Građanski aktivista Rašit Marković zatražio je da se preispita ko je i pod kojim okolnostima prije 7 godina dozvolio da se u Nacionalnom parku Prokletije u cijevi stave tri rijeke pitke vode i izgrade dvije male hidrocentrale. On za Monitor kaže da je to nečuven slučaj u svijetu i da predstavlja najveći ekološki zločin u Crnoj Gori
Da su tajkuni zaposjedali rijeke na sjeveru Crne Gore gdje god je to bilo moguće, nije nepoznato, ali da je to bilo izvodljivo u srcu jednog od nacionalnih parkova, zvuči za rubriku „vjerovali ili ne“.
Građanski aktivista iz Plava Rašit Marković za Monitor kaže da je to nečuven slučaj u svijetu i da predstavlja najveći ekološki zločin u Crnoj Gori. Zatražio je da se preispita ko je i pod kojim okolnostima prije 7 godina dozvolio da se u Nacionalnom parku Prokletije u cijevi stave tri rijeke pitke vode i izgrade dvije male hidrocentrale.
Marković podsjeća da je te godine firmi Kronor iz Podgorice neko dao koncesije za gradnju MHE na tri rijeke koje izviru u srcu Nacionalnog parka.
„To su rijeke Hridska i Babinopoljska iz kojih je voda dovedena do jedne hidrocentrale, kao i Treskavička, na čijim vodama je izgrađena druga hidrocentrala“ – pričaju aktivisti Udruženja drvoprerađivača Plav, čiji je Marković član.
Oni objašnjavaju da se vodozahvati nalaze u strogoj zoni Nacionalnog parka Prokletije. Rijeke su cijevima u dužini od više kilometara dovedene do malih hidrocentrala, koje se nalaze u takozvanoj zoni zaštite nacionalnog parka.
„To su planinske i pitke rijeke, a cijevi su od azbesta. Pitanje je kako je neko dozvolio da se izvode radovi u zoni Nacionalnog parka? Kako je teška mehanizacija ušla u Nacionalni park Prokletije i ostavila za sobom tragove kao da je pala atomska bomba“ – kažu plavski drvoprerađivači.
Prema njihovim riječima, u to vrijeme su rađene i mnoge malverzacije oko imovinsko pravnih odnosa na dionici kuda su postavljani stubovi za potrebe ovih malih elektrana.
„Mi znamo da je u Crnoj Gori izgrađeno dosta malih elektrana, ali nismo čuli za ovakav primjer. Zato i tražimo da se čitav postupak izdavanja koncesija i izdavanja saglasnosti za gradnju malih elektrana u Nacionalnom parku preispita, od lokalnog nivoa, odnosno tadašnjeg rukovodstva Nacionalnog parka i lokalnih vlasti u Plavu, do vrha države“ – ističu u ovom udruženju.
Udruženje drvoprerađivača Plav smatra da to predstavlja organizovani kriminal.
„Ako preispitujemo odluke bivših vlasti kada se radi o malim elektranama, onda problem malih hidrolektrana u srcu NP Prokletije treba da bude na prvom mjestu. Tražimo da se čitav slučaj aktuelizuje i da vidimo da li te male hidrocentrale mogu da ostanu tu gdje jesu“ – kažu plavski drvoprerađivači.
Marković i njegovi prijatelji iz Udruženja drvoprerađivača napominju da je neko vlasnicima tih elektrana omogućio da ne plate 250.000 eura koje su bile namijenjene za asfaltiranje dionice puta koji vodi ka njima i Hridskom jezeru.
„Vlasnici hidroelektrana su se, prema ugovoru koji je bio sklopljen sa lokalnom upravom u Plavu, obavezali da asfaltiraju dionicu puta od nekih dvanaest kilometara. Taj posao je procijenjen na 250.000 eura, ali im je neko omogućio da se toga oslobode“ – kaže Marković.
On tvrdi da je to urađeno na taj način što je izvršena prekategorizacija puta, odnosno da je ovaj put prebačen u nižu kategoriju.
„Umjesto lokalnog koji je predviđen za asfaltiranje, neko iz tadašnjeg opštinskog rukovodstva put je prikazao kao šumski, odnosno planisnki. Prema nekim informacijama, vlasnici elektrana su novac koji je već bio uplaćen, jednostavno povukli“ – kažu u Udruženju drvoprerađivača Plav.
U tom udruženju smatraju da je, uz sve ostalo oštećen i lokalni budžet u Plavu, a put koji su izvođači radova havarisali, ostao u takvom stanju.
„Radi se o važnom putu koji vodi prema Hridskom jezeru, jednoj od najposjećenijih turističkih i planinarskih atrakcija Plava i Nacionalnog parka Prokletije. Taj put vodi i do malih elektrana, a od njihove gradnje uništen je i skoro neprohodan za mala auta“ – kažu oni.
Drvoprerađivači ističu: „Ništa se nije smjelo dirati kako je i zakon predvidio. Ali, ako je već učinjeno što je učinjeno, tražimo da se preispita zbog čega je neko koncesionare oslobodio obaveze da plate 250.000 eura“.
Marković podsjeća da je Nacionalni park Prokletije proglašen 2009. godine na sumnjiv način, a da su tadašnje vlasti, od lokalnih do državnih, u sprezi sa tajkunima, dozvolile firmi Kronor iz Poodgorice gradnju malih elektrana u srcu ovog parka 2016.
„Mi mislimo da ovdje ima posla za Specijalno državno tužilaštvo. To je morala biti jaka sprega sa svim elementima organizovanog kriminala“ – kažu u Udruženju drvoprerađivača Plav.
Prema ranijim podacima iz centralnog registra, vlasnik firme Kronor je kompanija Kroling. Vlasnik te kompanije bio je Željko Mišković, dok su po deset procenata imali Normal kompani i Mont hidro. Vlasnik Normala je bio Željko Burić, a Mont Hidra Predrag Bajović, šura nekadašnjeg premijera Igora Lukšića.
Ovom preduzeću su građanski aktivisti nakon toga onemogućili da na području plavske opštine izgradi još nekiliko hidrocentrala i zarobi još tri rijeke – Komaraču, Đuričku i Murinsku.
Prema podacima kojima raspolažu u Udruženju drvoprerađivača Plav, tajkuni od dvije male hidroelektrane koje su izgrađene u NP Prokletije, imaju veću finansijsku dobit nego što iznosi ukupan budžet ove siromašne opštine.
„Lokalna zajednica je pretrpjela štetu, a koristi nema nikakve, osim pojedinca. Zato i tražimo da se sve ponovo stavi pod lupu“ – kažu plavski drvoprerađivači.
Sve ove godine lokalni političari mudro ćute. U vrijeme kada su izgrađene male hidrocentrale u NP Prokletije, predsjednik opštine je bio iz Bošnjačke stranke. Prije toga iz Demokratske partije socijalista. Sada je iz Socijaldemokrata. Tajkuna drugovi.
Tufik SOFTIĆ
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice