Ilegelanih puteva, posebno na sjeveru, prema susjednom Kosovu, ima mnogo više nego što je to i zvanično registrovano, i oni su ove sezone bili veoma frekventni. Monitorov dobro obaviješteni izvor smatra da tih puteva ima toliko da granična policija sve i da hoće ne može stići da sve pokrije i kontroliše.
„Mi smo do sada baratali sa određenim brojkama i određenim putevima koje smo locirali. Ali, u planinskim predjelima prema Kosovu tih puteva, koji su lako prohodni za terenska vozila, ima mnogo više. Pogranična policija niti ima ljudstva niti opreme da stigne sve da pokrije u svakom trenutku. To je idealna situacija za švercere”, kaže naš izvor.
Da švereceri to i koriste mogli su se uvjeriti reporteri Monitora ovih dana na planinskim masivima između Crne Gore i Kosova, na teritoriji beranske i rožajske opštine. Motori kroseri, kao i četvorotočkaši poznatiji pod nazivom bagi, špartali su kao na magistrali.
„To je javna tajna. Postoji nekoliko grupa tih motorista koji su skoro svakodnevno na ovim trasama prema Kosovu i nazad. Šta rade? Sigurno ne uživaju u prirodnim ljepotama”, kaže jedan sagovornik koji ne želi da mu se pominje ime.
Motoristi koji ovih ljetnjih dana krstare ilegalnim planinskim putevima opremljeni su toliko dobro da ih je vrlo teško pratiti. „Oni veoma često koriste i vodiče koji planinu poznaju kao svoj džep. Vodiči tačno znaju čak i mjesta gdje nema nikakvog dometa i gdje ne mogu biti upraćeni. Roba sa jedne i druge strane granice, obično se razmjenjuje na takvim mjestima. Ko zna kolike količine droge se u toku jednog dana mogu na ovaj način unijeti u Crnu Goru, odakle se kasnije transportuje prema zapadnoevropskim zemljama”, objašnjava naš sagovornik.
Monitor je ranije pisao o tome kako su u šverc narkotika sa Kosova prema Crnoj Gori bili uključeni čak i lovci, odnosno kriminalci kojima je lov koristio kao paravan za šverc. Oni su se kretali nesmetano u graničnom pojasu, a svoje dresirane pse su slali na Kosovo. Njihovi „kolege” sa druge strane granice su sačekivali kerove i oko njih selotejpom obljepljivali po dva kilograma heroina. Psi su se potom uredno vraćali svojim vlasnicima u Crnu Goru, koji su bez ikakvog rizika dobijali heroin na ruke.
Priče o švercu raznih vrsta roba na Kosovo i sa Kosova mimo carinskih punktova, odnosno šumskim putevima, ne bi bile potpune kada se ne bi podsjetili priča o kojima su svjedočili nekadašnji rožajski policajci, koji su svjedočili i o tome kada su zaplijenili stotinu i više konja natovarenih cigaretama. Naime, jedan od rožajskih policajaca koji su bili otpušteni da bi pod pritiskom međunarodne zajednice bili vraćeni na posao, pričao je da čitavo stočarsko naselje na planinskom prevoju Kula, na potezu Giljevo Polje – Crni Vrh, služi kao magacinski prostor za raznu akciznu robu.
Ovaj policajac čije ime više nije dobro spominjati, s obzirom na to da se zna kako je prošao jedan od posljednjih svjedoka šverca koji je bio otet i mučen, tvrdio je da je prije otpuštanja zaplijenio oko milion eura vrijednosti razne akcizne robe. On je jednom prilikom zaustavio kolonu od sto dvadeset konja natovarenih sa oko hiljadu i četiristo paketa cigareta. Šta se, međutim, desilo? Naređeno je ubrzo da se konji propuste, jer je to nekakav „program”. To je značilo da je neko u hijerarhiji vlasti dobro znao o čemu se radi i da je to bilo odobreno. Da je to bio državni šverc.
Konje i terenska vozila kojima su šverceri opremljeni, zimi mijenjaju motorne sanke. Šverceri na granici sa Hercegovinom koriste dresirane životinje, prije svega magarce, koji uvježbano po kamenjaru sami prelaze granicu, bez pratnje, tako da u slučaju da tovari budu uhvaćeni, kriminalci ne trpe nikakav rizik.
Pretpostavka za sve to su porozne granice, a crnogorska granica prema susjednim državama je jako porozna, ili bolje reći „šuplja kao švajcarski sir”. Tome u prilog govore upravo podaci o ilegalnim graničnim prelazima, odnosno prelazima koje ne obezbjeđuje granična policija, ali ih koriste mještani najbližih sela. Monitorovi izvori su vrlo precizno opisali neke od najfrekventnijih puteva te vrste.
Tako, na graničnom pojasu Crne Gore i Kosova, na području opština Rožaje, Berane, Andrijevica i Plav, postoji najmanje sedam ilegalnih planinskih puteva kojima se zaobilaze zvanični carinski prelazi. Prema našem vrlo puzdanom izvoru iz policije ovi putevi policiji nijesu nepoznati, ali je nejasno zašto se nešto ne preduzima da se blokiraju i da se time šverc zaustavi.
„Ti putevi su nekada dobro zamaskirani, ali ih je prema operativnim saznanjima i po koordinatama vrlo lako naći”, kaže taj policijski izvor. Jedan od tih puteva vodi od sela Boge, iz Crne Gore, preko planine Hajle, do sela Hadžovići koje se nalazi praktično na samoj granici (koordinate 2330-3169 ) malo unutar teritorije Kosova.
Drugi ilegalni put na crnogorsko-kosovskoj granici vodi od sela Bandžov, preko Hajle, do Rugovske klisure. „Treći put vodi preko sela Bjeluhe na Čakoru. To je nekadašnji prelaz koji je kontrolisala vojska. Danas nije u funkciji, osim, naravno, za švercere i kriminalce”, kaže izvor iz policije. Prema njegovim riječima, ukoliko Bjeluhe „zataje”, onda na planini Čakor postoje još dva ilegalna švercerska puta, takođe sa poznatim koordinatama. Ona se nalaze u blizini nekadašnjeg planinarskog doma na ovoj planini iznad Murine i Plava.
„Jedan od takvih puteva je i onaj koji vodi u blizini sela Pepići, čije su koordinate 2823-3105″, priča naš sagovornik iz crnogorske policije. Sedmi put kojim se zaobilazi granični prelaz na Kuli, a kojim mogu da idu i cisterne sa naftom, malo prije carinskog prelaza ulazi u šumu, i silazi do sela Radavac na Kosovu.
„Ovi putevi naročito su frekventni i u punoj upotrebi u toku ljeta, kada nema snijega. Tu se koriste sva prevozna sredstva, od motokultivatora, traktora i tamića, odnosno malih kamiona, do šlepera i cisterni. Ljeti su u upotrebi motori i bagi, a zimi konji i motorne sanke”, objašnjava izvor iz policije.
Na području plavske opštine prohodni su i putevi koji vode prema Kosovu preko planine Bogićevice. Iz ove opštine se ilegalno može doći i do Albanije, a to je najlakše učiniti putem koji od Gusinja vodi preko sela Vusanje.
Južnije, u blizini Ulcinja, postoje najmanje dva ilegalna puta prema Albaniji i oba vode preko rijeke Bojane. Jedan od njih je u Gornjem Štoju, a drugi u Zoganju, odnosno na putu koji vodi prema Svetom Đorđu. Ako se žele zaobići zvanični granični prelazi prema Hrvatskoj, onda se, kaže naš sagovornik, najčešće koriste putevi preko brda Ilinica ili Studeno, koji izlazi na Viteljinu, kao i preko Ravnog Brijega, odnosno sela Dubravka ili Mrcine. Ovaj je jedan od starih puteva, ali je veoma dobro očuvan.
Iz Crne Gore se prema Bosni i Hercegovini ilegalno najčešće prelazi preko pet do šest puteva, koji vode iz više opština. Jedan od poznatijih, a policijski neobezbijeđenih puteva je onaj kojim se od Risna i Graba, preko Kruševice stiže do Trebinja. Riječ je o starom austrougraskom putu, kojim je nedavno iz Crne Gore pred policijskom potjerom pobjegao Dragiša Kosmajac, da bi se potom vratio u našu državu.
Makar dva ilegalna puta prema Bosni i Hercegovini vode iz pravca Nikšića. Jedan je preko sela Crkvice i tim putem se stiže do Bileće, a drugi put je Grahovo – Nudo – selo Aranđelovo, koji vodi do Trebinja. Za Bosnu i Hercegovinu se ilegalno može stići i sa područja Pljevalja. Jedan od tih puteva vodi preko planine Kovač, i izlazi na Čajniče. Drugi je onaj koji vodi prema Foči ili Srbinju, preko Krnje jele i sela Šula.
Iz Pljevalja se može ilegalno i za Srbiju, neobezbijeđenim putem preko Jabuke. Za Srbiju se ilegalno ide i putem preko Trešnjevice kod Bijelog Polja, ali i starim putem od Petnjice preko udaljenih sela Savin Bor i Kruščica.
Koliko su ovi putevi ljetos bili frekventni mogli su se uvjeriti čak i obični turisti u planinama, čiji je mir i tišinu remetila buka motora i bagija natovarnih raznom švercerskom robom. Sve dok crnogorske granice budu porozne kao švajcarski sir, budžet će trpjeti velike gubitke dok će država teško prelaziti postavljene prepreke na putu prema evroatlantskim integracijama.
Tufik SOFTIĆ
DRUŠTVO3 sedmice
DUHANKESA3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice
FOKUS2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO2 sedmice