Ustavni sud ocijenio je  da je Čađenoviću povrijeđeno pravo na ličnu slobodu, jer Viši sud u Podgorici i Apelacioni sud Crne Gore nijesu postupili sa dužnom pažnjom u procjeni dovoljnih i relevantnih razloga za dalje trajanje pritvora

Ustavni sud većinom glasova donio je odluku kojim je usvojena ustavna žalba na rješenje o produženju pritvora bivšem zamjeniku specijalnog tužioca Saši Čađenoviću, zbog opasnosti od bjekstva. To je treći put da ovaj sud donosi istu odluku.

U odluci je navedeno da Ustavni sud ocjenjuje da je podnosiocu ustavne žalbe povrijeđeno pravo na ličnu slobodu, jer Viši sud u Podgorici i Apelacioni sud Crne Gore nijesu postupili sa dužnom pažnjom u procjeni dovoljnih i relevantnih razloga za dalje trajanje pritvora. Istom odlukom, ukinuto je rješenje Apelacionog suda od 30. novembra 2023. godine i predmet je vraćen tom sudu na ponovni postupak i odlučivanje.

Ustavni sud je ocijenio da u rješenju nijesu dati jasni i relevantni razlozi za zaključak da postoje okolnosti koje ukazuju na opasnost od bjekstva okrivljenog Čađenovića.

„ Sama činjenica da se nekom licu može izreći relativno visoka kazna zatvora, koja ga ne može ostaviti ravnodušnim u odnosu na dostupnost tužilaštvu i sudu, kao i to da je lice za koja se osnovano sumnja da je organizator i pojedina lica za koje se osnovano sumnja da su pripadnici kriminalne organizacije nalaze u bjekstvu, sa velikom vjerovatnoćom da se neki od njih nalaze van područja Crne Gore i da su za sada nedostupni državnim organima Crne Gore, ne mogu biti, same po sebi, razlog za produženje pritvora“, navodi se u odluci. „ Ovo posebno što je zaključak sudova da bi okrivljeni mogao očekivati i dobiti pomoć od tih lica za slučaj da se nađe na slobodi baziran na pretpostavci, pa uopštena mogućnost da se ista ostvari ne čini opasnost od bjekstva u konkretnom slučaju realnom“, konstatuje sud.

U odluci se dalje pojašnjava stav suda: „ Činjenica da su navedena lica u bjekstvu jeste okolnost koja ta lica u ovom momentu čini nedostupnim organima krivičnog gonjenja, ali navedena okolnost nije dokaz da će i okrivljeni (podnosilac) automatski pobjeći, te da će mu ta lica pomoći u tome. Ustavni sud, stoga, nalazi proizvoljnost u osporenim rješenjima o produženju pritvora podnosiocu ustavne žalbe, u cilju nesmetanog vođenja krivičnog postupka protiv istog, jer su sudovi zanemarili da procijene i obrazlože jedan broj faktora specifičnih za predmet, kao što su karakter lica, moral, dom, zanimanje, imovina, porodične veze i veze sa državom Crnom Gorom, u kojoj se krivično goni. Obaveza je suda da, ukoliko ocijeni da podnosiocu treba produžiti pritvor, u rješenju navede detaljne razloge za takvu odluku. Sama mogućnost teške kazne i težina dokaza nijesu, sami po sebi, dovoljni da kompenzuju ove faktore, odnosno da opravdaju produženje pritvora“.

Sudije Ustavnog suda Crne Gore usvojile su žalbu branilaca suspendovanog specijalnog tužioca Saše Čađenovića i krajem prošle godine, ali i onu koja im je dostavljena nekoliko mjeseci prije toga.

Tako su prvi put u maju uvažili  stav odbrane da se Vrhovni sud u rješenju o produženju pritvora poziva na okolnosti koje su u domenu pretpostavki, dajući uopštene razloge, iz kojih proizilazi da opasnost od bjekstva nije izvjesna i realna, već nemoguća.

Stiče se utisak da za čitanje njihovih odluka sudije nižih sudova nemaju vremena, a još manje da ih primijene u praksi. Umjesto toga, sudovi su nastavili svoju praksu i tokom kontrole pritvora uredno isti produžavaju ne posvećujući previše pažnju na razloge i ne ispitujući da li je neki od razloga iz kojeg je pritvor određen prestao da postoji od 9. decembra 2022. godine kada je Čađenović uhapšen zbog sumnje da je službeno djelovanje podredio interesima kavačkog kriminalnog klana.

Dok se odluke Ustavnog suda nižu,  Viši sud u Podgorici odbija  i ponuđena jemstva koje je u slučaju Čađenovića iznosilo  377.000 eura u nekretninama.

Slučaj Čađenovića nije usamljen slučaj. Ni Milošu Medenici – sinu Vesne Medenice, bivše predsjednice Vrhovnog suda, pritvor nije ukinut i pored stava Ustavnog suda koji mu ide u korist, a na koje je Višem sudu ukazao i Apelacioni sud.

Do samo prije nekoliko mjeseci neumorno se ponavljalo i ukazivalo da je Crnoj Gori potreban Ustavni sud kako bi odblokirali procese jer moramo pokazati da naša država ostaje pouzdan partner Europske unije i čvrsto posvećen reformama i procesu pristupanja.  Očekivalo se  da će  Ustavni sud početi da obavlja osnovni zadatak –  da štiti ustavnost i zakonitost, da štiti prava i slobode građana.

Nekoliko mjeseci kasnije  moglo bi se zaključiti da je i njegovo postojanje jedno u nizu dobro urađenih kozmetičkih promjena i da njihove odluke gotovo nikad ne poštuju niži sudovi.

Svetlana ĐOKIĆ

Dok ovaj broj Monitora ide u štampu, krivična prijava Opštine Andrijevica i resornog sekretarijata zbog falsifikovanja Prostorno urbanističkog plana, već će biti na stolu Specijalnog državnog tužioca

Falsifikovanje Prostorno urbanističkog plana Andrijevice za potrebe izgradnje malih hidroelktrana na teritoriji te opštine izvršeno je tako što je jedna osoba iznijela fascikle iz Opštine i ponijela u jednu renomiranu agenciju za planiranje koja ima filijalu u Crnoj Gori, kako bi, navodno, bile ispravljene “greške”. To stoji i u krivičnoj prijavi Opštine Andrijevica, koja će dok ovaj broj Monitora ide u štampu, već biti na stolu Specijalnog državnog tužioca.

Načelnik Sekretarijata za opštu upravu, društvene djelatnosti, urbanizam, komunalnu djelatnost i zaštitu životne sredine Opštine Andrijevica, Duško Stojanović rekao je Monitoru da ova afera doseže velike razmjere, jer se ispostavlja da je veća polovina malih elektrana na području ove opštine, kao i drugi prateći objekti, poput dalekovoda i trafostanica, sagrađena nelegalno.

“Mi smo pokušali da saznamo da li je Prostorno urbanistički plan iznešen službenim putem, ali osobe koje su 2013. godine  radile na tim poslovima su kazale da nemaju sa tim veze. Neko je u to vrijeme omogućio tom licu, koje će biti procesuirano krivičnom prijavom, da na nekoliko mjeseci iznese fascikle iz Opštine Andrijevica i da ih vrati poslije pola godine” – kaže Stojanović.

Čitava stvar se, takoreći, “vrti” oko toga da važeći Prostorno urbanistički plan iz 2011, prije dolaska na vlast Demokratske partije socijalista, nije predviđao izgradnju malih hidroelktrana na mjestima gdje su kasnije izgrađene, i na osnovu njega se nisu mogli izdati urbanističko tehnički uslovi (UT) .

“Oni su, zbog toga, pokušali najprije da na sjednici Skupštine opštine promijene plan, i donijeli su zaključak koji, međutim, nije objavljen u službenom listu i nije važeći” – objašnjava resorni sekretar.

Prema njegovim riječima, 1. jula 2013. godine oni odustaju od promjena na taj način, nego “zaključuju” kako je u Prostorno urbanističkom planu napravljena “greška”  i potom se pristupa faslifikovanju Prostorno urbanističkog plana, iznošenju iz zgrade opštine i davanju renomiranoj agenciji  “na ispravku”.

“U taj PUP se ubacuje rečenica da je ‘moguća izgradnja malih hidrocentrala’” – kaže Stojanović.

Takav plan je, potom, neslužbenim putem, odnešen u resorno ministarstvo da bi se dobile dozvole za izgradnju malih hidroelektrana na području Andrijevice, iako je u registru planske dokumentacije postojala važeća verzija PUP-a Andrijevica.

Prije samo dvadeset dana Sekretarijat za opštu upravu, društvene djelatnosti, urbanizam, komunalnu djelatnost i zaštitu životne sredine Opštine Andrijevica uputio je poziv Specijalnom državnom tužilaštvu da provjeri na koji način je falsifikovan Prostorno urbanistički plan kada su građene male hidroelektrane na području te sjeverne opštine.

Iz lokalne urpave su tada naveli da je nakon višemjesečnih aktivnosti koje su imale za cilj otklanjanje nepravilnosti nastalih u periodu od 2012.-2020.godine, za vrijeme lokalne DPS vlasti, saniranje štete i otklanjanje negativnih posljedica kao i zaštitu opštinske imovine pored već preduzetih mjera na povećavanju prihoda Opštine kroz zakoniti obračun poreza i drugih prihoda “ovaj Sekretarijat uočio da se tokom 2013.godine od strane više lica, na organizovan način pristupilo falsifikovanju osnovnog planskog dokumenta kao što je Prostorno-urbanistički plan opštine Andrijevica”.

“Falsifikovanje PUP-a je izvršeno samo u dijelu koji se ticao gradnje hidrocentrala na području naše opštine. Građenje suprotno planskoj dokumentaciji predstavlja devastaciju prostora i životne sredine” – kazali su tada iz Opštine Andrijeica.

Oni su objasnili da je konkretno, suprotno važećoj planskoj dokumentaciji, na području andrijevičke opštine sagrađeno  pet hidrocentrala i to – Umski potok, Štitska rijeka, Bradavac, Piševska rijeka i Šeremet.

“Takođe, za tri hidrocentrale Mojanske rijeke i dvije Кutske rijeke su sagrađeni dalekovodi suprotno važećim planskim propisima. Mi smo već uputili apel ministru prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine,  Janku Odoviću i upoznali ga sa činjenicama oko postupanja tog ministarstva u prethodnom periodu” – kažu u ovoj Opštini.

Još ranije Opština Andrijevica, odnosno resorni sekretar, podnio je krivičnu prijavu Osnovnom državnom tužilaštvu u Beranama protiv kompanije “Hidroenergija” doo radi utaje poreza, čime je, kako je tada  rečeno, budžet ove sjeverne i siromašne opštine  u 2022. i 2023. godini oštećen za 47.950 eura.

Iz  DOO Hidroenergija su 4. aprila 2022. godine podnijeli nadležnom opštinskom organu poresku prijavu za građevinske objekte malih hidroelektrana Štitska rijeka i Umski potok prikazujući da njihova knjigovodstvena vrijednost iznosi 131.750 eura.

Nakon toga je nadležni opštinski organ donio rješenje i preduzeću po ovom osnovu utvrdio porez na ove objekte u iznosu od 1.317 eura na godišnjem nivou. Iste godine iz DOO Hidroenergija su nadležnom državnom organu za prihode dostavili iskaz o finansijskoj poziciji bilans stanja, i u njemu iskazali realnu vrijednost mini-hidroelektrana u iznosu od 2.582.350 eura.

“Tu vrijednost su bili dužni da prijave i opštinskom poreskom organu, jer se radi o stvarnoj knjigovodstvenoj vrijednosti objekata” – objasnili su iz Opštine Andrijevica.

U krivičnoj prijavi se navodi da je DOO Hidroenergija za oporezivanje prijavila samo vrijednost objekta mašinskih kućica, a ne i vrijednost opreme.

Dodali su da su odgovorni u ovoj kompaniji ovim u 2022. godini budžet Opštine Andrijevica oštetili za 24.405 eura, kao i da su na sličan način, kako su dodali, odgovorni iz DOO Hidroenergija postupili i u 2023. godini i da su po istom osnovu budžet Opštine prošle godine oštetili za 23.551 euro.

Dok su iz doo Hidroenergija nezvanično izjavili da su postupali u skladu sa zakonom, iz Opštine Andrijevica objašnjavaju da je prekršen član 19. stav 5 na osnovu kojeg se može protumačiti da su pokretne stvari, u ovom slučaju turbine, dio nepokretnosti.

“Ako bi makli turbine iz mašinskih kućica, to više ne bi bili poslovni objekti, nego kokošari” – objasnili su tada ponodsioci prijave.

Na području opštine Andrijevica ima deset malih elektrana. Opština od koncesija na vode od toga zaradi oko 300 hiljada eura, dok je njihova ukupna godišnja dobit oko četiri miliona eura. Oni su objasnili da osim poreza od koncesija, postoji i porez na nepokretnosti, i da je to značajna stavka za budžet Opštine.

Resorni sekretar Duško Stojanović je tada rekao da se na toj prijavi neće stati i da će uslijediti nova istraživanja o tome kako su građene male hidroelektrane u Andrijevici, tako da sada tvrdi da su došli do podataka da su vlasnici malih elektrana falsifikovali Prostorno urbanistički plan tokom gradnje tih malih elektrana.

Krivičnom prijavom koju je pripremio za Specijalnog državnog tužioca, biće obuhvaćeni nepoznati organizatori kriminalne grupe koji su skoro “nacrtani”, zatim službenici tadašnjeg Ministarstva urbanizma, kao i projektantska agencija iz Beograda “Juginus”, odnosno njeno predstavništvo u Bijelom Polju.

                            Tufik SOFTIĆ

Iako je Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) minule sedmice objavila pretkvalifikacioni tender za izradu glavnog projekta i izgradnju dionice autoputa Mateševo – Andrijevica, mještani sela sa obje strane prevoja Trešnjevik ne odustaju od zahtjeva da se projektovana trasa saobraćajnice mijenja

Mještani Kraljskih Bara ne odustaju od zahtjeva da se i u njihovom selu gradi petlja, kao sastavni dio buduće dionice auto- puta. Za to, kažu, ima mnogo razloga, a najvažnije je da se PP Komovi približe turistima. U andrijevačkim selima predlažu značajne izmjene planirane trase dionice.

Iako je Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD), minule sedmice, objavila pretkvalifikacioni tender za izradu glavnog projekta i izgradnju dionice auto -puta Mateševo – Andrijevica, mještani sela sa obje strane prevoja Trešnjevik ne odustaju od zahtjeva da se projektovana trasa saobraćajnice mijenja.  Iz Kraljskih Bara, dodatno, traže gradnju petlje u tom kolašinskom selu, iako je predviđena petlja u Mateševu udaljena samo sedam kilometra.

Incijativom, koju je potpisalo više od 200 mještana, traži se i vanredno zasijedanje lokalnog parlamenta. Od odbornika očekuju podršku da se od Vlade traži mijenjanje projekta dionice auto- puta.  Za sada je izvjesno da će se sjednica Skupštine opštine (SO)  na čijim će dnevnom redu biti i ta incijativa,održati 7. juna. Međutim, ne zna se hoće li kolašinska zakonadavna vlast prihvatiti argumentaciju svojih sugrađana, kojom  bi značajno bila poskupljena izgradnja nastavka auto- puta.

Petlju u Kraljskim Barama vide, objašnjavaju,  kao razvojni  infrastrukturni projekat, čiji će benfiti  višestruko  nadmašiti cijenu gradnje.  Kako za Monitor objašnjava Novica Dragojević, predsjednik Udruženja za zaštitu Komova (UZKOM), petlja bi bila direktna veza sa Parkom prirode (PP) Komovi, omogućila konačnu valorizaciju tog zaštićenog područja i olakšala  aktivnosti predviđene planskim dokumentima.

“Taj projekat bi značajno doprinio podizanju ukupnog kvaliteta života na teritoriji opštine Kolašin i donio brojne  ekonomske benifite. Prije svega, petlja bi obezbijedila bržu i  lakšu valorizaciju PP Komovi. Podsjećam da je Prostornim planom posebne namjene Bjelasica i Komovi na tom području predviđen Planinski cetar. Tu su i drugi ciljevi zacrtani Planom upravljanja zaštićenim područjem. Svi ti planovi nijesu mogući ili su teže ostvarivi bez priključnice  koju smo tražili”, tvrdi sagovornik Monitora.

Dragojević tvrdi i da bi, ukoliko izostanu te izmjene, od dionice auto puta mještani više sela imali samo štetu i gotovo nikavu korist.  On podsjeća da se postojećom trasom auto- puta devastira prostor  više sela, da je više desetine kuća ugroženo. Sve su to, konstatuje, razlozi zbog kojih treba i graditi petlju i mijenjati trasu.

Kontraargumentacija, koju su  do sada čuli sa državnih adresa, odnosila se uglavnom na veliko poskupljenje projekta ukoliko se bude gradila još jedna petlja. No, predsjednik UZKOM-a tvrdi da su mještani Kraljskih Bara “već platili petlju”. To se desilo onog trenutka, kaže Dragojević, kada su višemjesečnim protestima spriječili izgradju male hidrocentrale (mHE) na rijeci Čestogaz.

“Ta mHE s namjerom je, za privatni interes koncesionara,  planirana na mjestu kuda prolazi trasa dionice auto- puta. Da nijesmo spriječili izgradnju centrale, država bi sada koncesionaru platila, vjerovatano , više desetina milona odštete. Mi koji smo mjesecima danonoćno protestovali na to smo ukazivali prije nekoliko godina, sada je sve to potvđeno. Tako, argument da je petlja skupa nema uporište, jer smo mi spasili od mnogo većeg troška”, kaže on.

Ranije, u dopisu Ministarstvu saobraćaja, Dragojevićeve komšije iz Kraljskih Bara i sela Vranještica, imali su i dodatne zamjerke, koje su tiču buduće dionice. Žalili su se na, kako su napisali, “neprimjerenu i nepristojnu novčanu nadoknadu za pričinjenu štetu na već eksproproisanoj imovini”. Objašnjavaju da je ostao isti “cjenovnik”, od prije 10 godina, kao za već izgrađenu dionicu auto puta.

I sa druge strane prevoja Trešnjevik, mještani andrijevačkih sela tvrde da se “prilikom projektovanja trase auto -puta nije vodilo dovoljno računa o zaštiti interesa onih koji žive na tom području.  Više puta su objašnjavali kako “u cilju što manje devastacije prostora i očuvanja samih naselja, postoje znatno racionalnije i prihvatljivije opcije trasiranja auto-puta od one koja je ponuđena”, pa su zatražili i izmještanje trase.

” Sadašnja trasa auto-puta je projektovana kroz samo selo Kralje i to nekako dijelom sadašnjeg regionalnog puta koji od Andrijevice vodi ka Trašnjeviku. To znači da bi izgradnjom auto-puta zamišljenom trasom u Krljama trebalo da sa lica zemlje nestane preko 50 kuća i veliki broj pomoćnih objekata. I one kuće koje ne bi bile srušene, bile bi potpuno ugrožene. Uz to, zbog karakterističnog terena došlo bi do strašne erozije zemljišta i devastacije čitavog ovog prostora, čime bi se na ovom potezu u potpunosti ugasio život”, poručili su nedavno iz Mjesne zajednice (MZ) Kralja.

Predložili su i da se auto put gradi kroz lokalitet Sovale, pa šumom niz desnu obalu rijeke Kraljštice. Druga varijanta je da se gradi iznad Kralja, “prostorom gdje nema kuća, ili da se izgradnjom tunela kroz središnji dio sela, u dobroj mjeri, izbjegne devastacija ovog prostora”.

Buduća dionica auto-puta, kako je planirano, počinje kod Mateševa, na nadmorskoj visini oko 1.000 metara, a zatim ide dolinom Drcke, pritoke rijeke Tare. Od Mateševa pa dalje uzvodno, dolinom rijeke Drcke, teren se uzdiže sve do Trešnjevika, odnosno do kote od 1.686 m. Auto put dalje ide tunelom kroz Trešnjevik i ulazi u dolinu rijeke Kraljštice, pritoke Lima – stoji u dokumentu.

Od Trešnjevika trasa se nizvodno dolinom rijeke Kraljštice spušta do njenog ušća u Lim, odnosno do kote od oko 770 metara. Na dionici su predviđene petlje Andrijevica i Mateševo. Na kraju dionice nalazi se petlja Andrijevica. Petlja je projektovana da se gradi u tri faze.  Na dionici će biti izgrađena 34 mosta, podvožnjaci, nadvožnjaci, jedan dvostruki tunel, sandučasti i kružni propusti, baza za održavanje auto puta…

                                                                             Dragana ŠĆEPANOVIĆ