Mitropolit Joanikije je za rusko propagandističko glasilo RT Balka  9. januara ponovio svoje putinističke, anticrnogorske i antiukrajinske stavove. Na primjedbu novinarke da su već dvije godine istaknute crnogorske zastave na ogradi manastira   odgovorio da su to  “uradili ljudi sa Cetinja koji ne znaju šta rade“.  Istovremeno ne smetaju mu zastave Srbije, Republike Srpske i četnički barjaci po mnogim crkvama i manastirima u Crnoj Gori i širom regiona kao ni freske ratnih zločinaca iz Drugog svjetskog rata

Prije četiri dana je javljeno da  su nepoznati počinioci oko 1.30 ujutro zapalili BMW tivatskog sveštenika Mijajla Backovića ispred porodične kuće u Tivtu. Vučićevski mediji u regionu javili su samo da je zapaljen auto bez navođenja luksuzne marke i modela.. Mitropolija crnogorsko – primorska (MCP)  je izdala saopštenje u kom se potencira da „zapaljeni automobil nije u vlasništvu sveštenika već mu je ustupljen od prijatelja na korišćenje posljednjih godina“. Radi se o luksuzuznom X6 modelu čija osnovna verzija, po zvaničnom katalogu predstavništva u Srbiji, košta 105 hiljada eura dok sa opremom ide i do 180 hiljada. Prema još nepotvrđenim informacijama, Backovićev BMW je kupljen u Rokšpedu 2021. godine za 120 hiljada i kasko je osiguran.

Nije nikakva tajna da, od kada se vrh Srpske crkve (SPC) opet integrisao u državno-bezbjedonosne strukture srbijanskih režima ogrezlih u korupciji i organizovanom kriminalu od 90-tih pa na dalje, mnogi arhijereji i politički istaknuti sveštenici kupaju se u luksuzu i izobilju. Ruska crkva (RPC) odavno služi kao uzor sa svojim episkopatom i patrijarhom koji su ujedno agenti državne bezbjednosti i žive u basnoslovnom bogatstvu i raskalašnosti. Postoje i izuzeci kao što je blaženopočivši patrijarh Pavle i još neki episkopi u regionu i među Rusima koji su živjeli kao istinski hrišćani.

MPC-ovo saopštenje o paljenju auta navodi da „ovaj metod napada sve podsjeća na prljavi trag kriminalnih bandi“. Osim „namjera zločinaca da naruše bezbjednost sveštenika, njegove žene i djece“ ovo, vjerovatno upozorenje, je označeno kao “duboko anti-crkveni čin.”

Jovo MARTINOVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 17. januara ili na www.novinarnica.net

Kao i mnogi drugi sporni datumi i događaji koji se u Crnoj Gori i šire različito tumače i politički rabe, tako je i komemoracija Mojkovačke bitke poslužila za novo političarenje. Vijence na spomenik nespornim junacima Mojkovačke bitke položili su predsjednik Skupštine Crne Gore i lider Nove srpske demokatratije (NSD) Andrija Mandić i formalni premijer Srbije Miloš Vučević koji je navodno došao na poziv Mandića. Premijer Spajić Vučevića nije pozvao u Mojkovac, niti se vidio sa njim dok je bio u Crnoj Gori

Obilježen  je dan mojkovačke opštine koji pada na Božić po julijanskom kalendaru i koji se poklopio sa komemoracijom Mojkovačke bitke (6-7 januara 1916.) iz Prvog svjetskog rata. Tada je oko 6500 slabo naoružanih i opremljenih vojnika kraljevske crnogorske vojske pod zapovjednikom generalom Jankom Vukotićem zaustavilo prodor tri puta brojnije austro-ugarske vojske generala Vilhelma von Rajnera. Kao i mnogi drugi sporni datumi i događaji koji se u Crnoj Gori i šire različito tumače i politički rabe, tako je i ova komemoracija poslužila za novo političarenje i poentiranje. Vijence na spomenik nespornim junacima Mojkovačke bitke položili su predsjednik Skupštine Crne Gore i lider Nove srpske demokatratije (NSD) Andrija Mandić i formalni premijer Srbije Miloš Vučević koji je navodno došao na poziv Mandića. Prisutni su bili i NSD-ov predsjednik opštine Mojkovac Vesko Delić, predsjednik Skupštine opštine Marko Janketić i Marko Kovačević, javnosti poznati Mandićev nacionalno ostrašćeni gradonačelnik Nikšića.

Mandić je istakao da “želimo da gradimo budućnost Mojkovca, Crne Gore i boljih odnosa sa bratskom Srbijom sa kojom smo sto godina bili u istoj državi”. U tih “100 godina nismo imali ni najmanjih sukoba ni nesporazuma” izjavio je, ne trepnuvši. Potom je napomenuo da u našoj zemlji “živi više od trećine građana koji su Srbi, isti narod kao i u Srbiji, većina građana govori srpskim jezikom a to su važne niti koje nas povezuju“. Onda se Mandić okrenuo pohvalama gradonačelniku (kojim osim partijske pripadnosti i tvrdnje da je Srbin nema nikakvu drugu zvaničnu biografiju) rekavši da je Delić “izložio važne projekte a nadam se da će ovo o čemu smo pričali biti podržano od strane Vlade Republike Srbije“.

Delić je postao poznatiji našoj javnosti početkom januara 2023. Tada je obznanjena informacija da su predstavnici šest crnogorskih opština iz tadašnjeg Demokratskog fronta (DF), uključujući i Delića, otišli na poklonjenje srbijanskoj vlasti u Beograd 13. decembra 2022. DF-ovi predstavnici lokalnih vlasti iz Nikšića, Mojkovca, Berana, Tivta, Herceg Novog i Danilovgrada su raportirali Odboru za dijasporu Skupštine Srbije o položaju Srba u Crnoj Gori u njihovim lokalnim samoupravama. Tamo su poručili  da im je Srbija “država matica” i obavijestili da su u kabinete vratili trobojke i ćirilicu. Predstavili su i planove za dalje jačanje vučićevske verzije srpstva u Crnoj Gori. Tadašnja predsjedavajuća Odbora za dijasporu i sadašnja ministarka za brigu o porodici i demografiju Milica Đurđević Stamenkovski, je pozdravila poklonike iz Crne Gore rečenicom; “U Srbiji kažemo – dok postoji Herceg Novi, Srbija ima izlaz na more”.

Delić je prije odlaska u Beograd poslao podaničko pismo Aleksandru Vučiću u kome “prije svega želi” da ga pozdravi i da se zahvali “za nesebičnu podršku koju svih ovih godina pruža srpskom narodu u Crnoj Gori”. Tu spadaju “i brojne donacije Vlade (Srbije) za kulturno, identitetsko i istorijsko očuvanje nasljeđa srpskog naroda” i da se Vučićeva “briga o Srbima koji žive izvan granice Republike Srbije najbolje reflektuje u Crnoj Gori”. Pismo je završeno željom da Vučić što prije dođe  i bude “počasni gost na svečanoj sjednici Dana opštine Mojkovac”. Slično pismo je poslao i Ani Brnabić, ali sa manje ulagivanja nego glavnom šefu. Iako je srbijanski vladar nekoliko puta najavljivao posjetu Srbima u Crnoj Gori sada je poslao svog  premijera Vučevića koga srbijanska opozicija naziva “batlerom porodice Vučić”.

Vučević je akter brojnih korupcionaških afera još iz vremena dok je bio formalni gradonačelnik Novog Sada po budvanskom modelu Svetozara Marovića koji sada uživa zaštitu Prve familije Srbije od odlaska u zatvor. Vučević je i javni prijatelj pravosnažno osuđivanih kriminalaca koji rade za Srpsku naprednu stranku (SNS) i ljude u službi Prvog brata koje procurjeli srpski policijski izvještaji i SKY transkripti opisuju kao narko bosove koji između ostalih posluju i s albanskom mafijom na Kosovu.

Vučević je posjetu Mojkovcu iskoristio i za promociju srbijanskog istorijskog revizionizma i propagande rekavši da nije bilo Mojkovačke bitke, ne bi bilo ni Solunskog fronta ni pobjede 1918. godine. “Duboko poštujemo veliku žrtvu hrabrih sokolova koji su zaštitili povlačenje srpske vojske preko Crne Gore i Albanije” objasnio je na polaganju vijenca. “Zbog toga Republika Srbija, celokupan naš narod… duboko poštuju veliku žrtvu, hrabrost, bratstvo svih junaka” zaključio je Vučević na 109. godišnjici bitke. Servirana priča Beograda i njegovih crnogorskih marioneta da je crnogorska vojska štitila povlačenje srpske vojske preko Albanije i Crne Gore kako im Austrijanci ne bi odsjekli put ka moru i kasnije Krfu je veoma upitna.  I zvanični narativ srpskog Ministarstva odbrane (MO) govori suprotno od Vučevićevog  obraćanja u Mojkovcu. Na portalu MO stoji da “glavnina srpske vojske se između 15. i 21. decembra 1915. prikupila u okolini Skadra. Tu se našlo oko 160 hiljada srpskih vojnika, koji su čekali dalje korake saveznika vezane za reorganizaciju na tom prostoru ili dalju evakuaciju”. Već 4. januara je posljednji srpski vojnik napustio Skadar na putu za Krf. Bitka koja se desila 6. i 7. januara nije mogla služiti kao odstupnica već odstupljenoj vojsci. Njemačka komanda ionako više nije pridavala značaj srbijanskoj vojsci u Albaniji i prestala je sa objavljivanjem komunikea sa tog ratišta.

Crnogorski vojnici su, ne prvi put, nepotrebno žrtvovani u zakulisnim igrama vrhovne srbijanske komande koja je sve učinila da se crnogorska vojska ne povuče zajedno sa njihovom vojskom. Kralj Nikola je još 1910. godine pod pritiskom Rusije potpisao nepovoljan vojni sporazum sa Srbijom. U Veljem ratu crnogorskom vojskom je komandovao tadašnji srpski pukovnik Petar Pešić koji je  po nalogu Beograda učinio sve da oslabi odbranu Lovćena i izdejstvuje predaju Crnogoraca kako ne bi odstupili za Albaniju i kasnije na Krf.  Pešić će , za uspješnu realizaciju “bratskog” žrtvovanja, u Srbiji biti nagrađen činom generala, načelnika generalštaba, ministra vojske i kraljevskog senatora. Nakon proboja Solunskog fronta srpska kraljevska vlast se “bratski” odužila Crnoj Gori. Sami srpski generali pišu u izvještajima da su okupirali Crnu Goru koja je uništena kao država uz nebrojene zločine prema navodno istorodnom narodu.

Da bi ispeglao kršenje diplomatskog protokola, jer nije došao na poziv svog crnogorskog kolege, Vučević je u zemlji domaćina dodao da je spreman za sastanak sa premijerom Milojkom Spajićem “kada god i gde god treba”. Predložio je da je “prirodnije da se vidimo ili u Podgorici ili u Beogradu, nego da se srećemo u nekim evropskim metropolama”. Spajić Vučevića nije pozvao u Mojkovac, niti se vidio sa njim dok je bio u Crnoj Gori. Vućevićeva “posjeta” je i službeno otćutana od crnogorske vlade. Spajić je inače u intervjuu prestižnom američkom Vol strit žurnalu (WSJ), rekao da je bio žrtva spletki srpske državne bezbjednosti u Aferi Do Kvon koja je prije toga pružila utočište ovom svjetskom kriptovalutnom prevarantu.

Da je Andrija Mandić zvao Anu Brnabić kao svoju koleginicu iz Srbije komemoracija u Mojkovcu bi imala više smisla. Ovako ispada da je skup u Mojkovcu bio sastanak Vučićevih podanika kod kuće i u Crnoj Gori.

Vučević je na novinarsko pitanje rekao i da nije mnogo urađeno da se studentima iz Crne Gore, koji se izjašnjavaju kao Srbi omogući besplatno školovanje u Srbiji. “To je bila obostrana incijativa Saveza crnogorskih studenta i Vlade Srbije” objasnio je on i dodao da “dajemo privilegiju kod školovanja i studiranja za građane koji se osjećaju kao dio srpskog naroda”. Problem za Vučevića su zloupotrebe.  “Nije lijepo da se  neko dok se upisuje na fakultete izjasni kao Srbin, a sutradan se suprotno izjašnjava”.

Vučević je krajem oktobra 2023. godine u susret popisu stanovništva u Crnoj Gori, kao ministar odbrane primio tobožnje predstavnike fiktivnog Saveza studenata CG u Srbiji. “Studenti” su predložili ministru odbrane da se potpisnica sa popisa koristi umjesto dosadašnje pravno neobavezujuće izjave, kao vrsta dodatnog pritiska da se što više Crnogoraca izjasne kao Srbi da bi bili sigurniji da će ostvarivati prava u Srbiji. U delegaciji su bili Vuk Orović, student beogradskog Pravnog fakulteta koji je u julu 2020. godine uhapšen kao huligan tokom sukoba sa policijom ispred Skupštine Srbije. Huligani su tada skandirali ime ratnog zločinca Ratka Mladića, kao i parole protiv Vučića i njegovog prijatelja Mila Đukanovića. Oroviću je određen pritvor od 30 dana ali je nakon sedam dana pušten – što se može protumačiti kao vrbovanje.  Osim Orovića u “delegaciji” je bila i Jelena Dobričanin, ćerka poslanika Ujedinjene Crne Gore Vladimira Dobričanina koji takođe pripada vučićevskom bloku.

Propaganda Srpskog sveta i srpskog organizovanog kriminala se nastavlja.

Jovo MARTINOVIĆ

Aktuleni  protesti studenata, poljoprivrednika i intelektualaca u Beogradu šalju sliku da postoji i druga Srbija koja je okrenuta budućnosti. Rasplet u Srbiji će biti od strateškog značaja za Crnu Goru i njenu budućnost

Ove godine Crna Gora se konačno može pohvaliti da je napravila, kako se žargonski kaže, korak od jedne milje. Krajem juna je Evropska komisija (uz neophodnu saglasnost svih članica EU) dala prelazne ocjene za IBAR (Interim Benchmark Assessment Report) što prevedeno znači da je kao kandidat ispunila privremena mjerila u poglavljima 23 – Pravosuđe i temeljna prava i 24 – Pravda sloboda i bezbjednost.

Nakon IBAR-a je krenula druga faza – dobijena su završna mjerila za konačno zatvaranje poglavlja, na šta Crna Gora čeka, ili se pravila da čeka (pod režimom Đukanovićevog DPS-a), još od 2012. godine. Iako je Vlada Milojka Spajića imala ambiciozni plan zatvoriti čak 10 pregovaračkih poglavlja do kraja ove godine, ipak je Evropska komisija (EK) ocijenila da su moguća samo četiri. U završnici je Hrvatska  blokirala zatvaranje jednog poglavlja (31 – vanjska, sigurnosna i odbrambena politika).

Premijer Andrej Plenković je rekao da je to njegova vlada “dala do znanja i partnerima unutar EU i Crnoj Gori”. Razlozi su brojni po hrvatskom premijeru, a “osobito događaji koji su se dogodili ovog ljeta“.   Tu se prvenstveno cilja na politikantsku Rezoluciju o genocidu u Jasenovcu koju je donijela  skupštinska većina na inicijativu srpskog predsjednika Aleksandra Vučića, preko bloka stranaka (NSD-DNP-SNP), pod kontrolom njegovih službi. Oni su uslovili dalju podršku Vladi Milojka Spajića usvajanjem te rezolucije. Njen formalni inicijator  je bio predsjednik Skupštine i lider Nove srpske demokratije (NSD) Andrija Mandić.

Nakon što je Hrvatska blokirala zatvaranje poglavlja 31,  vanjski ministar Gordan Grlić Radman ocijenio je da „ovdje ne treba govoriti o blokadi”.  „Hrvatska je svih ovih godina snažno podržavala Crnu Goru od trenutka kada je započela pregovore s EU,“  kazao je. Ocjenivši da se moraju riješiti neka univerzalna pitanja, kao što je kompenzacija hrvatskim zarobljenicima u logoru Morinj u Boki, i rješavanje pitanja nestalih (njih 14). Grlić Radman je dodao da Crnogorci na primjeru Makedonije i Bugarske trebaju vidjeti šta znači blokada.

Bugarska osim niza uslova identitetske prirode (jezik, nacija i gledanje na povijest) traži od Makedonije i promjenu ustava kako bi cementirala svoje zahtjeve ukoliko/kad budu prihvaćeni. Hrvatski zahtjevi za dalji napredak na EU putu, makar kako stoje sada stvari, su daleko od ucjenjivačkih i rješivi su – bilo bilateralno ili međunarodnom arbitražom (kao pitanje morske granice kod Prevlake i školskog broda Jadran). Da je Crna Gora pod Milom Đukanovićem uspjela napraviti potpun istorijski otklon od Slobodana Miloševića i njegove politike 90-tih, sada bi se i pitanja obeštećenja hrvatskih logoraša i nestalih mogla prebaciti na Beograd čiji poslušni vazal je bila tadašnja crnogorska vlast.

Sadašnja Hrvatska, osim i dalje ozbiljnih problema sa korupcijom, ipak ima puno toga pokazati uspješnog na šta se Crna Gora može ugledati. Prije svega – bivši premijer Ivo Sanader i 32 ministra zadnjih nekoliko vlada završilo u zatvoru. Hrvatski građani mogu slobodno živjeti i raditi diljem EU i putovati bez viza po maltene čitavom slobodnom dijelu svijeta. Hrvatski pasoš se trenutno kotira  kao peti u svijetu u grupi sa Češkom, Slovačkom i Južnom Korejom, što ga čini bolje rangiranim i od američkog i britanskog pasoša.

Kako god,  može se smatrati velikim uspjehom to što  je Crna Gora zatvorila tri poglavlja i tako ušla u novu ozbiljnu dinamiku pristupanja EU ispred svih ostalih balkanskih zemalja na čekanju.

Još jedna lijepa vijest koja je došla krajem ove godine je da će Crna Gora zajedno sa Albanijom ući u SEPA sistem 15. aprila iduće godine. SEPA je jedinstvena zona plaćanja u eurima koja omogućuje jednostavna bezgotovinska plaćanja bilo gdje u EU, Britaniji, Švajcarskoj, Norveškoj i Islandu uz puno manje provizije nego sada. Time će čitav kontinent postati pristupačan kao da se radi o nacionalnom prometu, što analitičari smatraju takođe velikom prekretnicom na putu za EU.

Međutim, Albaniji se i pored ulaska u SEPA sistem smiješi veliko čekanje zbog problema sa Atinom oko grčke etničke manjine. Kosovo kao samostalnu državu još nije priznalo pet članica EU dok neriješeni odnosi sa Srbijom ostaju teg na vratu Prištini.  Bosna i Hercegovina je zarobljena političkim blokadama i nepostojanjem konsenzusa između bošnjačko- hrvatske Federacije i Republike Srpske, čija vlast, za razliku od Crne Gore, je pod potpunom kontrolom Beograda.

Crna Gora nema više neriješenih pitanja sa Albanijom, Kosovom i BiH. Ostaje  Srbija sa čijom strateškom politikom se mora nositi i ova i sve buduće vlade. I istorija i javno deklarisani stavovi i potezi sadašnje srbijanske vlasti jasno stavljaju do znanja da zvanični Beograd neće pristati da crnogorska granica bude i granica sa EU. U Skupštini Srbije se i dalje mogu čuti optužbe vučićevske Srpske napredne stranke (SNS) protiv opozicije da su oni krivi što sada Srbija nema izlaz na more i što se Crna Gore “otcepila”.

Projekat Srpskog sveta iza kojeg konceptualno i ideološki stoji načelnik operative srpske UDBE (sada BIA) i Vučiču lojalni Marko Parezanović se pojavio kao alternativa ranijim krvavim velikodržavnim projektima. Ovoga puta Beograd i njegove službe koriste meku silu širenja svog uticaja. Velikosrpska ideja je strateški poražena u Hrvatskoj, Makedoniji i na Kosovu, i Beograd to zna.  Sjever Kosova takođe djeluje izgubljen za srpsku stvar od kada je otkriveno ubacivanje diverzanata predvođenih jednim od narko bosova (kako ga opisuju procurjeli bezbjednosni izvještaji) i oružja iz magacina Vojske Srbije u Banjskoj, i od kada je kosovska policija uspostavila punu državnu vlast i suverenitet u opštinama sa srbijanskom većinom. U BiH su i dalje prisutne međunarodne trupe i svaki nasilni pokušaj otcjepljenja entiteta Vučićevog protežea Milorada Dodika bi se mogao tragično završiti po bosanske Srbe i Srbiju.

Stoga je vidno da je glavno težište Srpskog sveta malena i opustošena Crna Gora (nakon trodecenijske vlasti Đukanovića) u koju Vučić i Parezanović dugoročno investiraju. To uključuje i “niz specijalnih operacija koje su obezbedile trajan uticaj na političku i kulturnu scenu Crne Gore”,  kako su objasnile režimske Novosti u hagiografskom tekstu o Parezanoviću objavljenom 29. avgusta ove godine. Jedna od tih operacija je i “sve veći broj onih koji se opet izjašnjavaju kao Srbi”.  “Ovaj proces nije slučajan, već je posledica dobro organizovanih aktivnosti” , navode Novosti.

Režim u Beogradu nije štedio resurse. Kupovina ljudi, instrumentalizacija episkopa i patrijarha Srpske crkve (SPC) za nacionalističku mitomansku propagandu, duhovno zagađenje i vulgarizacija stanovništva kroz TV rijalitije i tabloide bliske porodici Vučić su dali vidne rezultate u propagiranju takve vrste srpstva. Ali mnogi će reći i nedovoljne. Broj Srba u Crnoj Gori je porastao sa 28 na 33 odsto stanovništva što je jedinstven slučaj u regionu.  Taj broj pada  svuda u ostatku regiona, kako zbog katastrofalne situacije sa natalitetom,  ali i bijega velikog broja Srba “trbuhom za kruhom” usljed ekonomske i političke situacije pod režimom porodice Vučić. Srbija je sa 7.5 miliona koje je imala na popisu 2002. spala na ispod 6,7 miliona u 2022. godini.  Srbi u Hrvatskoj su takođe u padu.  Prema popisu iz 2021.,  čine 3.2 odsto stanovništva,  što je manje od 4.4 odsto u odnosu na 2011.  Na popisu 2013.,  Republika Srpska je imala gotovo 1,2 miliona stanovnika. Po sadašnjoj statistici, RS gubi pet hiljada stanovnika godišnje samo na osnovu negativnog prirodnog priraštaja,  dok zajedno sa odlascima, prevashodno mladih i obrazovanih ,ovaj BiH entitet gubi 20 hiljada stanovnika godišnje.

Vučićevski blok u Crnoj Gori (NSD-DNP-SNP), iako formalno podržava EU integracije stalno potencira identitetske teme oko nacije, jezika, kapele na Lovćenu i propagira ideologiju njemačkih i talijanskih kvislinga iz Drugog svjetskog rata kao da on i dalje traje.

Srećom Srbiju  ne predstavljaju samo BIA, njeni narko karteli i privatizovane državne institucije porodice Vučić je koja vidno iskopirala i usavršila model trodecenijske vladavine porodice Đukanović u Crnoj Gori.  Sadašnji protesti studenata, poljoprivrednika i intelektualaca šalju sliku da postoji i druga Srbija koja je okrenuta budućnosti. Rasplet u Srbiji će biti od strateškog značaja za Crnu Goru i njenu budućnost.

Jovo MARTINOVIĆ