajala, iz Uprave policije je stiglo zvanično saopštenje o tome da je u skoro samom centru Podgorice došlo do pucnjave u kojoj je teške povrede zadobila jedna osoba.

„Oko 13.30 časova  u podgoričkom naselju Stara varoš, u ulici Gojka Radonjića, u blizini porodične kuće I.N. došlo do upotrebe vatrenog oružja, kojom je prilikom ovo lice zadobilo teške tjelesne povrede. Nakon ukazivanja ljekarske pomoći on je podlegao povredama u Kliničkom centru Crne Gore. Službenici Regionalnog centra bezbjednosti „Centar“, te Sektora za borbu protiv kriminala, uz aktivnu podršku drugih organizacionih jedinica Uprave policije, a u koordinaciji sa Višim državnim tužilaštvom u Podgorici preduzimaju izviđajne mjere i radnje na rasvjetljavanju ovog krivičnog djela, identifikaciji i lociranju izvršioca“, saopšteno je iz Uprave policije.

Vrh Sektora bezbjednosti  nije se ovim povodom obratio javnosti, iako to uvijek čini , mnogobrojnim saopštenjima, nakon što se izvede neka od akcija hapšenja. Nakon surove likvidacije Nedovića ostali su nijemi.  Iz Uprave policije predočili su da je riječ o teškom i složenom krivičnom djelu i zamolili javnost za razumijevanje kada je u pitanju izvještavanje. U saopštenju su izostavili da podsjete i ponove ono što su tvrdili sredinom maja kada je u Nedovića je pucano dok je sjedio u jednom ugostiteljskom objektu u Siti kvartu.

Tada, nakon identifikovanja počinilaca krivičnog djela nijesu krili da se, na osnovu operativnih i obavještajnih analiza, zaključuje da je pokušaj ubistva Nedovića posljedica djelovanja suprostavljenih organizovanih kriminalnih grupa. Ako su bezbjednosne službe znale da je Nedović meta suprostavljenog kriminalnog klana, što su tim povodom preduzeli ?

Nakon što je ubica u Nedovića  ispalilo više od desetak hitaca,  intezivirali su potragu za osobom za kojom mjesecima tragaju zbog pokušaja ubistva. Naši sagovornici tvrde da postoji osnovana sumnja da mlađi Podgoričanin, kojem dva mjeseca ne mogu da uđu u trag, ima veze sa likvidacijom Nedovića.

Samo dan prije ubistva Nedovića, u centru Barselone ubijen je muškarac čiji identitet sa sigurnošću nije utvrđen, ali se na osnovu do sada prikupljenih podataka vjeruje da je riječ o Cetinjaninu Filipu Kneževiću koji takođe, u policijskim evidencijama važi za pripadnika kavačkog kriminalnog klana.

Pucnjava se, nkako javljaju mediji u Španiji, dogodila u utorak oko 16 i 25 u pješačkoj zoni u Ešampleu. Napadač je prišao žrtvi sa leđa i ispalio više hitaca u njega. Kako prenose tamošnji mediji, žrtva je zadobila četiri rane, u glavi i grudima, i preminula je na licu mjesta.

Očevici, kako javljaju tamošnji mediji, tvrde da je napadač hladnokrvno sačekao pravi trenutak i potom nestao bez traga. Mossos d’Esquadra su zvanično potvrdili samo smrt jednog muškarca srednjih godina, starog između 30 i 40 godina. Do sada niko nije uhapšen.

Potvrdu identiteta ubijenog muškarca čekaju crnogorski istražitelji, ali ne i pripadnici škaljarskog kriminalnog klana. Kako tvrde stanovnici Cetinja ,u utorak u večernim satima čulo se i vidjelo više vatrometa, a operativno se došlo do podatka da su tu proslavu organizovali pripadnici škaljarskog kriminalnog klana nakon što su dobili informaciju da je ubijen član njima suprostavljene kriminlane grupe.

Navodna žrtva – 36.godišnji Filip Knežević slovi za visokorangiranog člana kavačkog kriminalnog klana. Prema navodima optužnice, Knežević je jedan od direktnih egzekutora škaljaraca Alana Kožara i Damira Hadžića na ostrvu Krf 23. jula 2020.

Optužnicom Javnog tužilaštva za organizovani kriminal tereti se da je zajedno s Dušanom Jovanovićem, kao i Milošem Jevrićem i Markom Stankovićem, koji su takođe u bjekstvu, kobnog dana ispred iznajmljene vile na ostrvu sačekao „škaljarce“ da se vrate s plaže, a potom pucao u njih.

Za njim je zbog više krivičnih djela i Crna Gora raspisala potjernice. Jednom od optužnica koju je podiglo Specijalo državno tužilaštvo (SDT),  Knežević se tereti da je 8.maja 2018.godine pucao u novinarku Oliveru Lakić. Hitac u predjelu njenih nogu ispalio je ispred zgrade u kojoj novinarka stanuje.

Osim ovih krivičnih djela, Knežević se tereti i da je član kriminalnog kavačkog koja je planirala ubistvo vođe suprotstavljenog kriminalnog škaljarskog klana, Jovana Vukotića, tokom njegovog boravka u pritvoru u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija u Spužu.

U ratu dva ozloglašena kriminalna klana tokom prethodnih 16 godina ubijeno je više od 70 osoba među kojima su bile i one koje su slovile za vođe. To krvavi obračun nije zaustavilo, a poslednje likvidacije potvrdile su ne samo da ubistva neće prestati već sa su bezbjednosne strukture nemoćne da ih zaustave.

Bez obzira na to upravlja bezbjednosnim sektorom, koliko se opsežnih kontrola operativno interesantnih osoba obavi na nedeljnom nivou, koliko se danonoćno patrolira ili na prepad obave pretresi njihovih prostorija,  pripadnici kriminalnih grupa uvijek su nalazile,  pa i sada pronalaze način,  da budu ispred službi bezbjednosti.

Svetlana ĐOKIĆ

Etno kamp već više od deset godina njeguje tradiciju kroz istraživanja i edukaciju, ali uprkos značaja nema ozbiljnu državnu poršku. Opstaje zahvaljujući entuzijazmu pojedinaca. Istovremeno, scensko prikazivanje tradicije u Crnoj Gori često je površno, oslonjeno na plejbek i bez autentičnih izvođačkih znanja

Međunarodni Etno-kamp, koji već deset godina promoviše naučno-istraživački rad na polju crnogorskog plesno-muzičkog nasljeđa, suočava se sa nedovoljnom podrškom institucija, naročito na državnom nivou. Organizator te jedinstvene manifestacije  je Centar za istraživanje i revitalizaciju tradicionalnih igara i pjesama (CIRTIP), kojeg su 2014. godine u Kolašinu osnovali zaljubljenici u tradicionalnu igru i muziku, članovi KUD-a „Mijat Mašković“. Misija Centra je naučni pristup proučavanju starije i novije plesno-muzičke prakse kroz terenska istraživanja, analizu i primjenu u edukaciji i scenskoj adaptaciji, zasnovanoj na originalnim izvorima.

CIRTIP okuplja eksperte iz etnokoreologije, etnomuzikologije, antropologije i drugih srodnih oblasti, ali i entuzijaste koji aktivno doprinose proučavanju i očuvanju plesno-muzičkog nasljeđa. Pored tradicionalnih oblika, oni prate i savremene trendove u muzici i plesu. Njihov moto je –  „Kolašin – mjesto susreta nasljeđa“.

Dok lokalne institucije pokazuju visok stepen saradnje i podrške, državna pažnja prema tom projektu  uglavnom je oskudna. Umjetnički direktor kampa Davor Sedlarević za Monitor kaže “da su  čekali na sredstva od države, ugasili bi se odavno.“

„To konstatujem ne zbog neke političke neistomišljenosti, jer sam poznat kao opozicija svim vlastima, čak i onima koje sam simpatisao, već vođen, isključivo, geslom da se nauka ne može prilagođavati trenutnim ideologijama. Tako će biti dok ja budem na čelu kampa, pa makar ga realizovali nas troje iz KUD-a. Mislim da je sramno da Centar za kulturu Kolašin na konkursu nazvanom  ‘Razvoj kulture na sjeveru’ dobije ukupno 6.000 eura za dva projekta. Dok ne bude 60.000 eura, ne možemo govoriti o podršci. Pričaćemo ponovo sa Ministarstvom i nadamo se da će oni shvatiti značaj Kampa i onog što radimo“, kaže sagovornik Monitora.

Umjetnički direktor Etno-kampa podsjeća da je taj projekat zavrijedio  pažnju renomiranih međunarodnih časopisa zbog čega  „nema kome šta više da dokazuje“. Logikom kojom, kaže Sedlarević, podršku od 30.000 eura dobije projekat ‘reanimacija’ svadbe, kampu treba da pripadne deset puta više.

„Kamp postoji deset godina, a ideja je preuzeta blagodarnošću organizatora Etno-kampa Kikinda koji postoji već 24 godine. Kao njihov polaznik tokom studija, stekao sam bogato iskustvo i umrežio se sa eminentnim stručnjacima. Pod mentorstvom čuvene dr Olivere Vasić počeo sam sa terenskim istraživanjima i uvidio ogroman ‘prazan prostor’ i dominaciju kvazinauke ili bolje rečeno dominaciju površnog pogleda na crnogorsko plesno-muzičko nasljeđe.Puni naziv manifestacije, a koji mnogi (ne)namjerno prenebregavaju, jeste Međunarodna studijska istraživačka stanica plesno-muzičkog nasljeđa Etno-kamp Kolašin. Od prošle godine kampu je dodato ime dr Zlate Marjanović u znak priznanja za njen naučni rad“, kaže Sedlarević.

Ta „etno-naučna stanica“ mora biti međunarodna jer u Crnoj Gori nema obrazovnih smjerova iz oblasti tradicionalnih plesova i muzike. Tako učesnici prikupljaju iskustva iz regiona, sarađujući sa vodećim fakultetima, ekspertima i najboljim studentima i učenicima kojima je navedena tematika profesionalni izbor. Sedlarecić  kaže da su „imali ‘izleta’ i u turističke vode, naročito kroz javne časove polaznika. Međutim, podsjeća da je Etno-kamp primarno „naučno-istraživačka “priča”.

Primarne aktivnosti Kampa su  terenski rad,  “rad sa živim ljudima”, intervjuisanje i snimanje informatora,ili „kazivača“. Nakon rada na terenu, ostavlja se i arhiva koja je od izuzetnog značaja, ne samo za etnomuzikologiju, već i za istorijske nauke, jezik i srodne discipline.

„Smatram da je to prijeko potrebno Crnoj Gori usljed ‘najezde’ proizvoljnih, politizovanih i nepotpunih tumačenja plesova i pjesama koji se dovode u vremenski kontekst sa crnogorskom nošnjom (svitnom ili takozvanom suknenom, koja je u prošlosti imala i plemenske razlike)… Postoji rizik da tradicija postane samo turistički dekor, umjesto da ostane živa i stvarna kulturna vrijednost. Taj rizik će se sve više povećavati sa potrebama turista koji ne znaju šta im se plasira. Samo je bitno da se neko pojavi u nošnji i posluži priganice. Već imamo 95 odsto  ansambala koji nastupaju na plejbek, čak i na državnim manifestacijama“, kaže umjetnički direktor Etno-kampa.

Prema njegovim riječima, u cijeloj zemlji ima tek  dvadesetak djevojaka koje umiju da pjevaju arhaično, sekundno. On kaže da nam kao primjer kako se odnosi prema tom dijelu tradicije treba da posluži Hrvatska ili Srbija. Prisutnost tradicionalnih plesova u Crnoj Gori je, objašnjava Sedlarević, simbolična, a na državi je da li želi da to neopravdano zapostavljeno bogatstvo uđe u obrazovni sistem.

Kada je riječ o igrama koje predstavljaju srž identiteta naše zajednice i vrijedi ih posebno njegovati, sagovornik Monitora kaže da je to, prema njegovom mišljenju, „ples samo uz pjesmu ili ritam koraka, koji je nukleus svega“.

„Potom, starije seosko pjevanje sa povremenim sazvukom sekunde, kao i nepravedno zapostavljeni rubni krajevi države i nasljeđe koje korelira sa zajedničkim kulturnim prostorom regiona. Da pojasnim, plesovi, na primjer, pravoslavnog življa pljevaljskog kraja prije i nakon Drugog svjetskog rata nijesu isti kao kolašinski. Pjevanje takođe“, objašnjava on.

Sedlarević kaže da „tradicija i savremeni kontekst mogu i poželjno je da funkcionišu zajedno“. Smatra da je za adaptaciju neophodno da se materija temeljno poznaje. Uglavnom, ocjenjuje, to nije tako, pa predavači na seminarima nemaju ni osnovno znanje o crnogorskom nasljeđu. Ističe se da je najteži oblik scenskog izraza ples koji se izvodi isključivo uz pjesmu i dvoglasno, arhaično pjevanje, što ti isti „predavači“ nisu u stanju ni pravilno da citiraju.

Iz CIRTIP-a su imali ambiciju da ove godine kamp prošire na cijelu državu, da obiđu što više lokacija, a interesovanje da u tome pomognu pokazalo je 30-ak vrhunskih studenata i eksperata iz regiona. Zbog izostanka adekvatne podrške, oslanjaće se na Opštinu Kolašin, Centar za kulturu i vlastite snage.

World Beauty Art Festival prepoznao je vrijednost projekta i dio aktivnosti će se ove godine realizovati na Žabljaku. Sedlarević, kada je riječ o ansamblu „Mijat Mašković“, čiji je rukovodilac, apeluje da se što prije pronađe lokacija na kojoj bi imali svoju salu za probe, jer povećanjem programa u Centru za kulturu gube termine. Kaže da bez stalnih proba nema ni KUD-a. Umjetnički direktor Etno-kampa poručuje i da, kada bi država prepoznala značaj naučnog rada u okviru ansambla i Etno-kampa, za pet godina mogli bi da obiđu cijelu zemlju i krenu u finalnu transkripciju i digitalizaciju arhiva.

Dragana ŠĆEPANOVIĆ

Crna Gora je proces legalizacije bespravnih objekata počela prije sedam godina. Zakon o planiranju prostora i izgradnji objekata iz 2017., kojim je uređena ova oblast, ostao je mrtvo slovo na papiru, pa se u legalizaciji nije puno odmaklo. Vlada je sada utvrdila novi zakon i dala rokove za legalizaciju. Tvrde- ispoštovaće se i zakon i rokovi

Do 25. jula trebalo bi da bude završeno satelitsko snimanje teritorije Crne Gore koje će pomoći automatskom detektovanju nelegalne gradnje, najavio je ministar prostornog planiranja i državne imovine Slaven Radunović.

Bespravna gradnja je jedan od posebnih izazova za Crnu Goru, navodi se Reformskoj agendi Vlade Crne Gore koju je Evropska komisija odobrila 23. oktobra prošle godine. U cilju rješavanja tog izazova, Vlada je 10. jula, utvrdila novi Predlog zakona o legalizaciji, a njegovo usvajanje u Skupštini očekuje se do kraja ovog mjeseca. Time se, kako su najavili iz vlasti, zaokružuju mehanizmi kojima će država ubuduće moći da stane na kraj nelegalnoj gradnji.

,,Svaki objekat koji je u Crnoj Gori izgrađen bespravno, a koji ne ugrožava javni interes, biće legalizovan u skladu sa ovim zakonim, ukoliko je izgrađen do momenta kada se obavi satelitsko snimanje Crne Gore”, rekao je Radunović u intervju za RTCG.

Najavu masovne legalizacije divlje gradnje kritikuju iz Mreže nevladinih organizacija Sjevera. Naglašavaju da ministrova paušalna ocjena da će biti izuzeti samo oni objekti koji se nađu na trasama puteva ili dalekovoda, predstavlja ozbiljan udar na pravni poredak, prostorno planiranje, zaštitu životne sredine i borbu protiv kriminala i korupcije.

Iz ove mreže su Radunoviću poručili da ,,ovakvom politikom šaljete poruku da je zakon bio i ostao opcioni okvir za snalažljive, moćne i bezobzirne, dok se običan građanin, koji je godinama tražio dozvole, plaćao takse, čekao urbanističko-tehničke uslove i pokušavao da ‘igra’ po pravilima – svodi na budalu”.

Po njima posebno je zabrinjavajuće što se ne pominje da će se ispitivati porijeklo novca kojim su finansirane i podignute čitave divlje imperije – od apartmanskih kompleksa u srcu nacionalnih parkova, do luksuznih vila i etno-naselja, čak i u UNESCO-om zaštićenim zonama, uključujući Nacionalne Parkove „Durmitor”, „Prokletije”, „Skadarsko jezero”, kanjon rijeke Tare i stari grad Kotor…

Predloženim zakonom dozvoljava se legalizacija divljih objekata u zaštićenim zonama. Objekti će se moći legalizovati i u slučaju kada nije donijet planski dokument za prostor u kome su izgrađeni.

Dozvoljava se legalizacija nelegalnih stambenih, poslovnih objekata, hotela, turističkih rizorta.

Kada se usvoji novi zakon, lokalne samouprave će morati da popišu nelegalne objekte na području svoje opštine u roku od godinu. Građani će imati rok od šest mjeseci za dostavu zahtjeva za legalizaciju. Uprava za legalizaciju bespravnih objekata će biti novoformirani organ i njen rad će biti oročen na pet godina, kao i važenje novog zakona.

Prema ovom aktu, moći će se legalizovati objekti evidentirani na orto-foto snimku, upisani u katastar nepokretnosti, koji nisu izgrađeni na prostoru koji je planskim dokumentom određen za izgradnju infrastrukturnih i drugih objekata od opšteg interesa, koji svojom površinom ili njenim dijelom ne prelazi regulacionu liniju ili liniju vlasničke parcele, ako su riješeni imovinsko-pravni odnosi na objektu i zemljištu, te ako ima obezbijeđen kolski ili pješački pristup sa gradske saobraćajnice ili javnog puta.

Vlasnici bespravnih objekata koji su podnijeli zahtjev za legalizaciju moći će da otkupe zemljište ispod svojih kuća i objekata putem neposredne pogodbe sa državom ili lokalnom samoupravom. Za objekte površine do 500 m² nadležne su jedinice lokalne samouprave, a za objekte površine preko 500m² i za objekte u zaśtićenim zonama, nadležna je Uprava za legalizaciju, novoformirani državni organ koje se uspostavija ovim zakonom.

Nelegalnim graditeljima biće omogućeno plaćanje u ratama – do 360 mjesečnih rata za objekte osnovnog stanovanja, do 120 rata za ostale, dok luksuzni turistički objekti plaćaju u najviše 60 rata, uz znatno viši iznos  od 1.500 do 5.000 eura po kvadratnom metru.Za objekte na Crnogorskom primorju propisana je i posebna naknada u skladu sa zakonima o regionalnom vodosnabdijevanju, koja se može platiti u najviše 36 rata.

Zakon predviđa olakšice za socijalno ugrožene kategorije: do 50 odsto umanjenja za objekte osnovnog stanovanja i do 90 odsto za samohrane roditelje, osobe sa invaliditetom, djecu bez roditeljskog staranja, porodice sa djecom sa smetnjama u razvoju i pripadnike RE populacije.

Crna Gora je proces legalizacije bespravnih objekata počela prije sedam godina. Zakon o planiranju prostora i izgradnji objekata iz 2017., kojim je uređena ova oblast ,ostao je mrtvo slovo na papiru, pa se u legalizaciji nije puno odmaklo.

Do sada je od 60.000 predatih zahtjeva, legalizovano tek 3.217 objekata, dok je skoro 34.735 zahtjeva vraćeno na dopunu, a čak 9.500 postupaka prekinuto. Iz Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine su više puta ustvrdili da podaci jasno ukazuju na nesposobnost sistema da efikasno odgovori na izazov bespravne gradnje.

Tokom prošle godine, prema zvaničnim podacima, srušen je samo jedan nelegalni objekat. U periodu od početka 2020. do kraja 2024. godine, donijeto je 261 rješenje o rušenju bespravno izgrađenih objekata. U istom periodu,na osnovu akata urbanističko-građevinske inspekcije, srušene su 22 nelegalne građevine.

Prema podacima resornog ministarstva, u Podgorici je podnijeto 14.105, u Budvi 4.740, Herceg Novom 5.280, Kotoru 3.494, Ulcinju 4.625, Tivtu 2.190, Baru 9.874 zahtjeva za legalizaciju. Na sjeveru je najviše zahtjeva u Bijelom Polju 1.968.Od tog broja, najveći broj objekata legalizovan je u Podgorici 642.

Novi Zakon o legalizaciji bespravnih objekata predviđa kazne za kršenje obaveza u vezi sa legalizacijom i upravljanjem nelegalnom gradnjom. Pravno lice može biti kažnjeno novčanom kaznom od 1.000 do 40.000 eura ako ne pribavi rješenje o legalizaciji, ne plaća godišnju naknadu za korišćenje prostora, ne omogući pristup objektu nadležnim organima ili ne pokrene upis objekta u katastar u zakonskom roku.

Kazne su predviđene i za odgovorna lica u pravnim subjektima, državnoj i lokalnoj upravi, i to u rasponu od 60 do 4.000 eura. Preduzetnici mogu biti kažnjeni sa 300 do 12.000 eura, a fizička lica sa 60 do 4.000 eura.

Iz Vlade tvrde da će primjenom ovog zakona biti sačuvan prostor  Crne Gore koji je svuda izranjavan bespravnom gradnjom. Istaknuto je  i da će proces legalizacije nesporno rezultirati povećanjem prihoda budžeta opština, kroz naplatu naknada za urbanu sanaciju, ali i kroz naplatu prihoda od poreza na nepokretnosti, kao naknade za korišćenje prostora. Planirano je da se ova sredstva koriste za izgradnju nedostajuće infrastrukture u tim područjima.

,,Dosta je bilo tolerancije i na nelegalnu gradnju, sve će da bude omogućeno da se legalizuje, ali dalja nelegalna gradnja apsolutno neće biti prihvatljiva ni u jednom procentu”, obećao je ministar Radunović.

Da li će novi zakon i nove službe biti uspješnije od prethodnih, biće jasno već od jeseni kada počinje građevinska sezona.

Predrag NIKOLIĆ