MONITORING
Sveto trojstvo čuvara režima
Među ličnostima koje su, prema izboru Monitora, obilježile 2009. godinu bili su Milo Đukanović, Svetozar Marović, Milan Roćen, Milan Popović, Slobodan Pejović, Filip Kovačević, Ibrahim Čikić i Vanja Ćalović. O gotovo istim ljudima najviše se govorilo i pisalo i tokom ove godine.
Višestruki premijer Milo Đukanović obilježio je godinu odlukom da prekrati tekući premijerski mandat. Pečat političkim događajima davao je autokratskom vladavinom, ispraznim obećanjima i drskim prijetnjama neistomišljenicima.
„Lider DPS-a Milo Đukanović ima privatnu državu, a potpredsjednik Marović sopstveni grad – Budvu ili Svetozarevo na moru”. U znaku tog slogana Đukanović i Svetozar Marović preturili su, prema tvrdnjama opozicije, 2009. godinu. Tako je bilo i ove. Iz tog vremena ostala je zapamćena Marovićeva izjava da on i Đukanović nijesu konkurenti jedan drugom. Marović je Vladu napustio odmah za Đukanovićem. Onda su im se putevi, izgleda, razišli. Prije nekoliko dana Maroviću je uhapšen brat.
Lider Pokreta za promjene Nebojša Medojević izjavio je Monitoru početkom ove godine da je Marović politički izolovan i da mu slijedi politički odstrel. Medojević je i ove godine bio bespoštedni kritičar Đukanovićevog režima, prozivao je tajkune, ukazivao na korupciju i organizovani kriminal… Zbog toga što je Brana Mićunovića označio kao „šefa narko klana u Crnoj Gori”, fizički ga je napao njegov bratanić. Koji mjesec kasnije pretučen mu je sin.
Milan Roćen, ministar inostranih poslova ostaće upamćen i zbog toga što ga je propisno naljutilo zajedničko saopštenje ambasadora Njemačke i Velike Britanije Petera Platea i Ketrin Najt Sends u kojem su osudili napad na Medojevićevog sina. Roćen je izdao saopštenje iz kojeg bi neupućeni zaključili da je Crna Gora velesila: „Ukoliko bude potrebno Ministarstvo će dati instrukciju svojim ambasadorima u Berlinu i Londonu da ovim povodom obave razgovore na odgovarajućem nivou u ministarstvima inostranih poslova ovih zemalja”. U Berlinu i Londonu su se malo isprepadali, ali su pretekli.
Konsultantska firma Oksfordanalitika (Oksan) okarakterisala je Roćena kao zaslužnog za „dolazak ruskih investicija u ključne sektore privrede” Crne Gore. Opozicija ga je dovela u vezu sa firmom Bemax, koja je u doba najveće krize predano radila na popravljanju crnogorskih puteva i izvodila druge građevinske radove.
Filip Vujanović je i ove godine nekoliko puta zaboravio da je predsjednik svih građana Crne Gore. Jedno vrijeme izgledalo je da se distancira i od Mila Đukanovića. Usprotivio se slanju ambasadora u Prištinu. Sa liderom SNP-a Srđom Milićem pokrenuo je razgovore o izmjeni Zakona o državnim simbolima. U Bijelom Polju, prilikom proslave Dana opštine, odsvirana je u Vujanovićevom i Milićevom prisustvu skraćena verzija državne himne. „Proslavio” se braneći Srpsku pravoslavnu crkvu i lik i djelo njenog mitropolita Amfilohija Radovića.
Vesna Medenica, predsjednica Vrhovnog suda Crne Gore, hvalila je crnogorsko pravosuđe i pored oštrih kritika iz Evropske unije i američkog Stejt departmenta. Kada je u martu Stejt department objavio da sudovi u Crnoj Gori donose presude pod političkim pritiskom, Medenica je uzvratila da je te ocjene apsolutno ne dotiču: „Mi radimo i imamo rezultate”.
Pored sudske vlasti, Đukanovićev režim svojski je ispomagala i policija. Veselin Veljović, direktor Uprave policije Crne Gore, kao lav se borio protiv domaćih izdajnika – od Nebojše Medojevića, preko neidentifikovanih medija do nevladinih organizacija. Jedan od njegovih bisera je i tvrdnja da napad na sina Nebojše Medojevića nije politički motivisan. Tvrdio je takođe da hobotnica Darka Šarića nema pipke u Crnoj Gori, da se kriminal iz Srbije prebacuje u Crnu Goru, da ubistvo Dragana Dudića u Kotoru nije obračun klanova… Veljović je bez javnih tendera nabavio uređaje koji omogućavaju prisluškivanje razgovora preko fiksne i mobilne telefonije, uvid u SMS i MMS poruke, a i policijski pristup elektronskoj pošti.
Iako se tvrdilo da gradonačelnik Podgorice više nije u milosti svog partijskog lidera Mila Đukanovića, Miomir Mugoša je i dalje u toj fotelji. U julu je napunio 60 godina, troši još jedan gradonačelnički mandat i vlada Podgoricom kao da je njegovo vlasništvo. Viši sud je potvrdio odluku Osnovnog suda da se slijepa službenica Skupštine Opštine Podgorica Marijana Mugoša vrati sa psom vodičem u radne prostorije, ali gradonačelnik ne haje za tu presudu. Još se pohvalio da je „spokojan i čiste savjesti”. On je Marijani prije dvije godine zabranio pristup radnom mjestu u opštinskoj zgradi u pratnji psa vodiča.
Kad se sve sabere, jasne su riječi Filipa Kovačevića, profesora Univerziteta Crne Gore, koji Crnu Goru opisuje kao „utopiju hegelovske dijalektike, jer je vladajući režim sve stvari izokrenuo u sopstvene suprotnosti”.
„Često se pominje raspad DPS-a jer ga razvlače kao haromoniku dva uigrana dvojca: Đukanović-Lukšić i Marović-Vujanović. A onda se gleda u staklenu kuglu i gata koja je opcija manje gora. To je loše postavljeno pitanje – obje opcije su gore”, kazao je Kovačević u intervuju Monitoru, objavljenom u avgustu.
I njegov kolega sa Pravnog fakulteta Milan Popović ostao je dosljedni kritičar Đukanovićevog režima, ali i stanja na Univerzitetu Crne Gore. U bici za dostojanstvo Pravnog fakulteta, koji gazi dekan Ranko Mujović posebno su se istakle i njegove koleginice Vjera Begović, Maja Kostić Mandić, Snežana Miladinović, Ljiljana Kadić, Jelena Jauković, Ivana Jelić. One su upozoravale rektora Univerziteta i javnost da dekan Mujović veći dio profesora tretira krajnje grubo, omalovažavajuće i diskriminatorski. Mujović se na jednoj od sjednica Vijeća Pravnog zarekao, kao pravi Ilija Čvorović, da će i ubuduće o svemu informisati „nadležne državne institucije” o onome šta govori profesor Milan Popović.
„Izjave i postupci Ranka Mujovića usmjereni su na ‘čišćenje’ Pravnog fakulteta od neistomišljenika i zavođenje strahovlade u kojoj će stradati svi oni čije se mišljenje razlikuje od dekanovog”, objasnio je Milan Popović.
Svjedoku deportacije izbjeglica Slobodanu Pejoviću ni ove godine nije bilo lako. Kada je u oktobru u podgoričkom Višem sudu ponovio ono što godinama govori – da je za taj zločin odgovoran tadašnji državni vrh, protiv njega su dvojica bivših policajaca najavili tužbe. Sudsku tužbu, uz optužbu da je i Pejović imao značajnu ulogu u hapšenju izbjeglica, najavilo je i Udruženje porodica žrtava deportovanih građana BiH. Cilj nove hajke je očigledan: Pejovića i sve eventualne svjedoke tog zločina treba za sva vremena ućutkati i spasiti Momira Bulatovića i Mila Đukanovića, tadašnjeg predsjednika i premijera Crne Gore, od izvođenje pred lice pravde. Pejović je ove godine dobio nagradu Duško Kondor za građansku hrabrost, koju dodjeljuje Međunarodna nevladina organizacija Gariwo.
Okomili su se na još jednog od rijetkih svjedoka zločina. Ibrahima Čikića, jednog od članova SDA koji su devedesetih prošlog vijeka preživjeli policijsku torturu. Nakon što je objavio knjigu Gdje sunce ne grije, tužila ga je zbog navodne klevete grupa građana. Čikić još čeka sudski epilog o svom svjedočenju, ali čeka i da se pred sudom pojavi neko od učesnika te akcije nazvane Lim. Čikić je izjavio Monitoru da iza privatne tužbe stoji država i da „crnogorsko pravosuđe ni prstom nije mrdnulo i provelo istragu o strašnom zločinu nad Bošnjacima 1994. godine”.
Vanja Ćalović, direktorka NVO MANS, se uporno bavila korupcijom, a imala je posla i tokom štrajka nikšićkih rudara. Ulazila je kod njih u jamu, učestvovala na radničkim protestima u Nikšiću i podnijela krivičnu prijavu protiv ministra ekonomije Branka Vujovića zbog sumnje da je nesavjesno vršio nadzor nad sprovođenjem obaveza iz ugovora o privatizaciji Rudnika boksita. Pred poslanicima Evropskog parlamenta kazala je da Crna Gora nema rezultata u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala.
„Mi se svakodnevno trudimo da otkrivamo i odajemo tajne domaćih i stranih tajkuna građanima Crne Gore. Umjesto da sistem bude tu da bi nas zaštitio od kriminalaca, većina institucija sistema je tu da zaštiti kriminalce od nas i naših pokušaja da javno ukažemo na kršenje zakona”, jedan je od komentara Vanje Ćalović na kritike koje je vlast upućivala na adresu MANS-a.
Princ Nikola Petrović Njegoš odbio je da učestvuje u proslavi sto godina od uspostavljanja Kraljevine Crne Gore zato što Vlada Crne Gore nije riješila status dinastije Petrović. Njihov prijedlog, nakon šestogodišnjeg dopisivanja, bio je ponižavajući. Princ se javno požalio da crnogorski zvaničnici ime dinastije Petrović „često koriste isključivo u političkim debatama i pri podizanju spomenika koji više služe onima koji ih podižu nego fundamentalnim vrijednostima koje predstavljaju dinastija i dinastički simboli”.
Ministar kulture Branislav Mićunović namjeravao je da iza leđa osnivača Cetinjskog bijenala, obnovi tu manifestaciju sa Marinom Abramović. Princ je upozorio da to niko ne može uraditi bez njegovog pristanka, a Marina Abramović je potom povukla nominaciju za organizatora Cetinjskog bijenala.
Vlast nije uspjela da ućutka sve.
Veseljko KOPRIVICA
Komentari
Izdvojeno
I POMOĆNIK UPRAVE POLICIJE U ZATVORU ZBOG SUMNJI DA JE SARAĐIVAO SA KAVAČKIM KLANOM: Ko je kome gazda
Dejan Knežević je uhapšen zbog sumnje da je povezan sa grupom koju SDT tereti za stvaranje kriminalne organizacije i šverc droge. Nadležni najavljuju nova hapšenja policajaca osumnjičenih da su uključeni u organizovani kriminal
Nastavlja se akcija razotkrivanja i hapšenja policajaca i policijskih funkcionera koji su se godinama, držeći uz sebe policijsku značku, bavili najtežim oblicima kriminala, i međunarodnim krijumčarenjem kokaina iz Južne Amerike u Evropu.
Pomoćnik direktora Uprave policije za borbu protiv organizovanog kriminala Dejan Knežević uhapšen je u srijedu zbog sumnje da je povezan sa dijelom nedavno uhapšene grupe, koju Specijalno državno tužilaštvo (SDT) tereti za stvaranje kriminalne organizacije i šverc droge.
Na osnovu kojih dokaza je Knežević uhapšen nije za sada poznato, ali postoje sumnje da je hapšenje povezano sa transkriptima Sky aplikacije koje je dostavio EUROPOL. Upravo na osnovu tih podataka u nedavnoj akciji Specijalnog policijskog odjeljenja (SPO), kojom rukovodi SDT, uhapšeno je 15 osoba među kojima su sadašnji i bivši policajci.
Knežević je u policijskoj službi više od 20 godina i važi za hrabrog profesionalca i časnog čovjeka, kažu nam njegove kolege ali i novinari koji godinama prate rad policije. „Dao je doprinos brojnim akcijama zapljena velike količine droge kako na domaćem tako i na međunarodnom planu, prvenstveno kroz Odsjek za borbu protiv narkotika i Specijalno policijsko odjeljenje, ali i kao pomoćnik policije za borbu protiv kirminala“, piše portal Standard.
Zvanično, iz Uprave policije bili su škrti na riječima. „Imajući u vidu fazu postupka, odnosno zakonska ograničenja, ne može se saopštiti više detalja. Policija sarađuje i postupa po nalogu Specijalnog državnog tužilaštva u ovom slučaju”, stoji u kratkom saopštenju objavljenom nakon Knaževićevog privođenja.
Kolege policajci i novinari nijesu jedini koji su bili spremni da pohvale Kneževićev dugogodišnji doprinos službi. „Za svoj dosadašnji rad i ostvarene rezultate višestruko je nagrađivan”, piše na sajtu Vlade u njegovoj službenoj biografiji. Tu možemo saznati da Knežević u crnogorskom MUP-u radi od 2000. godine, dok se na rukovodećim pozicijama nalazi od 2004.
Od 2004. do 2009. godine obavljao je poslove načelnika Odjeljenja za borbu protiv droge u CB Podgorica. Potom je, do 2018. bio rukovodilac grupe pa potom i cijelog Odsjeka za borbu protiv krijumčarenja droga u sjedištu Sektora kriminalističke policije. Narednih godinu dana je u Specijalnom policijskom odjeljenju rukovodio Grupom za istrage organizovanog kriminala, terorizma i ratnih zločina, da bi u periodu od 2019. do 2021. godine obavljao poslove rukovodioca Odsjeka za borbu protiv krijumčarenja droga u Sektoru za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije kojim je rukovodio Zoran Lazović.
Svetlana ĐOKIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 24. marta ili na www.novinarnica.net
Komentari
Istovremeno sa donošenjem novog Zakona o sprečavanju korupcije, Ministarstvo pravde najavljuje sporazum po osnovu koga će se moći kontrolisati imovina ovdašnjih funkcionera u Srbiji i Sjevernoj Makedoniji
Prema izvještaju globalne nevladine organizacije Transparensi Internešnel, prošle godine se povećala percepcija korupcije u Crnoj Gori, zbog čega je naša zemlja nazadovala na njihovom Indeksu korupcije.
Još od 2014, kada je prvi put donesen Zakon o sprečavanju korupcije, Crna Gora pokušava da pronađe način da se izbori sa funkcionerima koji su javni interes podredili vlastitom. Primjena tog zakona uglavnom se svela na (samo)popisivanje imovine državnih funkcionera, bez ozbiljnijih provjera tačnosti dostavljenih podataka ili ispitivanja porijekla kapitala kojim raspolažu ljudi kojima su povjereni odgovorni državni poslovi.
Prvi državni organ koji se bavio ovim poslom bila je Vladina Komisija za sprečavanje konflikta interesa, koja je vodila imovinske kartone funkcionera. Njen bivši predsjednik Slobodan Leković nazvao je taj organ „tigar bez zuba“. Aludirao je na to kako funkcioner formalno mora da prijavi imovinu, ali ukoliko to ne bi učinio – Komisija nije mogla da ga natjera, niti da ga sankcioniše.
Odredbe Zakona o sprečavanju korupcije izmijenjene su i rođena je današnja Agencija za sprečavanje korupcije (ASK). Iako joj je zakon dao zube, odnosno nadlženosti i alate da natjera funkcionere da prijave imovinu, a njoj mogućnost da istu provjeri i ispita, Agencija je bježala od nekih funkcionera, poput predsjednika Mila Đukanovića, kasnije i premijera Dritana Abazovića, dok je na drugima oštrila i zube i kandže, poput bivše članice Savjeta ASK Vanje Ćalović Marković.
Međutim, poslovi Agencije su se svodili, kada je riječ o sukobu interesa i eventualnim zloupotrebama, uglavnom na kršenja formalnosti i tehnikalija, a ne na ispitivanje imovine i utvrđivanje njenog porijekla.
Predstavnici ASK-a su se više puta pravdali da je to posao za tužilaštvo, a ne za njih. Demantuje ih ipak slovo Zakona o sprečavanju korupcije koji kaže da Agencija vrši provjeru podataka iz Izvještaja (imovinskih kartona) „upoređivanjem tih podataka sa prikupljenim podacima o imovini i prihodima javnog funkcionera od organa vlasti i pravnih lica koji raspolažu tim podacima“.
Ti organi vlasti i pravna lica dužni su da, u roku i na način koji odredi Agencija, dostave sve tražene podatke i obavještenja, odnosno stave na uvid traženu dokumentaciju u skladu sa zakonom. „Ukoliko Agencija u postupku provjere utvrdi da su imovina i prihodi javnog funkcionera i povezanih lica sa javnim funkcionerom veći u odnosu na realne prihode, javni funkcioner je dužan da, na zahtjev Agencije, u roku od 30 dana, dostavi detaljne podatke o osnovima sticanja imovine i prihoda“, piše u zakonu.
Manjkavosti Agencije primijetili su, uz javnost i državne organe, i naši evropski partneri. Savjet Evrope nedavno je izradio studiju o reformi Agencije za sprečavanje korupcije. Eksperti SE predložili su da se razmotri uvođenje prava ASK-u da traži informacije, zaključuje i sprovodi sporazume sa drugim zemljama. To se navodi u analizi djelova Zakona o sprečavanju korupcije koji uređuju sukob interesa, ograničenja i izvještaje o prihodima i imovini, poklone, donacije i sponzorstva, koju su izradili eksperti Valts Kalniš i Jure Škrbec.
Taj dokument, između ostalog, predviđa i da treba „razmotriti eksplicitno propisivanje obaveza i ovlašćenja Agencije u pogledu praćenja načina života, uključujući i sagledavanje stvarnih okolnosti na terenu (nekretnine, prevozna sredstva)”.
Ivan ČAĐENOVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 24. marta ili na www.novinarnica.net
Komentari
Pitali smo: kako komentarišete prvi krug predsjedničkih izbora
PREDRAG ZENOVIĆ, POLITIČKI ANALITIČAR
Mobilizacija glasača koji nisu dio ,,partijske mašinerije”
Iako su svi lideri političkih partija zadržali svoj izborni rezultat, uspjeh Jakova Milatovića govori o izbornoj mobilizaciji birača koji nisu dio „partijske mašinerije“, koji su postali dijelom i imuni na partijsko zapošljavanje, svih onih koji razmišljaju van identitetske matrice, desne nacionalističke politike, a koji su u svom svakodnevnom životu vidjeli efekte socio-ekonomskog programa Evropa sad.
DUŠKO VUKOVIĆ, NOVINAR
Prošlo vrijeme lidera partija
Prvi krug izbora za predsjednika Crne Gore pokazao je, nadam se, da je prošlo vrijeme kandidovanja za ovu državnu funkciju lidera političkih partija i da se ubuduće mora voditi računa o tome da je predsjednik države neko ko, prema Ustavu, predstavlja svu raznolikost crnogorskog društva, odnosno političke zajednice.
DEJAN MILOVAC, MANS
Rezultat najviše iznenadio Đukanovića i Mandića
Rezultat prvog kruga ovogodišnjih izbora je iznenadio mnoge, možda najviše same takozvane favorite Mila Đukanovića i Andriju Mandića kao reprezente polarizovane Crne Gore i dva suprostavljena politička i nacionalna ekstrema. Rezultat koji je ostvario Jakov Milatović je vjerujem iznenađenje i za ljude iz Pokreta Evropa sad (PES), naročito nakon svega onoga što se dešavalo sa kandidaturom Milojka Spajića.
OMER ŠARKIĆ, GRAĐANSKI AKTIVISTA
Drugi krug neće biti miran
Izvanredan rezultat Milatovića, očekivani stepen podrške Đukanoviću, neuspjela „transformacija“ Mandića i razočaravajući rezultat po njega i Front, Bečićevo tavorenje i izostanak za njega očekivane podrške, fijasko Vuksanovićke i Danilovića – bio bi najkraći opis prvog kruga rezultata izbora. Koliko god biračima Draginja Vuksanović bila simpatična ili ne, jedina je povukla onaj potez koji se očekuje od političara kada naprave loš izborni rezultat – da podnesu neopozivu ostavku.
ANA NENEZIĆ, CEMI
Poruka građana parlamentarnoj većini
Predsjednički izbori su održani u kontekstu političke i institucionalne krize, uz jaku političku polarizaciju crnogorskog društva, po pravilima nereformisanog seta izbornih zakona, čiju implementaciju hronično prate problemi koji se ponavljaju iz jednog u drugi izborni ciklus. Višegodišnje preporuke Venecijanske komisije, OSCE ODIHR misija i domaćih posmatračkih organizacija nijesu uvažene, niti inkorporirane u izborno zakonodavstvo.
MILICA KOVAČEVIĆ, CDT
Izborna reforma neophodna
Prvi krug predsjedničkih izbora u Crnoj Gori obilježili su slabost i politizovanost institucija koje sprovode izbore, pravni i praktični problemi koji su prouzrokovani izostankom političke volje da se sprovede temeljna izborna reforma, te apsolutna nepripremljenost institucija i društvenih činilaca na odbranu izbornog procesa od dezinformacija i stranih uticaja. Ono što ostaje kao najsnažniji utisak je sporni proces potvrđivanja predsjedničkih kandidatura, u kome su ponovljene zloupotrebe ličnih podataka građana, a Državna izborna komisija je preuzimanjem nadležnosti druge institucije, većinskom voljom njenih članova iz političkih partija, postala direktni učesnik izbornog procesa i u njega na velika vrata uvela uticaj drugih država.
Milena PEROVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 24. marta ili na www.novinarnica.net
Komentari
MILO ĐUKANOVIĆ I JAKOV MILATOVIĆ U DRUGOM KRUGU PREDSJEDNIČKIH IZBORA: Je li 29 veće od 35
I POMOĆNIK UPRAVE POLICIJE U ZATVORU ZBOG SUMNJI DA JE SARAĐIVAO SA KAVAČKIM KLANOM: Ko je kome gazda
KAKO PRONAĆI IMOVINU JAVNIH FUNKCIONERA SKRIVENU U INOSTRANSTVU: ASK dobija oštrije zube
-
Izdvojeno3 sedmiceANKETA: Favoriti i saputnici
-
FOKUS3 sedmicePRVI PREDSJEDNIČKI IZBORI NAKON PADA DPS-a: Na čijoj je strani neizvjesnost
-
FOKUS4 sedmiceĐUKANOVIĆ I PREDSJEDNIČKI IZBORI: Nagovoren?
-
OKO NAS2 sedmiceULCINJSKA PORT MILENA: Od simbola grada do septičke jame i nazad
-
DRUŠTVO4 sedmice18 GODINA NAKON UBISTVA INSPEKTORA SLAVOLJUBA ŠĆEKIĆA: Suđenje bez kraja
-
INTERVJU3 sedmiceBETI LUČIĆ, GLUMICA: Nikog ne zanima mrtvo kazalište
-
FOKUS1 sedmicaPRVI KRUG PREDSJEDNIČKIH IZBORA: Poraz ili pobjeda Đukanovićevog i Mandićevog partnerstva
-
ALTERVIZIJA4 sedmiceVeliki prelom