Osnovna škola ,,Đerđ Kastrioti Skenderbeg” u Ostrosu, u Krajini, je jedna od najboljih u državi. Dobitnik je najveće nagrade u oblasti obrazovanja, Oktoiha, te niza drugih priznanja. Ima, zaslugom rukovodstva i zapošljenih u toj ustanovi, izvanredne uslove za rad.
Ali, broj učenika u školi, koja će ove godine proslaviti 88 godina od osnivanja, konstantno opada. Prema riječima direktora Bećira Berjaševića, nastavu sada pohađa 102 učenika, a godinu ranije bilo ih je 119.
Još je poraznije ako se zna da je u školskoj 1976/77. godini u toj vaspitno-obrazovnoj ustanovi bilo 530 učenika. Dakle, pet puta je bilo više učenika prije pune četiri decenije nego danas.
Jedno za drugim prestaju sa radom isturena odjeljenja škole. Lane je, na primjer, zatvoreno odjeljenje u podrumijskom selu Tejani (Ftjani), koje je počelo sa radom 1948. godine i koje je tada imalo 58 učenika.
Prije tri godine zatvoreno je odjeljenje u selu Koštajnica (Kështenjë), inače, rodno mjesto Mehmeta Bardhija, predsjednika prve političke stranke Albanaca u Crnoj Gori.
U više od 15 sela i zaseoka u Krajini danas živi oko 1.700 mještana. To je mnogo manje nego što ih ima u Baru i Ulcinju, dijelom i u Skadru, a posebno u SAD, gdje masovno iseljavaju već četiri decenije. U Njujorku i Čikagu ima danas bar tri puta više Krajinjana nego u kraju odakle potiču.
I to je logično ako se zna da je u njihovoj Krajini vrijeme praktično stalo. Pristupni putevi iz pravca Ulcinja i Virpazara su gotovo makadamski, nema vodovoda, nema nijedne fabrike ili značajnijeg privrednog kolektiva, nema javnog prevoza, niskonaponska mreža je stara i često nestaje struje, nikakve nade nema za omladinu.
„Da li je Krajina u nekom vremenskom rukavcu gdje vrijeme stoji? Put i pejzaž kao u filmovima Živka Nikolića. I Jezero blizu. Neka neodređena tuga nesklada između bogatstva koje neštedimice nude priroda i pejzaž i samštine koja se osjeća pri pogledu na predio”, zapisala je bivša poslanica Jelisaveta Kalezić prilikom boravka u Ostrosu, krajem 2013. godine.
Ali, Krajini ne fali obećanja, posebno predizbornih. I ona se uvijek odnose na rekonstrukciju puteva i na rješavanje problema vodosnadbijevanja. Jer, biti pored najvećeg rezervoara slatke vode na Balkanu, odakle se snadbijeva Crnogorsko primorje, a nemati vode, je svojevrsni paradoks.
I ko zna do kada će tako biti. Iz usvojenog budžeta Opštine Bar, kojoj Krajina teritorijalno pripada, izvjesno je da u 2017. godini, voda iz slavina neće poteći u kućama Krajinjana.
Odbornik Demokratskog saveza u Crnoj Gori u lokalnom parlamentu dr Ismail Doda odbio da glasa za taj dokument, iako je formalno dio vladajuće koalicije. „Više sam puta ja podržavao vas, nego vi nas”, poručio je Doda čelnicima Opštine Bar.
On kaže da je Krajina, koju uglavnom naseljavaju Albanci, zapostavljena u investicijama od strane i lokalnih i državnih vlasti, iako se one stalno obećavaju i najavljuju. ,,Vodosnabdijevanje je naš prioritet i zato pitamo postoji li za to rješenje ili ne. Tražimo da nam se to otvoreno kaže, a ne da godinama sve ostaje na obećanjima”, ističe Doda.
Isti je stav donedavnog predsjedniks Skupštine opštine Bar Osmana Subašića. „Treba početi raditi ili pošteno reći narodu da od toga neće biti ništa”, kaže on i prisjeća se da je na predizbornom skupu 2008. godine bilo obećano da će do kraja te godine biti vode u Ostrosu i da će u cen-tru biti postavljena česma. ,,Neko je tada rekao da je naše samo da kupi-mo jagnje i da platimo”, dodaje Subašić.
A narodne fešte u Krajini su samo kada se održava Koštanijada, tradicionalna manifestacija koju organizuje Turistička organizacija u saradnji sa Mjesnom zajednicom. Tako je i na 10. Koštanijadi predsjednik barske Opštine Zoran Srzentić kazao je da je „Ostros uvijek bio most saradnje između susjednih opština Bara i Skadra”.
Međutim, iako se već više od dvije decenije traži da se otvori granični prijelaz prema Albaniji u mjestu Ckla (Skje), koje leži na obali Skadarskog jezera, i brodske linije od Rijeke Crnojevića preko Ckla prema Skadru, to se nije desilo. Da se bar malo olakša kretanje mještanima Krajine.
Nema ni programa za održavanje više od 20 hiljada jedinstvenih stabala kestena, kao što se lani nijedna manifestacija proslave hiljadu godina od smrti kneza Vladimira i knjeginje Kosare nije održala u Krajini, iako su oni upravo tu stolovali. Već godinama nema ni mitropolita Amfilohija Radovića da posjeti ostatke ostataka manastira Prečista Krajinska.
No, vrijedni Krajinjani, navikli na teške uslove života, traju radom, strpljenjem i podrškom svojih najbližih iz Amerike. Oni koji ne žele da dalje trpe, odlaze tamo gdje su na početku trećeg milenijuma pristojni uslovi, gdje ima puta i posla. Gdje ima nade i budućnosti.
Ledeni bunari Krajine
Malo je tako živopisnih predjela u Crnoj Gori kao što Krajina, smještena između Skadarskog jezera i planine Rumije, ali i nebrojeno mnogo priča, mitova i legendi koji se tu mogu čuti. Tako je, na primjer, na konkursu koji je raspisala Turistička organizacija Bar pod nazivom Otkrijte nam skriveno i nepoznato blago prvu nagradu osvojio Naser Kraja iz Krajine. On je predstavio javnosti nepoznate “Ledene bunare Ostrosa”, odnosno 12 bunara vode u selu Boljevići. Njih prati legenda o ljubavi momka i djevojke koji su u braku kasnije imali 12 djece.
Mustafa CANKA
HORIZONTI4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU2 sedmice