Povežite se sa nama

DRUŠTVO

Na mala vrata

Objavljeno prije

16 godina

na

Nakon gotovo dvije godine praznih obećanja i uzaludnih nadanja, novac stranih investitora ponovo se uliva u krvotok ovdašnjeg tržišta hartija od vrijednosti. Italijanska energetska kompanija A2A kupila je, u utorak, nešto više od 15 odsto akcija Elektroprivrede Crne Gore po cijeni od 7,1 euro za akciju. Prodavci – privatizacioni fondovi: Eurofond, Atlas Mont, Trend i Moneta – prihodovali su tom transakcijom 122,7 miliona eura. Očekivalo se da će Italijani kupiti i akcije MIG-a vrijedne 20-tak miliona, ali su upravljači ovog fonda u posljednjem momentu odustali od ugovaranog posla. OŽIVJELE NADE I NEDOUMICE: Zaključeni posao je oživio nade da investitori nijesu zaboravili Crnu Goru. Istovremeno, to je i potvrda ozbiljnog interesovanja ulagača za započetu dokapitalizaciju i privatizaciju manjinskog paketa akcija EPCG. A uspješno okončanje tog procesa je, prema vladinim projekcijama, uslov da bi Crna Gora i njena privreda bez velikih lomova prebrodili aktuelnu ekonomsku krizu.

Zato, na prvi pogled, čudi odsustvo slavljeničke euforije među domaćim protagonistima ovog posla. A to nijesu samo upravljači crnogorskih privatizacionih fondova, već i predstavnici vlade i državni zvaničnici sa tržišta kapitala koji su omogućili da se transakcija sa Italijanima obavi pod, za ovdašnje prilike, neuobičajenim okolnostima i pravilima. Nezvanično se, među domaće učesnike ovog posla, svrstavaju i anonimni posrednici (ne berzanski brokeri) između kupca i prodavaca. Oni će za svoje zasluge u ovom poslu dobiti milionsku naknadu koja će biti isplaćena na račun novoosnovane of-šor firme na Djevičanskim ostrvima. Tako će posrednici sačuvati anonimnost i izbjeći obavezu plaćanja poreza.

Angažman tajanstvenih provodadžija nije jedina nepoznanica u ovom poslu. Tender za prodaju manjinskog paketa akcija EPCG precizirao je obavezu ponuđača da od manjinskih akacionara Elektroprivrede otkupi akcije po istoj cijeni po kojoj plati i državni paket.

Zašto privatizacioni fondovi nijesu imali strpljenja da sačekaju zatvaranje tendera, već su požurili da se oslobode akcija EPCG koje su, nerijetko, činile i najvrjedniju stavku njihovog portfolia, pristajući pri tome na plaćanje višemilionske provizije? I zašto je država, odnosno Vlada, pomogla realizaciju ove transakcije i pored bojazni da će ona među potencijalnim ponuđačima proizvesti utisak da je A2A favorizovan partner crnogorskih vlasti

Prema nekim tumačenjima, fondovi se ne uzdaju previše u konačan uspjeh započetog tendera pa su iskoristili prvu priliku da unovče svoju imovinu. Brzini je, navodno, doprinijela i činjenica da je dobar dio ovonedjeljnih prodavaca akcija EPCG u dugovima do guše kod ovdašnjih banaka. Pa im je novac trebao što prije, kako bi spriječili rasprodaju imovine koju su dali kao zalogu za dobijene kredite.

U KORIST FAMILIJE: Odnos povjerioci – dužnici opredijelio je i ponašanje Vlade u ovonedjeljnom poslu. Riječ je o začaranom krugu privatnih i državnih poslova Mila Đukanovića: premijera koji pokušava oživjeti zamrle privredne tokove, suvlasnika Prve banke koja je u velikim problemima zbog nenaplaćenih potraživanja i investitora koji bi mogao imati muke sa vraćanjem višemilionskog kredita zarobljenog kupovinom nekretnina.

,,Ovim poslom je poslata poruka da je budući vlasnik EPCG već odabran tako da mnoge ozbiljne kompanije zbog toga na kraju najvjerovatnije neće poslati ponudu za kupovinu državnih akcija”, smatra lider PzP Nebojša Medojević, konstatujući da “crnogorskim fondovima upravljaju ljudi bliski vlasti i na ovaj korak se ne bi ni odlučili bez koordinacije sa crnogorskom Vladom”. Medojević tvrdi da od ovog posla veće koristi neće imati ni država, ni građani koji su akcionari privatizacionih fondova koji su prodali akcije. “Od transakcije će najviše koristi imati vlasnici Prve banke i vladajuća crnogorska porodica jer su neki fondovi bili u velikim kreditnim obavezama upravo prema toj banci”, kaže Medojević.

U tom kontekstu postaje jasno zašto su se o najvećem berzanskom poslu u Crnoj Gori do sada sa pohvalama oglasili samo oni kojih se taj događaj najmanje dotiče – uprava Elektroprivrede. U njihovom saopštenju stoji da je to ,,dobar posao za nacionalnu energetsku kompaniju koji garantuje dobru cijenu njenih dionica na tenderu za dokapitalizaciju”. Istovremeno, predsjednik Odbora direktora EPCG Srđan Kovačević najavljuje novo partnerstvo sa Italijanima, odnosno sa tamošnjim operatorom prenosnog sistema Terna. Kovačević je obznanio da EPCG sa Ternom pregovara o gradnji podvodnog kabla između Crne Gore i Italije i da pregovori idu dobro. ,,Dogovaramo se da se kroz dokapitalizaciju, Terna nađe u vlasničkoj strukturi Prenosa”, objasnio je Kovačević. Podsjetimo, Prenos je dio EPCG koji je nakon raspisivanja tendera izdvojen iz kompanije zbog potrebe da država ostane njegov vlasnik. Sada su, izgleda, u igri i neke druge opcije.

ZARADA ILI GUBITAK: Vratimo se obavljenoj transakciji. Iznos od prodaje akcija već je legao na devizne račune privatizacionih fondova (Eurofondu je pripalo oko 44,5 miliona eura, Trendu 27,7 miliona, Atlas Montu 27,5 i Moneti oko 23 miliona) ali se tamo neće dugo zadržati. Javna je tajna da će makar polovina tog novca otići bankama, za vraćanje ranije uzetih kredita. Najveći obrt u tom dijelu ove operacije obaviće se između Eurofonda, koji kontroliše Veselin Barović, i Prve banke u kojoj je familija Đukanović većinski vlasnik. Da li će i koliki dio dobijenog novca menadžment fondova iskoristiti za kupovinu novih akcija ili investicije (a ne vraćanje kredita) u preduzeća koja su u njihovom većinskom vlasništvu ostaje da se vidi. Od toga će zavisiti i sudbina uloga manjinskih akcionara u tim kompanijama.

Neizvjesna je i pozicija države. Iz Tenderske komisije za dokapitalizaciju i privatizaciju EPCG stižu najave da bi rok za predaju ponuda zainteresovanih ulagača mogao biti produžen, po drugi put, na zahtjev A2A i grčkog konzorcijuma koji čine kompanije Pablik pauer korporejšn i Goldenenerdži. Proizilazi da taj tender i pregovarački postupak koji slijedi nakon njega neće biti završeni prije jeseni. Tek tada će biti jasno da li je ovonedjeljna transakcija sa A2A ojačala pozicije države i EPCG, kao što to tvrdi menadžment Elektroprivrede.

Među zainteresovanim ulagačima kola priča da njima, suštinski, ne smeta to što je jedan od konkurenata ,,na mala vrata” postao vlasnik 15 odsto akcija EPCG. Oni podsjećaju da se u tenderu država obavezala da će kupcu ponuđenih 18,3 odsto akcija povjeriti pravo upravljanja nad EPCG, a nakon petogodišnjeg investicionog roka prodati akcije koje mu budu nedostajale do većinskog vlasništva od 51 odsto. A da li će to biti pet ili 30 odsto akcija iz državnog portfolija, njima nije bitno. Građanima Crne Gore – jeste. Ali njih o tome niko ništa ne pita.

Zoran RADULOVIĆ

Komentari

POVEZANE VIJESTI:

DRUŠTVO

HAOTIČAN POČETAK ZIMSKE SEZONE: Kad se turizam dešava

Objavljeno prije

4 dana

na

6 Decembra, 2024

Objavio:

Početak zimske sezone sa brojnim problemima i stupanje na snagu dvostrukog povećanja PDV-a na smještaj siguran su znak da će crnogorski turizam sa olovnim nogama trčati narednu 2025. godinu. Vapaje turističkih radnika nema ko da čuje. Turističke radnike i sve one koji žive od turizma posebno brine to što je  gotovo izvjesno da će se, ukoliko se nešto brzo ne uradi, ovaj trend nastaviti i u 2025.

 

 

rošlogodišnja zimska sezona je u Crnoj Gori propala jer nije bilo snijega. Ove godine pao je već krajem novembra i iznenadio sve na sjeveru.  U Ski centru Kolašin 1600 mjesec dana nema struje, a tu  je i hronični problem sa vodosnabdijevanjem i nedostatak adekvatnih puteva i parkinga, da se ne govori o visokim cijenama. Pritom, za samo nekoliko sedmica kreću novogodišnji praznici i đački raspusti.

„Vremenski uslovi omogućili su skijanje već prije 15 dana, ali zbog nepostojanja sistema za osnježavanje staze su neiskorištene. To je apsurd u 21. vijeku“, kaže Dragana Bećirović iz Privredne komore Crne Gore.

U državi gdje se turizam u kontinuitetu dešava, logično je da prihodi padaju. I to ove godine zvanično – po pokazateljima Centralne banke Crne Gore za 50 miliona eura su manji nego 2023. godine ili za četiri odsto. Pad posjeta još veći – više od pet odsto. To je prvi put od obnove nezavisnosti, isključujući 2020. odnosno godinu korone, da je u turizmu žetva opala.

Finansijski rezultati bi bili još gori da ove godine nijesu značajno povećane cijene usluga, praktično u rangu sa svim evropskim mediteranskim zemljama. Baš kao i one u vanpansionu i u supermarketima. Crna Gora više nije jeftina destinacija, svakako ne za goste iz našeg regiona koji su najbrojniji. U situaciji kada se pogoršava ekonomsko stanje i u zapadnoevropskim zemljama, to onda vrijedi i za te goste. Istraživanja pokazuju da oko 80 posto Evropljana mijenjaju navike putovanja zbog klime, sigurnosti i cijena.

Turističke radnike i sve one koji žive od turizma posebno brine to što je  gotovo izvjesno da će se, ukoliko se nešto brzo ne uradi, ovaj trend nastaviti i u 2025.

Mustafa CANKA
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 6. decembra ii na www.novinarnica.net

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

RATNI ZLOČINI: Crna Gora još bez optužnica protiv ,,vikend ratnika”

Objavljeno prije

4 dana

na

6 Decembra, 2024

Objavio:

Specijalno državno tužilaštvo je  do sada podiglo samo tri optužnice zbog učeća dobrovoljaca iz Crne Gore u ratnim zločinima u BiH i na Kosovu

 

 

Specijalno državno tužilaštvo (SDT) nije učinilo dovoljno u istragama o učešću tzv. vikend ratnika iz Crne Gore u ratnim zločinima i pljačkama počinjenim u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i na Kosovu tokom ratova devedesetih, tvrde sagovornici BIRN-a.

Izraz ,,vikend ratnici” se često koristi da opiše dobrovoljce koji su iz Crne Gore i Srbije putovali u BiH i učestvovali u ratnim zločinima tokom devedesetih.

Pravna savjetnica u Akciji za ljudska prava (HRA), Bojana Malović, tvrdi da SDT još nije samoinicijativno istraživalo djelovanje tzv. vikend ratnika, iako indicije o učešću crnogorskih državljana u silovanjima u istočnoj Bosni postoje od 1996. kada je pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (ICTY) u Hagu podignuta prva optužnica zbog seksualnog zlostavljanja.

,,Specijalno državno tužilaštvo od novembra 2020. izviđa dokazni materijal koji se može odnositi na ‘vikend ratnike’, budući da obuhvata više od 15 crnogorskih državljana osumnjičenih za teške zločine − uključujući ubistvo, mučenje, seksualno ropstvo i silovanje na području Foče. Međutim, kako je taj postupak u fazi izviđaja njihovi identiteti nisu poznati javnosti”, kazala je Malović BIRN-u.

Crna Gora je, kao dio Jugoslavije, direktno učestvovala u ratovima devedesetih u Hrvatskoj i BiH, a cnogorski građani su, kao pripadnici Vojske Jugoslavije, učestvovali u ratu na Kosovu. U Crnoj Gori nije bilo ratnih dejstava, ali su na njenoj teritoriji zabilježeni ratni zločini.

U sudskim procesima u BiH, na Kosovu i Hrvatskoj pominju se crnogorski državljani koji su u tim državama kao dobrovoljci učestvovali u ratnim zločinima i pljačkama. U Crnoj Gori su do sada podignute tri optužnice protiv crnogorskih državljana zbog ratnih zločina u susjednim državama, od kojih se jedna završila osuđujućom presudom.

Apelacioni sud je u decembru 2019. potvrdio presudu kojom je bivši pripadnik Vojske Jugoslavije iz Nikšića, Vlado Zmajević, osuđen na 14 godina zatvora zbog ubistva 4 albanska civila u selu Žegra kod Gnjilana tokom rata na Kosovu 1999.

Predrag NIKOLIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 6. decembra ii na www.novinarnica.net

 

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

BUDVA POSLIJE IZBORA: Poslovi ne smiju da stanu

Objavljeno prije

2 sedmice

na

29 Novembra, 2024

Objavio:

Izbori u Budvi odavno ne služe izjašnjavanju građana za programe stranaka i ljude koji će na najbolji način voditi grad. Izbore vode interesne grupe, građevinski lobi uz moćne uticaje sa strane. Zbog bogatih koji žele biti još bogatiji, čija je jedina ideologija materijalni interes, trpe građani Budve. Njima se smiješe treći vanredni izbori u jednoj godini

 

 

Deset dana nakon lokalnih izbora u Budvi i proglašenja konačnih rezultata, nema naznaka da se uskoro može očekivati dogovor političkih grupacija koje su učestvovale na njima. Postupci dvije vodeće stranke, koalicija Demokratskog fronta koju predvodi kandidat za predsjednika Opštine, Mladen Mikielj i grupa građana Budva naš grad, Nikole Jovanovića, takođe pretendenta za fotelju gradonačelnika, istovjetni su onima koje su vodili nakon majskih izbora, na kojima je rezultat u broju mandata bio neriješen. Njihove liste osvojile su oba puta po devet odborničkih mjesta u Skupštini grada, nedovoljno da same formiraju izvršnu vlast.

Pregovore pokreće Jovanović, uz uslov da njemu pripada predsjednička fotelja. On  poziva  na dogovore pojedine partije iz DF  SNP i Demokratsku narodnu partiju.. Prošlog puta  iz DF-a mu je stavljeno do znanja da to neće proći. Sasvim izvjesno neće ni sada.

Upućeni tvrde da Jovanović ima podršku aktuelnog predsjednika Opštine Mila Božovića iz pritvorske jedinice u Spužu. To je i podrška moćnog građevinskog lobija, zainteresovanog da unosni poslovi ne presahnu.

Za eventualno  pravljenje postizborne koalicije sa DPS-om, Jovanović bi morao ubijediti odbornike sa svoje liste, Budva naš grad, nekadašnje sledbenike jedinstvenog DF-a. Tokom junskih pregovora to mu nije pošlo za rukom, nekoliko njih odbilo je takvu saradnju. Sada je dovoljno  da tri odbornika to učine,  da otpadne mogućnost  povratka DPS-a u izvršnu vlast u Budvi, poslije osam godina.

Upućeni navode da je uslov DPS-a koji donosi sedam mandata, da dobije opštinska preduzeća na upravljanje. Treći partner, Evropski savez, sa dva mandata, čiji je lider Petar Odžić traži funkciju predsjednika lokalnog parlamenta. Fotelja predsjednika Opštine Budva bila bi Jovanovićeva.

Iz te vruće stolice tri gradonačelnika turističke metropole završila su u Spužu. Prva dvojica, Rajko Kuljača i Lazar Rađenović kao pripadnici OKG Budva, pravosnažno su osuđeni. Milo Božović, uhapšen u aprilu 2023. godine i dalje je predsjednik Opštine i čeka ishod sprovedenog istražnog postupka u pritvoru.

Uprkos svemu, u gradu bez parlamenta i funkcionalne vlasti, unosni poslovi nimalo ne trpe. Ugovore o javnim nabavkama za izvođenje raznih građevinskih radova, po odobrenju Višeg suda u Podgorici, potpisivao je u Spužu, predsjednik Milo Božović, sve do imenovanja potpredsjednice Opštine Jasne Dokić.

Pregled podataka Službe javnih nabavki, pokazuje kako su pojedine građevinske firme postale stalni pretplatnici na opštinski budžet. Obećane ekskluzivne  kapitalne investicije u gradu svele su se na izgradnju lokalnih puteva i ostale saobraćajne infrasturkture. Na razne atmosferske kanale, podmorske ispuste, sanaciju ili modernizaciju postojećih trotoara i saobraćajnica. Samo u 2024. godini na pomenute radove utrošeno je oko šest miliona eura. Većinu ugovora parafirala je potrpedsjednica Dokić.

Privilegovane firme, odabrane na tenderima na kojima se po pravilu pojavljuju kao jedini i najpovoljniji ponuđači, jesu poznati Bemax sa podugovaračem BB Solar, u vlasništvu Blaža Đukanovića, sina bivšeg predsjednika Mila Đukanovića, zatim kompanija Carat vlasnika Dragana Perovića, kuma i poslovnog partnera Mila Božovića. Tu je i neizbježna firma Asfalt beton gradnja iz Podgorice, bliska bivšem predsjedniku Marku Batu Careviću, Hidromont inženjering iz Podgorice i druge.

Tokom 2024. godine firma Asfalt-Beton, koju zastupa izvjesni Vladimir Mirković, realizovala je osam ugovora o javnim nabavkama, vrijednim oko 3,5 miliona eura, bez obračunatog PDV. Ova firma debitovala je u Budvi u doba predsjednikovanja Bata Carevića. Asfalt beton gradnja u jednoj godini od Carevića je dobila poslove vrijedne preko 2 miliona eura. Kako bi se u posao, kao podizvođač, ugradila firma Carinvest. Asfalt beton gradnja od tada čvrsto drži monopol u izvođenju javnih radova na teritoriji Opštine.  Carević javno podržava  Jovanovića i njegov tim.

Pojedinačno najjači ugovor u tekućoj godini dodijeljen je kompaniji Hidromont za sanaciju ispusta u Bečićima i na Zavali, vrijedan 2,5 miliona eura.

Potpredsjednica Dokić potpisala je početkom novembra drugi ugovor sa Bemaxom o izradi atmosferskog kanala u centru Budve, kod gradske Pošte, vrijedan 720 hiljada eura. Podugovarač BB Solar dobija svojih 1,2 procenta za izvođenje elektrotehničkih radova.

Podsjećamo, u decembru 2023. godine, Božović je potpisao prvi ugovor sa Bemax-om  vrijedan 2.924.681 eura za rekonstrukciju ulice 22 Novembar i Mediteranske, u centru Budve. Podugovarač u ovom poslu bila je firma mladog Đukanovića BB Solar, koja je na ime procenta od 16,27 odsto inkasirala 488.000 eura. Nakon završenih radova koji su trajali tokom turističke sezone, glavni problem tog dijela grada, stvaranje velikih poplava tokom obilnih padavina, nije riješen. Poplave su i dalje tu, ulice su neprohodne nakon prvih kiša uprkos utrošenim milionima.

Bemax je ponovo angažovan, da napravi novi atmosferski kanal koji će vodu sa ulice odvesti dalje, u more. Za popravni rad, Bemax i BB Solar prihodovaće 600.000 eura.

Najvrjedniji ugovor u poslednje dvije godine parafirao je predsjednik Božović u julu 2023., tri mjeseca nakon hapšenja, sa konzorcijumom kojeg čine firme Carat doo, Asfalt-Beton doo, Geotim MNE doo,  za izvođenje radova na komunalnom opremanju za izgradnju tri saobraćajnice u naselju Dubovica. Vrijednost ovog posla je vrtoglavih 4,5 miliona eura.

Istog dana Perović i Božović potpisuju još jedan ugovor za igradnju saobraćajnice A 75-75 u Bečićima, na iznos od 347.000 eura. U jednom danu blizu 5 miliona eura iz gradske budžeta prelilo se u ruke budvanskog biznismena Dragana Perovića.

Izbori u Budvi odavno ne služe izjašnjavanju građana za programe stranaka i ljude koji će na najbolji način voditi grad. Izbore vode interesne grupe, građevinski lobi uz moćne uticaje sa strane. Zbog bogatih koji žele biti još bogatiji, čija je jedina ideologija materijalni interes, trpe građani Budve.

Njima se smiješe treći vanredni izbori u jednoj godini.

Branka PLAMENAC

Komentari

nastavi čitati

Izdvajamo