Zabrinjavajaća je sličnost onovremenih hvalospjeva “najefikasnijem sudstvu u regionu” sa ovovremenim “regionalnim predvodništvom” u evropskim integracijama

“Punoljetstvo” moje države unosi mi dodatni nemir. Građanska, demokratska, ekološka i država socijalne pravde, zasnovana na vladavini prava, na ovom nivou zaostalosti u svom razvoju,  ne može ostaviti mirnog ni jednog svog,  istinski posvećenog, građanina. Posebno ne onoga sa iskustvom višedecenijske borbe unutar struke protiv uneređivanja prvo bezbjednosnog sektora, a poslednjih više od četvrt vijeka i protiv devastacije pravosuđa i, posebno, “najefikasnijeg sudstva u regionu”. Suočen sa podacima dobijenim od međunarodnih partnera o dubini sunovrata ta dva sistema, zapažam zabrinjavajaću sličnost onovremenih hvalospjeva “najefikasnijem sudstvu u regionu” sa ovovremenim “regionalnim predvodništvom” u evropskim integracijama. Zabrinutost je utoliko veća što su floskule o “najefikasnijem sudstvu u regionu” plasirane u “ranom djetinjstvu”  države a “regionalno predvodništvo”, sa istim sudstvom kao (pre)krupnom preprekom na evropskom putu Crne Gore, plasira se u vrijeme njenog “punoljetstva”.

Sunovrat sudstva je neprekidan. Ne usuđujem se reći da je nekontrolisan. No, sigurno je da nakon ustavnih promjena iz 2013. godine, nije kontrolisan od zakonodavne vlasti u kontekstu proklamovane ravnoteže i međusobne kontrole tri grane vlasti.

Proces transformacije partitokratije u mafiokratiju, podrazumijevao je i transformaciju sudske grane vlasti u zatvoreni sistem, kontrolisan instaliranim rukovodećim kadrom iznutra. Mafiokrate su, osmišljenim kadriranjem njima odanih kadrova od samog vrha piramide sudske vlasti nadolje, sprovele koncept zatvorenog sudstva u “sigurnim rukama”.

Najefikasnije sudstvo u regionu je “principijelnost” i “etičnost” pokazalo u brojnim, javnosti poznatim, slučajevima nesankcionisane zastare krivičnih gonjenja i drugih manifestacija korupcije. Slučajevi su “rješavani” zahtjevima “zatečenih” sudija za dobrovoljni prestanak sudijske funkcije, redovno odobravanim uz pravo na isplatu zarade u narednih (najmanje) šest mjeseci. Bez procesuiranja – krivičnog, materijalnog i drugog …

Ilustrativan je slučaj  jednog suda sa crnogorskog primorja kojeg je, na taj način, u kratkom roku napuštilo bezmalo pola sudija. Jedino je predsjednik tog suda stameno izdržao na toj funkciji od 1989. do 2020. godine, gradeći “najefikasnije sudstvo u regionu”. Na taj način je izgrađen i održan postojeći “ugled” sudstva, a “dobrovoljcima” iz sudstva je ojačana crnogorska advokatura.

Ilustrativan primjer “kadriranja” je raspored u pravosuđu u jednom momentu jedne porodice: striko na čelu Ustavnog suda, sinovac – premijer, snaha – sutkinja  uz “projektovanu” predsjednicu Vrhovnog suda, brat – predsjednik Advokatske komore… Sinhronizacija u realizaciji koncepta samostalnog i nezavisnog sudstva podrazumijevala je i kumu predsjednice Vrhovnog suda za predsjednicu Konferencije sudija. To tijelo bira članove Sudskog savjeta iz reda sudija koji čine većinu… A Sudski savjet je služio kao navodni garant nezavisnosti sudstva kroz rad svojih komisija (za testiranje, za ocjenjivanje, za raspoređivanje, za napredovanje, za pritužbe…) i tijela (Disciplinsko vijeće, Vijeće za ocjenjivanje rada sudija…).

I na isteku četvrte godine od kada su mafiokrate izgubile zakonodavnu i izvršnu vlast, tako izgrađen sudski sistem opstaje uprkos godinama najnižem povjerenju javnosti u rad sudstva i uprkos optuženjima nosilaca najviših funkcija u crnogorskom sudstvu.

U samo nekolika dana ređaju se događaji. Građani protestuju protiv skandalozno neujednačene sudske prakse u vrlo osjetljivoj oblasti jačanja nasilja prema ženama. Suđenje bivšoj predsjednici Vrhovnog suda, njenom sinu i ostalim optuženima za organizovani kriminal odloženo je 16. put. Na Opštoj sjednici Vrhovnog suda propao 9. pokušaj za izbor predsjednika Vrhovnog suda…

Alarmi iz sudstva ostaju bez odjeka kod donosilaca odluka. Nove vlasti se ne pokazuju ni izbliza doraslim za izazove koji stoje pred Crnom Gorom za demontiranje struktura mafokratskog sistema.  Štaviše, zloupotrebljavaju globalna kretanja i pojačan interes zemalja EU za prijem Crne Gore u članstvo, prikazujući to svojim postignućem – bez bitnih kvalitativnih promjena u oblasti vladavine prava i reformi u pravosuđu kao preduslovu suštinskih promjena.

IBAR ne donosi rješenja.

Bez javnog suočavanja kandidata i nosilaca najviših sudijskih funkcija, uključujući novoizabrane, sa činjenicama i dokazima o svom dosadašnjem radu nema suštinskog napretka.

Budislav MINIĆ

Najstrašnija je svijest o tome da su svi koji negiraju genocid u Srebrenici spremni da ga ponove! Zato im i rezolucijom Generalne skupštine UN-a treba jasno reći da svijet to više neće tolerisati i da će cio svijet učiti iz ovog iskustva

Piše: Svetlana BROZ

Od rane mladosti i saznanja šta je inteligencija, čemu služi, kako se procenjuje i kakvim testovima se utvrđuje, suočena sa mnogim lažima u društvu, brzo sam shvatila da je baš laž najveća uvreda inteligencije. 

Svaka prosečno inteligentna osoba zna da razlikuje laž od istine. Zašto to ne čini ili ćuti svakom se „knjiži“ na sopstvenu savest. Jednom će ipak, hteli ili ne, svoditi račune sa sobom ili sa svojim potomcima.

Ne mogu a da ne podsetim na Nemačku nakon Drugog svetskog rata, poraženu, prezrenu, usamljenu, prepolovljenu, pod nadzorom onih koji su je uz ogromne žrtve zaustavili i pobedili. Početkom osamdesetih posetila sam memorijalni kompleks nacističkog logora Dahau udaljenog samo 30 kilometara od Minhena. Logor je otvoren odmah po dolasku Hitlera na vlast, 1933. Prošle godine obeleženo je u celom svetu 90 godina od njegovog osnivanja! Provela sam sate na tom jezivom stratištu na kojem su svi detalji bili izloženi. Prikazivali su i dokumentarni film o ulasku oslobodilaca u logor, snimljene gomile logoraša koje su nacisti ubili, a bežeći pred saveznicima nisu ih stigli spaliti. Snimili su i stotine Nemaca, stanovnika Minhena koji su negirali da znaju šta je bilo u Dahau-u, pa su ih saveznici doveli da vide ono što se dešavalo dvanaest godina u njihovom najbližem susedstvu, a oni nisu znali?! I pored svih negiranja miliona Nemaca koji su okretali glavu od istine, sva ta nacistička zlodela zabeležile su kamere za večnost. 

Bilo je teško i bolno Nemcima suočiti se svim posledicama nacizma; iako su proces započeli odmah dugo je trajao, decenijama čak. Pa ipak, iako su milioni bili slepi sledbenici Hitlera, zemlja Getea digla se iz pepela i povratila dostojanstvo u svetu. 

Ima neretko istorijskih trenutaka u kojima gotovo cele nacije pristaju na laž u ime „višeg cilja“, koji im je „veliki knez“ ili „otac nacije“ odredio. Nama, na zapadnom Balkanu već gotovo četrdeset godina stalno iste „poglavice“ ponavljaju laži kojima zamenjuju istinu koju smo svi znali, po poznatom principu Hitlerovog ministra propagande Gebelsa, da „deset puta ponovljena laž postaje istina“.

I kada smo pomislili da nam „niko ne može prodavati rog za sveću“ pojavio se novi, mladoliki ministar propagande, ovoga puta ne Hitlerov nego Miloševićev. Kolo laži i zločina zavrtelo se mojom ubijenom zemljom, Jugoslavijom, i vrti se već predugih trideset pet godina. Bez šansi da se u dogledno vreme zaustavi.

 Poslednjih nedelja svedočimo novoj bezobzirnoj kampanji ispiranja mozga milionima u Srbiji, regiji, pa su prešli i na ceo svet!? Nikada bezočnije, nemoralnije i drskije uvrede inteligencije za svojih skoro sedamdeset godina nisam čula! 

Za sve koji su na bilo koji način protiv usvajanja rezolucije Generalne skupštine UN o genocidu u Srebrenici moram reći da su glupi, jer glupo je i besmisleno negiranje pravosnažnih presuda zločincima osuđenim za genocid pred međunarodnim krivičnim sudovima pravde. U civilizovanim zemljama to je i zakonom zabranjeno, što znači kažnjivo. 

Obzirom da se radi o najglasnijem otporu ovoj rezoluciji baš u Srbiji, koji predvodi lično „veliki knez“, jasno je da je okupio previše „duvača u rog“ vrlo oskudnih intelektualnih kapaciteta, te svi njihovi napori poprimaju elemente farse u međunarodnim razmerama. 

Kažu da je narod u Srbiji zaplašen retorikom vladajuće klike danas, a isto je bilo i 1995. samo se tadašnji „veliki knez“ zvao Slobodan Milošević, ali tada se mnogi nisu bojali jer je svaki zločin bio nekažnjiv. Velika greška, opet posledica gluposti, bila je verovanje da će najveći zločin, zločin genocida, ostati zauvek nekažnjiv. Oni koji taj zločin negiraju i danas, glupo misleći da će se vremenom zaboraviti, zatvaraju perspektivu normalnog života budućim generacijama. 

U Nemačkoj se u školama nije izučavao Drugi svetski rat do sedamdesetih godina, jer su učenjaci procenili da je potrebno da prođe dovoljno vremena, odnosno „čekala se vremenska distanca“. 

A 1976. prvi put je na državnoj televiziji emitovan osmočasovni dokumentarni film Shoah u kojem se cela Nemačka suočila sa svedočenjem preživelih žrtava Aušvica i drugih nacističkih logora. Rezultat je bio logičan: preko milion mladih Nemaca, rođenih posle rata napustilo je domove svojih roditelja! Verovatno na pitanje roditeljima gde su bili i šta su radili za vreme nacizma nisu dobili iskren i pošten odgovor, ili su roditelji jednostavno ćutali. 

To isto moglo bi se dogoditi i onima koji negiraju genocid u Srebrenici jednog dana kada im deca, unuci ili praunuci, vršnjaci tog genocida ili rođeni posle njega, koji samo posete memorijalni centar „Potočari“, a moraće, jer to je pitanje elementarne moralnosti,  postave jednostavno pitanje: „Kako si i zašto ikada mogao da negiraš taj genocid?“ Pitaju li se ti ljudi kada će im se to dogoditi i šta će odgovoriti? Ili i dalje veruju da njihovi potomci neće nikada razumeti kolika je to uvreda njihove inteligencije?!

 Pa nisu vaši potomci idioti iako još ćute! Ne zavaravajte se svi vi što gledate u oči i lažete svoju rođenu decu – da ćete umreti spokojni! Znam za desetine onih koji su videli gde su pokopane žrtve genocida u Srebrenici koji su godinama sve poricali, a onda kada im se sasvim približio sudnji dan tražili način da anonimno prijave vlastima to mesto, kao mesto iskupljenja svog greha. 

Čestiti roditelji vaspitavaju svoju decu da nauče da odgovaraju za sve što čine: ako je nešto dobro da će biti nagrađeni, a za ono što nije dobro, da shvate i priznaju sebi, da to ne bi nikada ponovili. 

Pitam se ima li takvih roditelja još u Srbiji, više od onih koji se mogu na prste prebrojati? I, ako ih ima, gde su, što ćute? Koga se to plaše? Onih koji lažu i negiraju istinu? Pa dokle?

Najstrašnija je svest o tome da su svi koji negiraju genocid u Srebrenici spremni da ga ponove! Zato im i rezolucijom Generalne skupštine UN-a treba jasno reći da svet to više neće tolerisati i da će ceo svet učiti iz ovog iskustva. 

Willy Brandt, čuveni nemački kancalar je 1970. prilikom prve posete Poljskoj od kapitulacije Nemačke, položio  venac na spomenik žrtvama varšavskog geta, vratio se par koraka unazad – klekao i oborio glavu! – „Nad ponorom nemačke istorije, pod teretom miliona ubijenih, uradio sam to što ljudi inače rade kada jezik zakaže“ – napisao je kasnije Brandt.

Hoće li Srbija ikada imati političara Brandtovog formata, morala i pameti? Ili će nastaviti da ubija svakog ko ume i sme da misli i govori javno i ostati sama dok potpuno ne potone u kal zločina koji je već osudio ceo civilizovani svet?

Meni ostaje samo da javno pozovem sve čestite ljude u celom svetu da podrže rezoluciju Generalne skupštine UN-a o genocidu u Srebrenici. Biće to još jedan važan doprinos sveta istini o zločinu genocida i odavanje počasti žrtvama, kao i trajno sećanje na njih.  

Ostaje mi da po ko zna koji put javno kažem da se od 1995. godine stidim što pripadam ljudskom rodu! 

I da još jednom, kao rođena Beograđanka, javno zatražim oproštaj od svih preživelih žrtava genocida u Srebrenici!

Uvođenje vetinga, koji podrazumijeva provjere imovine, integriteta i stručnosti sudija, prijeko potrebno u interesu sudstva i stručnih sudija od integriteta. U mjeri u kojoj je u postojećoj partitokratiji moguće obezbijediti 2/3 većinu za promjenu Ustava i dosljedno sprovođenje vetinga, postoji i nada u očuvanje kompetentnog sudijskog kadra od integriteta za oporavak sudstva

Na ulici ispred probušene crnogorske “palate pravde” nastavlja se novoustanovljena praksa “dvorskih advokata”, uz učešće bivšeg i sadašnjeg predsjednika Advokatske komore Crne Gore. Branioci pritvorenih i optuženih visokopozicioniranih osoba u pravosuđu i bezbjednosnim strukturama obavljaju zastupanja svojih klijenata “edukujući” javnost o sopstvenoj verziji sadržine i pravnog značaja presude Evropskog suda pravde iz Luksemburga o dokaznoj snazi Sky podataka. Na drugoj strani, advokat Veselin Radulović oponira kolegama riječima: “neozbiljno je i nekorektno prema javnosti, ali posebno i prema optuženim licima, to saopštavati i obećavati”.

Uporedo pišem žalbu Višem sudu u Podgorici protiv presude, ilustrativne za stanje u sudstvu, koju je donio donedavni član Sudskog savjeta iz reda sudija kadrovski najjačeg osnovnog suda u Crnoj Gori. Naglašavam, u građanskopravnom postupku protiv Crne Gore, radi naknade štete zbog nepravilnosti i nezakonitosti u radu tog i Osnovnog suda u Podgorici, pišem Višem sudu u Podgorici pred kojim se vode sudski postupci na Sky dokazima uz primjenu relevantne prakse međunarodnih sudova. U obije vrste postupaka odluke se temelje na presudama međunarodnih sudova kojima se ustanovljavaju opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava koja, prema članu 9 našeg Ustava, imaju primat nad domaćim zakonodavstvom.

Prisjećam se svojeg uzaludnog nadanja u kadrovske promjene u sudstvu nakon odlazaka u penziju notornih neznalica u togama: dugogodišnje sutkinje koja mi, punomoćniku stranke u brakorazvodnoj parnici, odbija dati kopiju zapisnika jer “suđenje nije javno”, zatim starog sudije koji mi prigovara da sam “doveo u zabludu klijenta da je list nepokretnosti dokaz da je on vlasnik porodične kuće a ne tuženi stric” i td. U dijelu građansko-pravnih postupaka protiv države partitokrata izostao je očekivani pad uticaja političkih centara moći u sudstvu odlaskom u penziju ovih sudija, “lojalnih državi” po kriterijumima Duška Markovića i Zorana Pažina iz Saopštenja sa 67. sjednice Vlade od 8. marta 2018. godine.

I nakon odlaska Vladarke? sudske vlasti i njenog procesuiranja, sudije Osnovnog i Višeg suda nastavljaju da predano sprovode direktivu izvršne vlasti protiv “nelojalnih građana” koji se odvaže da svoja prava i slobode pokušaju zaštititi pred sudovima svoje države u skladu sa Ustavom Crne Gore i potvrđenim i objavljenim međunarodnim konvencijama i time “slabe finansijsku moć države”. To čine pozivajući se na presude evropskih sudova na način koji kompromituje sud i funkciju sudije.

Nakon što je njegov mlađi kolega u istom sudu (sin donedavnog istražnog sudije u Višem sudu u Podgorici), istim nonsensom odbio istovjetnu tužbu protiv Države, donedavni član Sudskog savjeta iz reda sudija u drugom postupku na isti način odbija tužbu istog tužioca, citirajući iste besmislice iz presuda koje potvrđuju neznalice u Višem sudu u Podgorici! Svi sa istim defektom u (ne)znanju.

Neznalice u togama ne razlikuju Evropski sud pravde iz Luksemburga kao sud Evropske unije kojoj Crna Gora (verbalno) teži i čije presude su obavezujuće za članice Evropske unije, od Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu, kao suda Savjeta Evrope čiji je Crna Gora član. Pri tome, neznalice u togama u postupajućim sudovima, uz nerazumijevanje svrhe i sadržine presuda međunarodnih sudova, presudu Evropskog suda pravde u predmetu Gerhard Kubler protiv Austrije redovno pripisuju Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu, stvarno nenadležnom za suđenje u predmetima protiv Austrije. Pri tome, sudovi oba nivoa krivotvore bitne poruke te presude o obavezama država članica EZ/EU, istovjetnim sa obavezama država članica SE i sa materijalno-pravnim propisima Crne Gore, “štiteći finansijsku moć države” kršenjem svih nacionalnih propisa zaključno sa najvišim, bez ikakve odgovornosti.

U tom ambijentu u setu od dvadesetak predmeta protiv Crne Gore postupa i mlada sutkinja od integriteta. Advokati i mediji ne pokazuju spremnost da javno, konkretno i argumentovano prezentuju bitno različite stručne i etičke pristupe sudija u vršenju te složene i odgovorne funkcije. To rezultira nekritičkim uopštavanjem i generalizovanjem na štetu sudstva i sudija od znanja i integriteta. Stoga je uvođenje vetinga, koji podrazumijeva provjere imovine, integriteta i stručnosti sudija, prijeko potrebno u interesu sudstva i stručnih sudija od integriteta. U mjeri u kojoj je u postojećoj partitokratiji moguće obezbijediti 2/3 većinu za promjenu Ustava i dosljedno sprovođenje vetinga, postoji i nada u očuvanje kompetentnog sudijskog kadra od integriteta za oporavak sudstva.

“Paf, paf” nije metod.

Budislav MINIĆ