Nije ovo prvi put da nam se Zdravko Krivokapić, kada misli da ga nećemo čuti ili vidjeti, prikazuje na bitno drugačiji način od utiska koji pokušava ostaviti na javnoj sceni. Ali jeste potencijalno najopasniji

Bio jednom jedan Sporazum koji su, 9. septembra prošle godine, potpisali lideri koalicija Za budućnost Crne Gore, Mir je naša nacija i Crno na bijelo.

Obećavao je  reforme, evropski put i evropske standarde. Dočekan je kao ohrabrujući odgovor na sumnje da će nova većina, predvođena koalicijom koju je oko Demokratskog fronta formirala SPC (njene ovdašnje filijale predvođene Mitropolijom crnogorsko-primorskom), vratiti Crnu Goru u vrijeme ekspanzije srpskog nacionalizma i velikosrpskih državnih projekata iz poslednje decenije prošlog vijeka.

„Nema promjene već samo jačanja spoljnopolitičkog puta Crne Gore“, obećavao je aktuelni predsjednik parlamenta Aleksa Bečić. „Stavljena je tačka na ta (identitetska) pitanja koja su dijelila društvo“, govorio je sadašnji potpredsjednik Vlade Dritan Abazović.  ,,Ovo se radi u interesu svih građana Crne Gore bez obzira na vjeru, naciju, politiku”, zaključio je premijer Zdravko Krivokapić.

Onda je, krajem prošle godine, premijer u razgovoru za NIN nabacio mogućnost da prihvatanje i poštovanje potpisanog nije proizvod njegovih želja nego povinovanje realnosti.  Upitan može li izjava da Vlada neće preispitivati odluke o priznanju Kosova i uvođenja sankcija Rusiji dovesti do kraja njegove političke karijere, Krivokapić odgovara: „Rekao sam ono što je politička realnost a ne ono šta su moje političke želje. U parlamentu Crne Gore nema dovoljno ruku ni za jednu odluku o kojoj govorite.“ Matematika.

Stiže i januar. Postpraznično političko zatišje prekinule su vijesti iz Bosne i Hercegovine. Predsjednica RS Željka Cvijanović saopštila je na pres konferenciji da joj je crnogorski premijer 9. januara, u telefonskom razgovoru, čestitao sve naše praznike.

,,Zahvalna sam premijeru Crne Gore Zdravku Krivokapiću koji je pozvao i čestitao sve naše praznike i izrazio opredjeljenje da zajedno radimo i unaprjeđujemo u svim oblastima našu saradnju i da to bude bliska saradnja koja će biti na dobrobit građana Crne Gore i Republike Srpske, odnosno BiH”, kazala je Cvijanović.  U Podgorici su  na njenu obavijest reagovali iz premijerovog kabineta: „Zvanične čestitke nije bilo, inače bismo je objavili na sajtu Vlade ili na Tviteru. To je bio privatan razgovor premijera sa Cvijanović“.

Primjetna je razlika: dok predsjednica  RS svog sagovornika oslovljava državnom funkcijom, imenom i prezimenom, nju Krivokapićevi medijski promoteri predstavljaju kratko – Cvijanović. Taman da pomislite kako je tu, greškom, izostalo jedno kuma, seka, rodica.

Nije ovo prvi put da nam se Zdravko Krivokapić, kada misli da ga nećemo čuti ili vidjeti, prikazuje na bitno drugačiji način od utiska koji pokušava ostaviti na javnoj sceni. Slučajno prisustvo na druženju sa osuđenim teroristom Nikolom Kavajom, jednostrano neobavezujući dogovori o članstvu u aktuelnoj vladi (slučaj Đurović), nemušta i kontradiktorna objašnjenja veza sa kontroverznim biznismenom i političarem u pokušaju Miodragom Dakom Davidovićem, pravno razbarušeni istupi sa mjesta predsjednika vlade.

Devetojanuarski gaf premijera Krivokapića ima, ipak, posebnu specifičnu težinu.

Dan RS, koji se obilježava 9. januara je – praznik zločina.  Ustavni sud Bosne i Hercegovine u tri navrata ga je proglasio neustavnim (1992, 2015. i 2019. godine). A Venecijanska komisija diskriminatorskim (2013. godine) „jer nije u skladu sa univerzalnim vrijednostima dijaloga, tolerancije i razumijevanja“, već je utemeljen na događajima „koji su značajni i važni za samo jedan narod u RS-u, odnosno za srpski narod”.

Da  ne bi bilo kakve zabune, četiri člana Ustavnog suda bira Predstavnički dom Federacije BiH, dva člana Skupština RS a preostala tri člana imenuje predsjednik Evropskog suda za ljudska prava, kako bi se spriječila mogućnost nacionalnog paktiranja i preglašavanja (dvojica na jednoga). U oba slučaja, za odluku da je 9. januar kao Dan RS neustavan glasalo je po sedam sudija.

,,Ustavni sud BiH nije osporio pravo Republike Srpske da slavi Dan Republike, ali to ne može da bude 9. januar“, zaključak je iz 2015. godine, pošto je tog dana „ozvaničen početak politike zločina i genocida“.  Samozvana Skupština srpskog naroda u BiH donijela je, 9. januara 1992. godine, Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda Bosne i Hercegovine (RS) „koja se nalazi u sastavu savezne države Jugoslavije, kao njena federalna jedinica“. RS su, prema toj odluci, činile samoproglašene srpske autonomne oblasti (SAO): Romanija, Hercegovina, Birač, Semberija i Sjeverna Bosna, te Autonomna regija Krajina (nekadašnja Bosanska Krajina) da bi se kasnije uvećala i za teritorije sa kojih je protjeran nesrpski živalj. Ili poubijan. Oružje za ostvarenje tog nauma obezbijedio je zvanični Beograd. U nabavci logistike (recimo, goriva za  tenkove i samohodna artiljerijska oruđa) učestvovala je u zvanična Crna Gora (čitaj jedinstveni DPS). U istom smjeru išli su vojnici, pljačkaši, siledžije i ubice.

Na čelu RS našli su se Radovan Karadžić, Biljana Plavšić i Momčilo Krajišnik. I svi su, kasnije, pred Međunarodnim sudom u Hagu, osuđeni za ratne zločine. Tokom rata sa svojih ognjišta protjerano je 1,8 miliona ljudi (približno polovina stanovnika BiH), a život je izgubilo preko 100 hiljada djece, žena i muškaraca.

Dio ovih podataka mora biti poznat i premijeru Krivokapiću. Pošto on nije student prava, političkih nauka ili filozofije sa Univerziteta Crne Gore iz 2016. godine koji, prema anketi CGO, nijesu znali da je Crna Gora učestvovala u ratovima 1991-1995 (jedan od tri anketirana) a da je u BiH, tačnije protiv BiH,   u to vrijeme vođen jedan od najsurovijih evropskih ratova (to nije znao jedan od četiri anketirana). To su danas glasači.  Ako za neke od njih i ne glasamo.

Premijer o tim vremenima zna mnogo više. Kao što mu je jasno da je svojim postupkom prekršio međunarodne običaje ali i javno proklamovano zalaganje na uspostavljanju što boljih odnosa sa zemljama iz okruženja. Zato je svoju čestitku pokušao spakovati u formu privatnih aktivnosti i sakriti je od javnosti.

Možda je privatnost o kojoj je već sjutradan na sva zvona udarila njegova sagovornica iz Banja Luke bila štaka  sa dvostrukom ulogom – premijer potvrdi nepokolebljivost u srpstvu, a  lider URA dobije priliku da se izvuče iz nelagodne i nemoralne situacije. Što je ovaj i prihvatio, javno iskazujući spremnost da „ponekad, ako je to potrebno, i progledamo kroz prste“. Zadovoljan što čestitka za zločin nije dobila i formalan karakter.

Ne trebamo  zaboraviti – Zdravko Krivokapić je u politiku ušao kao predvodnik liste čiji kandidati nemaju ništa protiv  tekovina 9. januara 1992. godine u BiH.  Kao najjača članica te koalicije, Nova Andrije Mandića je zamjerila Vladi i Krivokapiću što čestitka nije bila javna i zvanična. „Mi smatramo da je Republika Srpska ponos svakog Srbina, nastala u borbi za slobodu, i zato još jednom čestitamo praznik i želimo mnogo sreće i uspjeha njenom rukovodstvu i svim građanima“, stoji u njihovom saopštenju, uz obaveznu lekciju i prijetnje političkim i nacionalnim neistomišljenicima. „Oni ionako svakih deset godina mijenjaju identitet, tako da treba da budemo strpljivi kako bi se oni vratili na fabrička podešavanja.“

Ko ne razumije, pojasniće mu poslanik DF Jovan Vučurović, odnedavni predsjednik skupštinskog Odbora za ljudska prava i slobode: „Slušam kukumakanje nacionalnih manjina: Srebrenica, Srebrenica… Montenegrinski nacisti… Ovo je država svetosavska i nemanjićka…“.  Evropski.

Tu se priča ne završava. Zapravo, možda, tek počinje. Ovih dana pojavili su se brojni bilbordi u Srbiji, Crnoj Gori i RS (srpski svet, što bi rekli zvaničnici vlasti u Beogradu) sa kojih se traži – Obnovimo Njegoševu kapelu. Zašto bi pitanje: kapela ili mauzolej na Jezerskom vrhu, bilo toliko važno stanovnicima Subotice? Odgovor je, još prije 50 godina, ponudio istoričar Vladimir Dedijer:

„Hijerarhija SPC ne vodi akciju za očuvanje Njegoševe zaostavštine, nego sve sile napreže da spase građevinu kralja Aleksandra Karađorđevića, jer ona predstavlja višestruki simbol: Prvo, Aleksandrova zadužbina je oličenje uništenja državnosti Crne Gore posle 1918. godine… Drugo, Aleksandrova kapelica je oličenje prevage dinastije Karađorđevića nad dinastijom Petrovića. I, treće, ta kapelica je ujedno simbol uništenja nezavisnosti Crnogorsko-primorske mitropolije koju je ona čuvala kroz vekove, da bi posle 1918. godine, zajedno sa drugim nezavisnim srpskim crkvama, bila podvrgnuta srbijanskoj pravoslavnoj crkvi.“

Sad, možda, i onaj privatni razgovor na relaciji Podgorica – Banja Luka dobija više smisla.

Naša stvarnost je po običaju višeslojna. Na jednoj strani imamo većinu spremnu da  prećuti, a i  podrži  politiku koja je proizvela masovne zločine, ukoliko se to uklapa u njihova stranačka očekivanja i ambicije.  Čuli smo kako se  lider URA muči da opravda svog koalicionog partnera; čuli smo i kako Bečićeve Demokrate  ćute. Ali nijesmo čuli Medojevićev PzP.

Na drugoj strani je opozicija predvođena DPS-om. Nekadašnji (a dijelom i sadašnji) lideri te partije pomagali su pokušaj ubistva BiH onoliko koliko je to bilo u njihovoj moći. Nakon što su pohodili srpski Dubrovnik da ga učine „starijim i ljepšim“ od onoga sa UNESCO-vog popisa svjetske baštine. Kao iko drugi o tom može svjedočiti Davidović – policijski zvaničnik RCG pa ministar SAO Hercegovina. O istom trošku, rekli bi. Sadašnji funkcioneri DPS skrivaju prošlost od mlađih naraštaja. Da ne naruže lik i djelo Mila Đukanovića (tadašnji premijer) i Duška Markovića (sekretar vlade). Pa mlađi od 40 i ne znaju šta je prošle nedjelje čestitao premijer Krivokapić. Njima u Bosni i Hercegovini. I nama u Crnoj Gori.

Tri slike „praznika“

Opsada Sarajeva, jedna od najdužih u istoriji ratovanja, počela je u noći 4. na 5. april 1992. godine, a završila se 29. februara 1996. godine. Tokom opsade ubijeno je 12.000 ljudi, među njima 1.500 djece, a 50.000 ljudi je lakše i teže ranjeno. ,,Otvorite vatru i udrite tako da ih raspametite“, komandovao je Ratko Mladić srpskoj artiljeriji sa okolnih brda.

Logor Omarska (Prijedor) formiran je krajem maja a zatvoren je krajem avgusta 1992. Za nešto manje od tri mjeseca, prema spiskovima vlasti RS, kroz logor je prošlo 3.334 logoraša. Nakon raspuštanja logora logoraši nisu pušteni na slobodu nego su prebačeni u logore Manjača i Trnopolje.

Pripadnik Arkanovih Tigrova šutira tijelo žene u BiH 1992. Foto: Ron Haviv/VII.

STATISTIKA OPSADE SARAJEVA

Trajanje: 1.425 dana
Ubijeni: 11.541
Ubijena djeca: 1.601
Ranjeni: oko 50.000
Prosječan broj granata koje su dnevno padale na Sarajevo: 329
Rekordan broj granata koje su u jednom danu pale: 3.777 (22. jul 1993)
Ukupan broj granata koje su pale na grad: oko 490.000

Zoran RADULOVIĆ

Komentari