Povežite se sa nama

DRUŠTVO

PO ČEMU ĆEMO PAMTITI 2022.: Poskupljenja, hapšenja i vlast odmetnuta od Ustava  

Objavljeno prije

na

U 2022. pale su dvije vlade, povećane su plate ali još više cijene, hapšeni su nekad nedodirljivi čelnici pravosuđa, a političari su se odmetnuli i građanima jasno pokazali da za njih Ustav i zakoni ne važe. U Novu ulazimo sa većom krizom i neizvjesnošću nego kada smo čekali ovu. Samo korone nema

 

Pronalazak pola tone kokaina u magacinima Volija bila je prva velika vijest nakon novogodišnjih praznika. Pošiljka je u Luku Bar uplovila 2. januara, a onda su je policija i tužilaštvo nadgledali, sve dok je u magacinima Volija nijesu našli radnici i prijavili im sumnjivi paket. Odgovrnih nije bilo.

Drugi bijeli prah – brašno, poskupilo je početkom januara, pa su pekari najavili povećanje cijena i do 15 odsto. To je bilo peto poskupljenje u posljednjih pola godine.

Pri kraju januara tadašnji potpredsjednik Vlade Dritan Abazović obznanio je odluku da uskrati podršku ekspertskoj Vladi i pozvao  poslanike da podrže formiranje njegove manjinske Vlade bez DF-a i DPS-a. Inicijativu za smjenu Vlade podnijeli su lista Crno na bijelo sa većim dijelom opozicije (nekompletan DPS) Iz URA-e su se zaklinjali da ne vraćaju DPS na vlast.

Uslijedili su protesti na ulicama crnogorskih gradova. Branili su Vladu. Još uvijek su vladale antikovid mjere kojima je bilo zabranjeno okupljanje na zatvorenim i otvorenim javnim površinama, ali to nije smetalo pojedinim ministrima iz tadašnje Vlade da u samoodbrani krše mjere koje su sami propisali.

U sjenci politike, ostale su informacije da je tokom 11 mjeseci 2021. Monstat detektovao bijelu kugu u 20 od (tada)24 opštine u Crnoj Gori.  Da aerozagađenje ugrožava zdravlje više od polovine građana ekološke države, te da je 20 doktora nauka i preko 350 magistara bez posla. Za njih po dubini nije bilo mjesta.

Isplata uvećanih zarada obračunatih po programu Evropa sad počela je u februaru. Minimalna plata od januara 2022. godine iznosi 450 umjesto 250 eura.

Prve sedmice februara smijenjena je Vlada Zdravka Krivokapića, a nakon toga i predsjednik Skupštine Aleksa Bečić. Proteste su onda organizovali i Demokrate tražeći vanredne parlamentarne izbore. Mandatar Abazović najavljivao je da će nova Vlada ubrzati EU integracije i borbu protiv kriminala, odblokirati pravosuđe i da ima podršku zapadnih partnera. Podršku DPS-a nije pominjao.

Rat u Ukrajini vratio je Mila Đukanovića u poziciju faktora stabilnosti i zapadnog partnera od povjerenja. U tome mu je pomogla aktuelna vlast  podijeljenim stavovima o ruskoj agresiji i sankcijama protiv nje. Političarima iz svoje orbite pomogao je i mitropolit SPC-a Joanikije tvrdnjom da je „Crna Gora projektovana da bude mala Ukrajina“. U tom trenutku je svaki 15 stanovnik Ukrajine već napustio domovinu.

Saznali smo da iz Slobodne carinske zone u Luci Bar, tokom januara, neko nesmetano krade cigarete, čak 11.000 paketa cigareta bez akcizne marke. Krađa je otkrivena 8. februara i suspendovano je sedam carinika.

Početkom februara SDP i stara garda LS, uz glasove Demokrata i URA-e, formirali su vlast na Cetinju. DPS je nakon 17 godina vladanja u Prijestonici otišao u opoziciju. To je bio nastavak serije izbornih poraza i potvrda nedostatka postizbornog koalicionog potencijala DPS-a.

Milivoje Katnić otišao je u penziju.

Dočekali smo i mart bez nove Vlade. Odlazeća je izbjegavala da se pridruži sankcijama UN i EU prema Rusiji. Đukanović je predstavljao Crnu Goru na samitu NATO-a primajući čestitke na odabiru ,,prave strane istorije”. Krivokapićevoj Vladi bili su sprešniji izbori u Beranama, gdje su premijer i ministri odlazili svako malo.

U martu su izbili požari u kolašinskom kraju. Ponovo, vatrogasci se protiv stihije bore bez adekvatne opreme i pomoći iz vazduha. Slična situacija ponovila se i tokom ljetnjih mjeseci od Boke do sjevera. Nadležni su slijegali ramenima i čekali kišu.

Krajem marta, Tužilački savjet je izabrao dugogodišnjeg sudiju podgoričkog Višeg suda Vladimira Novovića za glavnog specijalnog tužioca.

Početkom aprila Libertas press objavljuje transkripte razgovora preko SKY aplikacije pristigle iz Europola. Prema njima, sin Vesne Medenice bavio se krijumčarenjem cigareta i trgovao drogom. ,,Moramo početi da grabimo za nas”, piše Medenica policajcu Darku Laloviću. Hvališe se poslovima sa drogom i duvanom, šalje slike sa oružjem, završava poslove kriminalcima, i ističe zaštitu majke – doskorašnje predsjednice Vrhovnog suda. Vesna Medenica i njen sin demantuju navode o kriminalnim aktivnostima.

Drama sa navodnim bombama u školama počela je u aprilu i traje do danas. Prve informacije su glasile da dolaze od ruskih ekstremista. Sad je aktuelan mlađi maloljetnik iz Češke.

U aprilu nas je iznenadila vijest da se Svetozar Marović našao na Crnoj listi američke administracije. Marović se oglasio porukom „Nijesam nedostupan pravdi, nego se liječim od nepravde”. Pokradene milione nije pominjao.

U aprilu je uhapšena dvodecenijska vladarka crnogorskog pravosuđa Vesna Medenica. Na teret joj se stavlja stvaranje kriminalne organizacije i protivzakonit uticaj. U oktobru je podignuta optužnica protiv nje i njenog sina. Medenici je krajem novembra ukinut pritvor, a tužilaštvo je podnijelo žalbu na tu odluku.

Nakon dvomjesečnih pregovora, krajem aprila je formirana manjinska 43. Vlada. Umjesto eksperata dobili smo političke lidere i njihove saradnike, a umjesto ,,crkvenih” po dubini DPS kadrove. Saznalo se i da su službenici policije Petar Lazović, sin bivšeg visokog policijskog funkcionera Zorana Lazovića, i Ljubo Milović, članovi kavačkog klana. Libertas je objavio da je Europol još u junu 2021. dostavio transkripte razgovora dvojice policajaca sa vođom klana Radojem Zvicerom, zatim Veljkom Belivukom i drugima kriminalcima… Ali iz tužilaštva nije bilo reakcije, sem što nas je Milivoje Katnić ubjeđivao da je Lazović najbolji crnogorski policajac.

Predsjednik Đukanović raspisao je lokalne izbore u više crnogorskih opština koji su trebali da se održe u jeku turističke sezone – dva glasanja svakog vikenda – valjda da je dopune. Vladajuća većina ih je, nezakonito, odložila za oktobar. Da ne remete sezonu.

Nedugo za Medenicom, uhapšen je i predsjednik Privrednog suda Blažo Jovanić. Odveli su ga u Spuž direktno iz kancelarije, osumnjičen je za zloupotrebu položaja i formiranje kriminalne organizacije koja je u stečajnim postupcima stranke oštetila za iznose koji se mjere milionima eura.

U junu je premijer prisustvovao Otvorenom Balkan samitu u Ohridu, kao gost. Tokom cijele godine vodila se polemika oko eventualnog pristupanja Crne Gore tom savezu. Abazović je izjavio da nije čuo nijedan dobar razlog zašto Crna Gora ne bi bila dio te regionalne incijative, a ministar ekonomije Goran Đurović da Vlada još uvijek ne zna koji su benefiti od te inicijative. Građani još manje.

Počekom juna Miomir Mugoša prvostepeno je pred Višim sudom oslobođen. Slučaj Carine. Istog mjeseca oslobađajućom presudom okončana je afera Telekom. Viši sud oslobodio je bivše direktore Telekoma Olega Obradovića i Miodraga Ivanovića. Tužilaštvo, u tri mandata, svojski se potrudilo da se izbjegne i udaljena sumnja u učešće porodice Đukanović u ovoj aferi.

Tokom sezone nekadašnji biseri crnogorskog turizma Sveti Stefan i Miločer bili su zatvoreni. U julu proslavili smo jubilej – deset godina od početka pregovaranja o pristupanju EU. Pa smo se i podsjetili da već pet godina nijesmo zatvorili nijedno pregovaračko poglavlje.

Nakon što je premijer Abazović posjetio Beograd i najavio potpisivanje Temeljnog ugovora, a Vlada ga tijesnom većinom usvojila, inicijativu za smjenu njegove Vlade najavio je DPS. ,,Ne plaše se oni Temeljnog ugovora, nego Europola”, odbrusio je premijer.

Trinaestog jula je sa tri godine zakašnjenja  otvorena prva dionica auto-puta, a u Nikšiću je praznik obilježen sukobom patriota srpskog i crnogorskog predznaka, uz intervenciju policije. U suret prazniku uhapšeni su nekadanji članovi Odbora direktora PlantažaVeselin Vukotić, Božo Mihailović, Đorđije Rajković, Sead Šahman, Duško Perović i Anica Hajduković. Nakon hapšenja Vukotića, suvlasnika Đukanovićevog UDG-a, predsjednik države je upozorio da je na ispitu samostalnost tužilaštva i sudstva.

U julu je premijer imenovao za generalnog inspektora ANB-a Artana Kurtija, koji je dva puta osuđivan na zatvorsku kaznu – zbog pokušaja ubistva i nanošenje teške tjelesne povrede. Krajem jula uhapšen je službenik ANB-a Petar Lazović, dok policija traga za policajcem Ljubom Milovićem.

Početkom avgusta, pod velom tajnosti, u Podgorici premijer Abazović i patrijarh SPC-a Porfirije potpisuju Temeljni ugovor. Iz DPS-a su odmah najavili rušenje, po njima, izdajničke Vlade.

Profesor Milan Popović nije mogao proći za člana Sudskog savjeta.

Ustavni sud je, dok je još imao legitimitet da odlučuje, početkom avgusta presudio da su majske promjene Zakona o lokalnoj samoupravi kojima su redovni izbori u 14 opština odloženi za 23. oktobar  neustavne. Te izmjene je izglasala nova većina sastavljena od DPS-a, SNP-a, Koalicije Crno na bijelo, SDP-a i manjinskih stranaka.

Nakon 100 dana nove Vlade već se raspravljalo o njenom kraju. Inicijativu za izgasavanje nepovjerenja podnijeli su DPS, SDP, SD i Liberalna partija.

U međuvremenu, na Međunarodni dan siromaštva 9. avgust, podsjetili smo se da čak 140.000 stanovnika Crne Gore živi na rubu ili u siromaštvu.

Iz političkog i drugog blata, 12. avgusta trgnula nas je tragedija na Cetinju. Vuk Borilović je u centru Prijestonice ubio 10 i ranio šest ljudi. Iz lovačke puške nasumično je pucao na komšije, a zatim i na prolaznike. Stradalo je i dvoje djece. Ubica je na kraju ubijen.

U sjenci glasanja za smjenu Vlade izglasani su tzv. zetski zakoni kojima je Zeta dobila status opštine. Za njih su glasali poslanici DPS-a, SDP-a i URA-e. Nakon izglasavanja, poslanici Demikrata i DF-a najavili su Inicijativu za smjenu Vlade, što su i uradili, zbog zebnje da se izglasavanjem statusa opštine Zeti omogućava izborni inženjering pred lokalne izbore u Podgorici.

Nešto prije ponoći 19. oktobra pala je i 43. Vlada.

Vijest o hapšenju nekadašnje izvršne  dikretorice Plantaža Verice Maraš nikoga nije iznenadila.  Ona i ostali osumnjičeni u slučaju Plantaže tokom oktobra pušteni su iz Istražnog zatvora.

Na sjednici na kojoj je izglasan pad njegove Vlade, Abazović je kazao da je smjena pokrenuta jer je zaustavljen šverc cigareta iza kojeg stoji kompanija Bemaks.

Krajem avgusta desio se sajber napad na servere Vlade i državnih institucija. Mjesecima potom bili su nedostupni građanima.

Pobjednici od 30. avgusta 2021. počeli su pregovore za sastav nove Vlade. Mučno i sporo. Nakon maratonskih konsultacija dogovoreno je da mandatar bude Miodrag Lekić. Međutim, predsjednik Đukanović odbio je da prihvati ponudu većine od 41 poslanika uz obrazloženje da ,,nije stekao utisak da postoji jasna većina koja bi bila u stanju da formira Vladu”. Osim utiska, Đukanović je naveo da se oni koji su predložili Lekića nijesu odazvali na konsultacije niti dostavili potpise kojima bi potvrdili postojanje neophodne podrške. Pat pozicija traje do danas.

Iz političke sapunice trgao nas je nestanak pa pronalazak kamiona punog cigareta, vrijednih blizu milion eura. Cigarete iz kamiona trebale su da budu spaljene u Nikšiću. U SDT-u je saslušan direktor Uprave prihoda i carina Rade Milošević. Nakon saslušanja iz ,,moralnih razloga” podnio je ostavku. A u Vladi su ministar odbrane Raško Konjević i premijer Abazović optuživali jedan drugog za šverc. Premijer je, u oktobru, smijenio ministra Konjevića sa mjesta koordinatora službi bezbjednosti, a onda je smjenjen i direktor ANB-a Savo Kentera.

U predizbornu kampanju za lokalne izbore u 14 opština ušlo se bez Ustavnom suda.

Oktobarski izbori donijeli su gubitak vlasti DPS-a u Podgorici. DPS i partije okupljene oko nje izgubili su i Pljevlja, Kolašin, Žabljak, Danilovgrad. Izbori još nijesu završeni u Šavniku. Veliki uspjeh na izborima ostvarila je Evropa sad, kojoj je u Podgorici pripalo mjesto gradonačelnika. Opomenuti uspjehom nove partije, ostale su usporile sa zahtjevima za vanredne parlamentarne izbore.

Naviknuti na kršenje Ustava i zakona, uz obrazloženje da sve to krši i druga strana, početkom novembra poslanici tzv. stare većine izglasali su izmjene i dopune Zakona o predsjedniku, kako bi se omogućilo formiranje nove 44. Vlade. To je izazvalo masovne proteste kojima se traži poništenje ove odluke, deblokada Ustavnog suda i raspisivanje vanrednih parlamentarnih izbora. Iako kažu da nisu organizatori, na skupovima pod sloganom Ima nas prisustvuju i govore čelnici DPS-a.

U godini sa malo lijepih vijesti, obradovale su nas rukometašice koje su osvojile treće mjesto na Evropskom prvenstvu. Pokazale su kako se željom i požrtvovanjem može pobijediti i bolje rangirani protivnik, savladavši dvostruke olimpijske prvakinje, rukometašice Francuske.

Početkom decembra SDT je uputio zahjev za skidanje imuniteta poslanicima DPS-a Predragu Boškoviću, Dragici Sekulić, Suzani Pribilović, kao i poslanicima SD-a Ivanu Brajoviću i Damiru Šehoviću. SDT  ispituje da li su oni kao članovi Vladine Komisije za stambena pitanja zloupotrijebili službeni položaj. To je ona komisija koja je miljenicima vlasti dodjeljivala skoro besplatne stanove i povoljne kredite.

Odjeknula je vijest o hapšenju dugogodišnjeg zamjenika specijalnog tužioca Saše Čađenovića. Tužilaštvo mu na teret stavlja da je od sredine 2020. postao pripadnik kavačkog klana. Nakon ovog hapšenja oglasio se i Katnić, bivši specijalni tužilac, Čađenovićev šef, kazavši da je na sve spreman.

Pretposljednje sedmice decembra, uhapšen je Rade Milošević, bivši direktor Uprave prihoda i carina. Sumnjiči se za stvaranje kriminalne organizacije.

Godina se završava sa očekivanjem nove Vlade, predsjedničkih, a možda i parlamentarnih izbora. Ono što je izvjesno je novo poskupljenje hljeba. Prijatno i u 2023.

Predrag NIKOLIĆ

Komentari

DRUŠTVO

HAOTIČAN POČETAK ZIMSKE SEZONE: Kad se turizam dešava

Objavljeno prije

na

Objavio:

Početak zimske sezone sa brojnim problemima i stupanje na snagu dvostrukog povećanja PDV-a na smještaj siguran su znak da će crnogorski turizam sa olovnim nogama trčati narednu 2025. godinu. Vapaje turističkih radnika nema ko da čuje. Turističke radnike i sve one koji žive od turizma posebno brine to što je  gotovo izvjesno da će se, ukoliko se nešto brzo ne uradi, ovaj trend nastaviti i u 2025.

 

 

Prošlogodišnja zimska sezona je u Crnoj Gori propala jer nije bilo snijega. Ove godine pao je već krajem novembra i iznenadio sve na sjeveru.  U Ski centru Kolašin 1600 mjesec dana nema struje, a tu  je i hronični problem sa vodosnabdijevanjem i nedostatak adekvatnih puteva i parkinga, da se ne govori o visokim cijenama. Pritom, za samo nekoliko sedmica kreću novogodišnji praznici i đački raspusti.

„Vremenski uslovi omogućili su skijanje već prije 15 dana, ali zbog nepostojanja sistema za osnježavanje staze su neiskorištene. To je apsurd u 21. vijeku“, kaže Dragana Bećirović iz Privredne komore Crne Gore.

U državi gdje se turizam u kontinuitetu dešava, logično je da prihodi padaju. I to ove godine zvanično – po pokazateljima Centralne banke Crne Gore za 50 miliona eura su manji nego 2023. godine ili za četiri odsto. Pad posjeta još veći – više od pet odsto. To je prvi put od obnove nezavisnosti, isključujući 2020. odnosno godinu korone, da je u turizmu žetva opala.

Finansijski rezultati bi bili još gori da ove godine nijesu značajno povećane cijene usluga, praktično u rangu sa svim evropskim mediteranskim zemljama. Baš kao i one u vanpansionu i u supermarketima. Crna Gora više nije jeftina destinacija, svakako ne za goste iz našeg regiona koji su najbrojniji. U situaciji kada se pogoršava ekonomsko stanje i u zapadnoevropskim zemljama, to onda vrijedi i za te goste. Istraživanja pokazuju da oko 80 posto Evropljana mijenjaju navike putovanja zbog klime, sigurnosti i cijena.

Turističke radnike i sve one koji žive od turizma posebno brine to što je  gotovo izvjesno da će se, ukoliko se nešto brzo ne uradi, ovaj trend nastaviti i u 2025.

“Ako ne preduzmemo korake prije svega u kvalitetu upravljanja našom destinacijom i ne počnemo strategijski da planiramo, jasno je da će se stanje pogoršavati“, smatra izvršni direktor Hotelsko-turističkog preduzeća “Ulcinjska rivijera“ Ćamil Hodžić.

Profesor turističke ekonomije Rade Ratković je uvjeren da je turizam žrtva Vladinog programa Evropa sad 2, jer je zbog njegove realizacije povećan porez na dodatnu vrijednost na smještaj sa sedam na 15 odsto. „Naš turizam je u fazi tihog odumiranja i pretvaranja u biznis za nekretnine“, navodi Ratković.

Sličan je stav predsjednika države Jakova Milatovića. “Ne smijemo dozvoliti da turizam, kao glavni pokretač naše ekonomije, uđe u opasnu zonu stagnacije. Umjesto strateških odgovora dobili smo povećanje poreza koji će dodatno ugroziti naš najveći ekonomski sektor dok konkurencija u regionu grabi krupnim koracima naprijed”, upozorava Milatović.

Niko se iz Vlade i Ministarstva turizma ne oglašava, kao ni iz Nacionalne turističke organizacije, dok cijene usluga rastu, ulaganja u turizam je malo i nedovoljno, a kvalitet usluga opada.

U tom kontekstu je, na primjer, razumljivo što je britanski magazin Time Out na listu najpotcjenjenijih evropskih destinacija za 2025. godinu, na prvo mjesto stavio Ulcinj, grad sa najvećim turističkim razvojnim potencijalom u Crnoj Gori.

“Dok se mnoga mjesta širom kontinenta bore sa prekomjernim turizmom, ove zanemarene destinacije čekaju da budu istražene”, navodi se u analizi ovog časopisa koji od 1968. godine izlazi u Londonu.

A da bi bile istražene, mora se do njih nekako doći. Upravo je dostupnost naše države, kako tvrdi dugogodišnji turistički radnik Branko-Diki Kažanegra, najveći problem crnogorskog turizma. „Albanija je 1993.godine  imala tri avionske linije dnevno. Zgrada aerodroma u Tirani je bila jedna baraka. A, šta mi danas imamo, a šta ima Albanija? To je najbolji primjer kako je neko išao naprijed, a mi smo išli unatrag“, ističe Kažanegra.

Zato ova privredna grana i turistički radnici u narednu godinu kreću u trku sa konkurencijom sa olovnim nogama. Izazova je previše – globalna geopolitička situacija, nepovoljna ekonomska kretanja na tržištima, izostanak ulaganja u hotelsku industiju, digitalizaciju i radnu snagu…

U svakom slučaju, turizam je precizan seizmograf koji registruje sve potrese u našem društvu i privredi. Crveni alarm je već upaljen za sve one koji nijesu zaslijepljeni od privilegija, nemara i neodgovornosti.

                                                                                                                                            Mustafa CANKA

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

RATNI ZLOČINI: Crna Gora još bez optužnica protiv ,,vikend ratnika”

Objavljeno prije

na

Objavio:

Specijalno državno tužilaštvo je  do sada podiglo samo tri optužnice zbog učeća dobrovoljaca iz Crne Gore u ratnim zločinima u BiH i na Kosovu

 

Specijalno državno tužilaštvo (SDT) nije učinilo dovoljno u istragama o učešću tzv. vikend ratnika iz Crne Gore u ratnim zločinima i pljačkama počinjenim u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i na Kosovu tokom ratova devedesetih, tvrde sagovornici BIRN-a.

Izraz ,,vikend ratnici” se često koristi da opiše dobrovoljce koji su iz Crne Gore i Srbije putovali u BiH i učestvovali u ratnim zločinima tokom devedesetih.

Pravna savjetnica u Akciji za ljudska prava (HRA), Bojana Malović, tvrdi da SDT još nije samoinicijativno istraživalo djelovanje tzv. vikend ratnika, iako indicije o učešću crnogorskih državljana u silovanjima u istočnoj Bosni postoje od 1996. kada je pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (ICTY) u Hagu podignuta prva optužnica zbog seksualnog zlostavljanja.

,,Specijalno državno tužilaštvo od novembra 2020. izviđa dokazni materijal koji se može odnositi na ‘vikend ratnike’, budući da obuhvata više od 15 crnogorskih državljana osumnjičenih za teške zločine − uključujući ubistvo, mučenje, seksualno ropstvo i silovanje na području Foče. Međutim, kako je taj postupak u fazi izviđaja njihovi identiteti nisu poznati javnosti”, kazala je Malović BIRN-u.

Crna Gora je, kao dio Jugoslavije, direktno učestvovala u ratovima devedesetih u Hrvatskoj i BiH, a cnogorski građani su, kao pripadnici Vojske Jugoslavije, učestvovali u ratu na Kosovu. U Crnoj Gori nije bilo ratnih dejstava, ali su na njenoj teritoriji zabilježeni ratni zločini.

U sudskim procesima u BiH, na Kosovu i Hrvatskoj pominju se crnogorski državljani koji su u tim državama kao dobrovoljci učestvovali u ratnim zločinima i pljačkama. U Crnoj Gori su do sada podignute tri optužnice protiv crnogorskih državljana zbog ratnih zločina u susjednim državama, od kojih se jedna završila osuđujućom presudom.

Apelacioni sud je u decembru 2019. potvrdio presudu kojom je bivši pripadnik Vojske Jugoslavije iz Nikšića, Vlado Zmajević, osuđen na 14 godina zatvora zbog ubistva 4 albanska civila u selu Žegra kod Gnjilana tokom rata na Kosovu 1999.

Pred Višim sudom u Podgorici sudi se crnogorskom državljaninu, Slobodanu Pekoviću, koji se tereti da je kao vojnik Vojske Republike Srpske (VRS) ubio dvije osobe i silovao ženu bošnjačke nacionalnosti u Foči 1992. Peković je 23. oktobra pušten da se brani sa slobode, nakon što crnogorski Viši sud u roku od tri godine nije donio presudu.

SDT je prošlog juna podiglo optužnicu protiv pripadnika crnogorske granične policije, Zorana Gašovića, koji se tereti da je kao pripadnik VRS počinio zločine protiv čovječnosti u Hadžićima kod Sarajeva 1992. godine.

Spiskovi za paljenje kuća

U izvještaju Evropske komisije o napretku za 2024. navodi se da je Crna Gora počela sa proaktivnim istragama ratnih zločina, kao i da SDT trenutno istražuje 12 slučajeva.

VDT je 16. septembra usvojilo Strategiju za istraživanje ratnih zločina koja se odnosi na period 2024 – 2027., kojom je planirano uspostavljanje održivog bilansa rezultata u istragama, procesuiranju i presudama u slučajevima ratnih zločina, uz punu saradnju sa Međunarodnim rezidualnim mehanizmom za krivične sudove, koji je nasljednik Tribunala u Hagu.

Iz SDT nijesu odgovorili BIRN-u koliko su pokrenuli istraga o učešću ,,vikend ratnika” u ratnim zločinima u susjednim državama.

Visoki oficir jugoslovenske Kontraobaveštajne službe (KOS), Radomir Goranović, ističe da ,,vikend ratnici” nisu bili prisutni tokom napada Jugoslovenske narodne armije (JNA) na Dubrovnik.

Vojne formacije JNA, koje su uglavnom činili crnogorski vojnici i rezervisti,  od decembra 1991. do maja 1992. opsjedale su Dubrovnik i Konavle.

Goranović, kojeg je napad na Dubrovnik zatekao u Kuparima, tvrdi da je na dubrovačkom ratištu organizovana sistematska pljačka pod okriljem vojske.

,,Postojali su spiskovi za paljenje kuća. Prilikom povlačenja sve što je moglo iz kuća, hotela, aerodroma Ćilipi i ostalih objekata odneseno je u Crnu Goru. Ne sporim da je bilo i pojedinačnih pljački, ali su one bile manje značajne u odnosu na sistematsku koja je bila naređena od vojnog i političkog vrha”, kazao je.

,,Godinama nakon napada na Dubrovnik u Nikšiću su prepričavali da su se pojedini rezervisti kući vratili sa punim čuturicama zlata”, dodao je.

Županijski sud u Splitu je u novembru 2014. osudio Marka Grandova iz Bijelog Polja na sedam godina zatvora, jer je kao pripadnik JNA u oktobru 1991. zapalio tri kuće, opljačkao restoran i kuću Stijepa Vladimira u Slanom. Grandov je odbacio optužbe, navodeći da je osuđen jer je na jednom zapaljenom hotelu u Slanom bilo ispisano njegovo ime.

 

Odlazili u istočnu Bosnu zbog pljačke i silovanja

Sagovornici BIRN-a tvrde da pojava ,,vikend ratnika” iz Crne Gore dobija puni zamah od maja 1992. na području Foče i drugih mjesta u istočnoj Bosni i Hercegovini, u blizini granice sa Crnom Gorom.

Malović ističe da su iz Crne Gore u istočnu Bosnu odlazile naoružane paravojne grupe i pojedinci da ratuju kao dobrovoljci na strani Vojske Republike Srpske.

,,Nazivani su ‘vikend ratnici’ jer su neki od njih namjenski odlazili u rat u svrhu pljačke, sporadično, i na nekoliko dana. Uglavnom, crnogorski državljani su na bosanskoj teritoriji počinili brojna razbojništva, paljevine, pljačke, silovanja, ubistva, zlostavljanja i ostvarivali ratni profit”, tvrdi Malović.

Crnogorski dobrovoljci koji su učestvovali u silovanjima u okolini Foče pominju se i u svjedočenjima žrtava pred Haškim tribunalom.

Tako je na suđenju pripadnicima VRS Dragoljubu Kunarcu, Zoranu Vukoviću i Radomiru Kovaču ,,Svjedokinja 50″, čiji je identitet zaštićen, izjavila da je silovao jedan crnogorski vojnik, kojeg je opisala kao ,,starog” i ,,odvratnog”.

,,Odveo me je u sobu gdje mi je prijetio nožem i govorio: ‘Vidjećete vi muslimani. Nacrtaću ti krst na leđima. Sve ću vas pokrstiti. Sad ćete postati Srbi’… Silovao me je na zvjerski način, tako grubo da sam kasnije vidjela da krvarim. Sve me je boljelo: stomak, leđa, noge, sve je bilo bolno”, kazala je ,,Svjedokinja 50″.

,,Ono što me je najviše od svega zaboljelo je to što je sigurno bio tridesetak godina stariji od mene. Sigurno je bio star koliko i moj otac”, dodala je.

Dragoljub Kunarac je bio komandir specijalne dobrovoljačke jedinice sastavljene od dobrovoljaca uglavnom porijeklom iz Crne Gore. Kunarac, koji je do 1992. živio u Tivtu, osuđen je na 28 godina zatvora zbog  silovanja i porobljavanja žena bošnjačke nacionalnosti.

U dokumentaciji Međunarodnog krivičnog suda u Hagu pominje se i najmanje 10 crnogorskih vojnika kao i kuća u fočanskom naselju Aladža koja je služila kao ,,crnogorski štab”. U optužnici protiv Kunarca, pomenuta su i najmanje četiri vojnika iz Crne Gore koji su učestvovali u silovanjima u Foči.

,,Crnogorski vojnik koji je silovao FWS-50 prijetio joj je da će joj odrezati ruke i noge i odnijeti je u crkvu na krštenje”, navodi se u jednom od transkripata sa suđenja.

Podsjećajući se antiratnog skupa opozicionog Liberalnog saveza Crne Gore (LSCG) početkom devedesetih, novinar Sead Sadiković kazao je da se živo sjeća petnaestak ,,vikend ratnika” iz Bijelog Polja.

,,Sjećam se da su bili naoružani i da su zaustavili autobuse u kojima su bili ‘Liberali’. Okupljali su se u parku, orgijali i pjevali svoje pjesme. Danas se neki od njih stide svega toga”, kazao je Sadiković.

,,Oni su išli u Bosnu, prema Foči, najdalje do Pala”“, dodao je.

Optužnice u BiH i na Kosovu

Pred sudom u BIH do sada su podignute optužnice protiv dva crnogorska državljanina koji mogu spadati u kategoriju ,,vikend ratnika” – Ranka Radulovića i Miodraga Nikačevića.

Sud BiH je u septembru 2020. podigao optužnicu protiv Radulovića jer je od jula do augusta 1992. učestvovao u napadu na civilno stanovništvo na području Foče, uzimao taoce, uništavao imovinu i zatvarao civile bošnjačke nacionalnosti, ali i pomagao u prisiljavanju djevojaka na seksualni odnos. Tokom suđenja Radulović se u septembru 2021. putem video linka iz Podgorice izjasnio da nije kriv.

Radulovićevo ime se pominjalo i tokom svjedočenja na suđenju Dragoljubu Kunarcu.

,,Silovao me je i vrijeđao, psovao moju majku. Rekao je da sam bula, Turkinja… Zatim me je vratio u kuću”, navodi se u svjedočenju jedne od žrtava.

Radulović (64) koji živi u Nikšiću nikada nije bio pod istragom crnogorskih pravosudnih organa zbog navoda o učešću u ratnim zločinima. U Crnoj Gori je bezuspješno suđen za organizovani kriminal i nelegalno posjedovanje oružja, a od 24. juna je u bjekstvu nakon što je osumnjičen za silovanje dvadesettrogodišnje djevojke u Nikšiću.

Apelaciono vijeće Suda BiH je u decembru 2010. osudilo crnogorskog državljanina Miodraga Nikačevića na 10 godina zatvora zbog zločina protiv čovječnosti počinjenih na području Foče.

Nikčević, poznat kao Zunđa i Nikač, bio je komandir specijalne jedinice VRS zvane ,,Nikačevi” koja je djelovala u Foči.

On je proglašen krivim za silovanja u aprilu i julu 1992., kao i privođenje Rasima Klapuha, kojeg je predao Vojnoj policiji, a kome se nakon toga gubi svaki trag.

,,Sud u BiH je teretio Nikačevića za progon civilnog bošnjačkog stanovništva iz opštine Foča, u okviru kog je učestvovao u prisilnom nestanku dvije osobe bošnjačke nacionalnosti, pomagao u silovanju dvije Bošnjakinje i učestvovao u zatvaranju i prisilnim preseljenjima civila bošnjačke nacionalnosti”, kazala je Malović.

Pred Okružnim sudom u Trebinju u toku je suđenje crnogorskim državljanima Milutinu Đilasu i Rajku Vojvodiću koji se terete da su 1992. godine, kao pripadnici VRS silovali žene koje nisu bile vojno angažovane i nisu učestvovale u neprijateljstvima.

Osnovni sud u Prištini 19. jula osudio je crnogorskog državljanina Ekrema Bajrovića na 12 godina zatvora zbog ratnih zločina počinjenih u maju 1999. protiv albanskog civilnog stanovništva u selima Starodvorane, Žač i Đurakovac na teritoriji opštine Istok.

Nakon 2020. Crna Gora je od Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične sudove dobila dokumenta koja se odnose na  više od 15 crnogorskih državljana osumnjičenih za učestvovanje u zločinima tokom rata u Bosni i Hercegovini.

,,U poslednje vrijeme ažuriran je rad na predmetima koji su dostavljeni iz Haškog tribunala, a koji se dijelom mogu odnositi na ‘vikend ratnike’. Međutim, okončanje tih istraga možemo očekivati tek u naredne dvije godine”, smatra Malović.

Predrag NIKOLIĆ
Tekst je dio projekta ,,Kultura sjećanja za svjetliju budućnost” koji realizuje Građanska alijansa u partnerstvu sa BIRN Crna Gora, koji je podržan kroz regionalni projekat ,,Podrška EU izgradnji povjerenja na Zapadnom Balkanu”, uz finansijsku podršku Evropske unije.
Regionalni projekat sprovodi UNDP. Sadržaj je isključivo odgovornost autora i ni na koji način ne odražava stavove donatora.

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

BUDVA POSLIJE IZBORA: Poslovi ne smiju da stanu

Objavljeno prije

na

Objavio:

Izbori u Budvi odavno ne služe izjašnjavanju građana za programe stranaka i ljude koji će na najbolji način voditi grad. Izbore vode interesne grupe, građevinski lobi uz moćne uticaje sa strane. Zbog bogatih koji žele biti još bogatiji, čija je jedina ideologija materijalni interes, trpe građani Budve. Njima se smiješe treći vanredni izbori u jednoj godini

 

 

Deset dana nakon lokalnih izbora u Budvi i proglašenja konačnih rezultata, nema naznaka da se uskoro može očekivati dogovor političkih grupacija koje su učestvovale na njima. Postupci dvije vodeće stranke, koalicija Demokratskog fronta koju predvodi kandidat za predsjednika Opštine, Mladen Mikielj i grupa građana Budva naš grad, Nikole Jovanovića, takođe pretendenta za fotelju gradonačelnika, istovjetni su onima koje su vodili nakon majskih izbora, na kojima je rezultat u broju mandata bio neriješen. Njihove liste osvojile su oba puta po devet odborničkih mjesta u Skupštini grada, nedovoljno da same formiraju izvršnu vlast.

Pregovore pokreće Jovanović, uz uslov da njemu pripada predsjednička fotelja. On  poziva  na dogovore pojedine partije iz DF  SNP i Demokratsku narodnu partiju.. Prošlog puta  iz DF-a mu je stavljeno do znanja da to neće proći. Sasvim izvjesno neće ni sada.

Upućeni tvrde da Jovanović ima podršku aktuelnog predsjednika Opštine Mila Božovića iz pritvorske jedinice u Spužu. To je i podrška moćnog građevinskog lobija, zainteresovanog da unosni poslovi ne presahnu.

Za eventualno  pravljenje postizborne koalicije sa DPS-om, Jovanović bi morao ubijediti odbornike sa svoje liste, Budva naš grad, nekadašnje sledbenike jedinstvenog DF-a. Tokom junskih pregovora to mu nije pošlo za rukom, nekoliko njih odbilo je takvu saradnju. Sada je dovoljno  da tri odbornika to učine,  da otpadne mogućnost  povratka DPS-a u izvršnu vlast u Budvi, poslije osam godina.

Upućeni navode da je uslov DPS-a koji donosi sedam mandata, da dobije opštinska preduzeća na upravljanje. Treći partner, Evropski savez, sa dva mandata, čiji je lider Petar Odžić traži funkciju predsjednika lokalnog parlamenta. Fotelja predsjednika Opštine Budva bila bi Jovanovićeva.

Iz te vruće stolice tri gradonačelnika turističke metropole završila su u Spužu. Prva dvojica, Rajko Kuljača i Lazar Rađenović kao pripadnici OKG Budva, pravosnažno su osuđeni. Milo Božović, uhapšen u aprilu 2023. godine i dalje je predsjednik Opštine i čeka ishod sprovedenog istražnog postupka u pritvoru.

Uprkos svemu, u gradu bez parlamenta i funkcionalne vlasti, unosni poslovi nimalo ne trpe. Ugovore o javnim nabavkama za izvođenje raznih građevinskih radova, po odobrenju Višeg suda u Podgorici, potpisivao je u Spužu, predsjednik Milo Božović, sve do imenovanja potpredsjednice Opštine Jasne Dokić.

Pregled podataka Službe javnih nabavki, pokazuje kako su pojedine građevinske firme postale stalni pretplatnici na opštinski budžet. Obećane ekskluzivne  kapitalne investicije u gradu svele su se na izgradnju lokalnih puteva i ostale saobraćajne infrasturkture. Na razne atmosferske kanale, podmorske ispuste, sanaciju ili modernizaciju postojećih trotoara i saobraćajnica. Samo u 2024. godini na pomenute radove utrošeno je oko šest miliona eura. Većinu ugovora parafirala je potrpedsjednica Dokić.

Privilegovane firme, odabrane na tenderima na kojima se po pravilu pojavljuju kao jedini i najpovoljniji ponuđači, jesu poznati Bemax sa podugovaračem BB Solar, u vlasništvu Blaža Đukanovića, sina bivšeg predsjednika Mila Đukanovića, zatim kompanija Carat vlasnika Dragana Perovića, kuma i poslovnog partnera Mila Božovića. Tu je i neizbježna firma Asfalt beton gradnja iz Podgorice, bliska bivšem predsjedniku Marku Batu Careviću, Hidromont inženjering iz Podgorice i druge.

Tokom 2024. godine firma Asfalt-Beton, koju zastupa izvjesni Vladimir Mirković, realizovala je osam ugovora o javnim nabavkama, vrijednim oko 3,5 miliona eura, bez obračunatog PDV. Ova firma debitovala je u Budvi u doba predsjednikovanja Bata Carevića. Asfalt beton gradnja u jednoj godini od Carevića je dobila poslove vrijedne preko 2 miliona eura. Kako bi se u posao, kao podizvođač, ugradila firma Carinvest. Asfalt beton gradnja od tada čvrsto drži monopol u izvođenju javnih radova na teritoriji Opštine.  Carević javno podržava  Jovanovića i njegov tim.

Pojedinačno najjači ugovor u tekućoj godini dodijeljen je kompaniji Hidromont za sanaciju ispusta u Bečićima i na Zavali, vrijedan 2,5 miliona eura.

Potpredsjednica Dokić potpisala je početkom novembra drugi ugovor sa Bemaxom o izradi atmosferskog kanala u centru Budve, kod gradske Pošte, vrijedan 720 hiljada eura. Podugovarač BB Solar dobija svojih 1,2 procenta za izvođenje elektrotehničkih radova.

Podsjećamo, u decembru 2023. godine, Božović je potpisao prvi ugovor sa Bemax-om  vrijedan 2.924.681 eura za rekonstrukciju ulice 22 Novembar i Mediteranske, u centru Budve. Podugovarač u ovom poslu bila je firma mladog Đukanovića BB Solar, koja je na ime procenta od 16,27 odsto inkasirala 488.000 eura. Nakon završenih radova koji su trajali tokom turističke sezone, glavni problem tog dijela grada, stvaranje velikih poplava tokom obilnih padavina, nije riješen. Poplave su i dalje tu, ulice su neprohodne nakon prvih kiša uprkos utrošenim milionima.

Bemax je ponovo angažovan, da napravi novi atmosferski kanal koji će vodu sa ulice odvesti dalje, u more. Za popravni rad, Bemax i BB Solar prihodovaće 600.000 eura.

Najvrjedniji ugovor u poslednje dvije godine parafirao je predsjednik Božović u julu 2023., tri mjeseca nakon hapšenja, sa konzorcijumom kojeg čine firme Carat doo, Asfalt-Beton doo, Geotim MNE doo,  za izvođenje radova na komunalnom opremanju za izgradnju tri saobraćajnice u naselju Dubovica. Vrijednost ovog posla je vrtoglavih 4,5 miliona eura.

Istog dana Perović i Božović potpisuju još jedan ugovor za igradnju saobraćajnice A 75-75 u Bečićima, na iznos od 347.000 eura. U jednom danu blizu 5 miliona eura iz gradske budžeta prelilo se u ruke budvanskog biznismena Dragana Perovića.

Izbori u Budvi odavno ne služe izjašnjavanju građana za programe stranaka i ljude koji će na najbolji način voditi grad. Izbore vode interesne grupe, građevinski lobi uz moćne uticaje sa strane. Zbog bogatih koji žele biti još bogatiji, čija je jedina ideologija materijalni interes, trpe građani Budve.

Njima se smiješe treći vanredni izbori u jednoj godini.

Branka PLAMENAC

Komentari

nastavi čitati

Izdvajamo