Najpoznatija turistička opština u Crnoj Gori preživljava teške trenutke. Gradska kasa Budve sablasno je prazna, grad je kreditno zadužen skoro sto miliona eura, a račun opštine ponovo je blokiran zbog duga od 1,5 milion eura. Uporedo s finansijskim propadanjem u turističkoj prijestonici sistematski se zatiru preostale kulturne institucije.
Protekle sedmice u Budvi zatvorena je gradska biblioteka. Prvi put u njenoj tradiciji dugoj 145 godina, s izuzetkom pauze tokom Drugog svjetskog rata.
Prvi pisani tragovi o postojanju javne čitaonice u Budvi, pojavljuju se 1864, kada se pominje kao pretplatnik na Srpsko-dalmatinski magazin! Prva čitaonica u Budvi otvorena je u kući poznatog Budvanina Toma Luketića, čije se ime do današnjih dana na razne načine vezuje za ovu biblioteku.
KNJIGE U KUTIJE: Najstarija institucija kulture u Budvi posljednjih tridesetak godina bila je smještena u zgradi Zeta filma u centru grada, nekadašnjem Domu kulture Gojko Krapović, koji je bio centar svih gradskih kulturnih i društvenih dešavanja. U njemu je bila smještena prva bioskopska i pozorišna sala i jedina crnogorska filmska distributerska kuća Zeta film.
Nakon obnove oštećene zgrade u zemljotresu 1979. godine i namjenske dogradnje novog prostora za biblioteku, Zeta film se kao vlasnik knjiži na cijelu zgradu, a biblioteka postaje podstanar u sopstvenom prostoru.
Tokom 2004. Zeta film je privatizovana, a novi vlasnik, poznati biznismen, imao je druge poslovne planove. Prodajom Zeta filma Budva je izgubila instituciju za koju se vezuju počeci filmske industrije u Crnoj Gori, salu bioskopa i pozorišta, koja je pretvorena u blještavu diskoteku.
Sada je došao red i na biblioteku. Bogati knjižni fond od 80.000 knjiga s oko 34.000 naslova, pakovan je mukotrpno od februara ove godine u kutije za koje se ne zna gdje će i na koji način završiti.
Na dan kada je biblioteka zatvorila vrata za čitaoce, ispred njenih prostorija oko dvadesetak građana i par istaknutih intelektualaca potpisivali su peticiju za Skupštinu opštine sa zahtjevom da „u roku odmah” gradska biblioteka počne da radi u nekom drugom prostoru. Protest je bio nevješto organizovan, čime se može objasniti odsustvo većeg broja građana, učenika i studenata koji žive u Budvi.
Protestu nijesu prisustvovali i peticiju potpisali zaposleni u ustanovama kulture, pa ni direktorica JU Muzeji, galerija i biblioteka Biljana Pajković, koja je najavila preseljenje biblioteke u novootvorenu zgradu Univerziteta, gdje će početi da radi u septembru ove godine.
BEZ PODRŠKE OPŠTINE: Zatvaranju biblioteke prethodila je smjena dotadašnje rukovoditeljice Mile Baljević, koja je posljednjih dvadeset godina vodila jednu od najbolje opremljenih javnih biblioteka u zemlji. Mila Baljević je dobila rješenje o razrješenju dužnosti i premještaju na mjesto bibliotekara iznenada i bez i jedne riječi objašnjenja.
„Ja sam se ovih 20 godina borila za biblioteku kao za svoju kuću, često i u teškim uslovima i bez podrške opštine. Uvjerena sam da je biblioteka bila samostalna, da bi mi danas imali svoj prostor,” kaže ona, naglašavajući da su svi predsjednici opštine od 1990. do danas obećavali da će izgraditi zgradu biblioteke planiranu i projektovanu na lokaciji u neposrednoj blizini gradskog parka, koju je Tomo Luketić u vidu legata poklonio opštini.
Kako se saznaje, ova izuzetno atraktivna parcela, između kafea Hemingvej i Palma, ostavljena za biblioteku, rezervisana je za neke druge sadržaje i vlasnike.
Posljednje tri godine građani su uvjeravani da je prostor za biblioteku i bioskop obezbijeđen u zgradi velelepnog tržnog centra Plaža koji je podignut u centru Budve.
Za potrebe biblioteke planirano je, hvalili su se, kako bi progurali taj projekat sumnjivih poslovnih relacija između Opštine i firme Trejdjunik, na oko 1.200 kvadrata.
Kada je golema zgrada završena, ispostavilo se da u njoj za bibilioteku nema mjesta. A ni sala za bioskop nije izgrađena po standardima. Od svih obećanih društvenih sadržaja u zgradi koja je nikla na opštinskoj zemlji, sigurni su samo luksuzni stanovi privilegovanih.
UNIVERZITET BEZ KNJIGE: Arhitekta Slobodan Mitrović ukazuje na apsurdnost situacije: „Pravimo univerzitet Budve prvi put u vjekovnoj istoriji ovoga grada, akademiju znanja, a fundament znanja, knjigu, pakujemo u kutije i lagerujemo negdje, gdje će ko zna do kad stajati. Sve što se zove društveni standard grada s bibliotekom je sada završeno.”
Zatvaranje stare budvanske biblioteke, koje je navodno mnoge iznenadilo, samo je logičan nastavak kulturološkog pravca koji lokalne vlasti uspješno trasiraju posljednjih dvadeset godina.
Duh građanskog, urbanog i kulturnog identiteta Budve ubijan je godinama. U turističkoj Budvi razvila se šićardžijska psihologija koju isključivo zanima broj kvadrata, cijena kreveta, kafe i piva za narednu sezonu.
Razaranje kulturnog identiteta primorskog grada počelo je devastiranjem prirodnih vrijednosti.
Bespravna gradnja i neplansko korišćenje prostora specifičan su oblik nekulture koja u Budvi postaje stil življenja. Ružne zgrade i kuće njen su simbol, a urbanistički haos znak prepoznavanja, u koji se fino uklapa kulturna ponuda tipa – obnažene cure koje se vrte oko šipke uz trešteći turbo folk u ulici tezgi, šatri i ringišpila.
Budva je drevni grad u kojem je prošlo nekažnjeno ono varvarstvo doziđivanja gradskih bedema iz 15.vijeka za potrebe gradnje jednog privatnog hotela!
MOZAIK U VREĆE: Gradska uprava ne zna šta da radi s vrijednim arheološkim nasljeđem, s dijelovima rimskih mozaika iz trećeg vijeka prije nove ere, otkrivenih u budvanskoj nekropoli, ispod hotela Avala. Mozaici neprocjenjive vrijednosti potrpani su u vreće i odloženi u podrume…
Vlast je prodala dio Starog grada. Gradska tvrđava Citadela s restoranom, crkvom, i ljetnjom pozornicom na kojoj su izvođene predstave Grada teatra, prešla je u privatne ruke. Novi gazda ne dozvoljava pristup kamenim terasama adaptiranim poslije zemljotresa za potrebe pozorišnog festivala.
U Dubrovniku, na primjer, ne može se ni zamisliti situacija u kojoj bi tvrđava Lovrjenac, na kojoj se izvode Dubrovačke ljetne igre, bila prodata nekom od tamošnjih tajkuna.
Bez svoje scene, Grad teatar osuđen je na propast.
Budva je grad čiji stanovnici godinama nemaju bioskop, pozorište, salu za koncerte. Djeca odrastaju bez pozorišnih predstava i drugih kulturnih događanja. Više nemaju ni biblioteku.
Poslije 30 godina staža, 2003. ugašene su i Primorske novine.
„Grad čiji je jedini imidž ljepota prirode i istorija permanentno briše i jedno i drugo”, kaže arhitekt Mitrović.
Književnik Dragan Radulović u intervjuu portalu Dejli njuz Montenegro ocjenjuje:
„Budva je platila najveću cijenu tranzicionog Diznilenda i platila ju je svojim postojanjem. Jedna fina semantika urbaniteta je bespovratno uništena i moj rodni grad sve više liči na bolesnika u termalnom stadijumu neke teške bolesti, kojem nema smisla davati ljekove, već samo narkotike koji će ga pripremiti za konačno utrnuće života. Bez obzira na to kako se ti narkotici zvali: heroin ili Madona.”
Gluvi telefoni
Kontaktirati bilo koju kulturnu ustanovu u Budvi i Petrovcu nemoguća je misija. Svim insitucijama kulture isključeni su telefoni i pristup internetu skoro godinu dana.
Gluvi su telefoni u budvanskoj Modernoj galeriji, Arheološkom muzeju, Spomen domu Stjepan Mitrov Ljubiša, Biblioteci, Gradu teatru, Spomen domu Crvena komuna, TV Budva, pa nije jasno na koji način rade na početku turističke sezone.Oko 150 zaposlenih u ustanovama kulture turističke metropole mjesecima ne primaju plate.
Godina koju trebaju da obilježe krupne reforme zbog boljitka građana, ali i EU obaveza, počinje sa posvađanim političkim elitama. Do ulaska u EU, Crna Gora mora da zatvori još 27 poglavlja. Za taj posao ova godina je ključna. A parlament blokiran
Zbog spora vlasti i opozicije oko Ustavnog suda u Novu godinu smo ušli sa blokiranom Skupštinom i nesuvajanjem budžeta.
Zbog neusvajanja budžeta, Crna Gora će ponovo ići na privremeno finansiranje. Potrošačke jedinice će mjesečno dobijati 1/12 stvarnih izdataka u prethodnoj godini sve dok se ne usvoji Zakon o budžetu.
Za vrijeme Vlade premijera Zdravka Krivokapića na snazi je bilo privremeno finansiranje pola godine, pa su isplate plata i penzija tekle nesmetano.
Za razliku od tog vremena, aktuelna Vlada je planirala niz povećanja i reformi koje nijesu izvodljive bez usvajanja budžeta – od stavki u kapitalnom budžetu, vraćanja nagomilanih dugova, do povećanja penzija za srazmjerne penzionere i plata za pripadnike Vojske.
Iz vlasti zato okrivljuju opoziciju da nema opravdanja za blokadu procesa koji utiču na povećanje penzija, plata, naknada za novorođenčad, staračkih naknada, dječijih dodataka, naknada majkama, besplatnih udžbenika, podršku radnicima i sve ono što su građani s pravom očekivali od ovog budžeta… Uz to optužuju opoziciju i za ugrožavanje likvidnosti države i usporavanje evropskog puta.
,,Ustavni puč i narušavanje pravnog poretka, enormno zaduženje koje će u tri godine preći tri milijarde eura, ili oko pet hiljada eura po svakom građaninu, uključujući i djecu… Povratak kriminalnih obračuna i surovih likvidacija na ulicama, skandali u prosvjeti, slabljenje borbene gotovosti Vojske Crne Gore, narušavanje dobrosusjedskih odnosa, najavljena blokada evropskog puta i mnoge druge negativnosti i skandali koji prate ovu vladu i parlamentarnu većinu, zaslužuju snažan odgovor opozicije. Mi nećemo skrštenih ruku posmatrati kako nam jedna skupina političkih diletanata i poslušnika centara moći drugih država uništava Crnu Goru i njene institucije”, objasnio je razloge blokade Skupštine za Dan poslanik URA Filip Adžić.
Predrag NIKOLIĆ Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 10. januara ili na www.novinarnica.net
Govor mržnje je sve prisutniji u javnom prostoru Crne Gore, a posebno je pojačan nakon posljednje tragedije na Cetinju . Praksa govori da oni koji siju mržnju najčešće bivaju kažnjeni prekršajno, ukoliko se uopšte kazne
Velike tragedije često bivaju povod da se ljudi okupe i zajednički prebrode teške trenutke. Međutim, u Crnoj Gori one nerijetko dodatno podstiču podjele i pojačavaju govor mržnje.
Tako smo nakon 1. januara na Cetinju, kada je u teškom zločinu stradalo 12 ljudi (i trinaesti počinilac), a četvoro njih ranjeno, na internetu vidjeli izlive mržnje sa svih strana.
Iako će srbijanski tabloidi biti upamćeni po žutilu i neprofesionalizmu koje je izbijalo iz gotovo svakog naslova i rečenice o cetinjskoj tragediji, biće upamćeni i po govoru mržnje koji su sipali po svojim čitaocima. Prednjačio je Srpski telegraf, koji je na svom portalu objavio tekst pod naslovom: „Njegoš prokleo Cetinje: Ubijaće se sve dok ne vrate kapelu na Lovćen!“ ilustrovanu slikom Njegoša i srušene kapele na Lovćenu, kao i slikom masovnog ubice Aca Martinovića.
Savjet Agencije za audiovizuelne medijske usluge Crne Gore (SAMU) saopštio je da je jedan broj regionalnih medija iskoristio tragediju na Cetinju za ponavljanje starih narativa koji narušavaju koheziju građanskog društva u Crnoj Gori, insistirajući na etničkim podjelama i produbljivanju društvenih tenzija. Zbog toga će, kako kažu, zakonskim ovlašćenjima i odgovornošću za zaštitu javnog interesa, preduzeti dodatne mjere nadzora nad sadržajima koje emituju elektronski mediji registrovani u Crnoj Gori, kao i nad programima koji se reemituju putem kablovskih operatora.
Međutim, glavno leglo govora mržnje događalo se na društvenim mrežama, gdje su su se izdvojile dvije grupe. Jedna koja smatra da su Cetinjani zbog svojih nacionalnih i vjerskih stavova to zaslužili, i druga koja je za zločin krivila „svetosavce“ i Srpsku pravoslavnu crkvu, čijoj konfesiji je masovni ubica navodno pripadao. Bilo je poziva da se Cetinjani vrate vjeri i skinu prokletstvo sa jedne strane, a sa druge da se „puca po svetosavcima“ i da se u manastirima traži oružje.
Određene narative podgrijao je i patrijarh Srpske pravoslavne crkve Porfirije Perić. „Ovi predbožićni dani svima nama ukazuju da samo suštinski povratak hrišćanskim vrijednostima i načinu života, koje na Cetinju oličava drevna lavra Svetog Petra, može donijeti duhovni mir i pouzdano rasuđivanje u trenucima ličnih i opštih kriza i iskušenja”, kazao je on.
Ivan ČAĐENOVIĆ Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 10. januara ili na www.novinarnica.net
Dvije suprostavljene grupacije nekada jedinstvenog DF-a, ne uspijevaju da nađu zajednički interes za formiranje vlasti sa osvojenih 18 mandata. Sve ostale kombinacije sa drugim političkim partijama za pravljenje većine, kako se čini, osuđene su na propast. Politička stabilnost u Budvi na početku 2025. izgleda sve udaljenija
Gotovo dva mjeseca od poslednjih lokalnih izbora u Budvi, nema dogovora stranaka za formiranje vlasti. Nema ni usaglašenog predloga za funkciju predsjednika lokalnog parlamenta, dok zakonski rokovi za uspostavljanje funkcionalne uprave polako ističu.
Na sjednici održanoj 28. decembra Vlada je donijela odluku da se prva sjednica Skupštine opštine Budva održi u petak, 10. januara. Za sazivanje prve sjednice nakon izbora od 17. novembra, nadležna je Vlada, u skladu sa članom 39 Zakona o lokalnoj samoupravi, jer su u pitanju ponovljeni lokalni izbori. Majsko izjašnjavanje građana Budve propalo je, političke partije, grupe građana i koalicije, nisu uspjele da postignu dogovor oko formiranja vlasti, nije održana sjednica parlamenta i nije izabran njen predsjednik.
Politička scena u Budvi više je nego zanimljiva. Od 25. marta ove godine kada je odlukom Vlade skraćen mandat lokalnom parlamentu, opština Budva radi bez zakonodavne i izvršne vlasti. Sa predsjednikom opštine Milom Božovićem koji se godinu i devet mjesec nalazi u zatvoru u Spužu, jedinim autoritetom za donošenje svih važnih odluka oko imenovanja i razrješenja kadrova kao i odluka o načinu trošenja novca iz bogate budvanske kase.
U fotelji potpredsjednika opštine smjenjuju se Božovićevi najbliži kadrovi, zavisno od nivoa poslušnosti i bespogovornog izvršavanja odluka koje stižu iz Spuža. Opštinom trenutno rukovodi potpredsjednik Nikola Jovanović, lider grupe građana Budva naš grad, koja je na novembarskim izborima osvojila 9 odborničkih mandata. Isto koliko i lista Za budućnost Budve, koalicije DF-a, koju je predvodio Mladen Mikielj, direktor JP Morsko dobro.
Ove dvije suprostavljene grupacije nekada jedinstvenog DF-a, ne uspijevaju da nađu zajednički interes za formiranje vlasti sa osvojenih 18 mandata. Sve ostale kombinacije sa drugim političkim partijama za pravljenje većine, kako se čini, osuđene su na propast. Politička stabilnost u Budvi na početku 2025. izgleda sve udaljenija.
Dnevni red prve sjedince SO poslije devet mjeseci ima samo dvije tačke. Potvrđivanje mandata odbornicima i izbor predsjednika Skupštine opštine Budva.
Branka PLAMENAC Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 10. januara ili na www.novinarnica.net
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice