,,Ljudima je nerijetko potrebno da im neko drug kaže šta imaju u svom dvorištu. Solana je božanstvena, prirodni dragulj, čak nešto natprirodno”, kaže ambasadorka Poljske u Crnoj Gori Gražina Sikorska.
Ona ističe da građani Crne Gore imaju mogućnost da svakodnevno uživaju u onome za šta mnogi širom svijeta izdvajaju velike novce. „Umjesto odlaska na Floridu da bi posmatrali flamingose, dođite na Solanu”, pozvala je ambasadorska Poljske, koja je nedavno posjetila taj prostor.
Još snažniji angažman u spašavanju jedinstvenog biodiverziteta Solane preduzela je ambasadorka Savezne Republike Njemačke Gudrun Štajnaker, koja se nalazi u gotovo dnevnoj komunikaciji s opštinskim zvaničnicima Ulcinja i funkcionerima crnogorske Vlade, a veoma aktivna oko ovog pitanja je još i veleposlanica iz Evropske unije, ambasadorka Francuske, Veronik Brimo.
Taj ,,vajmarski trougao ambasadorki”, naime, tvrdi da je ulcinjska Solana važna u evropskim razmjerama kao stanište ptica i izuzetno vrijedan lokalitet, što je ranije potvrđeno i odlukama Evropske komisije i Savjeta Evrope.
Upravo snažan pritisak iz Brisela i Strazbura, kao i opredjeljenje u Prostorno-urbanističkom planu Ulcinja, u posljednjem su trenutku spriječili scenario pretvaranja Solane u gradsko-građevinsko područje, đe bi nikli turistički kompleksi i golf-tereni.
Na početku 2014. činilo se da je ta brižljivo pripremljena operacija uspješno privedena kraju. Nakon što je Solana gurnuta u klasičan stečaj i doslovno minirana mnoga njena postrojenja, početkom godine su svim preostalim radnicima uručeni otkazi. Prestala je i isporuka struje zbog duga od oko 20 hiljada eura, a svi apeli, preporuke i zahtjevi, uključujući i zaključke Skupštine Crne Gore, ostali su uzaludni, pa nije bilo ni berbe ,,slanih kristala”. To je značilo da su uklonjene i posljednje prepreke i da više nema nikakvih smetnji za realizaciju namjere da se to najstarije ulcinjsko preduzeće proda 200 puta skuplje nego što ga je kupio na berzi 2003. godine Eurofond, i to akcijama stare devizne štednje, za oko 800 hiljada eura.
Ali, duboki su korijeni ove firme, koja je upravo u 2014. proslavila osam decenija postojanja. Ona više nije brend i ljepota samo Ulcinja i Crne Gore, već čitave Evrope. To su naši zvaničnici tek sada razumjeli, pa su nevoljno pokušali da nekako pomognu trenutnom gazdi Solane. ,,Da li je rješenje da se napravi segmentacija te imovine? Da se jedan dio odvoji, urbanizuje, izmijeni plan, i to za jednu namjenu, a to je da se po tom osnovu u najkraćem roku namire potraživanja radnika i povjerilaca, a da naravno u segmentiranju ne bude ugrožen sam proces buduće proizvodnje soli”, glasno se pitao u parlamentu ministar finansija Radoje Žugić. Asistirao je i stečajni upravnik Ognjen Jovović, navodeći da “postoji realna mogućnost da se dio Solane stavi u funkciju na taj način”.
Svjesni da bi to bilo ,,zeleno svijetlo” da bageri uđu u taj prekrasan prostor veličine oko 15 miliona kvadratnih metara, a koji, gle čuda, nije morsko dobro, poslanici opozicije, potpomognuti SDP-om, glatko su odbili takva razmišljanja. Čitava priča je stoga morala biti vraćena na početak. Scenario da u neposrednom zaleđu Velike plaže iznikne ,,novi Dubai” istopio se kao so u vodi.
Kako bi se prikrio decenijski naum ubijanja Solane, raspisan je javni oglas za poslovnu-tehničku saradnju. Očekuje se da odluka o zakupu bude donijeta početkom 2015. godine, jer stečajna uprava i jedini zainteresovani ponuđač, Ljubo Gazivoda, još nijesu postigli dogovor. „Solana je kompleksna priča. Gazivoda ne kupuje trafiku, već preuzima upravljanje velikim preduzećem. Tu je mnogo rizika i nedoumica, treba sve dobro izvagati”, kaže Jovović, dok Gazivoda naglašava da je spreman da uđe u ovaj posao jedino ako mu se odobri zakup tog preduzeća na 15 godina.
A ovaj bivši izvršni direktor Solane već je napravio preciznu računicu. Zato traži duži rok, jer zbog višegodišnje pohare, to preduzeće liči na ratni Vukovar. Van pameti je zaista da se sve ima besplatno (morska voda, vjetar i sunce), a da firma ne može biti rentabilna uz niz drugih mogućnosti dobre zarade: od posmatranja ptica, preko ljekovitog blata, do bazena za proizvodnju školjki i riba.
,,Da bi Solana funkcionisala na pozitivnoj nuli treba joj 50 hiljada eura mjesečno. 50 hiljada eura je na nivou 450 do 500 tona soli. Mi možemo za jedan dan da proizvedemo 25 tona, za 20 dana 500 tona. Hoću da kažem da smo bez ikakvih teškoća i problema rentabilni”, navodi dugogodišnji komercijalista u tom preduzeću Veselin Mitrović. A u dobrim godinama u Solani je, samo radi podsjećanja, bilo sakupljeno 30 hiljada tona slanih kristala, pa i više.
Zato bi 2015. trebala biti godina ponovnog vraćanja tog preduzeća na mapu svjetskih fabrika soli kako bi i solari bili na svojim radnim mjestima, u marketima u Crnoj Gori i regionu najfinija so iz Ulcinja, a da ptice imaju svoj mir. Jer, samo ako se proizvode slani kristali, na Solani će biti ptica.
I možda najvažnije: gradnja Solane 1934. godine bila je prekretnica u novijoj istoriji Ulcinja. Nakon toga izgrađeni su hoteli, infrastruktura, institucije. Počeo je svestrani razvoj opštine. Zašto 81 godinu kasnije ne bi bilo isto?
Mustafa CANKA
HORIZONTI3 sedmice
FOKUS3 sedmice
DANAS, SJUTRA3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice