Tek nakon što su evropske zemlje počele da blokiraju rusku imovinu, pojavio se podatak Uprave za imovinu da su ruski državljani vlasnici ili suvlasnici oko 19.000 nekretnina i skoro četiri miliona kvadrata zemljišta u Crnoj Gori. Više od 98 odsto nekretnina nalazi se u primorskim opštinama. Najviše u Budvi i Baru. Imućni Rusi uglavnom imaju nekretnine u luksuznim kompleksima poput tivatskog Porto Montenegra, budvanske Zavale, hercegnovskih Portonovi i Luštica bay

Kada su čelnice EU i brojne ostale evropske države početkom marta počele da uvode sankcije ruskim milionerima, „oligarsima“, u Crnoj Gori se rodila nada da će se otkriti njihova imovina kod nas, ali i veze tih ljudi sa djelovima državnih struktura. Međutim, Crna Gora se još nije pridružila ekonomskim sankcijama uvedenim Rusiji, poslije agresije na Ukrajinu. Neslaganja u aktuelnoj Vladi oko ove teme su na jednoj sjednici umalo eskalirale i do fizičkog obračuna među ministrima.

Poznato je da su se ruske investicije nakon nezavisnosti (2006) godinama slivale u Crnu Goru. Kod nas se to doba naziva „ruski bum“. Poslanik Demokratskog fronta Milan Knežević nekoliko puta je iznio optužbu da je novcem iz Rusije potpomognut crnogorski referendum za državnu nezavisnost. Dok je vlast jedva dočekala ruski kapital, kritički nastrojeni analitičari su upozoravali da je zapravo riječ o legalizacija prljavog novca, koji je stečen kriminalnim aktivnostima.

Brojni kontroverzni ruski biznismeni pompezno su najavljivali otvaranje radnih mjesta i ulaganje u turizam, izgradnju luksuznih hotelskih kompleksa na primorju, uglavnom na budvanskoj rivijeri… Od obećanja su ostale gole ledine ili napuštena gradilišta, kao što je slučaj sa Hotelom As u Perazića dolu ili luksuznom naselju na brdu Zavala kod Budve, čiju je izgradnju nakon propasti kompanije Miraks, ruskog tajkuna Sergeja Polonskog, preuzelo udruženje kupaca vila – AMIA.

Crnogorska Uprava za pranje novca nikada se nije izjašnjavala povodom sumnjivih poslova ruskih oligarha. Oni su se jedino uključivali u provjeru ruskog novca koji je navodno crnogorska opozicija koristila za „pokušaj terorizma“ 2016. godine, u javnosti poznatiji kao „državni udar“. Nije poznato da li je bilo sličnih provjera povodom kupovine zemlje na primorju, otvaranja biznisa preko of šor firmi, gradnji luksuznih hotela i vila.

Tek nakon što su druge evropske zemlje počele da blokiraju rusku imovinu, kod nas se pojavio podatak Uprave za imovinu da su ruski državljani vlasnici su ili suvlasnici oko 19.000 nekretnina i skoro četiri miliona kvadrata zemljišta u Crnoj Gori. Više od 98 odsto nekretnina nalazi se u primorskim opštinama, duž 300 kilometara duge crnogorske obale, na kojoj je više od stotinu plaža. Najviše ih ima u Budvi i Baru. Imućni Rusi uglavnom imaju nekretnine na luksuznim stambenim kompleksima poput tivatskog Porto Montenegra, budvanske Zavale, hercegnovskih Portonovi i Luštica bay.

Ruski oligarh Oleg Deripaska od 2005. vlasnik je zemljišta na rtu Platamuni u opštini Kotor, na kojem je njegova kompanija Overseas assets management izgradila luksuzni kompleks od dvije velike i desetak manjih vila, u koji je uložio oko 50 miliona eura. Direktor Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejan Vukšić kazao je nedavno da je Deripaska zemlju na Platamunima kupio za devet eura po kvadratu iako se tržišna cijena bila hiljadu eura za kvadrat.

I moskovski tužilac Denis Popov, kojeg je Vladimir Putin lično dekretom imenovao, ima imovinu u Crnoj Gori, što je nedavno pokazalo globalno istraživanje nevladine organizacije MANS i grupe novinara iz OCCRP. Na firmu supruge Denisa Popova, Monte Biser vodi se zgrada od 296 kvadrata sa apartmanima i 700 kvadrata zemljišta u Bokokotorskom zalivu. Kompanija ima i tri luksuzna objekta i 8.000 kvadrata zemljišta u blizini skijališta Jezerine kod Kolašina, sjeverno od Podgorice.

Druga firma Popove, Strojprojekt registrovana je u Baru, a u njenom vlasništvu je 1.230 metara kvadratnih u Dobroj Vodi. MANS navodi da je prema posljednjim dostupnim podacima iz finansijskog izvještaja kompanije Monte biser za 2020, vrijednost pomenutih nekretnina iznosila oko 3,3 miliona eura. Iako se objekti u Kolašinu i Kotoru mogu naći na sajtovima za izdavanje smještaja, finansijski izvještaji pokazuju da ova kompanija već godinama nema prihoda. Istovremeno, navodi MANS, podaci pokazuju da firma ima oko 3,4 miliona eura dugoročne obaveze prema kreditorima, te da je 2020. godinu završila sa gubitkom od 125.000 eura.

„Popov je tužilac koji je zastupao optužnicu protiv Navaljnog, oštrog kritičara Putinove politike, označio ga kao stranog špijuna, njegovoj antikorupcijskoj organizaciji FBK blokirao račun i naložio konfiskovanje imovine njenih članova“, navodi MANS.

Inače u globalnoj istrazi imovine ruskih oligharha i podržavalaca ruskog predsjednika Vladimira Putina, kroz projekat Russian Asset Tracking, otkriveno je blizu 18 milijardi dolara imovine ruskih oligharha.

To je objavio MANS koji učestvuje u istraživanju sa novinarskom mrežom Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP) Gardijan.

Istraživanje je pokrenuto nakon što je više država blokiralo imovinu ruskih oligarha i državnih funkcionera Ruske Federacije, bliskih predsjedniku Vladimiru Putinu.

Prema nezvaničnim informacijama Monitora, tužilaštvo bi se moglo pozabaviti ruskim investicijama u Crnoj Gori. Izvor zbog tajnosti istrage nije navodio detalje gdje u tužilaštvu vide osnov sumnje ili osnovanu sumnju i na koja ruska ulaganja se to odnosi. Potvrdio je da je zainteresovanost tužilaca posljedica „objavljenih novinskih istraživanja“ o imovini pojedinih ruskih moćnika. Potencijalne sankcije bi na vidjelo mogle izbaciti i veze ruskog novca sa djelovima crnogorskog sistema.

Iako je deklarativno podržala sankcije uvedene Rusiji, Vlada Zdravka Krivokapića, kojoj je 4. februara izglasano nepovjerenje, još nije formalizovala odluku o sankcijama. Crna Gora spoljnu politiku usklađuje sa Evropskom unijom već deset godina.

Komisija za politički sistem Vlade Crne Gore, kojom predsjedava potpredsjednik Vlade Dritan Abazović, usvojila je jednoglasno paket sankcija Rusiji koji je prethodno usvojio Savjet Evropske unije (EU). Između ostalog sankcije se odnose na 696 ruskih državljana, kao i na finansijske institucije, imovinu, promet i distribuciju dobara…

Na spisku su, između ostalih, predsjednik Rusije Vladimir Putin, premijer Mihail Mišustin, ministar vanjskih poslova Sergej Lavrov, ministar unutrašnjih poslova Rusije Vladimir Kolokoljcev, portparol kremlja Dmitrij Peskov, predsjednik ruske Republike Čečenije Ramzan Kadirov, bivši predsjednik Rusije i aktuelni potpredsjednik Ruskog vijeća sigurnosti Dmitrij Medvedev. Na spisku su 53 ustanove, institucije i „separatističke“ organizacije. Da bi odluka stupila na snagu, Vlada mora da je potvrdi.

Izvjestilac Evropskog parlamenta za Crnu Goru Tonino Picula smatra da Vlada Crne Gore treba da se pridružuje sankcijama koje je Evropska unija (EU) sa saveznicima nametnula Rusiji zbog agresije na Ukrajinu. Smatra da je neizglasavanje odluke o sankcijama Rusiji u Vladi Crne Gore posredna podrška Rusiji, ali, prije svega, pokušaj da se dio njenih članova opravdava pred vlastitim političkim saveznicima.

„Riječ je o svojevrsnoj sabotaži koja služi kao politički alibi“, navodi Picula.

Iz Sjedinjenih Američkih Država ranije je poručeno da će sankcije osjetiti i svaka država koja pomogne Rusiji da zaobiđe restrikcije razvijenih država zapada. Po svemu sudeći, države EU računaju da će Krivokapićeva vlada koja se „nećka“, oko sankcija Rusiji, uskoro i stvarno otići, i da zato ne preduzimaju nikakve konkretne mjere.

Deripaska oštetio KAP uz podršku Vlade

Većinski paket akcija Kombinata aluminijuma (KAP) je 2005. godine, zajedno sa nikšićkim Rudnicima boksita, koji su koštali 10 miliona, prodat za 48,5 miliona eura. Međutim, kupac nije bio aluminijumski gigant Rusal, ruskog oligarha Olega Deripaske, koji se takmičio na tenderu, već firma Salamon Enterprises, kasnije preimenovana u Centralno-evropsku aluminijumsku kompaniju, za koju se tvrdilo da je Deripaskino vlasništvo, ali značajan dio domaće javnosti nikad nije prestao da sumnja da su dio vlasničke strukture ove of šor kompanije, registrovane na Kipru, činili i moćnici iz Crne Gore.

Umjesto najavljivanog unapređenja kompanije, ruski investitor je isisavao novac kroz subvencije za struju vrijedne desetine miliona eura i ostale povlastice koje mu je obezbjeđivala Vlada. Ona mu je čak oprostila i utaju poreza od 7,5 miliona eura, kao i 60 miliona eura za dug KAP-a iz perioda prije međunarodnih sankcija devedesetih.

Nedugo po sklapanju ovog privatizacionog aranžmana, Rusi su protiv države Crne Gore podnijeli tužbu pred Međunarodnim sudom, kojom su, zbog navodne prevare, od Vlade tražili obeštećenje od 300 miliona eura. Vlada odgovorila protivtužbom. Crna Gora je dobila spor.

Ivan ČAĐENOVIĆ