U petak 18. decembra, kada ovaj broj Monitora bude na kioscima, Crnogorska akademija nauka i umjetnosti (CANU) izabraće nove vanredne, redovne i inostrane članove. Jedan od kandidata za vanrednog člana CANU je redovni profesor Fakulteta za sport i fizičko vaspitanje u Nikšiću i predsjednik Upravnog odbora Univerziteta Crne Gore (UCG) Duško Bjelica.
U biografiji potencijalnog akademika iz oblasti nauka o sportu, piše da je kao autor i koautor objavio preko 200 radova u međunarodnim časopisima i 56 knjiga-naučnih i stručnih monografija i udžbenika.
Sudeći po podacima, Bjelica koji je u dva mandata bio dekan Fakulteta za sport i fizičko vaspitanje, a od ljeta 2012. je na čelu UO UCG, veoma je plodan naučni radnik. U zvaničnoj listi naučnih radova UCG, koja je podijeljena na radove objavljene u referentnim međunarodnim časopisima sa SCI, SCIE, SSCI, A&HCI i SCOPUS lista, naveden je 21 Bjeličin autorski i koautorski rad.
Na listi UCG je kao prvi Bjeličin rad, objavljen u međunarodnom časopisu, naveden Uticaj zamora na tačnost udarca u fudbalu u uslovima maksimalnog udarnog impulsa iz 2008. Bjelica zatim kao koautor, u međunarodnim časopisima, objavljuje od četiri do pet radova godišnje.
Od 21 rada koji se nalazi na listi UCG, pet, počev od prvog iz 2008. je objavljeno u časopisu Sport Science, a jedan u Acta Kinesiologica. Ova dva časopisa nalaze se na tzv. predatorskoj listi časopisa.
Troškove izdavanja radova u ovakvim časopisima snose sami autori ili ustanove, a izdavačima su jedini cilj pare: ,,Njihova profitabilna aktivnost izrazito negativno utiče na sistem vrednovanja naučnoistraživačkog rada, jer se u predatorskim časopisima na isti način tretiraju i rezultati skrupulozno izvedenog istraživanja i kompilacija opštih znanja ili trivijalni nalazi, s obzirom na to da je jedini kriterijum za objavljivanje uplata predviđenog iznosa novca”, navodi se u Upozorenju na predatorske časopise i izdavače koje je svojim predavačima, istraživačima i studentima uputio Rektorat Univerziteta u Beogradu.
Preporuka je došla nakon brojnih afera, kada je primijećeno da pojedini naučnici plaćaju časopisima od 1.000 do 3.000 eura za objavljivanje naučnih radova, među kojima je bilo i radova sa temama: Brojanje rupa na putu, Zrenje sremske kobasice…
Da bi donekle izbjegli ovaj problem najznačajniji univerziteti u regionu su definisali i svoje liste referentnih časopisa koje se vrednuju prilikom izora u akademska zvanja.
Na UCG se krenulo u drugom smjeru. Već godinu dana se primjenjuje sistem po kome su SCI liste odlučujuće za sva akademska zvanja: oni koji nemaju naučne radove u inostranim relevantnim časopisima koji su u svjetskim bazama podataka, na tzv. SCI listama, ne mogu biti birani u akademska zvanja, od početnog – docenta, do vanrednog profesora i redovanog profesora. Pa se dešava da neki od najcjenjenijih profesora na UCG ne mogu biti mentori na magistarskim i doktorskim studijama jer ne ispunjavaju uslov da imaju radove na pomenutim listama.
Glavni zagovornik ovakvog mjerenja naučnih dostignuća, pored Bjelice, na UCG je profesor Prirodno-matematičkog fakulteta Vladimir Pešić, predsjednik Naučnog odbora UCG.
,,Vjerujte mi, stopirao sam na posljednja dva Senata 20 doktorata sa Filozofskog fakulteta jer su svi radovi koje su oni objavili, objavljeni u sumnjivim časopisima koji se nalaze na tzv. crnim listama. To su časopisi gdje ljudi pošalju rad, plate između 1.000 do 2.000 eura i poslije tri dana dobiju dokaz da će taj rad da bude objavljen”, govorio je Pešić prije godinu dana o svom učinku. Međutim, nije uspio da stopira radove svog kolege Bjelice.
Profesori sa fakulteta na kojima se izučavaju društvene nauke i umjetnost upozoravaju da, za razliku od prirodnih nauka, pomenute liste ne mogu biti jedino mjerilo. Da sistem ne funkcioniše bjelodano pokazuje lista radova UCG, na kojoj se vidi da na primjer Prirodno matematički i Elektrotehnički fakultet imaju po 500 objavljenih radova u međunarodnim časopisima, dok je na Pravnom fakultetu, Fakultetu dramskih umjetnosti i Fakultetu likovnih umjetnosti taj broj nula.
Profesor Šerbo Rastoder je u više navrata pisao o nelogičnosti da neko može imati referentnu knjigu objavljenu na stranom jeziku, kod međunarodno prestižnog izdavača, da je sve uzalud ako ,,nemate rad na SCI listi (može ako treba i koautorski koji će potpisati jedno 25 lica), pod uslovom da se bavite ‘repulzijom’, rezanjem metala ili mehanikom leptirovih krila”.
Izmjereno znanje putem lista je postala i moćna batina za obračun sa nepodobnima, ne samo individualno. Tačno prije godinu dana Bjelica je poručio profesorima Ekonomskog fakulteta da su ,,dosta slabo referentni u naučnom smislu jer svi zajedno nemaju više od nekoliko radova u ozbiljnim naučnim časopisima, sa referentne SSCI liste”. Za razliku od njega, naravno.
Profesori Ekonomskog fakulteta su tada zatražili hitnu smjenu Bjelice, objašnjavajući da o dubini krize u kojoj se nalazi UCG najbolje govori činjenica da je njega zapalo da bude na čelu temeljne institucije u Crnoj Gori. Kako tada tako i sada nakon nedavne presude Ustavnog suda koja je kao nezakonite ocjenila uvođenja prinudnih uprava na fakultetima i smjene dekana, koje je Bjelica sprovodio posljednjih godina, njegova smjena se ne pominje.
Čeka se izbor u akademika.
Lista predatorskih časopisa
Najpreciznije kriterijume za prepoznavanje ,,predatorskih” časopisa i izdavača dao je Džefri Bil, bibliotekar sa Univerziteta u Koloradu. On se godinama bavi pikupljanjem i analiziranjem podataka o ovakvim časopisima i izdavačima i informacije o tome objavljuje na svom blogu http://scholarlyoa.com. Uz pomoć kolega iz cijelog svijeta, redovno ažurira spiskove izdavača i časopisa za koje postoji jasna sumnja, mogućnost ili vjerovatnoća da imaju ,,predatorsku” praksu.
Predrag NIKOLIĆ
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
FOKUS4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice