Pred Sudom u Bariju 7. februara počinje proces protiv Veselina Barovića, Branislava Mićunovića, Dušanke Pešić i Branka Vujoševića za mafijaško udruživanje i druga krivična djela. Po istoj optužnici je terećen Stanko Subotić, ali će mu, najavljeno je, oslobađajuća presuda biti izrečena 26. februara.
Subotićevi zastupnici Frančesko Paolo Sisto i Vesna Čejović objavili su da je na pretresu 9. januara tužiteljka Eugenija Pontasulja „uvažila argumente odbrane i dala je istovjetan prijedlog – da se za Subotića donese oslobađajuća presuda”.
Optužnica Direkcije za borbu protiv mafije (DIA) iz Barija je teretila Subotića da je osiguravao pranje novca od šverca cigareta, na način da je stavljao na raspolaganje avione za transport keša na Kipar.
Još 2010. Subotićeva odbrana je tražila da mu se sudi po skraćenom postupku, odvojeno od Barovića, Mićunovića, Pešićeve, Vujoševića, te Andrije Draškovića iz Srbije i italijanskih državljana optuženih u istom predmetu. Brojni pretresi su u međuvremenu otkazivani, jer se čekao nalaz vještaka o putevima novca kroz Subotićeve firme. Pretresi protiv njega su vođeni iza zatvorenih vrata.
Subotićev zastupnik jedno vrijeme je bio Frančesko Gala Trinkera, ujedno i počasni konzul Crne Gore u Napulju i član advokatske kancelarije Enrika Tućila, koji sada zastupa Pešićevu a ranije Mila Đukanovića.
Optužnica protiv Đukanovića je maja 2009. arhivirana, usljed nedostatka dokaza ili samo zbog imuniteta koji uživa kao premijer – mišljenja su podijeljena. Godinu kasnije u istom predmetu oslobođen je Miroslav Ivanišević, nekadašnji ministar finansija. Zastupao ga je, kao i Subotića, pomenuti Sisto, a Ivanišević je od Vlade Crne Gore dobio 250.000 eura da plati advokatske usluge.
Ivanišević je oslobođen sa obrazloženjem da je crnogorska vlada imala pravo da propisuje taksu za tranzit i odlučuje u koje će ih svrhe trošiti, te da Italija nema nadležnost da tome sudi. Konkretno, Ivanišević je tužen za falsifikovanje dokumenta, a njegov advokat je tvrdio da za to „ne može odgovarati u Italiji”.
Ako u slučajevima Ivaniševića ili Subotića, možda i Đukanovića, nijesu povrijeđeni italijanski zakoni, ne znači da krivičnih djela u tranzitu ili švercu prema našim zakonima nije bilo.
Upravo je Ivanišević, kao ministar, objavio „da su određeni korisnici budžeta do 2000. godine imali mogućnost da autonomno prikupljaju sopstvene prihode”, što je samo po sebi protivzakonito.
Cigarete su se prodavale na svakom ćošku godinama. Žarko Rakčević, do 2002. vicepremijer, prije nego je dao ostavku, u dva navrata pismeno informiše Vladu da tržištem cigareta upravljaju „veliki interesi organizovanog kriminala” i da budžet „gubi 40-50 miliona DEM godišnje”.
Nekoliko kardinalnih primjera o nezakonitosti utvrdila je Komisija Skupštine Crne Gore za utvrđivanje činjenica, okolnosti i bitnih elemenata u navodima Nacionala. Radila je od jula 2001. do jula 2002. kada je parlamentarnom većinom – DPS je tada imala manjinsku Vladu – usvojen njen optužujući izvještaj.
Na primjer, Uprava carina – koju je nadzirao Ivanišević, tvrdila je da su od 18. avgusta 1999. do 26. septembra 2001. u Luku Bar uplovila 103 broda sa cigaretama, dok je Lučka kapetanija izvijestila da u istom periodu tovara sa cigaretama kao isključivim teretom uopšte bilo nije!
Iako su na Aerodromu Golubovci od decembra 1995. do maja 1998. evidentirana 433 kargo leta sa tovarima cigareta, Uprava carina nije dostavila ni jedan dokument o njihovom carinjenju.
Tadašnji premijer Filip Vujanović je lagao poslanike i javnost kada je tvrdio da je Vlada Cessnu Citation X kupila „kreditnim aranžmanom kod inostrane banke”, a ne, kako se ispostavilo, „beskamatnim kreditom” Subotića i ortaka mu, nedavno osuđenog švercera, Srećka Kestnera
Dokumentovano je da je Služba državne bezbjednosti, sadašnja ANB, marta 1996. u Privrednom sudu registrovala Montenegro tobacco transit (MTT). Ispred SDB-a je delegiran njen funkcioner Ranko Kaluđerović, sa statusom službenog osnivača MTT-a, uz „saglasnost Đukanovića”.
Kaluđerović je pred Komisijom svjedočio da mu je Đukanović rekao da će se komercijalom MTT-a baviti njegov kum Barović i Vujošević a on da „prati i kontroliše bezbjednosne aspekte” i za SDB naplaćuje taksu. Po tom osnovu SDB je prihodovala do 2000. najmanje 14,2 miliona DEM.
Sljedeća mutna rabota je da su Barović i Vujošević, kao privatnici, faktički komandovali špeditersko-skladištarskom kompanijom Zetatrans u državnom vlasništvu. Iako je Barović tvrdio da se „MTT i ja nikada nijesmo bavili tranzitom cigareta”, direktor Zetatransa Žarko Marković je rekao da je njegovo preduzeće „radilo po instrukcijama MTT-a”. O čemu je, uostalom, dostavio telefaks naredbe za postupanje sa cigaretama.
Iako pod kontrolom MTT-a, Ivanišević je saopštio da je Zetatrans „imao ugovor o poslovnoj saradnji sa Ministarstvom finansija”, pa je država po osnovu tranzita duvana 1996-2001. prihodovala 216 miliona USD.
Sume koje je Subotić za sebe – možda i svoje crnogorske drugare – avionima prebačio na Kipar su daleko veće. Samo u periodu 1997-2000, prema dokumentaciji DIA-e, do kiparskog Aerodroma Pafos i dalje u banke u koferima su kuriri iz Podgorice i Tivta prenijeli 1.203.990.940 DEM, 726.061 USD, 136.440 švajcarskih franaka, 64.950 austrijskih šilinga…
Jedan od glavnih Subotićevih alibija oduvijek je bio da je sa dozvolom našeg Ministarstva finansija „iznosio svoj novac na Kipar, uredno ga stavljao u banku i odatle plaćao nove porudžbine”.
No, novac nije iznošen samo na Kipar, već i u Švajcarsku, Njemačku, SAD, Lihteštajn, Monako; dokazne spise čine računi u raznim valutama. Taj dio duvanskog profita je klasifikovan nezavisno od Subotićevih transakcija.
Naime, MTT je osnovan, tvrdi DIA, „sa ciljem da kontroliše, preko firme iz Paname Santa Monica čiji je vlasnik bio Franko dela Tore, količine cigareta koje su ulazile izvana u Crnu Goru i da raspolaže preko Dela Torea naplatom tzv. tranzitne takse”.
Zauzvrat, Dela Toro je uplaćivao enormne sume MTT-u preko povezanih firmi, ali i na inostrane račune ,,jugoslovenskih političara”. Prema procjeni DIA-e, Italijani su u Crnoj Gori plaćali 63 USD po kartonu cigareta a mjesečno je bio planiran promet od 100.000 baksi. Dela Toro, državljanin Švajcarske, 1980-ih je bio uključen u pranje novca u aferi Pica veza kada je američke picerije u vlasništvu tamošnjih mafijaša preplavio heroin sa Sicilije.
Za Dušanku Pešić – koja je bila šefica crnogorske trgovinske misije u Milanu – u preliminaroj optužnici je navedeno da je ,,periodično uzimala veće sume novca” od Dela Toroa i da joj je 1997. kupio i audi A4 za 44,6 miliona lira.
U telefonskom razgovoru sa Italijanom Paolom Savinom, koji je prisluškivala DIA, Pešićeva je početkom 2001. izrazila strahovanje da bi tada uhapšeni Dela Toro mogao reći da je postupao ,,kao predstavnik crnogorske vlade”.
Savino je marta 2012. u Belinzoni (Švajcarska) osuđen na 2,9 godine zatvora zbog pripadanja međunarodnoj kriminalnoj organizaciji za šverc cigareta iz Crne Gore u Italiju, pranje novca i mafijaško udruživanje. Na istom procesu, Dela Toro je oslobođen optužbi.
DIA je za Branka Vujoševića, direktor MTT-a, navela da je „u ime četvorice nosilaca licence za uvoz i transport cigareta inkasirao novac dobijen od taksi”. Licence je crnogorska vlada podijelila Dela Torou i Koradu Biankiju, kasnije još četvorici stranaca – Gerardu Kuomu, Mikelu Antoniju, Garsiji Kankiji i Patriku Monijeru.
Od tih licenciranih dobavljača, cigarete su za gliserski transport u Italiju preuzimali italijanski mafijaši, članovi Sacra corona unite i Camorre, a sve njih je MUP Crne Gore uredno evidentirao kao „turiste”. Navodno, za njih je neposredno bio zadužen Branislav Mićunović.
U dokaznim spisima DIA-e, Mićunovića pominje više od 10 svjedoka ili optuženih. Još 1996. Benedeto Stano na saslušanju u Italiji tvrdi da su mu „za Brana kazali da je ovdašnji mafijaš” i da je „vodio glavnu riječ, izdavao naređenja izvjesnom Bobu, rođaku Mila Đukanovića”.
Taj rođak bi mogao biti sada pokojni Božidar Radović, koji je priznao da se bavio švercom cigareta u intervjuu Nedeljnom Telegrafu februara 1997. Iste godine je Stano dao novi iskaz i opisao i druge svoje i veze Frančeska Prudentina, alijas Don Ćića:
„Kad god su se Prudentino i Đukanović viđeli, razgovarali su. Jednom sam bio ja da pričam o nekim svojim problemima, Đukanović je bio u hotelu Podgorica, ispod kojeg je i kazino. Nakon izvjesnog vremena, došao je i Brano. Mislim da su drugovi, rođaci… ne sjećam se najbolje, ali su bili prilično bliski”.
Još jedan iz branše, Đuzepe Leo, u iskazu iz 2001. opisuje sada relaciju „Brana iz Podgorice” sa Andrijom Draškovićem, čiji je otac Milorad Miša Drašković sebe u jednom intervjuu definisao kao ,,velikog prijatelja sa Đukanovićem”. U doba SFRJ Drašković stariji je predstavnik beogradskog Jugometala u Milanu, a kasnije u istom gradu firme Eurofero– Pešićeva ga je imala u telefonskom imeniku koji je zaplijenila DIA, kao uostalom i Andriju.
Mićunović i Drašković mlađi se terete da su za utočište italijanskim kriminalcima zauzvrat dobili monopol na trgovinu drogom preko Jadrana.
„Brano je bio još jedan od loših likova iz Crne Gore i uvijek sam se nalazio sa njim, Belijem (moguće pokojnim Darkom Raspopovićem – prim.a) i Andrijom Draškovićem”, svjedočio je Leo. „Išao sam u Podgoricu sa Andrijom. Sastajali smo se u hotelu Crna Gora, jeli smo, pričali … Brano je imao tada oko 45 godina. Bio je krupan, nešto viši od mene. Brano je u početku tražio našu saradnju za ove poslove koje smo imali”…
E sad, što je od ovih i-ili drugih činjenica u optužnici ostalo nakon faze tzv. preliminarnih saslušanja zatvorenih za javnost? Advokat Enriko Tućilo tvrdi da je sutkinja Suzana de Feliće „obrazložila da u 160 fascikli spisa istrage manjkaju elementi sigurnog dokaza, ali da bi se tokom suđenja mogli pojaviti novi elementi, pa je zbog toga neophodan nastavak procesa” i da je „dio krivičnih djela, koja se pripisuju optuženima, proglašen zastarjelim”.
Crnogorske državljane u Bariju terete za navodne kriminalne akte od 1994. do 2002, što bi značilo da je možda došlo do zastarijevanja onih krivičnih djela za koje je maksimalna robija manja od 10 godina.
No, prema drugim mišljenjima, članom 416 bis Krivičnog zakonika Italije – po kojem su optuženi – nije uopšte predviđeno postojanje zastarijevanja.
Crna Gora i Italija nemaju sporazum o izručenju svojih državljana.
Vladimir JOVANOVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice