Veliki broj napuštenih pasa na ulicama predstavlja sve krupniji zdravstveni, bezbjednosni, socijalni, ekološki i finansijski problem, saglasni su u lokalnim upravama na sjeveru. Međutim, do sada je malo šta konkretno učinjeno da se problem riješi. Opštine ne poštuju ni osnovne zakonske obaveze iz te oblasti

Predstavnici komunalnih preduzeća sa sjevera,  pred kraj minule godine,  uputili su Vladi i resornom ministrastvu zahtjev  da se organizuje sastanak sa predsjednicima opština,  kako bi se inicirala izgradnja zajedničkog azila za napuštene životinje u tom dijelu države.  Nije prvi put da slične apele opštine upute na adresu države. No, uprkos tome, stanje na ulicama sjevernih opština je godinama nepromijenjeno- čopori pasa „na svakom koraku“, trend rasta odšetnih zahtjeva građana, nezapočeta relizacija ambicioznih programa kontrole populacije napuštenih životinja“.

U gotovo svakoj lokalnoj upravi i komunalnom preduzeću na sjeveru tvrde da su teškoće u toj oblasti samo povećavaju, kao i da niti ima ideja niti  u lokalnim budžetima novca za njihovo rješavanje.  Rijetka, uglavnom, privatna prihvatilišta za pse funkcionišu s mnogo teškoća i uz skromne prostorne, finansijske  i kadrovke potencijale. Upitna je i njihova uslovnost, a često dovedena u pitanje i mogućnost da se obezbijedi hrana i liječenje životinja smještenih u njima.  Azil u Beranama, zamišljen kao regionalni, već mjesecima, zbog popunjenosti, ne može da prihvati nijednog psa.

Prizore na ulicama ponekad je teško podnijeti čak i onima koji nemaju mnogo senzibiliteta za uslove u kojima žive životinje. Psi su uglavnom gladni, bez ikavog skloništa, često i zlostavljani od ljudi. S druge strane,  brojnost i stanje u kojem su životinje relana je opasnost za prolaznike, a naročito djecu školskog uzrasta. U nekim opštinama su i turisti često povređivani napadima čopora, koji slobodno šetaju gradskim centrom. Čini se da za takvo  stanje za sada nema rješenja, osim u dugoročnim i još nedovoljno preciznim planovima  lokalnih vlasti. Kratkoročno, jedino „rješenje“ koje se prakitikuje   prebacivanje pasa sa svoje na teritoriju komšijske opštine.

U lokalnim upravama o gradnji pripremnih prihvatilišta govore kao o velikom finasijskom opterećenju i vagaju isplativost tog posla, iako su im ti projekti zakonska obaveza. Nedavno su iz  bjeopljske opštine najavili  da će se na proljeće  upustiti  u gradnju privatnog prihvatilišta, iako objašnjavaju da je to projekat upitne održivosti. Kažu da je to tek privremeno rješenje u iščekivanju gradnje regionalnog azila.  S obzirom na to da azilu u Beranama odavno više nema mjesta, bjelopoljsko Komunalno preduzeće obratiće se Upravi za bezbjednost hrane kako bi dobili saglasnost da sterilišu napuštene životinje. U Opštini nemaju zvaničan podatak koliko je trenutno u Bijelom Polju pasa lutalica, ali je, kažu, „evidentno da je njihov broj zabrinjavajuće veliki“.  Zavod za hitnu medicinsku pomoć registrovao je ujede pasa svakog drugog dana na ulicama Bijelog Polja. Na teritoriji bjelopoljske opštine gradnju  azila planiraju  već osam godina, ali nedostaje pola milona eura, koliko procjenjuju da bi taj projekat bio „težak“.

„Nema novca ni za godišnje održavanje takvog sistema zbrinjavanja pasa.  Rješenje je da država preuzme finansiranje centralnog azila na sjeveru zato što 12 opština nemaju finansijske snage da svaka pojedinačno riješi taj  veliki problem po sigurnost i zdravlje građana“, saopštili su iz tamošnje lokalne uprave.

Podsjećaju da su za pet godina isplatili 339.342 eura odštete sugrađanima, koji su tvrdili da su ih napali ili ujeli psi lutalice. Blizu 136.000 bio je iznos po tom osnovu lani, a oko 70.000 eura 2022. godine. U opštini je nedavno formirana i komisiju za rješavanje problema rasta populacije pasa lutalica. Zadatak komisije, između ostalog, je  da izradi lokalni program za kontrolu populacije pasa za područje opštine Bijelo Polje u bude od pomoći pri osmišljavanju i relizaciji projekta  prihvatilišta.

Za veliki broj pasa lutalica na ulicama Rožaja, kazali su Monitoru u tamošnjoj lokalnoj upravi, trenutno nemaju rješenje, jer mjesta u azilima nema ni na sjeveru ni na jugu. Zbog toga su nedavno i raskinuli ugovor sa beranskim azilom.  Za 10 mjeseci, kažu, napuštene životinje su isto toliko puta napale Rožajce. Roditelji djece školskog uzrasta često šalju dopise  pune opravdane zabrinutosti.

„Nemamo  novca za gradnju privremenog prihvatilišta. Zbog toga, apel Vladi da ili što prije prijene na posao gradnje regionalnog azila za sjever  ili da rožajskoj opštini pomogne u gradnji prihvatilišta. Evidentno je da cijeli sjever ima isti problem i da opštine ne mogu same u njegovo rješavanje“, kažu u lokalnoj upravi.

Opštine Kolašin i Mojkovac će, vrlo je vjerovatno, zajedno graditi sklonište za napuštene životinje. Ta najava je stigla, nakon što je gradnja prihvatilišta stavljana u razne  kolašinske planove, bez i jednog učinjenog koraka ka ostvarivanju tog cilja i zakonskoj obavezi.

“Ono što za sada mogu da kažem da su razgovori na temu izgradnje zajedničkog azila za napuštene životninje iz dvije opštine počeli. Međutim, još je rano govoriti o tome kada bi mogla da počne relaizacija tog projekata, koji je važan i za Kolašin i za Mojkovac. Ta mogućnost razmatra se kao jedna od varijanti koje bi bile održive”, rekao je Monitoru Vasilije Ivanović, potpredsjednik Opštine.

Za zgradnju prihvatlišta  objekta, prošlogodišnjim Programom privremenih objekata, bilo je predviđeno 50.000 eura. Sklonište je, kako je bilo najavljeno tim dokumentom, trebalo da bude građeno na lokaciji Debeli lug, u blizini ušća Plašnice u Taru. Bilo je planirano, kako su početkom minule godine objašnjavali iz Sekreterijata za zaštitu životne sredine, da kapacitet kolašinskog azila bude 100 pasa. Postojala je i mogućnost proširenja i izgradnje druge faze, ukoliko bude potrebno. Za taj objekat ranije je završen Elaborat premjera i geodetske podloge za projektovanje, a prije 12 mjeseci iz lokalne uprave su očekivali i završetak izrade glavnog projekta. Prema nezvaničnim informacijama, mještani koji žive u okolini lokacije na kojoj je planirano sklonište, više puta  su negodovali i protivili se tom rješenju.

Program kontrole populacije napuštenih pasa za opštinu Kolašin donesen je 2020. godine. Prema podacima iz dokumenta, tada je na prostoru cijele opštine bilo čipovano oko 600 vlasničkih pasa, a ukupna populacija tih životinja procijenjena je na oko 1.800. U tom dokumentu piše i da velike teškoće Opštini stvaraju odštetni zahtjevi građana, koji su, usljed napada pasa lutalica, pretrpjeli fizički i duševni bol.

Prema zakonu,  dužnost svake opštine je  da izgradi privremena prihvatilišta za napuštene životinje. Međutim, država do sada nije uspjela da izdejstvuje da opštine poštuju  zakonske obaveze. Uz imperativ  o izradi lokalnih planova za kontrolu populacije napuštenih životnja, to bi, kako je zamišljeno, trebalo da bude sveobuhvatan sistem koji bi omogućio rješavanje sadašnjih problema. Nacionalni program predviđa i primjenu CNVR metode (uhvati, steriliši, vakciniši i pusti“, koja je propisana od Svjetske organizacije  za zdravlje životinja (WOAH). Primjena te metode podrazumijeva i stručnu procjenu da li pas može da se vrati na javnu površinu. Na osnovu onoga što kažu nadležni za napuštene životinje, na lokalnom nivou,  vrlo se rijetko pribjegava  tom načinu uticaja na broj lutalica na ulicama. Nema ni sankcija za neodgovorne vlasnike, ali ni edukacije o odgovornom vlasništvu.

                                                                                                            Dragana ŠĆEPANOVIĆ