Nakon godina panedemija i u 2022. godini nastavljeni su izrazito negativni demografski trendovi. Prošle godine ukupan broj stanovnika smanjio se za 1.998 lica, ili za približno isti procenat kao i u periodu pandemije, ali ne zbog povećanog mortaliteta, već zbog većeg odliva stanovništva
Elite na vlasti u Crnoj Gori godinama nijesu sposobne kreirati ozbiljnu populacionu politiku. Svi dosadašnji pokušaji nijesu bili vrijedni posebne pažnje i više su predstavljali izolovane aktivnosti nego dobro kreiranu politiku države. Ovakvo ponašanje vlasti za dugoročnu posljedicu ima gubitak najznačajnijeg resursa jedne države – stanovništva. Ovo je ključni zaključak publikacije Zašto Crnoj Gori nije stalo do sopstvenog stavnovništva koju su u okviru zajedničkog projekta pripremili Društvo statističara i demografa Crne Gore (DSD) i Centar za demokratsku tranziciju (CDT).
Nakon godina panedemije i u 2022. godini nastavljeni su izrazito negativni demografski trendovi. Depopulizacija Crne Gore se nastavlja i u 2022. godini – ukupan broj stanovnika se smanjio za 1.998 lica, ili za približno isti procenat kao i u periodu pandemije, ali ne zbog povećanog mortaliteta, već zbog većeg odliva stanovništva.
Prema opodacima Monstata Crna Gora već treću godinu zaredom bilježi negativan prirodni priraštaj. Od 24 opštine u Crnoj Gori, čak u 20 broj umrlih je veći od broja rođenih. U Crnoj Gori je u prva četiri mjeseca ove godine rođeno ukupno 2.189 beba, pri čemu je prirodni priraštaj bio negativan, jer je u istom periodu umrlo više od 2.200 građana.
Pljevlja su jedna od opština u kojoj se stanovništvo smanjuje. ,,Tokom prvih šest mjeseci u godini, kao i tokom poslednja tri dana jula, u našem porodilištu je rođeno 77 novorođenčadi”, rečeno je Danu u pljevaljskoj bolnici.
U periodu od 2000. do 2010. godine u Pljevljima se na godišnjem nivou rađalo od 300 do 400 beba. Od 2010. godine taj broj polako opada ispod trista, da bi u godinama korona virusa opao ispod 200 novorođenčadi na godišnjem nivou.
Na osnovu podataka Monstata, na prostoru pljevaljske opštine živi oko 27.000 stanovnika, koliko ih je živjelo, prema podacima popisa, 1921. godine.
Pored depopulizacije, u publikaciji su predstavljeni još neki alarmantni podaci. Značajno je povećan i broj samoubistava, po kojima je Crna Gora na 14. mjestu u svijetu. U prošloj godini došlo je do povećanja stope mortaliteta djece do godine starosti, što je ozbiljan signal zdravstvenog i socio-ekonomskog stanja države, ocijenjeno je iz Centra za demokratsku tranziciju (CDT), koji je sa Društvom statističara i demografa Crne Gore (DSD) napravio ovu publikaciju.
O padu nataliteta, koji izgleda nikog ozbiljno ne zanima, nedavno je govorila i izvršna direktorica NVO Juventasa Ivana Vujović. Da bi se ovaj problem počeo rješavati ,,potrebna je pomoć države, ne samo u vidu populističke kampanje pred izbore, i u vidu jednokratnih davanja za rođenje djeteta, već kroz razvijenu demografsku politiku usaglašenu sa ljudskim pravima. Da bi se prevazišli ti problemi neophodne su demografske politike”, kazala je Vujović.
Iz CDT-a i DSD-a su rekli da je Crnoj Gori potrebna strategija inkluzivne populacione politike i precizno definisanje i koordinacija svih politika koje je čine. ,,Nama je potrebna osviješćena vlada koja ove teme neće koristiti za politički marketing”, istakli su iz ovih organizacija.
Da se tome ne možemo nadati, govori i podatak da je jedina stranka koja je u kompanji pomenula depopulizaciju – SNP. ,,Radimo i na tome da se natalitet Crne Gore poveća i zato se zalažemo za povećanje dječjeg dodatka”, kazao je lider ove stranke Vladimir Joković.
,,Potrebno je napustiti ustaljenje obrasce ‘vođenja’ populacione politike kroz finansijske podsticaje u izbornim godinama, već je neophodno kreirati dugoročnu i pažljivo pripremljenu podršku za cjelovit razvoj pojedinca od njegovog rođenja do kraja života”, navode iz CDT-a.
Iz ove organizacije naglašavaju da populaciona politika ne smije biti izolovana kroz set finansijskih podsticaja, već ona mora biti duboko integrisana kroz politiku obrazovanja, mladih i sporta, politiku socijalnog staranja i zdravstvenu, spoljnu, fiskalnu politiku, politiku kulture i medija, prostornu politiku i sve one politike koje svojim djelovanjem neposredno vrše uticaj na razvoj pojedinca, odnosno našeg društva.
Sve su prilike da ćemo se još načekati dok dobijemo politike usmjerene na razvoj pojedinca i društva.
Odlazi se, ali i dolazi
Na bazi zvaničnih procjena o kretanju ukupne populacije Crne Gore u periodu od 2012-2021, iz Crne Gore odselilo 74.031 lica, a sa druge strane doselilo se ukupno 66.409 lica. Ukupan migracioni saldo bio je negativan i iznosio je 7.622 za ovaj desetogodišnji period, navodi se u publikaciji.
Najveći broj onih koji su doselili u Crnu Goru 2019. godine, imali su državljanstvo Srbije (24,6 odsto), Turske (16,8), Albanije (10,3) i Rusije (8,8odsto). Posmatrano po godinama starosti, najveći broj migranata odnosno njih 23 odsto starosne dobi je od 20 do 29 godina.
Od poćetka rata u Ukrajini aplikaciju za privremenu zaštitu u Crnoj Gori podnijelo je 8.861 osoba, dok je za 2.360 drugih državljana Ukrajine odobren privremeni, produženi privremeni ili stalni boravak, zvanični su podaci.
U prva tri mjeseca 2023. godine u Crnoj Gori boravak do 90 dana prijavilo je preko 64.000 državljana Rusije i preko 11.194 iz Turske, ako se uzmu u obzir već prethodno odobreni privremeni i stalni boravak, procjenjuje se da u Crnoj Gori registrovan privremeni ili stalni boravka ima preko 80.000 stranaca, što je 13 odsto ukupne populacije.
Ukupan broj lica koje je napustilo Crnu Goru u desetogodišnjem periodu iznosio je 74.301. Kako se do ove procjene došlo na bazi zvaničnih podataka o ukupnom kretanju stanovništva, nataliteta i mortaliteta i ukupne imigracije, ne raspolaže se podacima o strukturi emigranata po državama emigracije i razlozima migracije, navodi se u publikaciji. Ministarstvo unutrašnjih poslova ne raspolaže tačnim podacima o broju iseljenih državljana niti o razlozima njihovog odlaska, jer oni koji odlaze iz Crne Gore ne odjavljuju prebivalište kako bi zadržali određena prava u Crnoj Gori, što otežava sagledavanje obima ukupne migracije. Stoga, sistemsko praćenje migracija predstavlja, prvi i najvažniji korak, posebno imajući u vidu da prema istraživanju o mladim iz 2019. godine imamo stabilnih 50 odsto mladih koji žele napustiti Crnu Goru.
Predrag NIKOLIĆ
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
DANAS, SJUTRA1 sedmica
DRUŠTVO3 sedmice
FOKUS3 sedmice
HORIZONTI3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice