Samo u četiri crnogorske opštine udio žena u lokalnom parlamentu prelazi 30 odsto: Andrijevica (32,25), Danilovgrad (33,33), Kolašin (32,26) i Podgorica (32,20), pokazuju podaci vladine Informacija o učešću žena u zakonodavnoj, izvršnoj i sudskoj vlasti u Crnoj Gori iz jula ove godine.

Isti dokument pokazuje da najmanje odbornica ima u Ulcinju, samo dvije od 32 odbornika (6,25 odsto), potom u Petnjici 12,90 odsto i Beranama 17,15 odsto.

Analizirajući statističke podatke, javne evidencije i nekoliko istraživanja, u Vladi su zaključili da ,,postoje ozbiljne rodne nejednakosti u lokalnim zajednicama”.

Kritike na račun rodne zastupljenosti i položaja žena u Crnoj Gori stigle su opet i od Evropske komisije. U ovogodišnjem Izvještaju o napretku Crne Gore za 2015. godinu navodi se da je napredak ,,u pogledu prava žena, ravnopravnosti polova, zastupljenost žena u politici i na tržištu rada, te borbi protiv nasilja u porodici i dalje ograničen”. EK je naglasila ,,hitnu potrebu” da se te reforme ubrzaju.

Crna Gora i pored reformi zakonodavnog okvira i usvajanja antidiskriminatorskih zakona, bilježi pad broja žena u vlasti i institucijama. Lider je u regionu po nezastupljenosti žena na mjestima odlučivanja, od Skupštine do drugih institucija moći. Ništa bolje stanje nije ni na lokalnom novou.

O neuravnoteženosti moći najbolje govori statistika, koja kaže da je u 14 crnogorskih opština, u kojima su održani izbori u aprilu 2014. godine, po izmijenjenom Zakonu o izboru odbornika i poslanika – prosječna predstavljenost žena iznosila 26,52%. Iako je tako ostvareno izvjesno povećanje, opet nije dostignut propisani minimum od 30 odsto žena u lokalnim parlamentima. Najviše zbog toga što političke partije uglavnom nijesu ispoštovale novo izborno zakonodavstvo, pa ženama nije obezbijeđeno svako treće mjesto na izbornim listama. Postojale su liste na kojima je bilo 10 žena među posljednjih 10 kandidata na listi, a nijedna žena među prvih 10.

Rezultat je da je stanje je još crnje ako se pažnja usmjeri na ključne položaje poput predsjednika opštine i potpredsjednika, predsjednika skupštine, gdje se uočava izrazito nisko učešće žena (samo sedam žena među 76 osoba na ovim položajima). Do skoro je u samo jednoj opštini predsjednica bila žena – Opština Kolašin Željka Vuksanović. To je promijenjeno, u avgustu, nakon što je u Herceg Novom Nataša Aćimović, izabrana za predsjednicu Opštine.

Odbornica u podgoričkom parlamentu Branka Bošnjak za Monitor kaže: ,,Problem je što se u parlamentu Glavnog grada na čelu stalnih radnih tijela, izuzev jednog, nalaze sve muškarci i to čak se neki od kolega nalaze na čelu po dva radna tijela, kao da nije postojala dobra volja ili možda povjerenje da se to dodijeli nekoj od koleginica. Generalno mišljenja sam da kod naših kolega postoji samo deklarativna podrška povećanju učešća žena, ali suštinski ta podrška izostaje”, kaže ona. ,,U praksi, kad treba muškarac da ustupi mjesto ženi nastaje problem. Sigurna sam da je u manjim sredinama taj problem još izraženiji nego u Podgorici. Ipak smo mi još uvijek tradicionalno i zatvoreno društvo i još se kod nas politika smatra muškim zanimanjem, zato su nam i bile neophodne kvote da bi polako stvari počele da se mijenjaju, ali to ne ide brzo. Ipak počelo je”.

Jedan od obrazaca ponašanja, pokazao je i bivši predsjednik SO Kolašin Mile Šuković. On je kada je otišao sa vlasti, zadržao kabinet i fotelju. Naime, iako mu je istekao mandat Šuković odbija da preda kancelariju koju je koristio. Kolašinska vlast je zbog toga podnijela prijavu protiv Šukovića zbog sumnje da je počinio krivično djelo – samovlašće.

U 23 crnogorske opštine 33 je potpredsjednika opština, a samo tri potpredsjednice, dvije predsjednice skupštine opštine naspram 21 predsjednika.

,,Objektivni podaci jasno ukazuju na podzastupljenost žena u zakonodavnoj i izvršnoj lokalnoj vlasti. Sa druge strane, bilježi se visoko učešće žena među zaposlenima u lokalnim samoupravama, ali u ulogama pomoćnog osoblja. Činjenica je da su stvarni položaji vlasti i na lokalnom nivou uglavnom u rukama muškaraca”, navodi se u vladinom Izvještaju.

Kao ogledni primjer prezentovana je politička participacija žena u Opštini Budva. Lokalni parlament broji 32 odbornika, od kojih je samo sedam odbornica. Na predsjedničkim funkcijama nema žena, za njih su rezervisane pozicije glavnog administratora, menadžera, sekretara SO, službe predsjednika… Od 13 preduzeća, čiji je osnivač Opština, samo u dva su na čelu direktorice.

Da bi se trenutno stanje promijenilo Ministarstvo za ljudska i manjinska prava potpisalo je memorandume o saradnji u oblasti rodne ravnopravnosti sa većinom opština. Iz Ministarstva kao ključne, dosadašnje, rezultate navode: Formiranje Savjeta za rodnu ravnopravnost u 11 opština, imenovanje koordinatora za rodnu ravnopravnost u 20 opština, pet kancelarija za rodnu ravnopravnost, usvajanje Lokalnih akcionih planova u devet opština, u 11 opština usvojena je Odluka o rodnoj ravnopravnosti… Kao najočigledniji napredak, u Ministarstvu, navode imenovanje koordinatora za rodnu ravnopravnost u 105 institucija u Crnoj Gori.

Kao dva najkrupnija problema nedovoljne primjene principa rodne ravnopravnosti na lokalnom nivou u Ministarstvu je prepoznato: da u pojedinim opštinama ne postoje nikakvi mehanizmi, niti tijela koja se bave pitanjem rodne ravnopravnosti, te da je primjetno odsustvo rodne perspektive iz lokalnih politika.

Zabrinjavajuće je da samo Ministarstvo konstatuje da ,,zvanični podaci dostupni na opštinskom nivou nijesu sasvim adekvatni niti dovoljni da bi se mogla sprovesti temeljna analiza rodnih nejednakosti u 23 opštine”. Zato i preporučuju da je neophodno unaprijediti vođenje rodne statistike o političkoj participaciji na državnom i lokalnom nivou, kao i da bi jedinice lokalne samouprave trebalo redovno da objavljuju polno razdvojene podatke o učešću žena u predstavničkim i izvršnim tijelima vlasti na opštinskom nivou.

Bez valjanje statistike na lokalnom i cjelokupne na državnom nivou, dosadašnji rezultati u poboljšanju rodne ravnopravnosti su slabi. Mimo statistike, malo se radi na suštinskim promjenama i poboljšanjima položaja žena.

Predrag NIKOLIĆ

Komentari