Nakon odbijanja Skupštine krajem godine da uvrsti u dnevni red Rezoluciju o genocidu u Šahovićima, režiranje istorije i nesuočavanje sa prošlošću nastavljeno je na RTCG. Emitovanje dokumentarnog serijala Vraneš, zemlja i ljudi na Javnom servisu RTCG izazvalo je burne reakcije
Emitovanje dokumentarnog serijala Vraneš, zemlja i ljudi na Javnom servisu RTCG izazvalo je burne reakcije.
,,Emitovati tkz. dokumentarni serijal o Vraneškoj dolini (Šahovićima), pod nazivom Vraneš, zemlja i ljudi, a ne pomenuti ljude čijom je nevinom krvlju u monstruoznom genocidu natopljena Vraneška (Šahovićka) zemlja predstavlja grubo falsifikovanje istorije tog kraja, ruganje žrtvama i porodicama žrtava jednog od najstrašnijih mirnodopskih zločina – genocida nad Bošnjacima Šahovića (Vraneške doline), i grubu zloupotrebu javnog servisa koji se finansira novcem svih nas, pa i Bošnjaka u Crnoj Gori, i da budem lična, mojim kao direktne potomkinje šahovićkih Bošnjaka”, reagovala je, između ostalih, poslanica Bošnjačke stranke Kenana Strujić-Harbić uz poziv javnom servisu da hitno obustavi emitovanje ovog serijala.
Iz PEN centra su pozvali Agenciju za sudiovizuelne medijske usluge da zabrani dalje emitovanje serije, koja, kako tvrde, predstavlja klasičnu propagandnu fabrikaciju s ciljem produbljivanja nacionalne i vjerske mržnje i aproprijacije crnogorskoga nasljeđa. ,,Kad se zanemari bizarno neprofesionalna produkcija i to što najveći dio emisije liči na katalog krsnih slava i katastarski popis, s upitnim toponimima za koje su rođeni Vranešani premijerno imali prilike čuti tek u toj emisiji, jedino čemu može poslužiti taj jeftini propagandistički pamflet je promocija teze da je u Vranešu sve srpsko”, saopštili su.
I Bošnjačko vijeće u Crnoj Gori izrazilo je zabrinutost, revolt i osudu, uputivši zahtjev Uredništvu TVCG da obustavi emitovanja serije. Traže i izvinjenje potomcima žrtava genocida u Šahovićima, javnosti i ukupno bošnjačkom narodu.
Saopštili su da u seriji nema ni pomena o stravičnom zločinu nad pripadnicima bošnjačkog naroda u Šahovićima i progonu preživjelog stanovništva 1924. godine, iako kadrovi svjedoče o zaraslim mezarjima i temeljima izgorjelih kuća.
Upozoravaju da se serija emituje nakon što je u Skupštini odbijena rasprava o Rezoluciji o osudi genocida u Šahovićimima, najvećem zločinu nad civilnim stanovništvom u mirnodopskim uslovima, na teritoriji Crne Gore, koja je tada bila dio kraljevine SHS. ,,I nakon nedavnog sramnog poništavanja odluke nadležnih institucija kulture o dozvoli za rekonstrukciju kulturnog dobra – Hajdar-pašine džamije u Radulićima kod Bijelog Polja”, saopštili su iz Bošnjačkog vijeća.
Istoričar i publicista Veselin Konjević je za Portal ETV izjavio da se spornom serijom podstiče mržnja prema drugim narodima i negira crnogorski nacionalni i kulturni identitet; jer se uzurpira crnogorska kulturna i istorijska baština; te nasilno i asimilatorski djeluje na crnogorski nacionalni i kulturni identitet.
Konjević je ogorčen što se u drugoj epizodi ovog serijala o muslimanskom stanovništvu toga područja govori da se iselilo 1924. godine: ,,Bez ikakvih dodatnih pojašnjenja o razlogu njihovog iseljavanja, odnosno o strašnom pokolju koji se nad njima desio novembra 1924. godine! Što je zaista skandalozno! Samo to bi trebalo da bude razlog da se obustavi dalje emitovanje ove sporne emisije na Javnom servisu kojeg svi plaćamo i da se rukovodstvo Javnog servisa pozove na odgovornost”, zaključio je Konjević.
Scenaristi serije RTCG su Slađana Radović i Slobodan M. Šćepanović, koji potpisuje i režiju. U odjavnoj špici se navodi da je serija nastala po ideji doo Zlateš prijatelji Vraneša. Prema podacima privrednog registra, jedan od vlasnika Zlateš prijatelji Vraneša je Veselin Drljević, predsjednik Savjeta RTCG.
U februaru prošle godine u sali Mjesne zajednice Tomaševo organizovana je tribina Prošlost Vraneša u 20. vijeku – tumačenja i zloupotrebe, koju je organizovalo Zavičajno udruženje Vranešana sa željom, kako su istakli, ,,da saopštimo istinu o događajima u Vranešu 1924. godine”.
,,Pozivamo na detaljna naučna istraživanja, na strogo naučnoj osnovi o dešavanjima vezanim za tadašnje Šahoviće. Osuđujemo sve zločine koji su se desili u prošlosti, posebno prema nejači, bez izuzetka. Ne prihvatamo pravno-političku formulaciju o genocidu u Vranešu i sve aktivnosti po tom pitanju koje se plasiraju u poslednje vrijeme”, zaključak je održane tribine.
Potpredsjednik Zavičajnog udruženja Vranešana, pisac i publicista Svetislav Šestović kazao je da su izazvani da se okupe i da se čuje glas Vranešana. Tribinu je blagoslovio iguman Manastira Zlateš, otac Nikolaj Stamatović, a moderator tribine bio je profesor istorije Radomir Ćinćur
Publicista i istoričar Miloš Vojinović, kako je prenio Dan, kazao je da nije istina da su muslimani protjerani iz tog kraja. „ Popisom iz 1931. godine u pavinopoljskoj opštini živjela su 104 muslimana, a u opštini Šahovići 103 – što je dokaz da nije bilo riječi o genocidu“, rekao je Vojinović. „Dakle, ukupno 207 muslimana. To je 92, 5 posto manje, nego što ih je popisano 1921. godine. Na tom području je 1921. godine živjelo 2.755 muslimana – 1559 u Pavinom Polju i 1195 u Šahovićima“, pisao je Monitor u februaru ove godine. Sa tribine u Vranešu, Vojinović je pozvao Šerba Rastodera na televizijski duel.
Nakon tribine, krajem februara, Udruženje građana Vraneš, Zavičajno udruženje Vranešana, mjesne zajednice Tomaševo i Pavino Polje, predali su predsjedniku Skupštine Andriji Mandiću inicijativu za usvajanje rezolucije o ,,genocidu nad Srbima Vraneša 1906. godine” koji je, kako navode, počinjen ,,od strane Turaka, Bošnjaka, Muslimana”.Pojasnili su da je to uslijedilo nakon pobune protiv ,,aga i begova Vraneša”.
U inicijativi su naveli da su ,,Vranešani pružili ruku pomoći i spasenja svojim komšijama muslimanima novembra 1924. godine spasavajući ih od osvetnika od Mojkovca, ali ne mogu dopustiti da njihovo mjesto bude obilježeno genocidom koji nije planiran niti počinjen! Građani Vraneša, potomci stradalnog, klanog i napaćenog srpskog naroda, poštovaće svaku odluku koju Skupština Crne Gore donese”, zaključuje se u dokumentu koji su potpisali: predsjednik Udruženja građana Vraneš Momir-Momo Joksimović, predsjednik Zavičajnog udruženja Vranešana Svetislav Šestović, predsjednik Mjesne zajednice Tomaševo Veselin Gogić i predsjednik Mjesne zajednice Pavino Polje Slobodan Leković.
Kada je Bošnjački poslanički klub, početkom decembra, podnio zahtjev da se na dnevni red Skupštine uvrsti i Rezolucija o genocidu u Šehovićima 1924, iz navedenih udruženja su hitno reagovali i podsjetili predsjednika parlamenta Mandića da su na usvajanje podnijeli Rezoluciju o genocidu nad Srbima Vraneša 1906. godine. ,,Ukoliko Skupština Crne Gore usvoji jednu, treba i drugu rezoluciju, ili da odbije obadvije”, naveli su u obraćanju Mandiću.
RTCG je očito, nakon odbijanja Skupštine krajem godine da uvrsti u dnevni red Rezoluciju o genocidu u Šahovićima, nastavila režiju istorije i nesuočavanje sa prošlošću.
Predrag NIKOLIĆ
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
DANAS, SJUTRA1 sedmica
DRUŠTVO3 sedmice
FOKUS3 sedmice
HORIZONTI3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice