U Službi zaštite i spasavanja Herceg Novi strahuju da tokom ove godine neće imati valjanu podršku iz vazduha koja je neophodna da bi se uspješno borili sa vatrenom stihijom. Podsjećaju na „zabranu“ letenja iskusnim pilotima u Vojsci Crne Gore

Dolaskom toplijih dana svake godine slična priča – državne službe su nespremne za borbu protiv vatrenih stihija. A požara je iz godine u godinu sve više, pa je ta nespremnost vidljivija i opasnija.

„Blizu je ulazak u novu požarnu seozonu a nema poboljšanja od strane države“, kaže za Monitor Zlatko Ćirović, komandir Službe zaštite i spašavanja Herceg Novi. Vatrogasci u ovoj bokeljskoj opštini su se protekle godine mjesecima borili sa požarima, a mnoge ne bi uspjeli da ugase da nije bilo pomoći iz vazduha.

Ćirović, koji je inženjer zaštite od požara sa dvodecenijskim stažom u Službi zaštite i spasavanja, uoči početka požarne sezone upozorava: „Imamo hendikep, dva pilota su dobili premještaj iz pilotske jedinice Vojske Crne Gore u pješadiju, a imamo i prelazak iz te jedinice u Direktorat za zaštitu i spasavanje. Znamo da je Vojska bila ključni nosilac za gašenje iz vazduha, a ovu sezonu dočekujemo sa manjkom od četiri pilota“.

On ističe da im je neophodna podrška iz vazduha i podsjeća na iskustvo iz 2017. kada je gorjela Luštica, i kada su vatrogasci bili potpuno nemoćni da nije bilo podrške iz vazduha. „Prepoznali smo da ima nade kada smo vidjeli pilote VCG, dali su se bezrezrevno i bili su heroji. Međutim, od septembra počinje hajka na te ljude i profesionalce. Ne mogu da shvatim da ulažemo u pilote, da bi ih se tako lako odrekli“, naglašava Ćirović.

Smjene o kojima govori Ćirović su se desile 22. avgusta prošle godine, prvog radnog dana nakon što je u Skupštini Crne Gore izglasano nepovjerenje Vladi. Tadašnji ministar odbrane Raško Konjević smijenio je potpukovnika Jovana Radetu sa dužnosti komandanta Vazduhoplovstva VCG, a nakon nekoliko dana smijenjen je i dotadašnji komandir jedine letačke jedinice u VCG – Mješovite eskadrile, major Radovan Perović.

„Pokušali smo da dođemo do novog ministra i pitamo o čemu se tu radi. Oni nemaju mrlje u karijeri, to je bio hir ministra Konjevića, a sada taj hir podržava i general Zoran Lazarević. Došli smo u situaciju da se za vrhunske pilote koji su se školovali u inostranstvu, pri NATO-u, tako lako odluči i kaže – sada nećete više biti piloti nego ćete raditi u kancelariji“, naglašava Ćirović.

Radeta i Perović su jedni od najiskusnijih pilota u VCG, koji imaju međunarodno pilotsko obrazovanje i preko 2.000 sati naleta. Obojica bez mrlje u profesionalnoj karijeri. Njihove smjene su uslijedile nakon što su završene višemjesečne operacije gašanje požara koje je obavljala VCG sa dva helikoptera bella 412. Za akcije gašenja, kao i spašavanja povrijeđenih po nepristupačnim planinskim predjelima, vazduhoplovci su tokom prošlog ljeta dobijali pohvale državnih zvaničnika, svojih nadređenih i javnosti.

Za školovanje vojnog pilota potrebno je više od deset godina i ono je izuzetno skupo jer podrazumijeva dugotrajnu praktičnu letačku obuku, koja se izvodi na višemilionski vrijednim vazduhoplovima na kojima sat letjenja košta hiljade eura. Zbog toga svaka država vojne pilote „čuva“ da bi mogli da lete što duže.

Prije smjene u vrhu, sa letačkih dužnosti skinut je i potpukovnik Darko Pavlović. Prema pouzdanim informacijama Monitora, motiv za bar jednu od pomenutih smjena su događaji na Cetinju 5. septembra 2021. kada su partijarh SPC Porfirije i mitropolit Joanikije prevezeni vojnim helikopterom. Radeta i Pavlović su bili dio posada dva vojna helikoptera koje su izvršile naredbu dobijenu od tadašnjeg načelnika Generalštaba, brigadnog generala Milutina Đurovića.

„Imam informaciju da je sada u VCG samo jedna posada operativna, a tokom protekle godine bilo je pet posada“, kaže Ćirović.

„Informacije koje ste dobili od Službe zaštite i spašavanja Herceg Novi su netačne i površne. Trenutno u VCG je osposobljeno četiri posade za gašenje požara helikopterom bell 412, svi su aktivni i mogu se angažovati za izvršavanje svih letačkih zadataka“, odgovoreno je Monitoru iz Ministarstva odbrane kojim, nakon razrješenja Raška Konjevića rukovodi Filip Adžić.

„Razlika u odnosu na prošlu godinu u pogledu brojnosti posade ogleda se samo u činjenici da su tokom ove godine dva naša pilota-oficira pojačali redove  Direktorata za vanredne situacije MUP, čime je Vojska Crne Gore posredno dala doprinos jačanju kapaciteta državnog organa, kome su zaštita i spašavanje primarni zadatak. Koristimo priliku da Vas obavijestimo, da osim prethodno pomenute četiri posade koje su osposobljene za zadatke gašenja požara, Vazduhoplovstvo Vojske Crne Gore, u skladu sa svojim planovima obuke, nastavlja sa procesom obuke novih posada za ovu aktivnost“, tvrde iz Ministarstva odbrane.

Miodrag Bešović, v.d. generalnog direktora Direktorata za zaštitu i spašavanje, za Monitor potvrđuje da je došlo do „poboljšanja ljudskih resursa u Aviohelikopterskoj jedinici tako što su zaposlena dva pilota helikoptera i jedan pilot na protivpožarnim avionima, a trenutno su u toku oglasi za popunu još dva radna mjesta“.

Za pilote je prelazak u Aviohelikoptersku jedinicu MUP-a primamljiv jer su plate značajno veće od onih u vojsci. Međutim, protivpožarne letjelice MUP-a, tri aviona za gašenje požara i četiri helikoptera, tokom prošle godine nijesu bile u funkciji.

Bešović ističe da se trude da ove letjelice sada budu operativne: „Tokom aprila mjeseca očekujemo isporuku propelera sa redovnog servisa za jedan protivpožarni avion i njegova puna operativnost se očekuje tokom protivpožarne sezone“. Očekuje i da do kraja jula budu opravljena dva protivpožarna aviona i stavljena u operativnu upotrebu, ukoliko ne bude nepredviđenih poteškoća prilikom izvođenja radova i funkcionalnih proba aviona na zemlji i u vazduhu.

Dodaje da je tender za opravku helikoptera AB 212 završen i procjenjuje se vraćanje u operativno stanje početkom septembra, ukoliko ne bude dodatnih radova i kašnjenja u realizaciji ugovora. „Tokom redovnog servisa na helikopteru AB 412 utvrđene su neispravnosti koje zahtijevaju nabavku rezervnih djelova. Pokrenuta je procedura za nabavku rezervnih djelova i očekujemo realizaciju nabavke do kraja aprila“, kaže Bešović.

Vratimo se pilotima. Na pitanje Monitora koji je razlog prekomande pilota Radete i Perovića, iz Ministarstva odbrane nam je odgovoreno: „Obojica oficira predloženi su za postavljenje na viša formacijska mjesta u okviru Generalštaba iz razloga što su svojim stručnim i profesionalnim kvalitetima sebe kvalifikovali za obavljanje poslova višeg, odnosno operativnog i strategijskog nivoa“.

Prema pouzdanim izvorima Monitora, pomenuti oficiri mjesecima doživljavaju profesionalnu degradaciju i pokrivaju podoficirska mjesta. Uz činjenicu da su udaljeni sa poslova za koje su se godinama obučavali i koje su decenijama besprekorno obavljali.

Ćirović ističe da bi Crna Gora sa svojom tehnikom, pet helikoptera VCG i MUP-a i tri air traktora, mogla da odgovori izazovima tokom godine. „Imamo obučene ljude, volimo taj posao i okrenuti smo tome, ali ovakvi slučajevi kao sa pilotima ne smiju da se dešavaju“, zaključuje.

Službe zaštite

U službama zaštite i spašavanja ima oko 660 vatrogasaca-spasilaca i oko 200 vozila, od toga je tehnički ispravnih oko 160 vatrogasno-spasilačkih vozila, kazali su nam iz Direktorata za zaštitu i spašavanje.

Dio sistema zaštite i spašavanja su dobrovoljna vatrogasna društva koja djeluju sa dugom tradicijom u opštinama Tivat (DVD Krtoli) i Kotor (DVD „Bogoljub Brezić“ Perast). U opštini Herceg Novi djeluju tri dobrovoljna vatrogasna društva „Bijela“, „Luštica“ i „Prijevor“, u opštini Tivat su formirana još dva dobrovoljna vatrogasna društva  DVD „Boka” i DVD„Tivat“, a u Nikšiću djeluju DVD „Trubjela“, DVD „Župa“ i DVD „Vojnik“. Dobrovoljna vatrogasna društva imaju ukupno oko 200 dobrovoljnih vatrogasaca i raspolažu sa dvadesetak vatrogasno-spasilačkih vozila.

Podaci govore da se najveći broj požara dešava usljed ljudske nepažnje, te iz Direktorata ističu svoje preventivne aktivnosti.

Preko IPA programa Direktorat će do juna 2023. nabaviti ličnu i kolektivnu oprema za jedan modul za gašenje šumskih požara sa upotrebom vozila ukupne vrijednosti 90.000 eura.

Direktorat ima pet dronova, koji služe za izviđanje, pretragu, snimanje  terena prilikom spašavanja, pojave požara, poplava, saobraćajnih udesa i drugih nesreća. Za njihovo upravljanje obučeno je 7 službenika Direktorata za zaštitu i spašavanje. Takođe, posjeduje i multifunkcionalni robotički sistem koji predstavlja specijalizovani vid opreme za višestruku namjenu za potrebe sistema zaštite i spašavanja i koji se može koristiti u slučaju gašenja šumskih požara, itd.

Kada je u pitanju druga oprema za zaštitu i spašavanje od požara, Direktorat posjeduje određeni broj motornih šegi, mlaterica – 203 komada, naprtnjača – 285 komada, vatrogasnih zaštitnih rukavica – 69 komada, zaštitnih šljemova – 48 komada i pet kompleta ručnog alata za prekidanje požarne linije.

Predrag NIKOLIĆ