Iako Milatović svoj dokument pravda dolazećim negativnim izvještajem Evropske komisije, koji će gotovo izvjesno konstatovati ono staro – da smo izgubili fokus na evropskom putu, neki analitičari smatraju da je Milatovićeva platforma  priprema terena za koncentracionu vladu. No, istovremeno se obavjaju ubrzani  pregovori kako bi mandatar Milojko Spajić došao do  nužne, minimalne većine za formiranje Vlade. Sve je još neizvjesno

Dok se pregovori o formiranju vlade s neizvjesnim ishodom odvijaju iza scene, predsjednik države Jakov Milatović i partijski potpredsjednik  mandatara Milojka Spajića izašao je sa Platformom za Crnu Goru u EU. To je  dokument koji ne sadrži ništa krucijalno novo, koji bi gotovo svaka politička strukutra u zemlji potpisala, i koji na koncu ni za koga nije obavezujući.  Upravo zato, iako Milatović taj dokument pravda dolazećim negativnim izvještajem Evropske komisije, koji će gotovo izvjesno konstatovati ono staro – da smo izgubili fokus na evropskom putu, neki analitičari smatraju da je Milatovićeva platforma u stvari nešto drugo –  priprema terena za koncentracionu vladu.

“Inicijativa Milatovića može se posmatrati kao pokušaj nuđenja alternative Pokretu Evropa sad (PES) za izlaz iz izazovne pregovaračke situacije, preuzimanja pregovaračkog procesa i liderstva u partiji ili, u krajnjem, kao predlog za formiranje koncentracione vlade”, smatra analitičarka Ana Nenezić.

Milatovićeva platforma sastoji se od  13 tačaka koje sadrže opšta mjesta  onoga što se mora uraditi na putu ka EU: izbor nedostajućih pozicija u pravosuđu, dalja borba protiv organizovanog kriminala, politički dijalog, reforma javne uprave, ekonomske reforme, osnaživanje koncepta ekološke države… Predsjednikova platforma se  gotovo ne razlikuje od Spajićevih Deset principa, dokumenta koji je  mandatar pred početak pregovora o formiranju vlade uputio političkim partijama sa kojima je tada ušao u pregovore. I koji su svi odmah potpisali.

Podsjećajući da dokument nije pravno obavezujući i da  ne postoji nijedna prepreka za bilo koju partiju da na njega stavi potpis, Ana Nenezić ukazuje da se nameće zaključak da “predsjednik zagovara formiranje koncentracione vlade, sinergiju svih političkih subjekata, kako bi se izbjegli novi izbori i rizik od bugarskog scenarija u Crnoj Gori”.

Za sada je sigurno da Spajićev scenario ne funkcioniše kako je  zamislio. Pregovori su se vrtjeli u krug, nakon što je saopštio da obustavlja pregovore sa Koalicijom Zajedno za budućnost Crne Gore (ZBCG). Svaki njegov pokušaj da ipak realizuje svoj naum –  vladu bez ZBCG, URE i DPS-a, koju bi podržala 44 poslanika, partija koje  su ga podržala za mandatara, završavao je  novim problemom.

Podsjetimo: nakon gubitka dijela podrške u svojoj partiji i kod koalicionih partnera koji su sa PES-om izašli na junske vanredne parlamentarne izbore, potencijalna Spajićeva vlada svela se na prostu većinu – 41 poslanik. Spajić je izgubio podršku dvije poslanice PES-a, te Ujedinjene Crne Gore, koji su  insistirali na stavu da ZBCG treba da bude dio buduće vlade. Isti stav zagovara i predsjednik Milatović.   Dodatni problem nastao je kada su Demokrate Alekse Bečića saopštile da ne žele da presudni glas nove parlamentarne većine bude glas bivših partnera DPS-a, aludirajući na Mehmeda Zenku, lidera DUA, koji je podržao Spajićevu vladu i bez kog Spajić nema ni prostu većinu.

Prošle sedmice, nakon sastanka sa Milatovićem,  Spajić je izašao  „optimističan“  najavljujući da će ubrzo formirati proevropsku vladu. Napomenuo je da je možda potreban „široki razgovor“. No, u međuvremenu nije pokazao da odustaje od svog predloga – vlade bez ZBCG, UR-e i DPS-a.

Nastavio je po istom, u dva pravca. Pokušavao je da nadomjestiti dva mandata koje je izgubio u svom PES-u , glasove  Jevrosime Pejović i   Radinke Ćinćur – koje ne podržavaju vladu bez ZBCG.  Istovremeno nastojao je  da ubijedi  Demokrate da prihvate  glas lidera DUA, Mehmeda Zenke.

Jedna od dvije poslanice, Jevrosima Pejović, isključena je iz partije ove sedmice.  Iako se u saopštenju PES-a navodi da je „ona odlučila da više ne bude dio Pokreta Evropa sad“, jasno je iz ostatka saopštenja da je to bila odluka organa partije, ili kako se kaže „iznuđeni potez zbog kog žale“.

“Izuzetno cijenimo odnos ostalih kolega koji, iako su imali drugačiji stav na organima partije, ostaju dosljedni demokratskom načelu da se poštuje volja većine, što je praksa u svim demokratskim političkim organizacijama. Žalimo zbog iznuđenog poteza, ali ćemo kao organizacija ostati istrajni u poštovanju demokratskih pravila, kako bi se stekli uslovi za deblokadu parlamenta i formiranje nove Vlade, sprovođenje reformi i realizaciju programa Evropa sad 2”, navodi se u  saopštenju.

Zaključuje se da će “PES će istrajati na odluci Glavnog odbora da formira 44. Vladu sa onima koji su podržali lidera PES-a za mandatara na konsultacijama kod predsjednika države”.

Protiv isključenja Pejović na elektronskoj sjednici preko aplikacije WhatsApp, pišu mediji, bio je Aleksandar Grgurović,  član Predsjedništva PES-a.  Olivera Injac i Tihomir Dragaš nisu glasali, dok zamjenik predsjednika stranke Milatović nije učestvovao.

PES je od poslanice Pejović tražio da vrati mandat partiji, iako, kako su i sami naveli, Ustav kaže da je poslanik vlasnik mandata a ne partija. Malo  je vjerovatno da će poslanica to i učiniti. Ona se u međuvremenu nije oglašavala u medijima.

Njena koleginica  Jadranka Ćinćur saopštila je da nije promijenila stav i da je isključenje poslanice Pejović „atak na slobodan stav“. Iz PES-a su poručili da Ćinčur ima „nalogodavce“.

Spajić paralelno pokušava da ubijedi Bečića i Demokrate da  prihvate glas Mehmeda Zenke, koji je u parlament ušao na listi koju predvodi Dps, a u međuvremenu, napustio taj klub. Demokrate su  više puta iznijele stav da ruka koja dolazi sa liste DPS- a ne može biti odlučujuća.

No, pregovori  između Spajića i  Bečića se iza scene, dok ovaj broj Monitora ide u štampu , nastavljaju.  Ima i najava mogućeg dogovora. “Izlazak Mehmeda Zenke iz poslaničkog kluba Demokratske partije socijalista (DPS), a time i iz politčkog kursa te strukture, kao i izjava generalnog sekretara Demokrata i poslanika Borisa Bogdanovića, da su dobro došli svi koji se odreknu te politke, su garnat da mandatar Milojko Spajić već ima podršku 41 poslanika” izjavio je  Nikola Camaj, poslanik Albanskog foruma i počasni predsjednik Demokratskog saveza Albanaca (DSA).

Sve  je neizvjesno. Ukoliko Demokrate ostanu pri svom stavu, podrška vladi  bi se mogla  dodatno istopiti.  Albanski forum (AF) najavio je  da  isključivanje DUA iz političke saradnje  znači i isključenje saradnje sa AF. To se navodi u saopštenju političkog direktora Albanske alternative Maraša Dukaja, ministra javne uprave u tehničkoj vladi Dritana Abazovića. Albanska alternativa, čiji je lider Nik Đeljošaj, je dio AF.

AF i DUA su saopštili juče da su formirali zajednički klub poslanika u Skupštini, te da  je predsjednik kluba Đeljošaj.

“Od sada i formalno smo svi mi iz kluba jedno, i tako ćemo nastaviti, tako da ko god misli da politički isključuje DUA iz političke saradnje isključio je i AF. Politika je živi proces, saradnje se šire ali i smanjuju, bitno je ostati dostojan“, naveo je Dukaj u saopštenju.

On je, osvrćući se na stav Demokrata, podsjetio i da su „sa Demokratama od 2019. godine u Tuzima u koaliciji, gdje smo zajedno sa ostalim albanskim partijama – AA, DUA, DSA poslali 2019. godine DPS u opoziciju”.

“Mi nemamo problem ni sa kim, a ako neko ima problem sa nama, shodno tome ćemo se odnijeti u formiranju vlade i svim procesima koji predstoje”, poručio je Dukaj.

Da li je Milatovićeva Platforma izlaz za Spajića, ili tek opcija koju predsjednik preferira, a na koju mandatar neće pristati ostaje da se vidi.

Nakon predstavljanja Platforme, Milatović je saopštio da “smatra da nova vlada treba da bude inkluzivna”. On je, međutim, kazao da je ključ u rukama mandatara i da on ima “paletu” mogućih rješenja.   Svom partijskom šefu zamjerio je “nesnalaženje”.

“Nikad nijesam govorio ko treba, a ko ne treba da bude u Vladi.  Nijesam učestvovao u predizbornoj kampanji, da sam učestvovao ,Pokret Evropa sad bi možda imao 40 odsto”, kazao je.   Milatović je odgovarajući na pitanja novinara da li se miješa u sastavljanje vlade uticajem na određene poslanike PES-a rekao da su njegovi stavovi jasni. “Pričam principijelno sve što sam do sada uradio kada je u pitanju formiranje vlade, uradio sam najbolje moguće“,  poručio je.

Ukoliko Platforma ne bude podsticaj za  formiranje  koncentracione Vlade, usmjerene ka  unutrašnjoj integraciji Crne Gore,  ostaće još jedno mrtvo slovo na papiru. Kao prilog deklarativnom evropejstvu, dok se urušavaju institucije, politički zapošljava, revidira istorija i brišu praznici antifašizma, poput odluke odbornika u Pljevljima da se crkveni praznik proglasi za dan opštine. Tu su odluku podržale i Demokrate, deklarativno građanska partija, uzdanica nove vlade.

Milena PEROVIĆ