Monitor je pitao: Zašto Đukanović baš sada prijeti da i Crna Gora može prekinuti pregovore sa EU?

DEJAN MILOVAC, DIREKTOR ISTRAŽIVAČKOG CENTRA MANS-a
Pokušaj da se sačuva stečeno

Najava premijera Đukanovića da, parafraziraću, crnogorski put u EU ipak ima alternativu i poređenje sa Islandom, još jedna je potvrda koliko je aktuelni režim stvarno i posvećen ovom procesu koji bi Crnu Goru trebalo da uvede u evropsku porodicu država. Pominjanje po prvi put takozvane ,,klauzule balansa” kojom EK pokušava da obezbijedi ravnomjeran progres u implementaciji reformi u različitim oblastima i ispunjavanje kriterijuma iz pregovaračkih poglavlja, pokazuje da se Vlada Crne Gore nalazi na prekretnici u EU integracijama kada će morati da se odluči da li nastavlja kao do sada ili će na red doći i one reforme koje će direktno ugroziti interese vladajuće elite i sa njome povezanog kriminalnog miljea. Bojim se da je upravo izjava Đukanovića jedan od prvih odgovora na ovo pitanje, ali i na činjenicu da je EK u posljednjem izvještaju dala veoma konkretne preporuke i pokazala da će monitoring implementacije EU standarda na crnogorske prilike biti veoma detaljan, a izvještaji sve konkretniji. U slučaju Đukanovića se ne radi o običnom euro-skepticizmu u vezi sa benefitima i ograničenjima koje donosi članstvo u EU, već prije svega o nasušnoj potrebi da se crnogorski ,,modus – operandi” na kome počiva aktuelni režim očuva što je moguće duže. Pod time podrazumijevam način na koji je vladajuća DPS opstajala sve ove godine i koji joj je omogućio da Crnu Goru pretvore u državu čiji resursi su u potpunosti podređeni i stavljeni u službu privilegovane elite. Nezakonito bogaćenje uz višestruki konflikt interesa gdje više gotovo da nije moguće povući jasnu crtu između politike, biznisa i organizovanog kriminala je decenijama bio crnogorski “recept za uspjeh preko noći” i osnova za iscrpljivanje prirodnih i društvenih resursa ove zemlje. Krađa izbora i kupovina glasova uz obilatu zloupotrebu državnog novca, zastrašivanje, prebijanje i hapšenje neistomišljenika i kritičara režima, gušenje i finansijsko iscrpljivanje slobodnih medija, pustošenje ekonomske suptance zemlje kroz pljačkaške privatizacije i nekontrolisanu eksploataciju prirodnih bogatstava, su razlog što su posljednji i najdugovječniji autokratski režim na Balkanu jedna od osnovnih političkih asocijacija kada se pomene Crna Gora. Sam disbalans u otvaranju pregovaračkih pregovora i ispunjavanju kriterijuma već postoji, gdje su ključna poglavlja 23 i 24 već u ogromnom zaostatku u odnosu na druga poglavlja. Ovo jasno pokazuje da Đukanović i dalje nastavlja da balansira između zahtjeva Evropske unije i onoga što su potrebe organizovanog kriminala u Crnoj Gori i sa njime povezane vladajuće elite.

FILIP KOVAČEVIĆ, PROFESOR
Strah od gubljenja monopola

Izjava Mila Đukanovića da Crna Gora može jednostrano prekinuti evropske integracije je za mene potpuno očekivana. Na pojavu i prisutnost snažnog antievropskog raspoloženja u krugovima bliskim Đukanoviću upozorio sam još u ljeto prošle godine. Jednostavno, dosadašnji koruptivno-kriminogeni stil upravljanja resursima Crne Gore ne bi bio dozvoljen u okviru čvrstih integracija u Evropsku uniju i oni koji su ga do sada upražnjavali na najbrutalnije načine bi bili sankcionisani i kažnjeni po zaslugama. Đukanović i njegov klan bi izgubili sve monopole koje su sticali decenijama, a odgovornost za sva nepočinstva, uključujući i ratne zločine, bila bi konačno i jasno adresirana. Stoga očekujem da će se u narednom periodu ovakvi tonovi, i sa njima vezane aktivnosti, kod Đukanovića još više ponavljati i amplifikovati. U isto vrijeme, po mom mišljenju, nije tačna tvrdnja određenih opozicionih, analitičkih i medijskih krugova da zaoštravanje prema EU u isto vrijeme znači i zaustavljanje NATO integracija i približavanje Rusiji. Naime, već neko vrijeme postoje jaki angloamerički igrači koji žele da oslabe globalne potencijale EU tako što će evropski kontinent još jedanput u šezdeset godina militarizovati i pretvoriti u ekonomski i politički nestabilno područje kroz agresivan, fobičan stav prema mogućem savezniku Rusiji. NATO je najjače evropsko uporište ovih, u suštini, iskonski antievropskih snaga koje žele da sruše degolovsku viziju ujedinjene Evrope ,,od Atlantika do Urala” i koje, po mom mišljenju, stoje iza Đukanovićeve političke dugovječnosti. Zbog toga uopšte nije slučajno što je, u svojoj izjavi, Đukanović pomenuo baš Island, jer je Island u NATO-u od osnivanja 1949. godine, ali nije, niti će biti, u EU.

DALIBORKA ULJAREVIĆ, DIREKTORICA CGO
Sve vidljiviji nedostaci Đukanovićeve vladavine

Radi se o jednoj neodgovornoj i kontraproduktivnoj izjavi, jer su situacije u Crnoj Gori i Islandu neuporedive. Crna Gora kroz izgradnju vladavine prava paralelno treba da izgradi i održiv ekonomski sistem, što nijesu problemi sa kojima se Island suočava. S druge strane, politički nije mudro, u trenutku kad vam EK dobronamjerno uputi kritiku, imati ovakav inatan stav. A Đukanović, po svom ustaljenom maniru, kad mu nešto ne odgovara, najavljuje radikalne metode poput mogućnosti prekida pregovora, kao odluke crnogorske države, iako je podrška pristupanju u EU daleko veća od podrške njegovoj vlasti. U osnovi ove izjave čita se nervoza i strah jer kako dublje zalazimo u proces integracija sve su vidljiviji nedostaci sistema vlasti u Crnoj Gori i potrebe ozbiljnih reformi. Upravo takve reforme će voditi razbijanju postojećih monopola moći koje premijer i njemu bliske strukture imaju. Proces demokratizacije i evropeizacije unosi pravila koja uređuju društvo i državu, a vladajuća struktura, na čelu sa premijerom, nije navikla da igra po pravilima koja sužavaju prostor za manipulacije. Važno je, ipak, naglasiti da Đukanović svojim ponašanjem i monopolima koje još uvijek kontroliše može da uspori reformske procese, pa i evropske integracije Crne Gore, ali ne može da ih zaustavi. U tom kontekstu, ovakva izjava šteti i državi Crnoj Gori, ali i njemu samom kao političaru.

DRAGAN ŠEPELJ, BLOGER
Kad se ne mogu ispuniti zahtjevi EU

Đukanović prijeti zbog toga što osjeća do sada najžešći pritisak od strane onih koje naziva partnerima: EU, prije svih. Pritisak izvana izaziva kolebanja i unutra, na obje bande – kod njegovih snaga jer ne mogu ispuniti zadato i kod opozicije jer će shvatiti da Đukanović nema više lagodnu poziciju ,,vječitog” partnera Zapada. Mislim da se prekombinovao prelazeći s jedne strane na drugu u geopolitičkoj igri koja mu je neko vrijeme jako pogodovala. Otud nervozna reakcija i prijetnja onima od kojih očekuje pomoć i podršku. Njegova moć na unutrašnjem planu, ne zaboravimo to, počivala je i na ,,sigurnosti” njemu lojalnih snaga sistema vlasti da neće biti dirani u zamjenu za lojalnost. Što se tiče pominjanja Islanda, pod uslovom da zna o čemu se radi u slučaju te ostrvske države, pomenuta je u momentu kada se govori o mogućem aktiviranju klauzule o zamrzavanju pregovora, što je onda svima jasan znak da je politika koju on zastupa apsolutno van poželjnih parametara. Njega u unutrašnjoj borbi mogu u život vratiti samo slučajevi poput izbora VDT uz pomoć formalne opozicije (suštinskih štetočina) na čiju slabost još uvijek može računati. U spoljnoj politici on je kao partner samo – povijest. Crnoj Gori njegova ovako loša pozicija znači dalje tapkanje u mjestu ili nazadovanje. Mnogo buke ni oko čega – rekao bi Šekspir.

STEVO MUK, INSTITUT ALTERNATIVA
Pokušaj ucjene EU

Izjava Đukanovića predstavlja neodgovoran politički čin, koji je prije svega izraz nervoze zbog ocjena iz Izvještaja o napretku Crne Gore, posebno onih ocjena u vezi sa izostankom borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Ta vrsta junačenja i pokušaja odmjeravanja snaga sa EU može samo da donese štetu javnom interesu i građanima Crne Gore, uspori proces integracija i dovede u pitanje dalju dinamiku napretka. Posebno je zabrinjavajuće što Đukanović pokušava da ovim izjavama dovede u pitanje posvećenost države procesu evropskih integracija i otvori put nekim nedefinisanim pravcima međunarodne saradnje. Nesuvislo je i neopravdano poređenje Crne Gore i Islanda, koji je zbog vrlo specifičnih razloga prekinuo pregovore sa EU. Ono što je očigledno je da Island nije prekinuo pregovore zbog protivljenja stavovima i ocjenama Evropske komisije u vezi sa vladavinom prava i borbom protiv korupcije i organizovanog kriminala. Teza Mila Đukanovića da je potrebno da nas EU ekonomski i finansijski pomogne da bi se na ovim prostorima ,,dogodila” vladavina prava, jeste zamjena teza i providan pokušaj ucjenjivanja Evropske unije.Godinama smo slušali od portparola režima tezu – ,,prvo država pa demokratija”, sada Đukanović kaže ,,prvo ekonomija, pa demokratija i vladavina prava”. Ne smijemo pristati na takvo podmetanje, moramo raditi na uporednom razvoju u svim oblastima, i ne smijemo pristati da jedno bude uslov za razvoj drugog jer to jednostavno niti može niti smije da se uslovljava i razvija na taj način.

Milena PEROVIĆ-KORAĆ

Komentari