Različiti stilski i autorski, kroz hobi ili profesionalno, petnaestak kolašinskih fotografa od početka prošlog vijeka pa do danas ispričali su najinteresantnije priče o tom gradiću. Fotografije nekih od njih obišle su svijet, neke su ostale samo dio privatnih arhiva. Svi su bili hroničari Kolašina i ostavljali neizbrisive tragove o vremenu i ljudima bilo da su bilježili važne događaje ili samo kroz objektiv posmatrali svakodnevicu.
Jedan od najstarijih kolašinskih fotografa bio je Uroš Vlahović iz sela Radigojno. Prema kazivanjima njegovih srodnika, fotografski zanat je izučio u svom selu tokom austro-ugarske okupacije u fotografskoj radionici koja je osnovana za potrebe austro-ugarske komande.
Fotografijom se, kaže dugogodišnji direktor Centra za kulturu Branislav Jeknić, takođe, bavio Miraš Đukić, varoški trgovac. Pečat njegovog ateljea utisnut je na jednoj fotografiji iz 1937. godine.
,,Blažo Božović iz Podgorice je od 1920. imao fotografsku radnju u Kolašinu u kući Đukića na centralnom gradskom trgu. Pretpostavlja se da je Miraš bio njegov đak. Ipak, najpoznatiji kolašinski fotograf i umjetnik fotografije i istovremeno hroničar grada je Ljubo Medenica (1910-1996) koji je zanat naučio od Uroša Vlahovića”, kaže Jeknić .
Medenicu pamete generacije Kolašinca, pričaju neki od njih, koji su pred njegovim objektivom iz nekih razloga stajali uvijek zbunjeni.
,,Njegova Ciganka koja viri kroz šatorsko platno i jeleni koji pogledom i korakom dodiruju Biogradsku vodu i Biogradsku prašumu dali su pravo zaključku da je život i onaj profesionalni i onaj unutrašnji posvetio fotografiji. Živio je svoje fotografije, pogledom, korakom, frizurom, stavom…”, kaže kustoskinja Zavičajnog muzeja Draginja Kujović.
Kolašinci se sjećaju i pokojnog Milutina Bulatovića, nastavnika, publiciste i novinara. On je prvi zabilježio avionsku tragediju na Maganiku. Te fotografije obišle su svijet. I kroz riječ je pratio Kolašin, ali njegovi savremenici kažu da su mu fotografije ,,bile i od riječi”.
,,Među amaterskim fotografima, važno mjesto zauzimaju i bračni par Danica i Branko Gašević. Bavili su se fotografijom do 1965. godine. Crno-bijele fotografije iz njihovog albuma govore o značaju fotografije kao dokumenta jednog vremena. Za njih su karakteristične etno scene”, kaže Kujovićeva.
Fotografije Milije Mita Ivezića, prema njenim riječima, potvrđuju da ,,Kolašin dugo traje u onima koji su u toj varoši rođeni.
Kolašinski penzioner Desimir Bulatović ostavio je vrijedna svjedočanstva o seoskoj arhitekturi. Nekoliko kolašinskih decenija obilježilo je i postojanje radnje Foto Popović. O vlasniku, pokojnom Rajku Popoviću sugrađani kažu da je u vrijeme filma Nacionalna klasa i on je bio među onima koji su fićom i odjećom htjeli da liče na Dragana Nikolića. Popović ,,fotografijom i foto-aparatom spaja Beograd gdje živi i Kolašin bez kojeg ne može”. Foto-radnju dugo je imao i Dragan Tomović. Pored komercijane fotografije, objašnjava Kujovićeva, tokom karijere našao je vremena i za umjetničke.
Među kolašinske fotografe upisao se i botaničar Danijel Vincek.
Dragoslav Jeknić Šaft i student Vedran Vujisić savremeni su fotografi hroničari Kolašina. Iako mlad, Vujisić se fotografijom, kaže, bavi već šest godina. Samostalna izložba mladog umjetnika, na kojoj je predstvaio 80 fotografija, otvorena je u aprilu 2017. i nosila je naziv Sa prirodom u beskraj. Bio je jedan od mladih koji su izlagali u galeriji Centra za kulturu Nenad Rakočević u Mojkovcu. Tamošnja publika upoznala ga je kroz fotografije Manastira Morača.
,,Umjetničkom fotografijom bavim se aktivno od 2011. godine. Još kao dječak sam zavolio fotografiju. Prve fotografije sam napravio starim porodičnim analognim aparatom i tako je počela da se u meni učvršćuje želja da sačuvam od zaborava neki trenutak. Uvijek me privlačila priroda, najviše pejzaži i živopisni krajolici”, – kaže Vujisić.
On poručuje ,,da fotografija omogućava ono što drugi oblici umjetnosti ne mogu – da se određeni trenutak koji vidi ljudsko oko u potpunosti sačuva od zaborava. Kolašin s okolinom, smatra, može biti neiscrpna inspiracija umjetnicima. Umjetnici, ,,bilježenjem” te ljepote, s druge strane, “mogu biti od neprocjenjive koristi Kolašinu”.
Vujisić podsjeća da je prva panorame Kolašina napravljena 1981. Ta fotografija, uz još oko 4.000 drugih, pripada privatnoj zbirci Branislava Jeknića, koji je i sam, kako kaže, u slobodno vrijeme ,,fotograf nekad iz nužde, nekad iz zadovoljstva”.
U zbirci se nalazi i nekoliko fotografija iz perioda Kraljevine i Knjaževine Crne Gore, a najupečatljivije su one čiji je autor Rudolf Mosinger. Taj fotograf, kaže Jeknić, snimio je i proglašenje Nikole I za kralja Crne Gore. Po nalogu kralja Nikole, tada je slikao i Mateševo, crkvu u Kolašinu i na Crkvinama, trgove, most na rijeci Tari, kao i Manastir Moraču.
Tokom deset godina istraživanja kolašinske istorije, Jeknić je sa saradnicima skupio dovoljno materijala za knjigu Varoš Kolašin kroz sliku i dokumenta. U saradnji Centra za kulturu s Arhivom Crne Gore već je realizovan projekat Kolašin u doba Knjaževine i Kraljevine Crne Gore.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice