Samo mišljenje glavne kolašinske arhitektice može osujetiti namjeru vlasnike hotela Bjanka, da u  gradskom parku postave hangar visine preko 13 metara. To im omogućava važeći program privremenih objekata i urbanističko tehnički uslovi, izdati od nadležnog Sekreterijata

Kompanija Beppler & Jacobsen Montenegro, vlasnik kolašinskog hotela Bjanka još nije dobila saglasnost od glavne gradske arhitektice Kristine Bulatović Pejić da u jedinom gradskom parku izgradi magacin, čija je visina preko  13 metara, a površina oko 600 m². Bulatović Pejić je u nezavidnom položaju, jer je takav montažno-demontažni objakat na lokaciji parka, usred borove šume, predviđen Programom privremenih objekata, koji je važio od 2019. do kraja minule godine. Dokumentom je precizirano da se na katastarskoj parceli 278, koja je na rubu parka, postavi montažno-demontažni ili nepokretni privremeni objekat, čija je maksimalna površina 610 kvadrata. Novi Program je u pripremi i ne zna se kad će biti okončan rad na tom dokumentu, a u međuvremnu lokalni Sekreterijat izdao je kompaniji urbanističko tehničke uslove (UTU) za hangar.

Glavna arhitektica je, prema onome što je Monitoru nezvanično rečeno u lokalnoj upravi, zatražila mišljenje Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine. Bilo je potrebno tumačenje oko toga da li “stari” Program još važi, s obzirom da je bio “oročen” do 2023.  Potvrdan odgovor Ministarstva otežeo je odluku, jer je činjenica da Beppler & Jacobsen Montenegro formalno ništa ne sprječava da nekoliko desetina metara od gradskog jezgra postave gigantski magacin. No, s druge strane, na osnovu idejnog rješenje (ID), Bulatović Pejić je kompaniju ovih dana obavijestila “da objekat nije u skladu sa ambijentalnim vrijednostima”.  Procedura je takva da će, nakon njenog obavještenje, kompanija imati prostor za izjašnjenje, pa će tek onda biti moguće donijeti i konačno rješenje.

Na sajtu Opštine nije dostupno idejno rješenje (ID) magacina. S obzirom da je njegovo postavljanje planirano na rubu parka, na mjestu nekadašnjeg otvorenog bazena, ukoliko kompanija dobije potrebne saglasnosti, do objekata bi bilo neophodno izgraditi i prilazni put. Uz to, vjerovatno, posjeći i nekoliko stabala, jer trenutno ne postoji saobraćajnica koja vodi do te lokacije. Propisima je precizirano da se privremeni objekti mogu postavljati pod uslovom da ne narušavaju osnovne i prateće komunalne funkcije, javne površine, ne degradiraju prostor i ne ugrožavaju životnu sredinu.

Mnogo je nejasnoća oko toga na koji način je hangar predviđen Programom. U nezvaničnom razgovoru, nekoliko odbornika saziva koji su glasali za taj document, tvrde da u verziju koju su oni dobili takvog objekata nije bilo. Da je neko naknadno “docrtao” objakat neprimjeren gradskom parku i četinarskoj šumi, nema dokaza, pa je vjerovatno i  da  u lokalnom parlamentu, po navici, ne čitaju pažljivoi dokumente za koje dižu ruku.

Nejasno je  kako je jedini kolašinski park pripao kompaniji  koja je vlasnik hotela Bjanka. Decenijama prije toga, Opština je, prema podacima lokanih hroničara, samo ustupala park na korišćenje nakadašnjem hotelu Bjelasica, odnosno državnim preduzećima u sklopu kojih je hotel funkcionisao. Kasnije, nekako se i park našao u stečajnoj masi preduzeća, pa je prodat zajedno sa hotelom i više ugostiteljskih objekata u okolini grada.

Park je jedina veća zelena površina u centru grada, sa nekoliko desetina četinara, zasađenih prije 60-ak godina. U njemu je postavljen avanturistički park drugog privatanog preduzeća, kao i dječje igralište i teretana na otvorenom, što su bile opštinske investicije prije nekoliko godina.

Prema podacima direktora kolašinskog Centra za kulturu Branislava Jeknića, prije nego što je postalo vlasništvo komapanije Beppler & Jacobsen, zemljište, na kojem je sada park, bilo je 130 godina državno. Kako on kaže, zemlja je 1878. godine pripala Knjaževini Crnoj Gori i proglašena je za “praviteljstveno dobro”, a u vrijeme Zetske banovine na njoj je podignuta prva opštinska centrala na bio masu, kao državna upisana je u svim Jugoslavijama i državnoj zajednici. Kasnije  je ta lokacija mijenjala namjenu, ali je stalno bila imovina države.

“Početkom 60-ih godina prošlog vijeka prostor je određen za gradski park, a sadnice je obezbijedila Šumska uprava. Učenici kolašinskih škola, zajedno sa građanima su ih zasadili, čuvali i njegovali. Da je kolašinski park bio opštinsko vlasništvo, varoški park, park svih građana Kolašina, pokazuje i podatak da je 1979. godine pokrenuta inicijativa da se na tom prostoru podigne park pjesnika i tim povodom je postavljena spomen-bista Mila Boškovića…”, napisao je Jeknić,  prije dvije godine, u jednom od svojih autorskih tekstova. On tvrdi da park, do privatizacije, nije bio vlasništvo hotela.

Vijest o mogućnosti postavljanja hangara, naknadno je uznemirila lokalni  parlament. Nadležni skupštinski odbor tražio je od izvršne vlasti  intenziviranje  radova na novom Programu  privremenih objekata i uključivanje što šire javnosti u  javnu raspravu o tom dokumentu. Predložili su da Program sadrži i ograničenje, prema kojem se u budućem Spomeniku prirode Park šuma Dulovine i  parku  mogu postavljati samo objekti koji služe odmoru i rekreciju.

Odbor će, kako je za Monitor kazao predsjednik Miličko Bulatović, tražiti i da se i pored toga što je sada privatni, park u planskim dokumentima bude definisan kao zelena površina. I da se dodatno zaštiti. Na taj način bi se, smatra Bulatović, spriječile sve buduće zloupotrebe atraktivnog prostora nadomak centra grada. Odbornica Pokreta Zajedno gradimo Kolašin (DPS, SDP, SD i nestranačke ličnosti) Marta Šćepanović, prije mjesec i po, od zaštitnika imovinsko-pravnih interesa opštine tražila je ocjenu o tom na koji je način gradski postao vlasništvo kompanije.  Iz Opštine tvrde da su postupili po incijativi odbornice, te da su od Uprave za nekretnine, zatražili  hronologiju upisane  parcele. Navodno, najmeravaju da pribave  i spise predmeta iz Privrednog suda o postupku stečaja bivšeg  Ski centra Bjelasica. Ako se utvrdi da je riječ o imovini koja je bila dobro u opštoj upotrebi, shodno Zakonu o državnoj imovini, cjelokupna dokumentacija biće proslijeđena Zaštitniku imovinsko-pravnih interesa Crne Gore, na postupanje, najavljuju iz lokalne uprave.

Novi Program radi se za period od ove do 2029. godine. Obuhvatiće teritoriju opštine koju obuhvata prostorno urbanistički plan na čiji se usvajanje, takođe, čeka.  Prema programskom zadatku treba da sadrži UTU postavljanje montažnih objekata i uređenje prostora, način priključivanja na infrastrukturne mreže i komunalne objekte, smjernice urbanističkog, arhitektonskog i pejzažnog oblikovanja prostora, kao i smjernice za zaštitu životne sredine. Zadatak  učesnika javne rasprave, a kasnije i odbornika Skupštine opštine (SO) trebalo bi da bude znatno pažljiviji odnos, naročito, prema dokumentima kojima se značajno utiče na ambijentalne vrijednost gradskog jezgra.

                                                                   Dragana ŠČEPANOVIĆ

Prema podacima loaklne Turističke organizacije, nešto više od 20 odsto gostiju koji su ovog ljeta boravili na ulcinjskoj rivijeri bili su iz Srbije. I mediji iz te zemlje tvrde da je ove godine Ulcinj bio veoma omiljena destinacija za goste iz te zemlje

Ovo je najinteresantniji i najromantičniji grad na istočnoj obali Jadrana. Pored tradicionalnih ljetovališta, kao što su Budvanska rivijera i Boka Kotorska, sve više građana Srbije odlučilo je da godišnje odmore provede na najdužoj plaži na Jadranu. Ulcinj je ovog ljeta bio hit destinacija koja je u velikom broju privukla goste iz Srbije. Mjesto je veoma lijepo i pogodno za sve uzraste, piše beogradska štampa.

Kako navode, morska voda u ulcinjskom akvatorijumu je kristalna i nezagađena, cijene adekvatne za ono što se nudi, a ljudi posebno ljubazni. “Možda su u odnosu na neki raniji period, ovog ljeta osjetno skočile cijene svih usluga, od smještaja do hrane i pića, ali ako se uporedi sa cijenama sa drugim destinacijama u zemlji i cijelom regionu, Ulcinjani su i dalje najpovoljniji , tako da slobodno se može reći da je Ulcinj destinacija koja se prilagođava svima i svako u skladu sa svojim mogućnostima može uživati u onome što mu najviše prija”, pisao je “Blic”.

Nakon nekoliko decenija primjetno je da se dešava veliki povratak gostiju iz ove države na ulcinjsku rivijeru. Do početka ratova na području bivše Jugoslavije, građani Srbije imali su nekoliko hiljada kuća i vikendica u Ulcinju, uglavnom u Štoju, Kručama i u Limanu, koje su kasnije uglavnom prodali. U Štoju, odnosno u neposrednom zaleđu Velike plaže, je, na primjer, postojalo Prvo, Drugo i Treće beogradsko naselje.

Tradicionalno, gosti iz Srbije najviše borave na Adi Bojani. Tome su, uz magičnu ljepotu tog rajskog ostrva, svakako doprinjeli film i serija Biser Bojane, u režiji Milana-Mime Karadžića, koja se dugo prikazivala na TV kanalima u toj državi.

“Ada Bojana je biser svijeta da se mene pita. Ovo je jedinstveno mjesto. Taj zalazak sunca, rijeka koja se uliva u more”, kaže pop pjevačica Tijana Dapčević, koja je ove sedmice bila gost na 3. Sunset Fashionu, događaju koji spaja modu, umjetnost i ekologiju.

U lokalnoj Turističkoj organizaciji (TO) ističu da je svaki četvrti gost na ulcinjskoj rivijeri iz Srbije. “Urodili su plodom naše aktivnosti koje smo imali na srpskom tržištu, posjete sajmovima, posebno u Beogradu i Novom Sadu, te organizovane grupe novinara iz te zemlje koje su ovdje dolazile”, kaže direktor TO Ćazim Hodžić napominjući da su nakon Kosovara, turisti i posjetioci iz Srbije, po brojnosti u Ulcinju, na drugom mjestu.

Prema njegovim riječima, Ulcinj je karakterističan i po tome što ima gostiju iz svih država ex-YU, ali i po činjenici da među njima nikada nije bilo nikakvih problema na etničkoj osnovi.

Dokazuje to i organizacija Ulcinjskog mundijala prijateljstva, jedinstvenog događaja, koji će se u oktobru po treći put održati u ovom gradu. Na desetine bivših uspješnih sportista i novinara koji su boravili na ranije dvije manifestacije prenijeli su svoje izuzetno povoljne utiske javnosti u Srbiji, pa se Mundijal prijateljstva ocjenjuje kao najbolja turistička reklama za Ulcinj.

“Radimo na tome da svaki naš gost bude zadovoljan i da poželi da se vrati i iduće godine”, kaže jedan od organizatora te manifestacije i vlasnik popularnog hotela “Nobel” Nedžad-Ljoška Hasanaga.

On ističe da je gostoprimstvo srž njihove usluge jer žive od gostiju. “Za nas, svaki gost je ambasador našeg hotela, Mundijala i grada, i svakom gostu se trudimo posvetiti posebnu pažnju. Vjerujemo da je upravo ta posvećenost ključ našeg uspjeha i razloga zbog kojeg nam gosti, uključujući i one iz Srbije, dolaze i iznova vraćaju”, dodaje Hasanaga.

Inače, mnogi istaknuti Srbi boravili su u Ulcinju i ostavili zapis o tome. Među njima i poznati pisac i komediograf Branislav Nušić (1864-1938), koji se obreo u Ulcinju početkom 1916. godine, odnosno u jeku Prvog svjetskog rata.

„Tu, među dobrim ljudima, savili smo gnijezdo; tu zaždili vatru na ognjištu, tu se prvi put ogrijali, tu nasrkali sunčana zraka. Tu sam otvorio ja i prvi list ove knjige tuge i bolova i zapisao prve riječi na njemu“, piše Nušić na početku knjige „1915 – tragedija jednog naroda“.

On je, nakon prelaska preko Prokletija, stigao do, kako navodi, žudno očekivane obale i do pitomog mjestašca Ulcinja.

Prve besane noći Nušić je posmatrao talasasto more “čije su bijele pjene isprepletene sa mjesečinom izgledale kao prosuto drago kamenje“ i Stari ulcinjski grad „kome je mjesečina dala čar tajanstvene i čarobne varoši iz onih zanosnih, starih priča koje su opčinjavale naše djetinjstvo“.

„Pa ipak, hvala Ulcinju. Pet dana odmora i mira, koliko nam je moglo dati, dugi su bili kao vijek čovječji, a blagi kao prvi proljetnji dan, poslije toliko neprospavanih noći i brižnih zamornih dana“, zaključuje svoj boravak u ovom gradu istaknuti srpski književnik.

Vojvoda crnogorski Simo Popović, dugogodišnji upravitelj Primorja, tvrdi da je Nušić htio da u Ulcinju ostane tokom čitavog rata, ali to nije bilo moguće, jer je Austrija, sa kojom je Srbija bila u ratu, u januaru 1916. osvojila ovaj grad. Francuskim brodom Čad Nušić je iz Ulcinja isplovio 20. januara i devet dana kasnije stigao u Marsej.

Može i besplatno

Srpski mediji prenose da u Gornjem Štoju, blizu ušća rijeke Bojane u Jadransko more, godinama unazad postoji “divlji kamp” gdje nema ni struju ni vode, ali se može besplatno odmarati.

“Ovdje sam sa tri druga došao početkom jula i ostaćemo do sredine septembra. Spavamo u šatorima, nedaleko od Ade Bojane. Prije desetak dana iz Beograda je došao ortak sa kamperom, pa su se on i njegova djevojka priključili ekipi. I dalje spavamo u šatorima, samo što sada koristimo šporet i frižider od kampera”, kaže student iz Beograda Andrej Nikolić.

Mustafa CANKA

Epidemija stomačnih bolesti u Beranama buknula  je u noći zmeđu 23. i 24. avgusta 2013. godine. Dom zdravlja i Opšta bolnica bili su kao u ratnom stanju, a konačan bilans onih koji su potražili pomoć ljekara popeo se na oko dvije hiljade, dok se pretpostavljalo da se još dva puta toliko građana liječilo samostalno, odnosno nije javilo ljekaru

Više od deset godina od masovnog trovanje građana Berana, kada samo srećom, slučajem i izuzetnim angažovanjem medicinskog osoblja nije bilo tragičnih ishoda, slučaj prekriva veo zaborava i niko nikada nije zbog toga proglašen krivim i odgovornim. Da li je bilo i kakvih dugoročnih posljedica, pitanje je koje više medicinskoj struci niko ne postavlja.

Uzaludni su bili sudski procesi protiv Bemaksa i JP Vodovod, jer su završeni oslobađajućim presudama. Kompaniji Bemaks i njenom tadašnjem direktoru Veselinu Kovačeviću na teret je bilo stavljeno krivično djelo uništenje i oštećenje javnih uređaja, odnosno oštećenje cijevi gradskog vodovoda što je izazvalo „znatan poremećaj u životu građana“ iz člana 328, stav 2 iz stava jedan KZCG.

U prvostepenoj presudi, Kovačević i Bemaks kažnjeni su novčano, sa šesto, odnosno hiljadu i sedamsto eura zbog oštećenja i uništenja javnih uređaja iz člana 328, stav 1 KZCG, ali je bjelopoljski Viši sud ovu presudu beranskog Osnovnog suda ukinuo. Kasnije je taj sud u ponovljenom postupku, postupajući po ukidnim razlozima, oslobodio krivice i Bemaks i Veselina Kovačevića, što je Viši sud zatim potvrdio. Isto je bilo i sa Javnim preduzećem Vodovod.

Epidemija stomačnih bolesti u Beranama buknula  je u noći zmeđu 23. i 24. avgusta 2013. godine. Prvog dana epidemije u Domu zdravlja je bilo ukupno 318 pacijenata, a najviše je pregledano u Dječijem dispanzeru, gdje je samo u prvoj smjeni dato oko stotinu infuzija. Dom zdravlja i Opšta bolnica bili su kao u ratnom stanju, a konačan bilans onih koji su potražili pomoć ljekara popeo se na oko dvije hiljade, dok se pretpostavljalo da se još dva puta toliko građana liječilo samostalno, odnosno nije javilo ljekaru.

U prilog činjenici da je uzročnik epidemije bila voda, govori i podatak da su obolijevanja zabilježena samo na području koje se napaja vodom sa gradskog vodovoda. Tih dana to je na konferenciji za štampu u Beranama potvrdio i tadašnji direktor Instituta za javno zdravlje Boban Mugoša.

Vrlo je čudno da je tako lako i brzo zaboravljeno  da je kompanija Bemaks gradeći put Berane – Kolašin, na dionici od Berana do Lubnica, jedanaest puta u krševitom prevoju Zdravac probušila cijevi gradskog vodovoda, što se poklopilo sa izbijanjem epidemije, kao i da javnost o tome nije bila na vrijeme obaviještena. Naravno, godina je 2013., a Bemaks je tada bio nedodirljiva kompanija. Prilikom prve naredne posjete Beranama u jesen te godine, tadašnji predsjednik Crne Gore Milo Đukanović se baš na tom mjestu susreo sa Veselinom Kovačevićem, koji mu je raportirao kako napreduju radovi, i tu održao konferenciju za medije.

A upravo je jedno od objašnjenja koje se tada moglo čuti o načinu kako je otrov dospio u vodovodne cijevi, bio taj da je otrovna šalitra od eksploziva ušla u vodovodne cijevi prilikom njihovog probijanja i stigla do slavina potrošača u gradu, što je vrlo realna verzija uzroka masovnog trovanja. Nekako je olako zaboravljeno i  da je stanje u gradu tih dana bilo toliko alarmantno, da je održana i hitna sjednica lokalnog parlamenta na kojoj je traženo uvođenje vanrednog stanja, ali od toga nije bilo ništa.

Ostaće zapisano i zapamćeno da su tužbu, odnosno krivičnu prijavu protiv Bemaksa i JP Vodovod hrabrosti imala da podnesu samo dva građanina, slovom i brojem, i po tim tužbama se i sudilo. Niko više od stanovnika ovog grada nije, međutim, u međuvremenu podnio čak ni tužbeni zahtjev za nadoknadu štete po jednostavnom obrascu koji je MANS tada besplatno dijelio na ulicama. Samo sedam mjeseci kasnije, na lokalnim izborima 2014.  godine, došlo do promjene lokalne vlasti u Beranama, a događaj bušenja cijevi gradskog vodovoda i masovnog trovanja je svakako tome doprinio.

Epidemija stomačnih oboljenja u Beranama, međutim, kao da se nije ni dogodila, niti je bilo ko kriv. Takav epilog moguć je samo u pravno neuređenim državama. Da je drugačije, neko je morao materijalno da obešteti sve koji su bili pogođeni trovanjem, njih oko pet hiljada. Ili makar one koji su zatražili medicinsku pomoć i na taj način imali dokaz da su bili otrovani.

Ali pošto smo i deceniju kasnije, ili četiri godine od promjena državnih vlasti, daleko od vladavine prava, ne bi se reklo kako su do danas stvari odmakle mnogo u pogledu građanskih sloboda i građanske svijesti. Ipak je to, izgleda, bio i do danas ostao tek „znatan poremećaj u životu građana“. Danas je mnogo toga poremećeno, pa ispada nekako da je normalno što je ovaj „poremećaj“ zaboravljen.

           Tufik SOFTIĆ