Nakon prvog kruga konsultacija, obećanje o stabilnoj vladi koje je Milojko Spajić dao nakon izbora, djeluje kao nemoguća misija

Lider Pokreta Evropa sad Milojko Spajić je  nesporan – oko toga se slažu partije koje su učestvovale u konsultacijama sa predsjednikom države Jakovom Milatovićem,  radi utvrđivanja mandatara za sastav 44. crnogorske vlade.  Situacija je potpuno drugačija kada se radi o sastavu vlade. Otprilike, svi bi vladu po svom. Neki ulazak  uslovljavaju neučešćem drugih , a drugi  brojem resora i pozicija koje bi im  pripale.

Milatović se do sada sastao sa predstavnicima PES, ZBCG, DPS, SNP, URA, SNP, HGI, BS..U ponedjeljak će nastaviti  razgovore sa predstavnicima albanskih partija i CIVIS-om.

Nakon prvog kruga konsultacija, teško je procijeniti kako bi mogla izgledati većina koja bi činila vladu, iako Spajić tvrdi da ona već postoji.. “Mislim da smo ubijedili predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića da imamo većinu za mandatara, ali i za formiranje nove vlade”, saopštio je lider PES-a nakon sastanka.

Sastanci koji su uslijedili, međutim, pokazuju da je ta “većina” prilično  klimava.

Poruci Spajića odmah se javno usprotivio Andrija Mandić, lider Nove srpske demokratije, koja je dio  ZBCG. On je saopštio da ne zna kako je Spajić uvjerio šefa države da ima podršku potrebnu za formiranje vlade. “Kod Predsjednika se mora doći s potpisima četrdeset jednog poslanika za formiranje vlasti, a ne s uvjeravanjem da postoji podrška za to”, kazao je.

Mandić je saopštio da Spajić može da računa na potpise ZBCG “kad se budu dogovorili”.  U prevodu, kada budu zadovoljni resorima u vladi i podjelom pozicija. Bilo je sporno mjesto predsjednika parlamenta, koje je Spajić, prema nazvaničnim informacijama,  već ponudio Demokratama. Sada stižu dojave da su iz ZBCG, spremni da od te funkcije odustanu, uz adekvatnu zamjenu u ministarskim pozicijama.

Nešto ranije je Milan Knežević, nosilac liste ZBCG na vanrednim junskim parlamentarnim izborima, saopštio  da Spajić ne kontroliše proces formiranja Vlade. “Kako mi se čini, on u ovom trenutku može računati na eksplicitnu podršku jedino od strane Demokrata”, ocijenio je. Knežević je poručio da ZBCG ne može prihvatiti da „treći budu drugi”. Nakon ovakvih ocjena dvojice lidera ZBCG, iz PES-a su ih optužili da se ponašaju kao DPS.

Pozicija ZBCG u pregovorima oko nove vlade opterećena je porukama Zapada da ih ne vide kao partnera.  Ustupci koje ZBCG javno pominje, poput odricanja resora bezbjednosti, ili eventualno odustajanje od pozicije šefa parlamenta, mogu se kroz tu prizmu posmatrati. S  druge strane, poruke Zapada sve manje liče na poruke, a sve više na diktate.  Početkom sedmice oglasio se izaslanik SAD za Zapadni Balkan Gabrijel Eskobar. On je saopštio da se SAD raduju brzom formiranju nove vlade „čiji članovi podržavaju pristupanje Crne Gore EU, jedinstvenu podršku NATO Ukrajini, građansku prirodu države, poštovanje ljudskih prava, unapređenje uslova za rad dinamičnog civilnog društva..“. Zvuči kao da se buduća vlada ne formira samo po Spajićevim „principima“. Već da ih ima i Eskobar.

Eskobarovi principi pogoduju partijama koje su svoj ulazak u vladu uslovile neučešćem ZBCG u njoj. Radi se o strankama koje takođe imaju hipoteku, ali koja je za Zapad očito trenutno nerelevantna. Njihov prtljag je dugogodišnje učešće u Đukanovićevim vladama,  odnosno hipoteka korupcije, ćutanja na dugogodišnji izostanak suštinskih reformi.

Očigledno je: i hipoteke  onih koji negiraju genocid u Srebrenici i revidiraju istoriju,  onih koji su bili vjerni partneri Đukanovićevog režima  dok je harao crnogorskim resursima, teško su breme na leđima Crne Gore.  Zato su očekivanja o preobražaju poslije prve smjene vlasti 30. avgusta 2020,  pala u vodu.

Ulazak u vladu javno su neučešćem u njoj ZBCG   uslovile Hrvatska građanska incijativa (HGI) i Socijaldemokrate (SD).  Saopštenja Bošnjačke stranke su suzdržana, ali i dvosmislena.  Lider Bošnjaščke stranke Ervin Ibrahimović kazao je da je za tu stranku nesporno da mandatar bude Spajić, te da „program PES-a nije u koliziji sa onim za šta se BS zalaže”. Neki drugi programi za BS su  sporni. “Bošnjačka stranka je od početka naglasila da nama mogu da budi partneri oni koji dijele NATO i evropske vrijednosti. Nijesmo se izjašnjavali o partijama, neka o tome odluči mandatar, a mi ćemo se na partijskim organima izjasniti”, saopštio je.

Bezrezervnu podršku Spajiću ne daju ni svi oni koji su učestvovali u vlasti nakon pada DPS-a u avgustu 2020, ali ni oni koji su bili dio vlasti do 2020. Vladimir Joković, lider SNP, kazao je da Spajiću ta partija daje načelnu podršku da bude mandatar. “Ne dajemo blanko podršku dok se ne postigne potpuni dogovor – ko će sačinjavati  vladu, koji će udio koalicija SNP-a i Demosa imati u toj vladi, koji će biti prioriteti te vlade, rokovi za njihovo ostvarenje… Želimo da oni koji su ostvarili promjene i koji su napravili preokret u Crnoj Gori, budu dio nove vlasti”, saopštio je.  Takođe, kazao je da koalicija SNP-a i Demosa ne bi voljela da bude u vladi u koju bi podržavala prosta većina.

Za sada, bez prigovora bile su tek Demokrate Alekse Bečića. Nakon sastanka sa Milatovićem, Bečić je saopštio da daje saglasnost da Spajić bude mandatar, te da se nada da će se što prije formirati vlada. „Pregovori sa Demokratama su uspješno završeni i ne postoji nijedno sporno pitanje“ kazao je Bečić.

Oni koji definitivno neće učestvovati u budućoj vladi, jer ih u njoj ne vidi Spajić, smatraju da će se nova vlada teško formirati, a ako se to desi , kratko trajati. Spajić na pregovore o Vladi nije pozvao DPS, i URU čiji je lider aktuelni premijer tehničke vlade Dritan Abazović, zbog afere Do Kvon koja je lansirana sedmicu pred izbore čime je, po njihovim proračunima,   smanjen izborni rezultat PES-a.  Aferu, odnosno navodne veze Spajića sa odbjeglim korejskim kraljem kriptovaluta Do Kvonom, kojeg potražuju SAD i Sjeverna Koreja zbog višemilionskih prevara na kripto tržištu, u javnost je iznijela tehnička vlada pred izbore. Afera je stigla i do sjednice Vijeća za nacionalnu brzbjednost, da bi je nakon izbora prekrio zaborav. Niko je više ne pominje.

Abazović je nakon konsultacija sa Milatovićem saopštio da će URA biti u narednoj, 45. oj vladi, a da će vrijeme pokazati da li postoji većina za formiranje nove vlade

“Očekivali smo da se ovo završi što prije, ali još ne treba gubiti nadu… Ponašamo se krajnje odgovorno i fer. Želimo svima puno sreće, ali ne možemo da završimo posao za druge. Nametnuli su se kao supermeni, sad baš i nije tako. I šta sad, neko drugi im je kriv? Nek naprave (vladu), svima želim puno uspjeha”, kazao je Abazović.

On je rekao da podršku GP URA za formiranje vlade ne mogu imati “oni koji ne razgovaraju s njegovom partijom”.  Takođe, poručio je da će URA, “ako ne bude većine za izbor nove vlasti, predložiti neki model za njeno konstituisanje”. Nije želio da precizira o kakvom modelu se radi.

Lider DPS Danijel Živković saopštio je nakon konsultacija da je “ pitanje da li će novog kabineta biti”. On je kazao da je na osnovu razgovora sa Milatovićem zaključio da nema većine od četrdeset jednog poslanika na osnovu koje bi šef države odredio mandatara.

Nakon prvog kruga konsultacija kod predsjednika države, jasno je da je većina na koju se poziva Spajić prilično nestabilna. Obećanje o stabilnoj vladi koje je Spajić dao nakon izbora ,trenutno izgleda kao nemoguća misija. U tome mu  teško može pomoći i ocjena da je „neponovljivi spoj crnogorske genetike, japanske škole i jevrejske logike“, kako ga je ovih dana okarakterisao bivši premijer Zdravko Krivokapić.

Zanimljivo, niko, uprkos očiglednoj i dubokoj krizi društva,  dezorijenatacijama, nije poslije izbora ni pomenuo mogućnost formiranja koncentracione vlade kao izlaz. Iako je to rješenje lider PES pomenuo u izbornoj noći.

Milena PEROVIĆ